ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΧΡΥΣΑ ΣΙΓΚΟΥΔΗ ΚΥΡΙΑΚΗ

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΙΝΑΙ: Η δημιουργία ενός θετικού και παραγωγικού περιβάλλοντος μάθησης. Η αύξηση του χρόνου σχολικής μάθησης με το να εμπλέκουμε τους μαθητές ενεργά σε κατάλληλες μαθησιακές δραστηριότητες. Να βοηθήσουν τους μαθητές έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται καλύτερα τον εαυτό τους. Τρεις είναι οι λόγοι: Περισσότερος χρόνος για μάθηση Πρόσβαση στη μάθηση Διαχείριση για την αυτοδιαχείριση

Περισσότερος χρόνος για μάθηση Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει μία σημαντική σχέση ανάμεσα στο χρόνο που αφιερώνεται στη διδασκαλία της ύλης και στην μάθηση των μαθητών. Ένας από τους σημαντικότερους στόχους είναι η επέκταση του καθαρού χρόνου που διατίθεται για τη μάθηση των μαθητών ο οποίος ονομάζεται κατανεμημένος χρόνος.

Ο χρόνος που το άτομο αφιερώνει ασχολούμενο ενεργά με συγκεκριμένες μαθησιακές εργασίες ονομάζεται κατειλημμένος χρόνος ή χρόνος εργασίας. Όταν οι μαθητές εργάζονται έχοντας υψηλό ποσοστό επιτυχίας μαθαίνουν και κατανοούν πραγματικά την ύλη. Τότε ονομάζουμε το χρόνο αυτό, χρόνο σχολικής μάθησης.

Πρόσβαση στη μάθηση Η μάθηση στηρίζεται σε δικούς της κανόνες συμμετοχής οι οποίοι άλλοτε δίνονται με σαφήνεια από το δάσκαλο ενώ άλλοτε δε διατυπώνονται ρητά. Οι κανόνες που ορίζουν ποιος μπορεί να μιλήσει μέσα στην τάξη, για ποιο πράγμα, πότε, σε ποιον και για πόση ώρα ονομάζονται δομές συμμετοχής.

Διαχείριση για την αυτοδιαχείριση Οι μαθητές πρέπει να μάθουν να έχουν αυτοέλεγχο και να διαχειρίζονται καλύτερα τον εαυτό τους. Ο Tom Savage λέει απλά ότι «ο πιο βασικός σκοπός της πειθαρχίας είναι η ανάπτυξη αυτοελέγχου… Η ακαδημαϊκή γνώση και οι τεχνολογικές δεξιότητες δεν θα έχουν μεγάλη σημασία, εάν αυτοί που τις έχουν δεν διαθέτουν αυτοέλεγχο». Η ενθάρρυνση της αυτοδιαχείρισης απαιτεί επιπλέον χρόνο, αλλά το να διδάξουμε στους μαθητές πώς να είναι υπεύθυνοι αξίζει το χρόνο και την προσπάθεια.

Πως μπορεί να αποτραπεί η εμφάνιση προβλημάτων δημιουργώντας ένα θετικό περιβάλλον μάθησης Αρκετοί μαθητές διακόπτουν με την συμπεριφορά τους το μάθημα επειδή η εργασία τους είναι πολύ δύσκολη ενώ άλλοι βαριούνται επειδή θεωρούν το μάθημα πολύ εύκολο. Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί αν ο δάσκαλος τους αναθέσει ενδιαφέρουσες δραστηριότητες για να γεμίσουν το χρόνο τους. Αντιθέτως οι μαθητές που αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη διαδικασία της μάθησης έχουν μεγαλύτερο ποσοστό επίτευξης του στόχου. Αυτό διαπιστώθηκε μετά από έρευνες των εκπαιδευτικών ψυχολόγων του πανεπιστημίου του Austin στο Texas.

Κανόνες και διαδικασίες που απαιτούνται Οι διαδικασίες (που ονομάζονται και συνήθειες) περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται οι δραστηριότητες μέσα στην τάξη, αλλά σπανίως διατυπώνονται γραπτώς, αποτελούν απλώς τους τρόπους με τους οποίους τα πράγματα γίνονται μέσα στην τάξη.

