Περιβάλλον Διεθνούς Εμπορίου I ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 5 Περιβάλλον Διεθνούς Εμπορίου I Prentice Hall © 2002 International Business 3e

Θέματα Κίνητρα για διεθνές εμπόριο. Κλασικές θεωρίες διεθνούς εμπορίου που βασίζονται στη χώρα. Σύγχρονες θεωρίες διεθνούς εμπορίου που βασίζονται στην επιχείρηση.

Θέματα Βασικά επιχειρήματα υπέρ και κατά της κρατικής παρέμβασης στο διεθνές εμπόριο. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα βιομηχανικής πολιτικής. Ρόλος της εγχώριας πολιτικής στην διαμόρφωση της πολιτικής διεθνούς εμπορίου της χώρας.

Εμπόριο Εμπόριο ονομάζεται η εκούσια ανταλλαγή αγαθών, υπηρεσιών, χρήματος μεταξύ προσώπων ή οργανισμών.

Διεθνές εμπόριο Διεθνές εμπόριο είναι το εμπόριο μεταξύ κατοίκων δύο χωρών. Οι κάτοικοι μπορεί να είναι ιδιώτες, επιχειρήσεις, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και άλλοι οργανισμοί.

Κλασικές θεωρίες διεθνούς εμπορίου με βάση τη χώρα. Εμποροκρατία (Mercantilism) Η εμποροκρατία είναι η οικονομική φιλοσοφία του 16ου αιώνα που υποστηρίζει ότι ο πλούτος μιας χώρας υπολογίζεται με τα διαθέσιμα αποθέματα χρυσού και αργύρου. Σύμφωνα την εμποροκρατία ο βασικός οικονομικός στόχος κάθε χώρας είναι αυξήσουν τα αποθέματα χρυσού και αργύρου.

Κλασικές θεωρίες διεθνούς εμπορίου με βάση τη χώρα. Απόλυτο πλεονέκτημα Ο Adam Smith υποστήριξε ότι η εμποροκρατία αφαιρεί από τους ιδιώτες την ικανότητα να ανταλλάσουν ελεύθερα και να αποκομίζουν οφέλη από τις ανταλλαγές. Ο Smith ανέπτυξε την θεωρία του απολύτου πλεονεκτήματος (absolute advantage), που υποστηρίζει ότι μια χώρα πρέπει να εξάγει τα αγαθά και τις υπηρεσίες στις οποίες είναι πιο παραγωγική από άλλες χώρες και να εισάγει τα αγαθά κα υπηρεσίες στις οποίες οι άλλες χώρες είναι πιο παραγωγικές από αυτήν.

Κλασικές θεωρίες διεθνούς εμπορίου με βάση τη χώρα. Συγκριτικό πλεονέκτημα Ο David Ricardo στην αρχή του 19ου αιώνα, επεξεργάστηκε την θεωρία του απολύτου πλεονεκτήματος και ανέπτυξε την θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος (theory of comparative advantage). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή μια χώρα πρέπει να παράγει και να εξάγει τα αγαθά και τις υπηρεσίες για τα οποία είναι σχετικά πιο παραγωγική άλλες χώρες και να εισάγει τα αγαθά και τις υπηρεσίες στα οποία άλλες χώρες είναι σχετικά πιο παραγωγικές από αυτήν.

Κλασικές θεωρίες διεθνούς εμπορίου με βάση τη χώρα. Θεωρία των Heckscher - Ohlin Οι Heckscher και Ohlin ανέπτυξαν την θεωρία των σχετικών αποθεμάτων των εισροών ( theory of relative factor endowments). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή μια χώρα θα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή των αγαθών που χρησιμοποιούν πιο εντατικά τους παραγωγικούς συντελεστές που ευρίσκονται σε αφθονία στη χώρα.

Σύγχρονες θεωρίες διεθνούς εμπορίου με βάση τη επιχείρηση. Οι θεωρίες με βάση την επιχείρηση αναπτύχθηκαν για τους παρακάτω λόγους: Την μεγάλη σημασία που έχουν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις στην παγκόσμια οικονομία μετά τον β΄ παγκοσμια πόλεμο. Την αδυναμία των θεωριών με βάση τη χώρα να εξηγήσουν και να προβλέψουν την ύπαρξη και την εξέλιξη του ενδοκλαδικού εμπορίου (intraindustry trade). Την αποτυχία του Leontief και άλλων ερευνητών να επαληθεύσουν εμπειρικά (την δεκαετία του 1960) την θεωρία (με βάση τη χώρα) των Heckscher-Ohlin. Αργότερα η θεωρία των Heckscher-Ohlin επαληθεύτηκε εμπειρικά.

Διακλαδικό και Ενδοκλαδικό εμπόριο (Interindustry and Intraindustry Trade) Διακλαδικό εμπόριο (Interindustry trade) είναι η ανταλλαγή αγαθών που παράγονται από ένα βιομηχανικό κλάδο σε μια χώρα Α με αγαθά που παράγονται από άλλο βιομηχανικό κλάδο στη χώρα Β. (πχ. τρόφιμα από την χώρα Α – ύφασμα από τη χώρα Β) Ενδοκλαδικό εμπόριο (Intraindustry trade) είναι το εμπόριο μεταξύ δύο χωρών που παράγονται από τον ίδιο βιομηχανικό κλάδο.(πχ. ύφασμα από την χώρα Α – ύφασμα από τη χώρα Β)

Η θεωρία της ομοιότητας των χωρών (Country Similarity Theory) Σύμφωνα με τη θεωρία της ομοιότητας των χωρών του Linder το ενδοκλαδικό εμπόριο γίνεται μεταξύ των χωρών με περίπου όμοιο κατά κεφαλήν εισόδημα.

Θεωρία του κύκλου ζωής προϊόντος (Product Life Cycle Theory) Η Θεωρία του κύκλου ζωής προϊόντος αναπτύχθηκε από τον Vernon την δεκαετία του 1960. Σε αυτή περιγράφεται ο ρόλος της εφεύρεσης, της επέκτασης της αγοράς και των αντιδράσεων διαφόρων ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στις αποφάσεις για διεθνές εμπόριο ή επένδυση.

