Η υπαγωγή των ενεργειακών προϊόντων σε φορολογία κατανάλωσης Κατεύθυνση Φορολογικού Δικαίου Ενιαίο ΠΜΣ 2016-2017 24/2/2017

Φόροι κατανάλωσης ή επί των συναλλαγών Γενικοί φόροι κατανάλωσης π. χ. ΦΠΑ Δασμοί Τέλη χαρτοσήμου Ειδικοί φόροι κατανάλωσης π. χ. Στα αλκοολούχα ποτά Στα βιομηχανοποιημένα καπνά Στα ενεργειακά προϊόντα (πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο, λιγνίτης, ηλεκτρική ενέργεια) Φόροι κατανάλωσης ή επί των συναλλαγών

Ειδικοί φόροι κατανάλωσης Πραγματικοί φόροι: δεν λαμβάνεται υπόψη η προσωπική κατάσταση του φορολογουμένου Έμμεσοι φόροι: ο υποκείμενος στο φόρο δεν ταυτίζεται με τον καταβάλλοντα τον φόρο (μετακύλιση της φορολογικής επιβάρυνσης) Ειδικοί φόροι: η φορολογική βάση υπολογίζεται ποσοτικά Ειδικοί φόροι κατανάλωσης

Νομικό Πλαίσιο Άρθρο 113 ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 93 ΣΕΚ) Οδηγία 92/12/ΕΟΚ: για το καθεστώς κατοχής και κυκλοφορίας των προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης. Οδηγίες 92/78/ΕΟΚ, 92/79/ΕΟΚ και 92/80/ΕΟΚ: για τα βιομηχανοποιημένα καπνά Οδηγίες 92/81/ΕΟΚ και 92/82/ΕΟΚ: για τα πετρελαιοειδή Οδηγίες 92/83/ΕΟΚ και 92/84/ΕΟΚ: για τα αλκοολούχα ποτά Ν.2127/1993: ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη των παραπάνω Οδηγιών Νομικό Πλαίσιο

Οδηγία 2003/96/ΕΚ: για τα ενεργειακά προϊόντα και στην ηλεκτρική ενέργεια Οδηγίες 2004/74/ΕΚ και 2004/75/ΕΚ: τροποποίηση της ως άνω Οδηγίας Ν. 3336/2005: ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη των πιο πάνω Οδηγιών Οδηγία 2008/118/ΕΚ: κωδικοποίηση όλων των ρυθμίσεων που αφορούν την κατοχή και τη διακίνηση προϊόντων που υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης Κανονισμός 684/2009/ΕΚ: μηχανογραφημένες διαδικασίες για τη διακίνηση προϊόντων που υπάγονται σε ΕΦΚ υπό το καθεστώς αναστολής Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας (ΕΤΚ) άρθρα 53 επ.

Νομικό Πλαίσιο ειδικά για τα ενεργειακά προϊόντα Οδηγία 2003/96/ΕΚ Άρθρα 72-78 Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα (ΕΤΚ) Ν.1038/1980 για όσες διατάξεις του δεν καταργήθηκαν με το Ν.2127/1993 Ενοποίηση σε ένα ενιαίο ειδικό φόρο επί των πετρελαιοειδών προϊόντων των ειδικών φόρων οι οποίοι επιβάλλονταν παράλληλα με το φόρο κύκλου εργασιών στα έτοιμα πετρελαιοειδή που παράγονταν στην Ελλάδα ή εισάγονταν έτοιμα προς ανάλωση Νομικό Πλαίσιο ειδικά για τα ενεργειακά προϊόντα

Αναγκαιότητα Εναρμόνισης των ΕΦΚ Προκειμένου να αποκλεισθούν φαινόμενα φοροδιαφυγής ή διπλής φορολογίας Προκειμένου να αποφευχθεί η στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού μέσα στην ενιαία αγορά Ομοιόμορφη επιβολή των ΕΦΚ σε όλα τα κράτη-μέλη (βλ. ΔΕΚ C-5/2005 κτλ) Αναγκαιότητα Εναρμόνισης των ΕΦΚ

Ωστόσο, τα κράτη-μέλη έχουν την δυνατότητα να επιβάλλουν πρόσθετους έμμεσους φόρους στα υποκείμενα σε ΕΦΚ προϊόντα (άρθρο 1 παρ. 2 της Οδηγίας 2008/1118/ΕΚ). Κατά τη νομολογία του ΔΕΚ, οι έμμεσοι αυτοί φόροι θα πρέπει να επιδιώκουν ειδικούς σκοπούς μη ταμιευτικούς και θα πρέπει να πληρούν τους κανόνες που ισχύουν για τους ειδικούς φόρους ή τον ΦΠΑ, τον καθορισμό της φορολογικής βάσης, τον υπολογισμό, το απαιτητό και τον έλεγχο του φόρου.