Οι δάσκαλοι καθιερώνουν κάποιες διαδικασίες για να καλύψουν τους εξής τομείς Συνήθειες διοίκησης Διακίνηση των μαθητών Οικοκυρική Συνήθειες για την πραγματοποίηση των μαθημάτων Αλληλεπίδραση ανάμεσα στο δάσκαλο και στο μαθητή Συζήτηση των μαθητών

Κανόνες Οι κανόνες καθορίζουν τις ενέργειες που επιτρέπονται και απαγορεύονται στην τάξη. Είναι τα πρέπει και τα δεν πρέπει της ζωής μέσα στο σχολείο. Σε αντίθεση με τις διαδικασίες οι κανόνες πολλές φορές διατυπώνονται γραπτώς και αναρτώνται σε κάποιο σημείο της τάξης. Οι κανόνες που θέτουμε θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τους κανόνες του σχολείου και με τις αρχές της διδασκαλίας. Το να έχουμε κάποιους γενικούς κανόνες που καλύπτουν συγκεκριμένα θέματα είναι καλύτερο από το να καταγράφουμε όλα τα πρέπει και δεν πρέπει.

Κανόνες για τα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης Σύμφωνα με τον Emmer οι κανόνες είναι οι εξής: Να φέρνετε στην τάξη όλα τα απαραίτητα υλικά Να κάθεστε στην καρέκλα σας και να είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε μόλις χτυπήσει το κουδούνι Να σέβεστε και να είστε ευγενικοί με όλους τους ανθρώπους Να σέβεστε την ιδιοκτησία των άλλων Να παραμένετε στις θέσεις σας και να παρακολουθείτε όταν κάποιος άλλος μιλάει Να τηρείτε όλους τους κανόνες του σχολείου

Συνέπειες Σε κάθε τάξη πρέπει να ορίζονται κανόνες και διαδικασίες, οι οποίες πρέπει να ορίζονται πριν ο μαθητής τον παραβεί. Στην περίπτωση πολλών παραβιάσεων, η συνέπεια για τον μαθητή είναι να αναγκαστεί να κάνει κάτι με τον σωστό τρόπο. Σύμφωνα με τους Weinstein & Mignano επτά είναι οι κατηγορίες τιμωριών για τους μαθητές: Εκφράσεις απογοήτευσης Απώλεια προνομίων Αποκλεισμός από την ομάδα Γραπτή διατύπωση των σκέψεων του μαθητή για το πρόβλημα Κράτηση του μαθητή Επίσκεψη στο γραφείο του διευθυντή Επικοινωνία με τους γονείς

Ποιος θέτει τους κανόνες και τις συνέπειες Ο προσδιορισμός δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αντί για τη θέσπιση κανόνων βοηθάει τους μαθητές να καταλάβουν κάτι πολύ σημαντικό. Σύμφωνα με τον Weinstein «Το να διδάσκουμε στα παιδιά ότι κάτι είναι λάθος επειδή υπάρχει ένας κανόνας που το απαγορεύει, δεν είναι το ίδιο με το να τα διδάσκουμε ότι υπάρχει ένας κανόνας που το απαγορεύει επειδή είναι λάθος και με το να τα βοηθούμε να καταλάβουν τους λόγους για τους οποίους κάτι τέτοιο ισχύει». Οι μαθητές θα πρέπει να κατανοήσουν ότι οι κανόνες υπάρχουν προκειμένου όλοι να μπορούν να δουλεύουν και να μαθαίνουν μαζί.