Στάδια του κύκλου ζωής προϊόντος Στο Στάδιο1 που ονομάζεται το στάδιο του νέου προϊόντος (the new product stage), μια επιχείρηση αναπτύσσει και εισαγάγει ένα νέο προϊόν (καινούργια καινοτομία) για να ικανοποιήσει ανάγκες της εγχώριας αγοράς της χώρας. Στο Σταδιο2, που ονομάζεται στάδιο του ώριμου προϊόντος (the maturing product stage), η ζήτηση για το προϊόν αυξάνεται έντονα καθώς οι καταναλωτές αναγνωρίζουν την αξία του. Στο Στάδιο 3 που ονομάζεται στάδιο του τυποποιημένου προϊόντος (the standardized product stage), η αγορά για το προϊόν σταθεροποιείται.

Στάδια του κύκλου ζωής προϊόντος Σύμφωνα με τη θεωρία του κύκλου ζωής προϊόντος η εγχώρια παραγωγή ξεκινά στο στάδιο 1, φθάνει στο μέγιστό της στο στάδιο 2 λόγω των εξαγωγών και μειώνεται στο Στάδιο 3. Στο στάδιο 3 η χώρα που εδρεύει η επιχείρηση που έκανε της εφεύρεση του προϊόντος γίνεται εισαγωγέας του προϊόντος.

Θεωρία της διεθνούς στρατηγικής ανταγωνιστικότητας (Global Strategic Rivalry Theory) Η θεωρία της διεθνούς στρατηγικής ανταγωνιστικότητας προβλέπει ότι το ενδοκλαδικό εμπόριο θα έχει αυξητική τάση. Οι επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται στη διεθνή αγορά έχουν αρκετούς τρόπους για να αποκτήσουν ένα διατηρήσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κατέχοντας δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (Intellectual Property Rights) Επενδύοντας σε R and D. (research and development) Επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακος (economies of scale) Με την εκμετάλλευση της μαθησιακής καμπύλης (experience curve)

Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (Intellectual Property Rights) Μια επιχείρηση που κατέχει πνευματικά δικαιώματα —εμπορικό σήμα (trademark), brand name, πατέντα (patent), ή copyright—συχνά αποκτά,πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της. Πχ. Η Coca Cola και η PesiCo αποκτούν τους πελάτες στην παγκόσμια αγορά με βάση το εμπορικό τους σήμα και το brand name.

Επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη (Investing in Research and Development) Η έρευνα και η ανάπτυξη (Research and development (R&D)) αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του συνολικού κόστους σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Λόγω αυτού του υψηλού κόστους άλλες επιχειρήσεις συχνά διστάζουν να εισέλθουν στην αγορά και να ανταγωνιστούν με τις ήδη υπάρχουσες. Έτσι η επιχείρηση που ενεργεί πρώτη αποκτά ένα πλεονέκτημα (first-mover advantage).

Οικονομίες κλίμακος και σκοπού (φάσματος) (Economies of Scale or Scope) Οι οικονομίες κλίμακος και σκοπού δίνουν την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να αποκτήσουν ένα διατηρήσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (sustainable competitive advantage) στις διεθνείς αγορές. Έχουμε οικονομίες κλίμακος (Economies of scale) όταν το μέσο κόστος του προϊόντος μειώνεται όταν η παραγωγή του αυξάνεται. Έχουμε οικονομίες σκοπού (Economies of scope) όταν το μέσο κόστος της επιχείρησης μειώνεται όταν ο αριθμός των προϊόντων που πωλεί αυξάνεται.

Το εθνικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του Porter (Porter’s National Competitive Advantage) Ο καθηγητής Michael Porter’s ανέπτυξε την θεωρία του εθνικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μια από την νεότερες θεωρίες του διεθνούς εμπορίου. Ο Porter πιστεύει ότι η επιτυχία στο διεθνές εμπόριο προέρχεται από τους παρακάτω παράγοντες που χαρακτηρίζουν και την χώρα και τη επιχείρηση. Παράγοντες που προέρχονται από την αγορά εισροών (Factor conditions) Παράγοντες που προέρχονται από την ζήτηση (demand conditions). Βιομηχανίες σχετικές με την επιχείρηση και βιομηχανίες που στηρίζουν την επιχείρηση (Related and supporting industries) Στρατηγική, διάρθρωση και ανταγωνιστές της επιχείρησης (Firm strategy, structure, and rivalry)

Porter’s Diamond of National Competitive Advantage

Λόγοι για κρατικές παρεμβάσεις στο διεθνές εμπόριο Το κράτος για να προστατέψει τις εγχώριες επιχειρήσεις επιβάλει φόρους σε εισαγόμενα αγαθά ή θέτει περιορισμούς στις εισαγωγές πχ. ποσοτικούς (Quotas). Το κράτος απ’ευθείας βοηθά τις εγχώριες επιχειρήσεις για αυξήσουν τις εξαγωγές τους δια μέσου επιδοτήσεων εξαγωγών ή επιδοτήσεων παραγωγής ή δανείων.

Ελεύθερο εμπόριο Το ελεύθερο εμπόριο προϋποθέτει ότι το κράτος ασκεί την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση σε αποφάσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων και ιδιωτών που αφορούν εξαγωγές και εισαγωγές.

Δίκαιο εμπόριο (Fair Trade) Το Δίκαιο εμπόριο που μερικές φορές ονομάζεται και «κατευθυνόμενο εμπόριο» (managed trade), προτείνει ότι το κράτος πρέπει να παρεμβαίνει για να εξασφαλίσει ότι Α. Οι εξαγωγές των εγχωρίων επιχειρήσεων απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης στις ξένες αγορές και Β. οι εισαγωγές ελέγχονται ώστε να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες στην εγχώρια απασχόληση και στα μερίδια αγοράς συγκεκριμένων εγχώριων κλάδων που επηρεάζονται από τις εισαγωγές.

Το επιχείρημα της εθνικής άμυνας (The National Defense Argument) Η εθνική άμυνα συχνά χρησιμοποιείται σαν λόγος για κρατική προστασία σε εγχώριες επιχειρήσεις. Επειδή η διεθνείς πολιτικές συνθήκες μεταβάλλονται πολύ εύκολα το επιχείρημα της εθνικής άμυνας υποστηρίζει ότι η χώρα πρέπει να είναι αυτάρκης (να παράγονται εγχώρια) σε σημαντικές πρώτες ύλες, εξοπλισμό και τεχνολογία για αν μην είναι εκτεθειμένη σε ξένες απειλές.

