Η μεταβαση των μαθητων απο την οπτικη τησ β/θμιασ εκπαιδευσησ : Δυσκολιεσ – προβληματα- καθοριστικεσ παραμετροι Σ. ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

«Τα παιδια εΙναι ταξιδιωτεσ που φτανουν σε μια ξενη χωρα, για την οποια δεν γνωριζουν τιποτα» john locke

Μεταβαση -προσαρμογη: ● Η Μετάβαση είναι μια εξελικτική διαδικασία που οδηγεί από μια κατάσταση σε μια άλλη ● Είναι μια συχνή διαδικασία σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου που συντελεί στην ωρίμανσή του . ● Η Προσαρμογή είναι εγγενής ικανότητα όλων των έμβιων όντων και μια διαδικασία με την οποία ένας οργανισμός αποκτά μεγαλύτερη αρμοστικότητα στο περιβάλλον του, μέσα από αλλαγές ● Η διαδικασία αυτή του επιτρέπει να ανταποκριθεί και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις συνθήκες και τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος . ● Όμως δεν έχουν όλοι την ίδια προσαρμοστικότητα, ούτε τα ίδια χαρακτηριστικά (συναισθηματικά, γνωστικά, κοινωνικά) !

Η μεταβαση των μαθητων απο το δημοτικο σχολειο στο γυμνασιο Η μεταβαση των μαθητων απο το δημοτικο σχολειο στο γυμνασιο ●Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο είναι κάτι παραπάνω από μια αλλαγή τάξης. ●Είναι η μετάβαση από την παιδική ηλικία στην εφηβική, από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία, από την υπακοή στην αναζήτηση, από τις φιλίες στις σχέσεις. ●Είναι μια διαδικασία κοινωνικοποίησης

Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΦΟΡΑ ΜΟΝΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ; Αφορά : ● τους μαθητές ● τους γονείς ● τους εκπαιδευτικούς ● το σχολείο και τη λειτουργία του Την προβληματική κατάσταση και τις συνέπειές της την υφίστανται όλοι ! Είναι προφανές ότι η διευκόλυνση της διαδικασίας μετάβασης είναι πολλαπλά ωφέλιμη για όλους και για αυτό επιβεβλημένη !

βιβλιογραφια ▪Το ζήτημα της μετάβασης έχει μακρά παράδοση . ▪ Τις τελευταίες δεκαετίες έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ερευνητών στο χώρο της εκπαίδευσης περισσότερο στο εξωτερικό και λιγότερο στην Ελλάδα. ▪Η έρευνα αναφέρεται σε θέματα που αφορούν : √ τις απόψεις, τα συναισθήματα και τις στάσεις των μαθητών √ το ρόλο των εκπαιδευτικών √ το ρόλο των γονέων √ την ανάπτυξη τεχνικών για τη διευκόλυνση της μετάβασης √ τα γνωστικά αντικείμενα της διδασκαλίας

Εκπαιδευτικη πολιτικη και μεταβαση Εκπαιδευτικη πολιτικη και μεταβαση ►Το θέμα της μετάβασης απασχολεί τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου, όπως φανερώνει η σχετική βιβλιογραφία (Graham & Hill, 2002 , McGee et al 2004). ►Έχουν εκπονηθεί ευρωπαϊκά προγράμματα για τη σύνδεση αναλυτικών προγραμμάτων της Α/θμιας - Β/θμιας Εκπαίδευσης. ►Στα εκπαιδευτικά συστήματα Ελλάδας και Κύπρου έχουν γίνει προσπαθειες αλλά … ►δεν έχει επιτευχθεί πρόοδος στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δύο βαθμίδων , εκτός από αποσπασματικές παρεμβάσεις

Ελληνικη ερευνα για τη μεταβαση Ελληνικη ερευνα για τη μεταβαση Δημοσιευμένη ελληνική έρευνα (Κάτσικας 2009) αναφέρει ▪ Για το 10% των μαθητών η αλλαγή σχολείου είναι τραυματική εμπειρία ▪ Το 50% των μαθητών δηλώνουν μη ενημερωμένοι ▪ Το 35% των μαθητών αναφέρει πως οι πρώτες μέρες στο Γυμνάσιο ήταν δύσκολες κι ένιωθαν μοναξιά ▪ Το 70% των μαθητών θεωρούν ότι τα μαθήματα του Γυμνασίου δεν αποτελούν συνέχεια του Δημοτικού και δυσκολεύονται με τα μαθήματα και με τους καθηγητές Έρευνα του εξωτερικού έχει δείξει ότι : ▪ 40% των παιδιών έχουν μειωμένα κίνητρα, καμιά πρόοδο κατά τον πρώτο χρόνο της μετάβασης