Ενεργειακά και Πετρελαιοειδή Προϊόντα τα ορυκτέλαια τα στερεά καύσιμα λιθάνθρακες: ο άνθρακας, ο οπτάνθρακας και ο λιγνίτης το φυσικό αέριο η ηλεκτρική ενέργεια οι αλκοόλες, αν προορίζονται για χρήση ως καύσιμο θέρμανσης ή κίνησης τα ζωικά ή φυτικά έλαια, αν προορίζονται για χρήση ως καύσιμο θέρμανσης ή κίνησης Εκτός του πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας η θερμική ενέργεια Ενεργειακά και Πετρελαιοειδή Προϊόντα

Νομολογία ΔΕΚ (ήδη ΔΕΕ) ΔΕΚ C-517/2007 «Σε ειδικό φόρο κατανάλωσης υπόκεινται τα πρόσθετα καυσίμων κινητήρων, τα οποία δεν προορίζονται για χρήση ούτε προσφέρονται προς πώληση ούτε χρησιμοποιούνται ως καύσιμα κινητήρων». ΔΕΚ C-145-146/2006 «Δεν απαγορεύεται στην εθνική νομοθεσία να προβλέπει την είσπραξη φόρου κατανάλωσης επί των λιπαντικών ελαίων, εάν προορίζονται να χρησιμοποιηθούν, προσφέρονται προς πώληση ή χρησιμοποιούνται για άλλο σκοπό εκτός από καύσιμα κινητήρων ή καύσιμα θέρμανσης». Νομολογία ΔΕΚ (ήδη ΔΕΕ)

Με βάση την Οδηγία υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης είναι όσα ενεργειακά προϊόντα παράγονται ή εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καταβάλλεται κατά το χρόνο και στο κράτος όπου το προϊόν τίθεται σε ανάλωση (χώρα προορισμού). Π.χ. ο ΕΦΚ για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια καθίσταται απαιτητός τη στιγμή της προμήθειάς τους από το διανομέα ή τον αναδιανομέα Ενεργειακά Προϊόντα

Ως προς τον τρόπο υπολογισμού Δεν υπολογίζεται σε χρήμα, κατ’ αξίαν, αλλά ποσοτικά με βάση τη μονάδα μέτρησης του ενεργειακού προϊόντος σε ευρώ ( ανά λίτρα ή ανά χιλιόγραμμα ή ανά gigajoule ή ανά MWh). Άρθρο 73 παρ.1 ΕΤΚ: αναλυτικά οι συντελεστές του επιβαλλόμενου ειδικού φόρου κατανάλωσης ανά κατηγορία ενεργειακού προϊόντος Ως προς τον τρόπο υπολογισμού

Άρθρο 55 ΕΤΚ Εγκεκριμένος αποθηκευτής: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει λάβει άδεια από την αρμόδια αρχή (για την Ελλάδα η τελωνειακή αρχή) να ενεργεί επί των προϊόντων αυτών όλες τις προβλεπόμενες πράξεις, δηλαδή την παραγωγή, την κατοχή, τη μεταποίηση, τη διακίνηση κτλ. Φορολογική αποθήκη: ο τόπος όπου παράγονται, μεταποιούνται, κατέχονται, παραλαμβάνονται και αποστέλλονται από τον εγκεκριμένο αποθηκευτή προϊόντα που τελούν σε καθεστώς αναστολής Χρήσιμοι Ορισμοί

Εγγεγραμμένος αποστολέας: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει λάβει άδεια από τις αρμόδιες αρχές μόνο να αποστέλλει τα προϊόντα υπό καθεστώς αναστολής κατόπιν της θέσης τους σε ελεύθερη κυκλοφορία Εγγεγραμμένος παραλήπτης: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει λάβει άδεια από τις αρμόδιες αρχές να παραλαμβάνει προϊόντα προερχόμενα από άλλο κράτος-μέλος, τα οποία διακινούνται υπό καθεστώς αναστολής του ειδικού φόρου κατανάλωσης Χρήσιμοι Ορισμοί