Το επιχείρημα της νηπιακής βιομηχανίας (The Infant Industry Argument) Σύμφωνα με το επιχείρημα αυτό μια μικρή βιομηχανία που έχει προοπτικές ανάπτυξης πρέπει να προστατευθεί (με επιβολή δασμών ) από τις εισαγωγές παρόμοιων βιομηχανικών προϊόντων.

Προστασία της απασχόλησης Η προστασία της εγχώριας απασχόλησης (όταν απειλείται η εγχώρια βιομηχανία) είναι σημαντικό επιχείρημα που χρησιμοποιούν οι εγχώριες επιχειρήσεις για την λήψη κρατικών προστατευτικών μέτρων από τις εισαγωγές ξένων ανταγωνιστικών προϊόντων.

Ανάλυση της δημόσιας επιλογής (Public Choice Analysis)

Περιβάλλον Διεθνούς Εμπορίου II ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 6 Περιβάλλον Διεθνούς Εμπορίου II Prentice Hall © 2002 International Business 3e

Θέματα Πολιτικές περιορισμού του εμπορίου. Πολιτικές προώθησης του διεθνούς εμπορίου. Μέτρα κατά του «μή δίκαιου» εμπορίου

Θέματα Ό ρόλος της GATT και του WTO στις διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητες. Μορφές οικονομικής ενοποίησης. Διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητες και ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Είδη εισαγωγικών δασμών Δασμός επί της αξίας (Ad valorem tariff) Ποσοστό επί της αξίας του εισαγομένου αγαθού πχ. 11% επί της αξίας εισαγωγών Δασμός επί των ποσοτήτων (Specific tariff) Σταθερό χρηματικό ποσό ανά μονάδα εισαγωγών πχ. 1 ευρώ ανα μονάδα εισαγομένου προϊόντος Μικτός δασμός (Compound tariff) Συνδυασμός των δύο προηγουμένων ειδών πχ. 10% επί της αξίας εισαγωγών και 1.5 ευρώ ανα μονάδα εισαγομένου προϊόντος

Λόγοι επιβολής δασμών Οι δασμοί αποφέρουν βέβαια έσοδα στο κράτος επειδή είναι εύκολο να συλλεγούν. Οι δασμοί αποτελούν περιορισμό στις εισαγωγές. Οι τιμές του εισαγόμενου αγαθού αυξάνεται και έτσι αυξάνεται η ζήτηση του αντίστοιχου εγχωρίου αγαθού.

Περιορισμοί εκτός των δασμών Ποσοστώσεις (Quotas) Άλλοι Περιορισμοί εκτός των δασμών

Ποσοστώσεις (Quotas) Οι χώρες μπορεί να περιορίσουν το εμπόριο επιβάλλοντας ποσοστώσεις. Η ποσόστωση είναι ένας αριθμητικό όριο που επιβάλλεται στις εισαγωγές ενός προϊόντος από μια χώρα κατά την διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου πχ. 1 έτος.

Άλλοι Περιορισμοί στο εμπόριο εκτός των δασμών (Other Nontariff Barriers) Προδιαγραφές ασφαλείας για τα εισαγόμενα προϊόντα Περιορισμοί στην πρόσβαση στα δίκτυα διανομής Νομισματικοί έλεγχοι Έλεγχοι στις επενδύσεις

Προώθηση διεθνούς εμπορίου Επιδοτήσεις Ζώνες ελευθέρου εμπορίου Προγράμματα χρηματοδότησης εξαγωγών

Επιδοτήσεις Οι εξαγωγές μιας χώρας αυξάνονται με επιδοτήσεις απ΄ευθείας στους εξαγωγείς ή έμμεσα στην παραγωγή των αγαθών.

Ζώνες ελευθέρου εμπορίου (Foreign Trade Zones) Μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου (foreign trade zone (FTZ)) είναι μια περιοχή όπου τα εισαγόμενα και εξαγόμενα αγαθά απολαμβάνουν προνομιακές δασμολογικές ρυθμίσεις πχ. Έχουν μειωμένους δασμούς ή καθόλου δασμούς. Το μέγεθος της ζώνης αυτής ποικίλει. Μπορεί να είναι μικρή σαν ένα εργοστάσιο ή μεγάλη σαν μια πόλη.

Προγράμματα χρηματοδότησης εξαγωγών Για μεγάλου μεγέθους δραστηριότητες όπως αεροπορικές βιομηχανίες, κατασκευές η επιτυχία στις εξαγωγές εξαρτάται από την ύπαρξη κατάλληλων χρηματοδοτικών πακέτων. Επειδή η χρηματοδότηση εξαγωγών παίζει μεγάλο ρόλο , οι περισσότερες χώρες έχουν δημιουργήσει κρατικούς οργανισμούς για να βοηθήσουν τις εγχώριες επιχειρήσεις να χρηματοδοτήσουν τις εξαγωγές τους.

Αντισταθμιστικό τέλος (Countervailing Duty) Το αντισταθμιστικό τέλος είναι ένας δασμός επί της αξίας του εισαγομένου αγαθού που επιβάλλεται για να αντισταθμίσει της επίδραση μιας επιδότησης που έχει χορηγήσει η ξένη χώρα στο αγαθό.

H γενική συμφωνία δασμών και εμπορίου (The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT)) H GATT από το 1947 που δημιουργήθηκε μέχρι το 1994 που αντικαστάθηκε από τον παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου (WTO) είχε σκοπό να μειώσει τους περιορισμούς στο διεθνές εμπόριο.

H γενική συμφωνία δασμών και εμπορίου (The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT)) Η GATT επεδίωκε να εξασφαλίσει ότι το διεθνές εμπόριο γίνεται με ίσους όρους γαι όλες τις χώρες. Αυτό επιτεύχθηκε με τη ρήτρα του πλέον ευννοουμένου κράτους (the most favored nation (MFN) principle). Σύμφωνα με αυτήν κάθε προνομιακή μεταχείριση (πχ. Μείωση δασμών) που χορηγείται σε μια χώρα πρέπει να ισχύει και για τις άλλες χώρες.