Σχεδιάζοντας χώρους μάθησης Οι χώροι μάθησης θα πρέπει να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν τις δραστηριότητες που σχεδιάζουμε για τους μαθητές και να τους σέβονται αφού περνούν αρκετό χρόνο μέσα σε αυτές. Μπορούμε να βελτιώσουμε το κλίμα στο σχολείο μέσω της αρχιτεκτονικής και του σχεδίου, των σχολικών συναντήσεων, της συνεργατικής μάθησης, της πρόληψης της βίας, της συμμετοχής των γονέων και άλλων προσεγγίσεων. Όσον αφορά στη διαρρύθμιση της αίθουσας, υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να οργανώσουμε το χώρο: περιοχές ενδιαφέροντος και προσωπικές περιοχές. Ο ένας τρόπος όμως δεν αποκλείει τον άλλο.

Προσωπικές περιοχές Περιοχές ενδιαφέροντος Ο σχεδιασμός των περιοχών ενδιαφέροντος μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές χρησιμοποιούν αυτές τις περιοχές. Προσωπικές περιοχές Ο τρόπος διαρρύθμισης μιας αίθουσας επηρεάζει τη συμπεριφορά και τη μάθηση των μαθητών. Η ζώνη δράσης εκεί όπου η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα σημεία της αίθουσας. Εφαρμόζουμε τις αρχές της οργάνωσης της αίθουσας για να ενισχύσουμε τη μάθηση και να ελαττώσουμε τους περισπασμούς μέσα στην αίθουσα.

Αποτελεσματική διαχείριση της τάξης στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση Η διαρρύθμιση της αίθουσας και ο προσδιορισμός των κανόνων και των διαδικασιών που οι μαθητές θα ακολουθούν μέσα στην τάξη αποτελούν τα πρώτα βήματα για μία καλή διαχείριση της τάξης. Οι δάσκαλοι που είναι αποτελεσματικοί στη διαχείριση της τάξης εστιάζουν τη προσοχή τους από την πρώτη μέρα στους κανόνες, στις διαδικασίες και στις προσδοκίες τους για τους μαθητές. Αυτά τα πρότυπα για τη σχολική εργασία και τη συμπεριφορά των μαθητών μέσα στη τάξη μεταδίδονται στους μαθητές και επιβάλλονται κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων. Η συμπεριφορά των μαθητών παρακολουθείται στενά και οι παραβιάσεις αντιμετωπίζονται άμεσα. Στις τάξεις με αδύναμους μαθητές, οι κύκλοι εργασίας είναι μικρότεροι, οι μαθητές δεν αναγκάζονται να αφιερώνουν μακρόχρονες περιόδους χωρίς διαλείμματα σε ένα είδος δραστηριότητας. Αντίθετα κατά τη διάρκεια της κάθε περιόδου, ασχολούνται με αρκετές εργασίες. Γενικά, οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι παρακολουθούν με προσοχή την πρόοδο του κάθε μαθητή, και έτσι οι μαθητές δεν μπορούν να αποφύγουν την εργασία χωρίς να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.

Διατηρώντας ένα καλό περιβάλλον μάθησης Μια καλή αρχή είναι αυτό ακριβώς, ένα καλό ξεκίνημα. Οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι στηρίζονται σε αυτό το ξεκίνημα. Διατηρούν το σύστημα διαχείρισης τους εμποδίζοντας την εμφάνιση των προβλημάτων και κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών τους για τις παραγωγικές δραστηριότητες μάθησης. Αυτό πετυχαίνεται με το να διεγείρουμε την περιέργεια των μαθητών, να συνδέουμε τα μαθήματα με τα ενδιαφέροντα τους, να θέτουμε στόχους μάθησης και όχι στόχους επίδοσης και να έχουμε θετικές προσδοκίες. Τι άλλο όμως μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί;

