ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ-ΡΩΣΙΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ EOK,Euratom και ΕΣΣΔ υπέγραψαν το 1989 συμφωνία για εμπόριο και εμπορική και οικονομική συνεργασία 1991: διαπραγματεύσεις για 3 συμφωνίες μεταξύ Euratom και ΕΣΣΔ για πυρηνική σύντηξη,πυρηνική ασφάλεια και εμπόριο πυρηνικών υλικών Μετά την διάλυση της Σοβ.Ένωσης: Κύριος συνομιλητής η Ρωσία,αντίθετη στην επικύρωση τους

Το 1994 υπογραφέται η Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (Partnership & Cooperation Agreement) Στόχος:

Πρόγραμμα Tacis: Οικονομική στήριξη της Ρωσίας κατά την μετάβαση της σε δημοκρατικό κράτος. Κοινή Στρατηγική ΕΕ για την Ρωσία(1999): Θέτει στόχους και μέσα ΕΕ για προώθηση συνεργασίας με την Ρωσία. Μεσοπρόθεσμη στρατηγική(2000-2010): Θετική απάντηση της Ρωσίας στην Κοινή Στρατηγική της ΕΕ.

2003 : Δημιουργία 4ων Κοινών Χώρων Κοινός οικονομικός χώρος Κοινός χώρος συνεργασίας σε θέματα ελευθερίας , ασφάλειας και δικαιοσύνης Κοινός χώρος σε θέματα εξωτερικής ασφάλειας Κοινός χώρος σε θέματα έρευνας εκπαίδευσης και κουλτούρας 2008: Συμφωνία Khanty-Mansiyk 2010: Συμφωνία Partnership Modernization

ΤΣΕΤΣΕΝΙΑ 1991: Προωθεί τη γραμμή της βήμα βήμα απόσχισης από τη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας 1992-1993: Η απόσχιση της, συναντά αντιδράσεις από την πλειοψηφία του Ανωτάτου Σοβιέτ της Τσετσενίας 1994: Η αρχή εμφυλίου πολέμου στην Τσετσενία 1996: Υπογράφεται η συμφωνία του Χασαβγιούρτ, μεταξύ Ρωσίας (Α. Λέμπεντ) και Τσετσενίας (Α. Μασχάντοφ). Με τη συμφωνία η Ρωσία υποχωρεί.

1997: Στην Τσετσενία γίνονται προεδρικές εκλογές, τις οποίες κερδίζει ο Α. Μασχάντοφ. 1997: Σύμφωνο με τον τίτλο «Για την ειρήνη και τις αρχές συνεργασίας ανάμεσα στη Ρωσική Ομοσπονδία και τη Δημοκρατία της Ιτσκερίας» 1999: Δεύτερος Πόλεμος της Τσετσενίας.Ενοπλες ομάδες Τσετσένων εισβάλλουν σε περιοχές της Αυτόνομης ρωσικής Δημοκρατίας του Νταγκεστάν. Παρουσία καμικάζι «μαύρες χήρες» επιθέσεις αυτοκτονίας σε ρωσικές πόλεις. 2003: Εγκρίνεται με δημοψήφισμα το νέο Σύνταγμα της Τσετσενίας, που προβλέπει αυτονομία μέσα στα πλαίσια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Οσετία 2008: Η Γεωργία βομβαρδίζει την πρωτεύουσα της Νότιας Οσετίας 2008: Η Γεωργία βομβαρδίζει την πρωτεύουσα της Νότιας Οσετίας Η Ρωσία αναγνώρισε τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία ως ανεξάρτητα κράτη

Νότια Οσετία => Γεωργία Βόρεια Οσετία => Ρωσία Η Νότια Οσετία σχεδιάζει να βοηθήσει την Βόρεια Οσετία να φύγει απο το ρωσικό έλεγχο Έγκριση ΗΠΑ Η Ρωσία αντιδρά και κάνει επέμβαση καταλαμβάνοντας τη Νότια Οσετία

Λιβύη Το καθεστώς Καντάφι προσπαθούσε από το 2004 να ενισχύσει τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Συμφωνία για τον τομέα της πυρηνικής ενέργειας και την ίδρυση κοινής τράπεζας στο πλαίσιο της ενίσχυσης των διμερών σχέσεων

Ουκρανία Το 2014 δημοψήφισμα στην Κριμαία Δεν αναγνωρίστηκε από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ Συμφωνία στο Μινσκ Οικονομικές Κυρώσεις