H γενική συμφωνία δασμών και εμπορίου (The General Agreement on Tariffs and Trade (GATT)) Φυσικά υπήρχαν και εξαιρέσεις για λόγους α. Εθνικής ασφάλειας β. Σοβαρών προβλημάτων στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας και γ. Για προφύλαξη από τον «υπερβολικό» ξένο ανταγωνισμό. Το 1994 οι χώρες μέλη της GATT συμφώνησαν να δημιουργήσουν τον παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου (World Trade Organizationς (WΤΟ)).

Παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου (World Trade Organization (WTO)) O WTO εδρεύει στη Γενεύη, έχει 138 χώρες –μέλη και 33 χώρες – παρατηρητές. Οι στόχοι του είναι: Να προάγει το διεθνές εμπόριο ενθαρρύνοντας τις χώρες να υιοθετούν πολιτικές εμπορίου ομοιομορφες (μη μεροληπτικές για κάποιες χώρες) . Να μειώσουν τους υπάρχοντες περιορισμούς στο εμπόριο μέσω πολυμερών διαπραγματεύσεων. Να θεσμοθετήσει διαδικασίες για την επίλυση των διαφορών μεταξύ χωρών σε θέματα διεθνούς εμπορίου.

Παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου (World Trade Organization (WTO)) Το λεγόμενο Cairns Group (Αργεντινή, Βραζιλία, Αυστραλία, Καναδάς, Ταϊλάνδη) έχει ασκήσει πιέσεις στον WTO για να εξασφαλίσει την τήρηση των συμφωνιών του Γύρου της Ουρουγουάης που αναφέρονταν στην φιλελευθεροποίηση του εμπορίου των αγροτικών προϊόντων. Το εμπόριο των προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας καλύπτονταν από την συμφωνία Multifibre Agreement του 1974 που προέβλεπε δασμούς και ποσοτικούς περιορισμούς.

Η γενική συμφωνία του εμπορίου υπηρεσιών (The General Agreement on Trade in Services (GATS)) To εμπόριο στον κλάδο των υπηρεσιών ήταν το θέμα συνομιλιών που ξεκίνησαν το 2000 (γύρος tης Doha).

Συμφωνίες στα πνευματικά δικαιώματα (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS)) Στις διαπραγματεύσεις του Γύρου της Ουρουγουάης ενδυναμώθηκε η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και καθορίστηκαν οι διαδικασίες για την επιβολή ποινών των παραβατών της παραπάνω συμφωνίας.

Συμφωνίες για το εμπόριο και τις επενδύσεις (Trade-Related Investment Measures Agreement (TRIMS)) Η συμφωνία TRIMS του Γύρου της Ουρουγουάης είναι μια αρχή για την εξάλειψη των περιορισμών που επιβάλλουν οι διάφορες χώρες στην λειτουργία των πολυεθνικών επιχειρήσεων και αφορούν τις εξαγωγές και εισαγωγές που δημιουργούν. Η συμφωνία TRIMS αναφέρεται: Στην μή ύπαρξη περιορισμών για την εξισορρόπηση εισαγωγών και εξαγωγών από πολυεθνικές (Trade-balancing rules) Στην μη ύπαρξη περιορισμών στην εξαγωγή συναλλάγματος από πολυεθνικές (Foreign-exchange access) Στην μη ύπαρξη υποχρεωτικών πωλήσεων του προϊόντος που παράγουν οι πολυεθνικές στην εγχώρια αγορά (Domestic sales requirements)

Μορφές οικονομικής ενοποίησης Ζώνη ελευθέρου εμπορίου (Free Trade Area) Τελωνειακή ένωση (Customs Union) Κοινή αγορά (Common Market) Οικονομική ένωση (Economic Union) Πολιτική ένωση (Political Union)

Ζώνη ελευθέρου εμπορίου (Free Trade Area) Η ζώνη ελευθέρου εμπορίου ενθαρρύνει το εμπόριο μεταξύ των μελών της καταργώντας ή τουλάχιστον μειώνοντας τους φραγμούς στο εμπόριο (δασμούς, ποσοτικούς περιορισμούς κλπ.) μεταξύ των χωρών - μελών της. Παράδειγμα τέτοιας ζώνης είναι η NAFTA (North American Free Trade Agreement) με στόχο την μείωση των δασμών και των άλλων περιορισμών στο εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού.

Τελωνειακή ένωση (Customs Union) Η τελωνειακή ένωση έχει τα χαρακτηριστικά της ζώνης ελευθέρου εμπορίου (δεν υπάρχουν δασμοί στις εισαγωγές μεταξύ των χωρών-μελών) και το επιπλέον χαρακτηριστικό της επιβολής κοινών δασμών για εισαγωγές από τρίτες χώρες. Αυτό είναι σημαντικό διότι στη ζώνη ελευθέρου εμπορίου τα προίόντα των τρίτων χωρών εισέρχονται μέσω της χώρας με τους χαμηλότερους δασμούς και μετά διακινούνται ελεύθερα στις υπολοιπες χώρες της ζώνης.

Κοινή αγορά (Common Market) Η κοινή αγορά έχει τα χαρακτηριστικά της τελωνειακής ένωσης και το επιπλέον χαρακτηριστικό της ελεύθερης διακίνησης των παραγωγικών συντελεστών (εργασία, κεφάλαιο, τεχνολογία) μεταξύ των χωρών- μελών της.

Οικονομική ένωση (Economic Union) Η Οικονομική ένωση έχει τα χαρακτηριστικά της κοινής αγοράς και το επιπλέον χαρακτηριστικό ότι υπάρχει κοινή οικονομική πολιτική (νομισματική πολιτική, δημοσιονομική πολιτική), στις χώρες μέλη της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κατά το ήμισυ οικονομική ένωση εφόσον υπάρχει μόνο κοινή νομισματική πολιτική (κοινό νόμισμα το ευρώ) στις χώρες μέλη της .

Πολιτική Ένωση (Political Union) Η Πολιτική Ένωση προϋποθέτει την πλήρη πολιτική και οικονομική ενοποίηση των χωρών-μελών της. ΄Αρα στην ουσία έχουμε μία χώρα (πιθανόν με ομοσπονδιακή μορφή). Οι Ηνωμένες Πολιτείαες Αμερικής αποτελούν παράδειγμα Πολιτικής Ένωσης.

