M. PARKIN, M. POWELL, K. MATTHEWS Αρχές οικονομικής

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και ολιγοπώλιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

Αφού μελετήσετε αυτό το κεφάλαιο, θα είστε σε θέση: Να ορίσετε και να εντοπίσετε τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό. Να εξηγήσετε πώς καθορίζονται οι τιμές και η παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό. Να εξηγήσετε γιατί η διαφήμιση και η καθιέρωση του ονόματος του προϊόντος (branding) έχουν υψηλό κόστος. Να ορίσετε και να εντοπίσετε το ολιγοπώλιο. Να χρησιμοποιήσετε τη θεωρία παιγνίων για να εξηγήσετε πώς προσδιορίζονται οι τιμές και το προϊόν στο ολιγοπώλιο.

Η δυνατότητα επιλογής σε μάρκες ρούχων και υποδημάτων, όπως Adidas και Nike, είναι τεράστια λόγω της παγκοσμιοποιημένης τους διακίνησης. Αντίθετα, οι αγορές μικροτσίπ, μπαταριών και αεροσκαφών μεγάλου μεγέθους κυριαρχούνται από δύο βασικούς ανταγωνιστές. Άραγε οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν όπως στον τέλειο ανταγωνισμό ή περιορίζουν την παραγωγή τους με σκοπό να αυξήσουν τα κέρδη τους, όπως στο μονοπώλιο; Θα ξεκινήσουμε με τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός αντιστοιχεί σε μια δομή αγοράς όπου: Πολλές επιχειρήσεις ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Η κάθε επιχείρηση παράγει διαφοροποιημένο προϊόν. Οι επιχειρήσεις ανταγωνίζονται στην ποιότητα, στην τιμή και στο μάρκετινγκ του προϊόντος. Η είσοδος και η έξοδος των επιχειρήσεων στον κλάδο είναι ελεύθερες.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων Ο κλάδος περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων. Επομένως: Η κάθε επιχείρηση δεν διαθέτει αρκετή ισχύ στην αγορά ώστε να επηρεάσει την τιμή του προϊόντος της. Κάθε επιχείρηση μονοπωλιακού ανταγωνισμού οφείλει να είναι ενημερωμένη για τη μέση τιμή αγοράς του προϊόντος της, καμιά επιχείρηση δεν εστιάζει την προσοχή της σε έναν συγκεκριμένο ανταγωνιστή και δεν υπάρχει καμία επιχείρηση της οποίας οι ενέργειες να επηρεάζουν άμεσα αυτές των υπολοίπων. Η συμπαιγνία –η συνωμοσία για υψηλότερες τιμές– δεν είναι δυνατή.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Διαφοροποίηση προϊόντος Όταν το προϊόν μιας εταιρείας διαφέρει ελαφρά από αυτό των ανταγωνιστών, τότε αυτή ακολουθεί τη στρατηγική της διαφοροποίησης προϊόντος. Ένα διαφοροποιημένο προϊόν είναι ένα παραπλήσιο, αλλά όχι απόλυτο, υποκατάστατο για τα προϊόντα άλλων εταιρειών.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Ανταγωνισμός σε ποιότητα, τιμές και μάρκετινγκ Με τη διαφοροποίηση προϊόντος, μια εταιρεία μπορεί να γίνει ανταγωνιστικότερη στους εξής τρεις τομείς: Ποιότητα Τιμή Μάρκετινγκ του προϊόντος

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Ποιότητα Η ποιότητα περιλαμβάνει το ντιζάιν, την αξιοπιστία και τις υπηρεσίες.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Τιμή Λόγω της διαφοροποίησης προϊόντος, η καμπύλη ζήτησης για μια επιχείρηση μονοπωλιακού ανταγωνισμού έχει καθοδική κλίση. Επομένως, όπως και στο μονοπώλιο, οι εταιρείες μπορούν να καθορίσουν τόσο τις τιμές όσο και την παραγωγή τους. Αλλά υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ ποιότητας και τιμής.

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Μάρκετινγκ Λόγω της διαφοροποίησης προϊόντος, μια επιχείρηση μονοπωλιακού ανταγωνισμού είναι αναγκασμένη να προωθήσει το προϊόν της. Το μάρκετινγκ παίρνει δύο βασικές μορφές: Τη διαφήμιση Τη συσκευασία