Τελωνειακό καθεστώς αναστολής: οποιαδήποτε από τις ειδικές διαδικασίες που προβλέπονται στον Κανονισμό 2913/1992/ΕΟΚ, σχετικά με την τελωνειακή επιτήρηση στην οποία υπόκεινται τα μη κοινοτικά εμπορεύματα κατά την είσοδό τους στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ, την προσωρινή εναπόθεση, τις ελεύθερες ζώνες ή ελεύθερες αποθήκες, καθώς και οποιοδήποτε από τα καθεστώτα που αναφέρονται στο άρθρο 84 παρ. 1 α’ του εν λόγω Κανονισμού Καθεστώς αναστολής: το φορολογικό καθεστώς που εφαρμόζεται στην παραγωγή, τη μεταποίηση, την κατοχή ή τη διακίνηση υποκείμενων σε ειδικό φόρο κατανάλωσης προϊόντων, τα οποία δεν καλύπτονται από τελωνειακή διαδικασία αναστολής ή τελωνειακό καθεστώς αναστολής, αλλά τελούν σε αναστολή του ειδικού φόρου κατανάλωσης Χρήσιμοι Ορισμοί

Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Άρθρο 56 παρ.6 ΕΤΚ Σε περίπτωση παραγωγής και κατοχής το πρόσωπο που τα παράγει ή τα κατέχει νόμιμα ή παράνομα Σε περίπτωση παράτυπης διακίνησης από τελωνειακό καθεστώς αναστολής ο εγκεκριμένος αποθηκευτής, ο εγκεκριμένος αποστολέας ή κάθε πρόσωπο που εγγυήθηκε την πληρωμή και κάθε πρόσωπο που είχε συμμετοχή στην παράνομη έξοδο από τελωνειακό καθεστώς αναστολής και που γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει την παράνομη έξοδο Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Σε περίπτωση εξόδου από τη φορολογική αποθήκη ο εγκεκριμένος αποθηκευτής, ο εγκεκριμένος παραλήπτης ή κάθε πρόσωπο που τα απελευθερώνει ή στο όνομα του οποίου απελευθερώνονται Σε περίπτωση παράτυπης εξόδου από τη φορολογική αποθήκη κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται στην έξοδο Σε περίπτωση εισαγωγής Το πρόσωπο που τα δηλώνει ή στο όνομα του οποίου δηλώνονται κατά την εισαγωγή τους Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Σε περίπτωση παράνομης εισαγωγής κάθε εμπλεκόμενο πρόσωπο στην παράνομη εισαγωγή τους Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη για την καταβολή του φόρου αν οι υπόχρεοι είναι περισσότεροι Αντικειμενική ευθύνη Μη απαιτητό του ειδικού φόρου μόνο σε περίπτωση ατυχήματος ή ανωτέρας βίας (άρθρο 61 ΕΤΚ) Επιδιωκόμενος σκοπός: η διασφάλιση της καταβολής των οφειλόμενων ειδικών φόρων Υπόχρεοι του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Γενικές (άρθρο 68 ΕΤΚ): προϊόντα που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο διπλωματικών και προξενικών σχέσεων προϊόντα που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από διεθνείς οργανισμούς, υπό τις προϋποθέσεις που καθορίζουν οι διεθνείς συνθήκες προϊόντα που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από τις ένοπλες δυνάμεις των κρατών-μερών του ΝΑΤΟ Απαλλαγές από ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα προϊόντα που προορίζονται για κατανάλωση στο πλαίσιο συμφωνιών που συνάπτονται με τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς προϊόντα που προορίζονται για εφοδιασμό πλοίων και αεροσκαφών προϊόντα που διατίθενται από τα καταστήματα αφορολογήτων ειδών και που μεταφέρονται στις προσωπικές αποσκευές των ταξιδιωτών που μεταβαίνουν σε τρίτο έδαφος ή σε τρίτη χώρα αεροπορικώς ή διά θαλάσσης (Άρθρο 67 ΕΚΤ) Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Τα προϊόντα που διατίθενται μέσα σε αεροσκάφος ή πλοίο κατά τη διάρκεια της πτήσης ή του πλου προς τρίτο έδαφος ή τρίτη χώρα (Άρθρο 67 ΕΤΚ) Ειδικές (άρθρο 78 ΕΤΚ): τα ενεργειακά προϊόντα που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμα με σκοπό τον εφοδιασμό αεροσκαφών που διενεργούν αεροπορικές μεταφορές Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα ή ως καύσιμα για τους σκοπούς της ναυσιπλοΐας στα ύδατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής αλιείας το πετρέλαιο