Ενθαρρύνοντας την εμπλοκή των μαθητών Η μορφή του μαθήματος επηρεάζει τη συμμετοχή και την εμπλοκή του μαθητή σε αυτό. Γενικά, όσο η επίβλεψη του δασκάλου εντείνεται, τόσο αυξάνει και ο κατειλημμένος χρόνος του μαθητή. Όταν η εργασία προσφέρει συνεχής νύξεις στο μαθητή για το τι πρέπει να κάνει στη συνέχεια, τότε η εμπλοκή του μαθητή θα είναι μεγαλύτερη. Οι μαθητές είναι πιθανό να απορροφούνται περισσότερο σε δραστηριότητες που έχουν σαφή βήματα, επειδή το ένα οδηγεί στο άλλο με φυσικό τρόπο. Όταν οι μαθητές έχουν στη διάθεση τους όλα τα μέσα που τους χρειάζονται για να ολοκληρώσουν μια εργασία, συνήθως παραμένουν αφοσιωμένοι. Εάν διεγερθεί η περιέργεια τους, τότε οι μαθητές θα έχουν το κίνητρο να συνεχίσουν να αναζητούν μια απάντηση. Και οι μαθητές αφοσιώνονται περισσότερο, εάν οι δραστηριότητες που καλούνται να φέρουν εις πέρας είναι αυθεντικές-δηλαδή δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη πραγματική ζωή.

Η πρόληψη είναι το καλύτερο φάρμακο Ο ιδανικός τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς τα προβλήματα είναι βέβαια, η αποτροπή της εμφάνισης τους. Ο Jacob Kounin εξέτασε τη διαχείριση της τάξης συγκρίνοντας τους αποτελεσματικούς δασκάλους, των οποίων οι τάξεις δεν παρουσιάζουν καθόλου προβλήματα, με τους μη αποτελεσματικούς δασκάλους στις τάξεις των οποίων επικρατούσε συνεχώς το χάος. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες ήταν ότι αυτοί που διαχειρίζονταν επιτυχημένα την τάξη ήταν πολύ καλύτερη στην πρόληψη των προβλημάτων. Οπότε κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτοί που διαχειρίζονταν επιτυχημένα την τάξη ήταν ιδιαίτερα ικανοί σε τέσσερις τομείς: Ήταν ενήμεροι για όλα Επέβλεπαν πολλές δραστηριότητες ταυτόχρονα Κρατούσαν επικεντρωμένη την προσοχή των μαθητών Διαχειρίζονταν τις μετακινήσεις των μαθητών

Ενήμεροι για όλα Το να είμαστε ενημερωμένοι για όλα σημαίνει ότι δίνουμε στους μαθητές μας να καταλάβουν ότι γνωρίζουμε όλα όσα συμβαίνουν μέσα στην τάξη, ότι τίποτα δεν μας ξεφεύγει. Αποφεύγουμε να ασχολούμαστε μόνο με λίγους μαθητές, επειδή έτσι οι υπόλοιποι έχουν την ευκαιρία να αφαιρούνται. Εξετάζουμε τα πάντα μέσα στην τάξη κοιτάζοντας στα μάτια τους μαθητές μας έτσι ώστε να γνωρίζουμε ότι παρακολουθούνται. Αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τους μικρούς περισπασμούς. Γνωρίζουμε, επίσης, ποιος ξεκίνησε το πρόβλημα και φροντίζουμε να υποστούν τις συνέπειες οι σωστοί μαθητές. Με άλλα λόγια, δεν κάνουμε αυτό που ο Kounin ονομάζει λάθος συγχρονισμού(να περιμένουμε πολύ μέχρι να παρέμβουμε) ή λάθος στόχου(να κατηγορούμε λάθος μαθητή και να αφήνουμε τους πραγματικούς υπαίτιους ατιμώρητους). Όταν εμφανιστούν δύο προβλήματα προσπαθούμε να λύσουμε πρώτα το πιο σοβαρό.