Διχασμός στην Ουκρανία Φιλορωσικοί Φιλοδυτικοί 2014: Η Ρωσία δεν επιθυμεί να υπογραφεί συμφωνία για στενότερες σχέσεις ανάμεσα στη Ουκρανία και τη Δύση => Το επιτυγχάνει με έντονες αντιδράσεις

Κριμαία Ρωσικός λαος Μεγάλη ναυτική βάση σε ουκρανικά εδάφη πριν την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης Μετά την διάλυση ανήκει στην Ουκρανία,όμως έλεγχος από Ρωσία

Συρία Η Ρωσία στενές σχέσεις με το καθεστώς Άσαντ. Το καθεστώς Άσαντ ήταν αμυνόμενο,όμως μετά την ρωσική εμπλοκή βρέθηκε σε ισχυρή θέση => καταλαμβάνει εδάφη του Ισλαμικού Κράτους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΕΣΣ(1994): Εμπορική-Οικονομική συνεργασία.Φιλελευθεροποίηση εμπορίου(απαλειφή ποσοτικών περιορισμών,βάση της(ΜΕΚ),μέριμνα για λειτουργία επιχειρήσεων,μέτρα για τρέχουσες πληρωμές,κίνηση κεφαλαίου,ανταγωνιστικότητα). Κοινή Στρατηγική(1999): Εναρμόνιση ρωσικού και κοινοτικού συστήματος(βιώσιμη οικ.αγορας,λειτουργικοί-διαφανείς οικ.θεσμοί για προσέλευση επενδύσεων και ανάπτυξη εμπορίου) Μεσοπρόθεσμη Στρατηγική για ανάπτυξη σχέσων Ρωσίας-ΕΕ(2000-2010): Πανευρωπαικές οικον.υποδομές προϋπόθεση για συνεργασία σε εμπόριο,επενδύσεις.Συνεργασία σε τομείς κοινών συμφερόντων(πχ,παροχή καυσίμων,δίκτυα υποδομών).

ΜΕΚ: συμφωνία για εμπορικές συναλλαγές-κατάργηση εισαγωγικών δασμών και επιβαρύνσεων-τιμές αγορας. Κοινός Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος(2001):Συμφωνία για εξάλειψη εμπορικών περιορισμών. Σύνοδος Κορυφής Αγίας Πετρούπολης Μάϊος 2003: Συνεργασία σε 4 κοινούς χώρους-Οικονομικός ΠΟΕ: Ένταξη Ρωσίας(2012)-156ο μέλος-μείωση εισαγωγικών και εξαγωγικών δασμών,διευκόλυνση πρόσβασης στην αγορά για παρόχους υπηρεσιών ΕΕ και βελτίωση διαδικασιών.

Εμπορικές σχέσεις ΕΕ: Kύριος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της Ρωσίας Ρωσία: 3ος κύριος εταίρος της ΕΕ Κύριες εξαγωγές ΕΕ σε Ρωσία: Αυτοκίνητα, φάρμακα, εξαρτήματα αυτοκινήτων, τηλέφωνα και εξαρτήματα, ανελκυστήρες, εξαρτήματα για βιομηχανίες εργοστασίων Κύριες εισαγωγές ΕΕ από Ρωσία: Πρώτες ύλες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αργό, άνθρακας) ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Αξία (Mio €) 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 Ορυκτά καύσιμα,λιπαντικά, συναφή υλικά 164,369 160,635 136,783 92,142 1,398 1,105 792 614 Χημικά προϊόντα και συναφή 6,333 6,297 6,323 5,430 19,603 20,115 19,133 15,794 Βιομηχανικά προϊόντα 13,587 12,352 13,601 13,953 12,714 12,561 11,231 8,383 Αγροτικά προϊόντα 4,220 3,937 3,740 3,707 11,711 12,151 9,254 5,613

Κύριοι Εμπορικοί Εταίροι Ευρωπαικής Ένωσης Εξαγωγές-Εισαγωγές 2015

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Κρίση του ’98 και μετά:Η Ρωσία αυξάνει τους ρυθμούς της οικονομικής της ανάπτυξης. Οι υψηλές τιμές των ρωσικών ενεργειακών υλών (πετρέλαιο, φυσικό αέριο), η υποτίμηση του ρουβλίου και η υιοθέτηση συνετών οικονομικών πολιτικών οδηγούν σε σταθεροποίηση, ευνοϊκό κλίμα και μερική εισροή ξένων επενδύσεων. Έως τα μέσα 2008: Παρατηρείται ανοδική τάση στις εμπορικές συναλλαγές η οποία διακόπτεται από την παγκόσμια οικονομική κρίση και τα μονομερή μέτρα της Ρωσίας. Το 2010: Οι αμοιβαίες συναλλαγές παρουσιάζουν ξανά ανάπτυξη και φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ το 2012. 2015-2016: Η οικονομική ύφεση της Ρωσίας επηρέασε τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών με την ΕΕ και τον κόσμο.