Ευρωπαϊκή Ένωση (European Union (ΕU)) Η Ευρωπαϊκή Ένωση είνα η πιο σημαντική μορφή οικονομικής ενοποίησης στον κόσμο σήμερα. Ιδρύθηκε το 1957 με η συνθήκη της Ρώμης απο έξι χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Δυτ. Γερμανία, Ολλάνδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο) και τότε έλαβε το όνομα Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (EEC). Τις επόμενες πέντε δεκαετίες που ακολούθησαν έχει διευρυνθεί πολλές φορές (6) και σήμερα τα μέλη της ανέρχονται σε 27. Σήμερα η Νορβηγία και η Ελβετία είναι οι μόνες μεγάλες Δυτικοευρωπαϊκές χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU) Σήμερα η EU κυβερνάται από 4 οργανισμούς: Το Συμβούλιο(The Council of the European Union) που ασκεί την εκτελεστική εξουσία. Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (The European Commission) που ασκεί την διοικητική εξουσία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (European Parliament) που ασκεί την νομοθετική εξουσία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (European Court of Justice) που ασκεί την δικαστική εξουσία.

Η Πορεία προς για την δημιουργία της Κοινής Αγοράς Για να ιδρυθεί η Κοινή Αγορά που επέτρεπε την ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, εργασίας, κεφαλαίου και τεχνολογίας, έπρεπε κάθε χώρα-μέλος της ΕU να συμφωνήσει για την αλλαγή των εθνικών νόμων και κανονισμών και προδιαγραφών προϊόντων ώστε να είναι συμβατοί με αυτούς (τους κοινούς κανονισμούς) της ΕU. Η επίτευξη της Κοινής αγοράς ολοκληρώθηκε το 1992.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 3.1 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα - Το Ισοζύγιο Πληρωμών – Αγορά συναλλάγματος – Διεθνείς Αγορές Κεφαλαίου Prentice Hall © 2002 International Business 3e

Θέματα Ο ρόλος του διεθνούς νομισματικού συστήματος στο διεθνές εμπόριο και στις διεθνείς επενδύσεις. Λειτουργία και χρυσού κανόνα (gold standard). Ο ρόλος της Διεθνούς Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF) στο μεταπολεμικό διεθνές νομισματικό σύστημα που ιδρύθηκε στο Bretton Woods.

Θέματα Εξέλιξη του συστήματος των ελεύθερων ισοτιμιών. Λειτουργία και διάρθρωση του ισοζυγίου πληρωμών. Πλεόνασμα και έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών. Ζήτηση, προσφορά συναλλάγματος και ισοτιμία ισορροπίας Ρόλος των διεθνών τραπεζών στην αγορά συναλλάγματος

Ο χρυσός κανόνας (Gold Standard) Σύμφωνα με τον χρυσό κανόνα οι χώρες συμφωνούν να πωλούν ή να αγοράζουν από ιδιώτες ή επιχειρήσεις, χαρτονόμισμα με αντάλλαγμα το χρυσό.

Ο χρυσός κανόνας Ο χρυσός κανόνας δημιούργησε ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών επειδή κάθε χώρα συνέδεσε την αξία του νομίσματός της με το χρυσό.

Η συμφωνία του Bretton Woods Το 1944 αντιπρόσωποι από 44 χώρες συναντήθηκαν στο Bretton Woods, New Hampshire, στις ΗΠΑ με στόχο να δημιουργηθούν διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί που να παρακολουθούν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τις διεθνείς κινήσεις κεφαλαίων. Οι οργανισμοί αυτοί παρουσιάζονται παρακάτω.

The International Back for Reconstruction and Development (IBRD) The International Back for Reconstruction and Development είναι είναι το επίσημο όνομα της διεθνούς τραπέζης (World Bank). Ιδρύθηκε το 1945. Ο αρχικός σκοπός της ήταν να χρηματοδοτήσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες για να συνέλθουν από τον β παγκόσμιο πόλεμο.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΙΜF) Mε τη συμφωνία του Bretton Woods ιδρύθηκε το IMF. To IMF επιβλέπει τη λειτουργία του διεθνούς νομισματικού συστήματος.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Οι στόχοι του IMF είναι: Να προάγει τη διεθνή νομισματική συνεργασία. Να προάγει τη επέκταση του διεθνούς εμπορίου. Να προάγει την συναλλαγματική σταθερότητα, την εφαρμογή των συμφωνιών που αφορούν συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ των μελών του και να αποτρέπει συνεχείς υποτιμήσεις νομισμάτων. Να ενθαρρύνει τις χώρες μέλη του με βραχυχρόνια χρηματοδότηση. Να βοηθά στην εξισορρόπηση του ισοζυγίου πληρωμών των χωρών-μελών του.

O κανόνας δολαρίου (Dollar-Based Gold Standard) Μετά τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο οι χώρες απέκτησαν εμπιστοσύνη στη αμερικανική οικονομία και έτσι το αμερικανκό δολάριο έγινε το γενικά αποδεκτό νόμισμα για τις διεθνείς συναλλαγές (αντικαθιστώντας την αγγλική λίρα που επικρατούσε πρίμ από τον β΄ παγκόσμιο πόλεμο). Έτσι καθιερώθηκε ο κανόνας δολαρίου. Δηλαδή όλα τα νομίσματα ήταν σταθερά συνδεδεμενα με το δολάριο και το δολάριο ήταν συνδεδεμένο με το χρυσό. Έχουμε λοιπόν σταθερές ισοτιμίες με έμμεση εφαρμογή του χρυσού κανόνα.

Το τέλος του συστήματος του Bretton Καθώς τα διεθνή διαθέσιμα των χωρών σε δολάρια αυξανόταν συνέχεια, άρχισε να αμφισβητείται η ικανότητα των ΗΠΑ να τηρήσουν τη συμφωνία του Bretton Woods (δηλαδή να εξαργυρώνουν τα δολάρια για χρυσό). Το 1971 η συμφωνία του Bretton Woods για σταθερές ισοτιμίες έγινε το θύμα της συναλλαγματικής αστάθειας του δολαρίου. Τον Αύγουστο του 1971, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Nixon ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντάλλαζαν χρυσό με δολάρια με την ισοτιμία: 1ουγγιά χρυσού =35 δολάρια.