τα παιδια θα κληθουν να αντιμετωπισουν αλλαγεσ : τα παιδια θα κληθουν να αντιμετωπισουν αλλαγεσ : ● Αναπτυξιακές-Βιολογικές ● Συναισθηματικές ● Κοινωνικές ●Γνωστικές ●Βασικά , τις αντικειμενικές διαφορές δημοτικού - γυμνασίου.

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ●Ένας εκπαιδευτικός αναφοράς ●Μικρή –οικεία σχολική κοινότητα ●Ένας εκπαιδευτικός αναφοράς ●Ένα σταθερό δίκτυο φίλων- συμμαθητών ●Οι μεγαλύτεροι του σχολείου ●Ευχέρεια δασκάλου στη διαχείριση του χρόνου της τάξης ● Διαγωνίσματα, αλλά όχι εξετάσεις ● Πιο ελαστικό πλαίσιο λειτουργίας ●Μεγαλύτερη, άγνωστη σχολική κοινότητα ●Πολλοί εκπαιδευτικοί, που εναλλάσσονται μειωμένη συναισθηματική σχέση του μαθητή με τους καθηγητές ●Νέα δίκτυα φίλων – συμμαθητών ●Οι μικρότεροι του σχολείου ●Πιο πιεστικός ο χρόνος της τάξης ταχύτερος ο ρυθμός διδασκαλίας ●Περισσότερα μαθήματα σε μια ημέρα ● Περισσότερη σχολική εργασία ( κυρίως γραπτή ), περισσότερες απαιτήσεις ●Μεγαλύτερος ανταγωνισμός σε ακαδημαϊκό επίπεδο , συστηματοποίη- ση μελέτης - γνώσεων ●Νέος τρόπος αξιολόγησης - Εξετάσεις ●Αυστηρότερο πλαίσιο λειτουργίας : (Απουσίες, Κανονισμός λειτουργίας, Κυρώσεις αλλά και τιμητικές διακρίσεις)

συναισθηματα χαρά ανασφάλεια άγχος αγωνία ενθουσιασμός λύπη φόβος υπερηφάνεια περιέργεια θυμός

προβληματα που παρουσιαζουν /εκδηλωνουν οι μαθητεσ κατα την μεταβαση : (1) Συναισθηματικά : ▪ Ευαισθησία – συναισθηματική αστάθεια, ανισορροπία, (διαμόρφωση του «εγώ», της ταυτότητας) ▪ Λύπη < αποχωρισμό για την απώλεια προηγούμενου σχολείου-δασκάλων- φίλων αλλά και χαρά για το νέο ξεκίνημα ▪ Η άνοδος στην εκπαιδευτική κλίμακα σημαίνει μεγαλύτερη ανεξαρτησία και ελευθερία → ενθουσιασμός,υπερηφάνεια, ικανοποίηση , περιέργεια αλλά και υποχρέωση ανάληψης περισσότερων ευθυνών ! ▪ Αίσθηση ανασφάλειας και φόβου ! Οι φόβοι αφορούν : το κτίριο και τους χώρους του σχολείου γενικά, την επαφή με τους νέους συμμαθητές αλλά και τα μεγαλύτερα παιδιά (π.χ. επιθέσεις) , την επαφή- επικοινωνία με τους καθηγητές (έλλειψη οικειότητας < εναλλαγή), απουσίες, ποινές ▪ Στρες, Αγωνία , άγχος ,θυμός < αποδοχή από εκπαιδευτικούς, συνο- μήλικους, ανταπόκριση στις σχολικές απαιτήσεις, στις απαιτήσεις γονέων , νέα μαθήματα και τρόπος αξιολόγησης, νέος τρόπος διδ/λίας (π.χ. 40΄λεπτα μαθήματα), απαίτηση νέου τρόπου μελέτης, ιδιαίτερα σε άγνωστα μαθήματα ▪