Diesel που προορίζεται να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ως ηλεκτρομονωτικό υλικό ηλεκτρικών μετασχηματισμών η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται και χρησιμοποιείται για ιδία χρήση, εφόσον προέρχεται από αιολική, ηλιακή, γεωθερμική, παλιρροϊκή ενέργεια και ενέργεια κυμάτων η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται για γεωργική χρήση Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Τα πετρελαιοειδή προϊόντα και οι αλκοόλες που χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή προϊόντων από βιομηχανίες ή βιοτεχνίες Ο λιθάνθρακας, λιγνίτης, οπτάνθρακας και το φυσικό αέριο που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Ο λιθάνθρακας, λιγνίτης, οπτάνθρακας και η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούνται για χημική αναγωγή, ηλεκτρολυτική και μεταλλουργική κατεργασία Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Αντίθετα, δεν απαλλάσσονται οι παραδόσεις ενεργειακών και πετρελαιοειδών προϊόντων σε ιδιωτικά αεροσκάφη και σκάφη αναψυχής. Άρθρο 75 ΕΤΚ «Τα ενεργειακά προϊόντα που έχουν τεθεί σε ανάλωση σε ένα άλλο κράτος-μέλος και τα οποία περιέχονται στις κανονικές δεξαμενές καυσίμων εμπορικών οχημάτων με κινητήρα και πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμα από τα εν λόγω οχήματα, καθώς και σε ειδικά εμπορευματοκιβώτια, και πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για τη λειτουργία, κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, των συστημάτων με τα οποία είναι εξοπλισμένα τα εμπορευματοκιβώτια, δεν υπόκεινται στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης του άρθρου 73 του παρόντα Κώδικα». Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Νομολογία ΔΕΚ (ήδη ΔΕΕ) ΔΕΚ C-226/2007 «Το άρθρο 14 παρ. 1 στ. α’ της οδηγίας 2003/96/ΕΚ καθόσον προβλέπει την απαλλαγή των ενεργειακών προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον φόρο που προβλέπει η οδηγία αυτή, έχει άμεσο αποτέλεσμα, υπό την έννοια ότι ένας ιδιώτης μπορεί να το επικαλεστεί ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων». ΔΕΚ C-79/2010 «το άρθρο 14 παρ. 1 στ. β’ της οδηγίας 2003/96/EΚ έχει την έννοια ότι δεν είναι δυνατό να τύχει της προβλεπόμενης από την εν λόγω διάταξη φορολογικής απαλλαγής του αεροπορικού καυσίμου που για να αναπτύξει τις δραστηριότητές της, χρησιμοποιεί ιδιόκτητο αεροσκάφος προκειμένου να διασφαλίσει τις μετακινήσεις των μελών του προσωπικού της προς πελάτες ή προς εμπορικές εκθέσεις, καθόσον οι μετακινήσεις αυτές δεν χρησιμεύουν ευθέως για την παροχή από την επιχείρηση αυτή υπηρεσίας εναέριας μεταφοράς έναντι αμοιβής». Νομολογία ΔΕΚ (ήδη ΔΕΕ)

Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Κατά το άρθρο 3 ν. 1038/1980 απαλλάσσονται τα εισαγόμενα προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη από τις ημεδαπές χημικές μονάδες διαλυτών και τα διυλιστήρια από κάθε δασμολογική και φορολογική επιβάρυνση. Απαλλαγές από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Ως προς τη βεβαίωση και την είσπραξη του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα Σύμφωνα με την οδηγία 2008/118/ΕΚ (άρθρο 9) η διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης των ειδικών φόρων κατανάλωσης ανήκει στον εθνικό νομοθέτη. Για την Ελλάδα: οι τελωνειακές αρχές Ως προς τη βεβαίωση και την είσπραξη του ΕΦΚ στα ενεργειακά προϊόντα

Φαινόμενα φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας των προϊόντων που υπόκεινται σε ΕΦΚ Με βάση τον ΣΕΕΠΕ (Σύνδεσμος Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδας) υπολογίζεται ότι χάνονται σχεδόν 1 δις ευρώ έσοδα το χρόνο ειδικά από τα υγρά καύσιμα και το πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης Αποτίμηση