Η συμφωνία της Jamaica (The Jamaica Agreement) Το νέο σύστημα των ελευθέρων ισοτιμιών θεσμοθετήθηκε επίσημα στο διεθνές συνέδριο στην Jamaica τον Ιανουάριο 1976. Σύμφωνα με τη συμφωνία της Jamaica, κάθε χώρα μπορεί αν εφαρμόσει το σύστημα συναλλαγματικών ισοτιμιών που επιθυμεί. Έτσι σταδιακά οι χώρες υιοθετούν το σύστημα των ελεύθερων ισοτιμιών.

Η συμφωνία της Plaza (The Plaza Accord) Οι ΗΠΑ διαμαρτύρονται ότι το υπερτιμημένο δολάριο προκαλούσε προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα των αμερικανικών εξαγωγών και επίσης επέτρεπε την είσοδο φθηνών εισαγωγών που έβλαπταν τους αμερικανικούς ή βιομηχανικούς κλάδους. Η τότε ομάδα G5 (ΗΠΑ, Γαλλία, Δ. Γερμανία,Η. Βασίλειο και Ιαπωνία) συνεδρίασε στη Νέα Υόρκη στο ξενοδοχείο Plaza το Σεπτέμβριο του 1985. Hotel In New York City. Η απόφαση που λήφθηκε γνωστή και σαν Plaza Accord, προβλέπει πράξεις των κεντρικών που να οδηγούν στην πτώση του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγματικές αγορές.

Το Ισοζύγιο Πληρωμών (The Balance of Payments-ΒΟP) Οι επιχειρηματίες πρέπει να παρακολουθούν με προσοχή τα στατιστικά στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών για τους παρακάτω λόγους: Τα στατιστικά στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών συνεισφέρουν στον εντοπισμό των αναδυόμενων αγορών αγαθών και υπηρεσιών σε διάφορες χώρες. Μπορούν να εντοπίσουν νέες οικονομικές πολιτικές σε διάφορες χώρες που πιθανόν να επηρεάσουν σημαντικά το επιχειρηματικό κλίμα. Μπορούν να εντοπίσουν σημαντικές μειώσεις στα συναλλαγματικά αποθέματα διαφόρων χωρών. Τα στατιστικά στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών μπορούν να εντοπίσουν αυξημένο κίνδυνο δανεισμού σε ορισμένες χώρες

Χαρακτηριστικά του ισοζυγίου πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών περιλαμβάνει τις διεθνείς συναλλαγές της χώρας στη διάρκεια 1 έτους. Περιλαμβάνει οικονομικές συναλλαγές που συνεπάγονται νομισματική αποτίμηση. Περιλαμβάνει συναλλαγές μεταξύ κατοίκων της χώρας και κατοίκων άλλων χωρών.

Συστατικά μέρη του ισοζυγίου πληρωμών Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών Εξαγωγές και εισαγωγές υπηρεσιών Εισόδημα από επενδύσεις Δωρεές Ισοζύγιο κεφαλαίων - Βραχυπρόθεσμα δάνεια προς και από τη χώρα Μακροπρόθεσμα δάνεια προς και από τη χώρα Άμεσες ξένες επενδύσεις Μεταβολές συναλλαγματικών διαθεσίμων Λάθη και παραλήψεις

Ξένο συνάλλαγμα Το ξένο συνάλλαγμα αποτελείται από νομίσματα ξένων χωρών.

Άμεση συναλλαγματική ισοτιμία Η άμεση συναλλαγματική ισοτιμία ορίζεται από τις μονάδες του εγχώριου νομίσματος που αντιστοιχούν σε μία μονάδα ξένου νομίσματος. Πχ. 1 δολάριο=0.66 ευρώ

Έμμεση συναλλαγματική ισοτιμία Έμμεση συναλλαγματική ισοτιμία Η έμμεση συναλλαγματική ισοτιμία ορίζεται από τις μονάδες του ξένου νομίσματος που αντιστοιχούν σε μία μονάδα εγχωρίου νομίσματος. Πχ. 1 ευρώ=1.5 δολάρια

Διάρθρωση της αγοράς συναλλάγματος Το αμερικανικό δολάριο αποτελεί το νόμισμα που αποτιμώνται οι περισσότερες διεθνείς συναλλαγές. Τα τμήματα συναλλάγματος των διεθνών τραπεζών (τράπεζες που έχουν καταστήματα σε πολλές χώρες) παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αγορά συναλλάγματος. Οι τράπεζες αυτές πωλούν ή αγοράζουν τα σημαντικότερα μετατρέψιμα –σκληρά νομίσματα.

Διάρθρωση της αγοράς συναλλάγματος Οι διεθνείς τράπεζες παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγορά συναλλάγματος επειδή οι πελάτες τους πωλούν ή αγοράζουν ξένα νομίσματα σε μεγάλα ή μικρά ποσά.. Οι πελάτες αυτοί των τραπεζών μπορεί να είναι: Απλοί εμπορικοί πελάτες Speculators (προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενοι διαφορετικές συναλλαγματικές ισοτιμίες σε διαφορετικές χρονικές στιγμές πχ. Σήμερα 1 ευρώ=1.5$ και αν αύριο αναμένουν 1 ευρώ=1,52$ τότε σήμερα αγοράζουν ευρώ για να τα πουλήσουν αύριο) Arbitrageurs (προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενοι διαφορετικές συναλλαγματικές ισοτιμίες σε διαφορετικές τόπους την ίδια χρονική στιγμή πχ. Σήμερα 1 ευρώ=1.5$ στο Παρίσι και 1 ευρώ=1,51$ στη Νέα Υόρκη, τότε αγοράζουν ευρώ στο Παρίσι για να τα πουλήσουν αμέσως στη Νέα Υόρκη.