προβληματα που παρουσιαζουν /εκδηλωνουν οι μαθητεσ κατα την μεταβαση : (2) Ψυχοσωματικά : ▪ Τα παιδιά παραπονιούνται για : Πόνους στην κοιλιά Πονοκεφάλους Εμετούς Διαταραχή ύπνου Μειωμένη όρεξη για φαγητό ▪ Παρουσιάζουν αυξημένη νοσηρότητα ▪ Έρχονται με καθυστέρηση τις πρώτες ώρες ▪ Φεύγουν κατά τη διάρκεια του ωρολόγιου προγράμματος ▪ Απουσιάζουν συχνά από το σχολείο

προβληματα που παρουσιαζουν /εκδηλωνουν οι μαθητεσ κατα την μεταβαση : (3) Σ ε γνωστικό – μαθησιακό επίπεδο : ▪Αδυναμία ανταπόκρισης στα νέα δεδομένα → μείωση της αυτοεκτίμησης των μαθητών, πτώση των ακαδημαϊκών επιδόσεων , σχολική αποτυχία ▪Διαμόρφωση αρνητικής στάσης για το σχολείο ▪ Μαθητική διαρροή- εγκατάλειψη του σχολείου αποδέσμευση από την εκπαιδευτική κοινότητα , που αποτελεί μια μοναδική διαδικασία κοινωνικοποίησης και προσωπικής εξέλιξης ! απογοήτευση

προβληματα που παρουσιαζουν /εκδηλωνουν οι μαθητεσ κατα την μεταβαση : (4) Σε κοινωνικό επίπεδο : Η φοίτησης στο Γυμνάσιο έχει νέες κοινωνικές απαιτήσεις ! Α) σε επίπεδο συνομηλίκων ▪ Ο μαθητής χάνει την γνώριμη ομάδα συμμαθητών - φίλων ▪Αδυναμία ή δυσκολία ένταξης σε μια νέα κοινωνική ομάδα με διαφορετική αλληλεπίδραση, νέους κανόνες και ρόλους ▪ Δυσκολίες επικοινωνίας μαζί τους (συμμαθητές , μεγαλύτερους ) ▪ Αδυναμία του εφήβου να καλύψει την ανάγκη του ανήκειν , τώρα μάλιστα που η οικογένεια δεν είναι επαρκής γι΄αυτόν ! ▪ Απομόνωση-εσωστρέφεια ▪ Εξαρτήσεις (διαδίκτυο, κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά )

προβληματα που παρουσιαζουν /εκδηλωνουν οι μαθητεσ κατα την μεταβαση : (5) Β) σε επίπεδο σχέσεων με εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτικό πλαίσιο ▪ Προβληματισμός για την αποδοχή τους από εκπ/κούς ▪Δυσκολία κατανόησης, αποδοχής, συμμόρφωσης σε νέο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου, σε νέους κώδικες συμπεριφοράς, η άρνηση συνεργασίας ▪ Εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς (έλλειψη αυτοελέγχου, πρόκληση αναταραχής στην τάξη, αδιαφορία ή παράβαση των κανόνων του σχολείου, εκδήλωση επιθετικότητας, συγκρούσεις στο περιβάλλον του σχολείου και της οικογένειας ▪ Αδιαφορία συμμετοχής σε δραστηριότητες του σχολείου, αφού δεν έχουν το αίσθημα του ανήκειν σ΄αυτό

Τι αναμενουν οι καθηγητεσ απο τα παιδια που πηγαινουν στο γυμνασιο : Έρευνα των Trenholm και Rose (1981) έδειξε ότι οι απόψεις των εκπαιδευτικών για τη «σωστή» συμπεριφορά του μαθητή συνοψίζεται στα εξής: ▪ τυπική ανταπόκριση στις σχολικές υποχρεώσεις, ▪ περιορισμός του αυθορμητισμού, ώριμη αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρουσιάζονται ▪αρμονική συναναστροφή και συνεργασία με τους συμμαθητές, ▪ενεργητική συμμετοχή στις δραστηριότητες της τάξης και απόκριση σε συγκεκριμένες περιστάσεις με τον κατάλληλο τρόπο . ▪ Να έχουν καλά ανεπτυγμένες δεξιότητες μελέτης, έτσι, ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα στα διαγωνίσματα και στις τελικές εξετάσεις. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν, κατά μία έννοια, δείκτες της σχολικής κοινωνικοποίησης του νεοεισερχόμενου μαθητή