Extra EU-28 trade by main trading partners(Russia), EU-28, 2007–15 Ετος 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ειξαγωγες ΕΕ(billion EUR) 89.2 105.0 65.7 86.3 108.6 123.4 119.5 103.2 73.9 Εισαγωγες 147.7 180.4 119.6 162.1 201.3 215.1 207.0 182.4 135.7 Εμπορικο ισοζυγιο -58.5 -75.5 -53.9 -75.8 -92.7 -91.7 -87.5 -79.2 -61.8

Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) Τομείς επενδύσεων Ρωσίας: Βιομηχανία και υπηρεσίες.Το 75% των (ΑΞΕ) της Ρωσίας προέρχεται από τα Ευρωπαϊκα κράτη μελη.Κυρίως Φιλανδία,Γαλλία,Σουηδία και Λουξεμβούργο. Πρόγραμμα Tacis: Προσφέρει οικονομική και τεχνική βοήθεια στην Ρωσία με σκοπό την οικονομική της μεταρρύθμιση. Σταθερή οικονομική συνεργασία Χαμηλά επίπεδα επενδύσεων στην Ρωσία Ανάγκη μέτρων αναμόρφωσης

Επενδύσεις μεταξύ ΕΕ-ΡΩΣΙΑΣ (2010 -2014 ) FDI flows 2010 2011 2012 2013 2014 ΕΙΣΡΟΕΣ ΕΕ ( bil € ) 7,6 2,9 8,0 17,0 4,7 ΕΚΡΟΕΣ EE ( bil € ) 27,7 8,3 19,1 7,7 -0,4 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ( bil € ) 20,1 5,4 11,1 -9,3 -5,1 FDI stocks 2010 2011 2012 2013 2014 ΕΙΣΡΟΕΣ ΕΕ ( bil €) 50,4 56,9 75,3 63,5 74,4 ΕΚΡΟΕΣ ΕΕ ( bil € ) 130,6 170,5 193,5 189,9 171,5 ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ( bil € ) 80,2 113,6 118,2 126,4 97,1

Εμπόδια συνεργασίας: 2014-Παράνομη προσάρτηση Κριμαίας από Ρωσία και ο ρόλος της στο πλαίσιο της σύγκρουσης στην Α.Ουκρανία. Επιβολή περιοριστικών μέτρων από ΕΕ σε Ρωσία: Περιορισμός σε εξαγωγές πολιτικής και στρατιωτικής χρήσης Περιορισμός σε εξαγωγές τεχνολογιών για βιομηχανίες πετρελαίου Περιορισμός πρόσβασης στην κεφαλαιαγορά ορισμένων χρηματοπιστωτικών οργανισμών Αντίποινα Ρωσίας: Εμπάργκο στις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και τροφίμων από ΕΕ Πρόβλημα υλοποίησης των δεσμεύσεων του ΠΟΕ από Ρωσία- κακό αντίκτυπο στις μεταξύ τους σχέσεις Νέα νομοθεσία Ρωσίας σχετικά με τον τρόπο αποθήκευσης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα Υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά εμπόδια Κανονισμοί που ορίζουν συχνά υπερβολικές απαιτήσεις πιστοποίησης της συμμόρφωσης

ΣΗΜΕΡΑ Λόγω της δημιουργίας της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (Ρωσία, Καζακστάν, Λευκορωσία, Αρμενία, Κιργιζιστάν) και των δυσκολιών της Ρωσίας να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του ΠΟΕ, δεν είναι σαφές πώς μπορεί να επιτευχθεί πρόοδος στο εμπόριο και στις επενδύσεις και τι θα γίνει όσον αφορά την αναβάθμιση της ΣΕΣΣ.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Σοβιετική Ένωση+Κολοσσιαίες ενεργειακές εταιρίες = Επιχειρηματική ολιγαρχία Πρωθυπουργία Πούτιν(2000) Κρατικοποίηση ενεργειακών εταιριών