Διάρθρωση της αγοράς συναλλάγματος Οι νόμοι διαφόρων χωρών (Domestic laws) μπορεί να θέτουν περιορισμούς στην μετατρεψιμότητα των νομισμάτων στην αγορά συναλλάγματος. Νομίσματα χωρίς τέτοιους περιορισμούς αποκαλούνται μετατρέψιμα νομίσματα ή σκληρά νομίσματα (hard currencies). Τέτοια είναι το ευρώ η αγγλική λίρα, το ελβετικό φράγκο, το καναδικό δολάριο, το yen, το αμερικανικό δολάριο. Νομίσματα που δεν είναι εύκολα μετατρέψιμα επειδή οι νόμοι των χωρών δεν το επιτρέπουν ή επειδή οι ξένοι επενδυτές δεν επιθυμούν να τα παρακρατούν ονομάζονται μη μετατρέψιμα νομίσματα ή soft currencies.

Τρέχουσα και προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος Η τρέχουσα αγορά συναλλάγματος (spot market) αποτελείται από συναλλαγές συναλλάγματος που γίνονται την τρέχουσα χρονική στιγμή (ή το πολύ δυο μέρες μετά την συναλλαγή). Η προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος (forward market) αποτελείται από συναλλαγματικές συναλλαγές που θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον. Οι προθεσμιακές τιμές συναλλάγματος ισχύουν για συνάλλαγμα που θα παραδοθεί σε 30 ή 90 ή 180 μέρες στο μέλλον. Δηλαδή η προθεσμιακή ισοτιμία είναι μια από τώρα συμφωνημένη ισοτιμία που θα ισχύσει στο μέλλον.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 4.1 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα - Το Ισοζύγιο Πληρωμών – Αγορά συναλλάγματος – Διεθνείς Αγορές Κεφαλαίου (συνέχεια θέματος 3.1) Prentice Hall © 2002 International Business 3e

Currency Future Currency future είναι μια συμφωνία που μοιάζει πολύ με την προθεσμιακή συμφωνία. Όμως το currency future αφορά συγκεκριμένο ποσό που θα ανταλλαγεί με συγκεκριμένη ισοτιμία σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Το currency option υποχρεώνει μια επιχείρηση να αγοράσει ή να πωλήσει συγκεκριμένο ποσό ξένου νομίσματος σε συγκεκριμένη τιμή σε συγκεκριμένη ημερομηνία.

Currency Option Το currency option επιτρέπει, αλλά δεν υποχρεώνει μια επιχείρηση να αγοράσει ή να πωλήσει συγκεκριμένο ποσό ξένου νομίσματος σε συγκεκριμένη τιμή σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Ένα call option χορηγεί το δικαίωμα (στην επιχείρηση) να αγοράσει το συγκεκριμένο ξένο νόμισμα. Ένα put option χορηγεί το δικαίωμα (στην επιχείρηση) να πωλήσει το συγκεκριμένο ξένο νόμισμα.

Arbitrage και αγορά Χρήματος Το Arbitrage είναι η αγορά ενός προϊόντος σε μια αγορά και η άμεση πώληση σε άλλη αγορά με στόχο το κέρδος που δημιουργείται από την διαφορά τιμής στις δύο αγορές. Το Arbitrage είναι συναλλαγή ακίνδυνη (riskless) δηλαδή δεν υπάρχει κίνδυνος απωλιών κεφαλαίου. Υπάρχουν δύο μορφές arbitrage που επηρεάζουν την αγορά συναλλάγματος: Το Arbitrage αγαθών Το Arbitrage χρήματος

Arbitrage Αγαθών—Ισοτιμία της αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Το arbitrage αγαθών παρουσιάζεται με τη θεωρία της ισοτιμίας της αγοραστικής δύναμης (purchasing power parity (PPP). Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι τιμές των εμπορεύσιμων αγαθών (tradable goods), όταν εκφράζονται σε κοινό νόμισμα, τείνουν να εξομοιωθούν στις διάφορες χώρες σαν αποτέλεσμα των αλλαγών των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Πχ. Εάν ένα αγαθό είναι πιο ακριβό στη χώρα 1 από ότι στη χώρα 2 τότε το νόμισμα της χώρας 1 θα υποτιμηθεί έναντι του νομίσματος της χώρας 2, ώστε η τιμή του αγαθού στις δύο χώρες να είναι η ίδια.

Arbitrage χρήματος Οι επαγγελματίες κερδοσκόποι μπορεί να αποκομίσουν κέρδη όταν αγοράζουν ξένα νομίσματα πχ. Το δολάριο φθηνά πχ, στο Παρίσι και τα πωλούν αμέσως ακριβά πχ. στη Νέα Υόρκη. Τότε το δολάριο θα ανατιμηθεί στο Παρίσι και θα υποτιμηθεί στη Νέα Υόρκη. Η διαδικασία αυτή θα γίνεται μέχρις ότου η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου γίνει η ίδια τις δύο πόλεις. Η παραπάνω διαδικασία αποκαλέιται διμερές arbitrage (Two-point arbitrage). Επίσης ονομάζεται γεωγραφικό arbitrage (geographic arbitrage), επειδή συνεπάγεται κέρδη που προκύπτουν από διαφορετικές ισοτιμίες σε δύο γεωγραφικές αγορές την ίδια χρονική στιγμή.

Καλυμμένη κερδοσκοπία επιτοκίου (Covered-Interest Arbitrage) Το Covered-interest arbitrage είναι το arbitrage που συμβαίνει όταν η διαφορά στα επιτόκια δύο χωρών δεν είναι ή ίδια με τον προθεσμιακή (υποτίμηση-ανατίμηση) μεταξύ των νομισμάτων των χωρών. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή arbitrage στην αγορά συναλλάγματος. Παράδειγμα: Έστω τα επιτόκια στο Παρίσι και Νέα Υόρκη είναι 5% και 7% αντίστοιχα. Ένας επενδυτής για να είναι αδιάφορος εάν θα επενδύσει σε μια από τις δύο πόλεις πρέπει η προθεσμιακή υποτίμηση του δολαρίου να είναι ίση με την διαφορά των επιτοκίων 7%-5%=2%.

Διεθνής αγορά κεφαλαίων Οι διεθνείς τράπεζες παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγορά συναλλάγματος και σε συναλλαγές arbitrage. Επίσης χρηματοδοτούν τις διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητες και λειτουργούν σαν εμπορικές τράπεζες και σαν τράπεζες επενδύσεων.