Προβληματισμοι και Σταση γονεων Και ο δικός τους ρόλος μεταλλάσσεται : από κύρια πρόσωπα αναφοράς, πρότυπα στοργής και ασφάλειας, σιγά-σιγά γίνονται σύντροφοι και συνοδοιπόροι στο σημαντικό αυτό ταξίδι του εφήβου στον έξω κόσμο αλλά και στην αναζήτηση του εαυτού του! Οι γονείς συχνά βιώνουν το ίδιο άγχος και αγωνία με τα παιδιά ! ▪ Για τις επιδόσεις τους ▪ Τη συμπεριφορά τους (στο σχολείο και έξω από αυτό) και τις συνέπειές τους ▪ Τις κοινωνικές σχέσεις (νέες παρέες- προκλήσεις), μια που μειώνεται η επιρροή τους και αυξάνεται η επιρροή των συμμαθητών τους ▪ Την συναισθηματική αστάθεια παιδιών ▪ Τις εντάσεις στην οικογένεια ▪ Προβληματίζονται για τη σχέση τους με τους εκπαιδευτικούς του Γυμνασίου και αποστασιοποιούνται, ενώ , αντίθετα, σ΄αυτή τη φάση είναι απαραίτητη η συνεργασία μαζί τους ! ▪ Ενώ επισκέπτονται συχνά το Δημοτικό, διστάζουν να επισκεφτούν το Γυμνάσιο και να συζητήσουν με τους καθηγητές ! ▪ Συχνά, για να τα πείσουν να διαβάσουν στο δημοτικό, τα «απειλούν» ή «προειδοποιούν» για όσα τα περιμένουν στο Γυμνάσιο ▪ Συχνά , όλα τα προηγούμενα σε συνδυασμό με δικές τους αρνητικές εμπειρίες , με λανθασμένη ίσως αντίληψη ότι έτσι «συμπαραστέκονται» στο παιδί , διαμορφώνουν αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο το πρόβλημα εντείνεται !

των γονέων και των καθηγητών Είναι φανερό ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στους προβληματισμούς των παιδιών και στις προσδοκίες & απαιτήσεις των γονέων και των καθηγητών Για να επιτευχθεί σύγκλιση, απαιτείται «εκπαίδευση» για όλους τους εμπλεκόμενους : τους μαθητές την οικογένεια τους συνομήλικους τα σχολικά συστήματα τους εκπαιδευτικούς και ολόκληρη τη σχολική κοινότητα!

ειναι αναγκαια : ▪ γνώση – επίγνωση των προβλημάτων ▪χρόνος, ▪υπομονή, ▪θετική στάση από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη Οι σημαντικοί ενήλικοι στη ζωή του παιδιού γονείς και εκπαιδευτικοί, που διακρίνονται από ανεκτικότητα και ψυχραιμία, βοηθούν να μειώσουν τις δυσκολίες προσαρμογής στο καινούριο σχολείο και είναι αυτοί που θα το ενισχύσουν συναισθηματικά, θα το εκπαιδεύσουν στα νέα δεδομένα, θα το συνδράμουν στην προσπάθειά του !

Θεμελιώδης ανάγκη στην εκπαιδευτική διαδικασία : εκπαιδευτικοι Θεμελιώδης ανάγκη στην εκπαιδευτική διαδικασία : το πρόταγμα της ποιοτικής έναντι της ποσοτικής διάστασης της διδασκαλίας Οι εκπαιδευτικοί που στέκονται δίπλα στο παιδί-έφηβο με αγάπη, ευαισθησία, υπευθυνότητα και συνέπεια στην προσπάθεια για γνωστική προσαρμογή και σχολική κοινωνικοποίηση σε ένα νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον ανταποκρίνονται σ΄αυτή την ανάγκη