Κύριες Συνθήκες 1991 Συνθήκη Χάρτη Ενέργειας (ECT): 1η νομική απόπειρα εταιρικής σχέσης για ενδυνάμωση ενεργειακής σχέσης ΕΕ και κρατών πρώην Σοβ.Ένωσης => Οικονομικά οφέλη. *Ασαφές εγγραφο που δεν εγκρίθηκε ουσιαστικά Οκτώβριος 2000 Σύνοδος Κορυφής Παρίσι,Διάλογος για ενέργεια: Φάση εξερεύνησης Οκτώβριος 2001 υπογραφή Κοινής Δήλωσης: Υπογράφονται κανονισμοί- νομοθεσίες για ενέργεια,δίκτυα,υποδομές(πχ κατασκευή αγωγών φυσ.αερίου που θα διασχίζει Βαλτικές χώρες)-κοινά συμφεροντα Μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης 2009 => Αμοιβαία προειδοποίηση για βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους κινδύνους για την ασφάλεια εφοδιασμού της ζήτησης Στόχος: H μακροπρόθεσμη ενεργειακή εταιρική σχέση-στενότερη αλληλεξάρτηση

Διάλογος στην πράξη Τέσσερις ομάδες ειδικών για τις παρακάτω θεματικές ενότητες: Στρατηγικές για ενέργεια και ισοσκελισμό Επενδύσεις Μεταφορά τεχνολογίας και ανάπτυξη υποδομών Ενεργειακή επάρκεια και περιβάλλον

Ενεργειακός διάλογος Τεχνολογικό Κέντρο στην Μόσχα => Κομβικό σημείο για την εναρμόνιση ενεργειακών πολιτικών και την προώθηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας σε Καλίνινγκραντ, Αστραχάν, Archangelsk. Συνεργασία σε πρακτικό επίπεδο

Εισαγωγές ΕΕ από Ρωσία και άλλες χώρες (2013)

EU importas of energy carriers by type

Εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας από Ρωσία, ΕΕ -28, 2003–13 (% των εισαγωγών εκτός της ΕΕ-28) 2010 2011 2012 2013 SOLID OIL 26,9 26,2 25,9 28,8 CRUDE OIL 34,7 34,8 33,7 33,5 NATURAL GAS 30,1 32,0 32,3 39,3

Ενεργειακή Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στόχοι Ενεργειακή Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στόχοι Ασφάλεια του εφοδιασμού Ανταγωνιστικότητα Βιωσιμότητα

Η ΕΕ εισάγει το 53% του συνόλου της ενέργειας που καταναλώνει με κόστος πάνω από 1 δις € ανά ημέρα.Συγκεκριμένα, οι εισαγωγές της ΕΕ: - 90% του αργού πετρελαίου της -66% του φυσικού αερίου της -42% του άνθρακα και άλλων στερεών καυσίμων -40% του ουρανίου και άλλων πυρηνικών καυσίμων

ΔΙΑΜΑΧΗ ΡΩΣΙΑΣ-ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ Η Ρωσία απειλεί για Cut-offs Δημιουργία Στρατηγικης για Ενεργειακή Ασφάλεια ΕΕ (Μάϊος 2014) Βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα

Βραχυπρόθεσμα μέτρα Μακροπρόθεσμα μέτρα Με βάση την ανάλυση των τεστ αντοχής 38 χωρών σε περίπτωση διαταραχής φυσικού αερίου τον χειμώνα του 2014-2015,μέτρα διεξήχθησαν στο πλαίσιο προετοιμασίας για τον χειμώνα Μακροπρόθεσμα μέτρα Διαφοροποίηση οδών εφοδιασμού:Νότιος Διάδρομος θα ανοίξει το 2019/2020.Τα κράτη μεταπωλούν φυσικό αέριο και πετρέλαιο ο ένας στον άλλον,μειώνοντας την εξάρτηση από Ρωσία Υγροποιημένο φυσικό αέριο(LNG) θα εισάγεται στην Ευρώπη μέσω τερματικών σταθμών Αύξηση ενεργειακής απόδοσης και επίτευξη ενεργειακών στόχων Αποτελεσματικές διαπραγματεύσεις με μεγάλους εταίρους(Ρωσία,Νορβηγία,Σαουδ.Αραβία,περιοχές Κασπίας Λεκάνης)