Επικάλυψη και εστίαση της ομάδας Η επικάλυψη σημαίνει ότι σημαίνει ότι ο δάσκαλος παρακολουθεί και επιβλέπει αρκετές δραστηριότητες ταυτόχρονα. Η εστίαση της ομάδας σημαίνει συμμετοχή στις δραστηριότητες της τάξης όσο το δυνατόν περισσότερων μαθητών και όχι μόνο ενός ή δύο μαθητών. Όλοι οι μαθητές πρέπει να έχουν να κάνουν κάτι κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Διαχείριση της κίνησης Η διαχείριση της κίνησης σημαίνει να ακολουθούμε ένα κατάλληλο με τις περιστάσεις και ευέλικτο ρυθμό στα μαθήματα και στην κίνηση της ομάδας με ομαλές μεταβάσεις και ποικιλία. Ο αποτελεσματικός δάσκαλος αποφεύγει τις απότομες μεταβάσεις. Ο Kounin είναι η επιβράδυνση ή η πολλή ώρα για να ξεκινήσει μια καινούργια δραστηριότητα. Μερικές φορές, οι δάσκαλοι δίνουν πάρα πολλές οδηγίες. Προβλήματα προκύπτουν και όταν οι δάσκαλοι αναθέτουν σε ένα μαθητή κάθε φορά να δουλέψει, ενώ οι υπόλοιποι περιμένουν και παρακολουθούν.

, Ένας δάσκαλος που είναι ενήμερος για όλα, επιβλέπει πολλές δραστηριότητες ταυτόχρονα, κρατάει επικεντρωμένη την προσοχή των μαθητών του και διαχειρίζεται την κίνηση μέσα στην τάξη συνήθως έχει μια τάξη γεμάτη από μαθητές που συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα και δεν ξεφεύγουν από το βλέμμα του. Μια τέτοια τάξη δεν χρειάζεται να είναι αυστηρή. Μοιάζει περισσότερο με ένα μέρος γεμάτο δραστηριότητες όπου οι μαθητές μαθαίνουν ενεργά, αποκτούν αυτοπεποίθηση και δεν συμπεριφέρονται άσχημα για να κερδίσουν την προσοχή των άλλων.

Αντιμετωπίζοντας Προβλήματα Πειθαρχίας Το να είναι κανείς ένας αποτελεσματικός διαχειριστής της τάξης δε σημαίνει ότι πρέπει να διορθώνει δημόσια και την παραμικρή παράβαση των κανόνων. Αυτή η δημόσια προσοχή μπορεί στην πραγματικότητα να ενισχύσει την κακή συμπεριφορά των μαθητών. Οι δάσκαλοι που διορθώνουν συχνά τους μαθητές τους δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την καλή συμπεριφορά των μαθητών στις τάξεις τους. Ο Emmer, ο Levin και ο Nolan προτείνουν επτά απλούς τρόπους για να αντιμετωπίσουμε άμεσα την ανάρμοστη συμπεριφορά των μαθητών μας Να κοιτάζουμε στα μάτια ή να σταθούμε δίπλα στον παραβάτη Να δοκιμάζουμε λεκτικές νύξεις

Να ρωτήσουμε τους μαθητές μας αν γνωρίζουν τις αρνητικές συνέπειες των πράξεών τους ή να στείλουμε ένα μήνυμα σε πρώτο πρόσωπο Εάν δεν εκτελούν σωστά μια διαδικασία της τάξης να τους υπενθυμίζουμε τη διαδικασία και να τους ζητήσουμε να την ακολουθήσουν σωστά Με ήρεμο, φιλικό τρόπο να ζητήσουμε από τους μαθητές να αναφέρουν το σωστό κανόνα ή τη σωστή διαδικασία και στη συνέχεια να τον/την ακολουθήσουμε Να πούμε στο μαθητή με σαφή, θετικό και φιλικό τρόπο να σταματήσει την άσχημη συμπεριφορά του Να προσφέρουμε στους μαθητές μας επιλογές.

Πρέπει όμως να προσέχουμε όταν επιβάλλουμε τιμωρίες Πρέπει όμως να προσέχουμε όταν επιβάλλουμε τιμωρίες. Σύμφωνα με τη Carol Orange οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι που νοιάζονται για τους μαθητές τους δε θα χρησιμοποιούν την επίδοση, τους βαθμούς ή τα παρόμοια ως μέσο πειθαρχίας. Η στρατηγική αυτή είναι άδικη και αναποτελεσματική. Συμβάλλει μόνο στην αποξένωση του μαθητή.

ΤΕΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ ΤΕΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