εκπαιδευτικοι ►Οι εκπαιδευτικοί της έκτης τάξης προετοιμάζουν τους μαθητές τους : ▪συναισθηματικά και γνωστικά ▪ οργανώνουν τη διδασκαλία και την αξιολόγηση των μαθητών με μεθόδους που επικρατούν στο γυμνάσιο, ▪γίνονται αυστηρότεροι κατά την αντιμετώπιση θεμάτων πειθαρχίας και συνέπειας των μαθητών τους, χωρίς να τους εκφοβίζουν . ► Οι εκπαιδευτικοί της Α΄Γυμνασίου : ▪δίνουν χρόνο προσαρμογής , με επιείκεια , ανοχή και με διάθεση «εκπαίδευσης», για να μπορέσει το παιδί να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες. ▪διατυπώνουν θετικές προσδοκίες για τους μαθητές, ▪δημιουργούν το αίσθημα ασφάλειας στο νέο σχολείο, ▪τους εκπαιδεύουν στην απόκτηση νέων στρατηγικών μελέτης, ▪τους εντάσσουν στην νέα κοινωνική ομάδα , κοινωνώντας τους νέους κανόνες και ρόλους , ▪ συνδιαμορφώνουν με τους μαθητές το πλαισίο αλληλεπίδρασης στην τάξη ( υποχρεώσεις εκπαιδευτικού και μαθητών) ▪συνεργάζονται με τους γονείς

ΓΟΝΕΙΣ ● Στηρίζουν συναισθηματικά το παιδί , ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του, το ενθαρρύνουν να εκφράσει τα συναισθήματά του, να τα συζητήσει και να αποφορτιστεί. ●Καλλιεργούν κοινωνικές δεξιότητες : ▪να συνεργάζονται, ▪να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. ▪να υπακούουν σε κανονισμούς και ν΄ακολουθούν οδηγίες ▪ να έχουν αυτοέλεγχο ▪να είναι ανεκτικά με τα λάθη των άλλων ▪ να σέβονται τους άλλους , ειδικά τους μεγαλύτερους ▪να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους και να επιλύουν προβλήματα χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση ενηλίκων ▪ προσέχουν και φροντίζουν τα προσωπικά τους αντικείμενα ● Ενδιαφέρονται , συζητούν κι ενημερώνονται για τη σχολική ζωή ●Παρακολουθούν την πρόοδό του όχι ελεγκτικά, αλλά υποστηρικτικά ●Οι γονείς , ενημερωμένοι για τα δεδομένα της καινούριας σχολικής πραγματικότητας, ενημερώνουν και συνεργάζονται με το σχολείο, ● Βοηθούν στην ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι στο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.

Θεσμικο πλαισιο Θα διευκόλυνε και θα υποστήριζε τη μετάβαση : ▪επίγνωση δομικών στοιχείων της διδασκαλίας στις δύο βαθμίδες ▪ επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών, στελεχών της εκπαίδευσης, διοικητικών αρχών ▪ επιμορφωτικές δράσεις εκπαιδευτικών ▪ αναζήτηση καλών πρακτικών από μέρους του σχολείου και των εκπαιδευτικών Ο προσωπικός αγώνας της προσαρμογής του κάθε παιδιού στο Γυμνάσιο θα εντασσόταν σε ένα γενικότερο κλίμα ψυχολογικής ,παιδαγωγικής και κοινωνικής υποστήριξης.

θελουμε μαθητεσ επιτυχημενουσ κι ευτυχισμενουσ, που ν΄αγαπουν το σχολειο !

Για ν΄αγαπησουν τα παιδια το σχολειο , πρεπει το σχολειο ν΄αγαπησει τα παιδια ! Ένα παιδί χρειάζεται… μια υπομονετική καρδιά να το ακούει κι όχι ένα λαμπρό μυαλό να το επικρίνει, ανοικτές αγκαλιές που το αποδέχονται κι όχι αυστηρά μάτια που βλέπουν τα λάθη του, ευγενικά χέρια που το καθοδηγούν κι όχι μια σκληρή φωνή που το διατάζει !

Τι αναμενουν οι καθηγητεσ απο τα παιδια που πηγαινουν στο γυμνασιο : ▪ Να ακολουθούν έναν κοινά αποδεκτό κώδικα συμπεριφοράς μέσα στην τάξη και στην αυλή ▪Να συνεργάζονται αρμονικά με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς ▪ Να συμμετέχουν κατά την παράδοση του μαθήματος. ▪ Να είναι συνεπείς με τις εργασίες και τις υποχρεώσεις τους. ▪ Να μπορούν να κάνουν μια εργασία τύπου project, ατομικά ή σε συνεργασία με άλλους. ▪ Να έχουν καλά ανεπτυγμένες δεξιότητες μελέτης, έτσι, ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα στα διαγωνίσματα και στις τελικές εξετάσεις. ▪ Να συμμετέχουν σε δραστηριότητες-δράσεις του σχολείου