Η αγορά ευρωνομισμάτων (Eurocurrency Market) Η αγορά ευρωνομισμάτων αφορά νομίσματα που κυκλοφορούν εκτός της χώρας που τα εκδίδει. Πχ. Ευρωδολάρια θεωρούνται τα δολάρια που κυκλοφορούν εκτός Ηνωμένων Πολιτειών πχ. Είναι κατατιθεμένα σε ευρωπαϊκές τράπεζες. Η αγορά ευρωδολαρίων ξεκίνησε την δεκαετία του 1950 όταν οι κομουνιστικές κυβερνήσεις της Ανατολικής Ευρώπης χρειαζόταν δολάρια για την χρηματοδότηση του εμπορίου τους τα οποία όμως φοβόταν να καταθέσουν σε αμερικανικές τράπεζες. Έτσι τα δολάρια κατετίθεντο σε τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης.

Η αγορά ευρωνομισμάτων Τα ευρωνομίσματα με μορφή καταθέσεων (σε τράπεζες εκτός των χωρών που τα εκδίδουν) ανέρχονται σε 6 τρις δολάρια. Από αυτά περίπου τα δύο τρίτα είναι ευρωδολάρια (δολάρια σε τράπεζες εκτός Ηνωμένων Πολιτειών).

Η αγορά ευρωνομισμάτων Τα ευρωδάνεια είναι δάνεια που εκδίδει μια χώρα στο νόμισμα της, αλλα χορηγούνται σε κατοικους άλλης χώρας. Η αγορά ευρωδανείων είναι πολύ ανταγωνιστική. Το επιτόκιο τους ακολουθεί το λεγόμενο London Interbank Offer Rate (LIBOR), που χρεώνουν οι τράπεζες του Λονδίνου για βραχυχρόνια δάνεια ευρωνομισμάτων.

Ξένες ομολογίες (Foreign Bonds) Οι ξένες ομολογίες εκδίδονται από την χώρα Α(σε νόμισμα της χώρας Β) και πωλούνται σε κατοίκους της χώρας Β.

Ευρωομολογίες (Eurobonds) Η ευρωομολογία εκδίδεται στη χώρα Α σε νόμισμα της χώρας Α αλλά πωλείται σε κατοίκους της χώρας Β. (όπως το ευρωνόμισμα και το ευρωδάνειο)

Θεωρίες διεθνούς επένδυσης – Πολυεθνική επιχείρηση ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 7 Θεωρίες διεθνούς επένδυσης – Πολυεθνική επιχείρηση Prentice Hall © 2002 International Business 3e

Θέματα Eίδη ξένης επένδυσης. Λόγοι για την πραγματοποίηση ξένης επένδυσης. Επιδράσεις της προσφοράς, ζήτησης και πολιτικών παραγόντων στην άμεση ξένη επένδυση.

Είδη διεθνών επενδύσεων Επενδύσεις χαρτοφυλακίου –έμμεση ξένη επένδυση (Portfolio investments) Απόκτηση ξένων μετοχών, ομολογιών και άλλων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων με στόχο το χρηματηστηριακό κέρδος. Άμεση ξένη επένδυση (Foreign direct investment (FDI)) Απόκτηση ξένων περιουσιακών στοιχείων με στόχο τον έλεγχο τους. Δηλαδή η άμεση ξένη επένδυση βασικό στόχο έχει να ελεγξει την ξένη επιχείρηση.

Θεωρίες Διεθνούς Επένδυσης Θεωρία πλεονεκτημάτων ιδιοκτησίας (Ownership advantage theory) Θεωρία εσωτερικοποίησης (Internalization theory) Εκλεκτική θεωρία του Dunning (Dunning’s Eclectic Theory)

Θεωρία πλεονεκτημάτων ιδιοκτησίας (Ownership Advantage Theory) Σύμφωνα με τη θεωρία πλεονεκτημάτων ιδιοκτησίας μια επιχείρηση που κατέχει ένα περιουσιακό στοιχείο πχ. Τεχνογνωσία που δημιουργεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη εγχώρια αγορά χρησιμοποιεί το πλεονέκτημα αυτό για να διεισδύσει μέσω άμεσης ξένης επένδυσης σε ξένες αγορές.

Internalization Theory Κόστος συναλλαγών (Transaction costs) είναι το κόστος που συνεπάγεται μια συναλλαγή. Δηλαδή το κόστος της διαπραγμάτευσης, κατεύθυνσης και της επιβολής μιας σύμβασης μεταξύ των δύο μερών πχ. μητρικής και θυγατρικής επιχείρησης. Η θεωρία της εσωτερικοποίησης (Internalization theory) αναφέρει ότι η άμεση ξένη επένδυση θα γίνει –δηλαδή η διεθνής παραγωγή θα εσωτερικοποιηθεί μέσα στη επιχείρηση – όταν το κόστος της διαπραγμάτευσης , κατεύθυνσης και επιβολής μιας σύμβασης με μια άλλη(ξένη) επιχείρηση είναι υψηλό.

Εκλεκτική θεωρία του Dunning (Dunning’s Eclectic Theory) Πλεονεκτήματα ιδιοκτησίας (Ownership advantage) Πλεονεκτήματα τοποθεσίας (Location advantage) Πλεονεκτήματα εσωτερικοποίησης (Internalization advantage)

Παράγοντες που επηρεάζουν την άμεση ξένη επένδυση (ΑΞΕ) Οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση μιας επιχείρησης να πραγματοποιήσει ΑΞΕ διακρίνονται σε παράγοντες προσφοράς, Ζήτησης και πολιτικούς. Παράγοντες προσφοράς Κόστος παραγωγής Διαχείριση αποθεμάτων (Logistics) Διαθεσιμότητα φυσικών πόρων Τεχνολογία

Παράγοντες που επηρεάζουν την άμεση ξένη επένδυση (ΑΞΕ) Παράγοντες ζήτησης Πρόσβαση στους καταναλωτές Πλεονεκτήματα Marketing Εκμετάλλευση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων Κινητικότητα καταναλωτών σε διάφορες χώρες Πολιτικοί παράγοντες Αποφυγή φραγμών του εμπορίου (πχ. Δασμών) που επιβάλει η ξένη χώρα, Κίνητρα οικονομικής ανάπτυξης που δίνονται από την ξένη χώρα