Τι είναι ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Είσοδος και έξοδος Η είσοδος και η έξοδος στον κλάδο γίνονται ελεύθερα, με αποτέλεσμα να είναι μακροπρόθεσμα αδύνατον για μια επιχείρηση να είναι κερδοφόρα. Παραδείγματα μονοπωλιακού ανταγωνισμού Οι παραγωγοί συσκευών αναπαραγωγής βίντεο και ήχου, ενδυμάτων, κοσμημάτων, ηλεκτρονικών υπολογιστών και αθλητικών ειδών ανταγωνίζονται στην ποιότητα, στις τιμές και στο μάρκετινγκ.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Βραχυπρόθεσμη απόφαση της εταιρείας για παραγωγή και τιμές Μια επιχείρηση που έχει αποφασίσει την ποιότητα της παραγωγής της και το πρόγραμμα μάρκετινγκ παράγει την ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος στην οποία το οριακό έσοδο ισούται με το οριακό κόστος (MR = MC). Η τιμή ορίζεται στο υψηλότερο σημείο που θα επιτρέψει στην επιχείρηση να πουλήσει την ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος. Η τιμή καθορίζεται από την καμπύλη ζήτησης για το προϊόν της επιχείρησης.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Το Σχήμα 9.1 δείχνει μια βραχυχρόνια ισορροπία για μια επιχείρηση σε μονοπωλιακό ανταγωνισμό. Λειτουργεί σαν μονοπώλιο ενιαίας τιμής.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Το κέρδος μεγιστοποιείται στο σημείο όπου το οριακό έσοδο είναι ίσο με το οριακό κόστος. Η ποσότητα μεγιστοποίησης κέρδους είναι 125 τζάκετ ημερησίως. Η τιμή των €75 υπερβαίνει το μέσο συνολικό κόστος €25 ανά τζάκετ, οπότε με κάθε τζάκετ η επιχείρηση έχει κέρδος €50.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Η μεγιστοποίηση του κέρδους μπορεί να σημαίνει μείωση ζημιών Το κέρδος μεγιστοποιείται στο σημείο όπου το οριακό έσοδο είναι ίσο με το οριακό κόστος. Η ποσότητα ελαχιστοποίησης ζημίας είναι 40.000 πελάτες. Η τιμή των €20 το μήνα είναι μικρότερη από το μέσο συνολικό κόστος των €25 το μήνα, οπότε η επιχείρηση έχει ζημία €5 ανά πελάτη.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Μακροπρόθεσμα: μηδενικό οικονομικό κέρδος Μακροπρόθεσμα, το οικονομικό κέρδος ενθαρρύνει την είσοδο και άλλων εταιρειών στον κλάδο. Η είσοδος συνεχίζεται από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις στον κλάδο έχουν οικονομικό κέρδος  εφόσον P > ATC. Μακροπρόθεσμα, μια επιχείρηση σε μονωπολιακό ανταγωνισμό μεγιστοποιεί το κέρδος της παράγοντας την ποσότητα στην οποία το οριακό έσοδο είναι ίσο με το οριακό κόστος της, MR = MC.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Με είσοδο νέων επιχειρήσεων, κάθε υφιστάμενη επιχείρηση χάνει μέρος του μεριδίου της αγοράς. Η ζήτηση για το προϊόν της μειώνεται. Η καμπύλη ζήτησης και η καμπύλη οριακού εσόδου για το εν λόγω προϊόν μετατοπίζονται προς τα αριστερά. Και καθώς γίνεται αυτή η μετατόπιση, η ποσότητα μεγιστοποίησης κέρδους και η τιμή μειώνονται. Όταν καμία επιχείρηση του κλάδου δεν είναι κερδοφόρα, δεν υπάρχει κίνητρο για την είσοδο νέων επιχειρήσεων.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Αν η ζήτηση είναι τόσο μικρή σε σχέση με το κόστος ώστε η επιχείρηση να έχει ζημία, τότε αυτή θα εξέλθει από τον κλάδο. Καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις εγκαταλείπουν τον κλάδο, η ζήτηση για τα προϊόντα των εταιρειών που μένουν αυξάνεται και οι καμπύλες ζήτησής τους μετατοπίζονται προς τα δεξιά. Η διαδικασία εξόδου ολοκληρώνεται όταν όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου έχουν μηδενικό οικονομικό κέρδος.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό To Σχήμα 9.3 δείχνει ποια είναι η μακροπρόθεσμη ισορροπία. Όταν η καμπύλη ζήτησης αγγίζει την καμπύλη ATC, στο επίπεδο παραγωγής όπου MR και MC τέμνονται, η αγορά βρίσκεται σε μακροπρόθεσμη ισορροπία.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Μονοπωλιακός ανταγωνισμός και τέλειος ανταγωνισμός Οι δύο βασικές διαφορές του μονοπωλιακού ανταγωνισμού και του τέλειου ανταγωνισμού είναι: Υπερβάλλουσα δυναμικότητα παραγωγής Περιθώριο κέρδους .

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Υπερβάλλουσα δυναμικότητα παραγωγής Μια εταιρεία έχει υπερβάλλουσα δυναμικότητα παραγωγής όταν παράγει κάτω από την αποτελεσματική κλίμακά της, δηλαδή την ποσότητα με το χαμηλότερο μέσο συνολικό κόστος. Περιθώριο κέρδους Το περιθώριο κέρδους μιας επιχείρησης είναι το ποσό κατά το οποίο η τιμή υπερβαίνει το οριακό κόστος.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Υπερβάλλουσα δυναμικότητα παραγωγής Σε μακροχρόνια ισορροπία, οι επιχειρήσεις σε μονοπωλιακό ανταγωνισμό λειτουργούν με υπερβάλλουσα δυναμικότητα παραγωγής. Η καθοδική κλίση της καμπύλης ζήτησης για τα προϊόντα τους οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Περιθώριο κέρδους Στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό η τιμή είναι μεγαλύτερη από το οριακό κόστος και αυτή η διαφορά είναι το περιθώριο κέρδους.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Στον τέλειο ανταγωνισμό, αντιθέτως, επειδή η ζήτηση για το προϊόν της κάθε εταιρείας είναι απολύτως ελαστική, η μακροπρόθεσμα παραγόμενη ποσότητα είναι ίση με την αποτελεσματική κλίμακα, και η τιμή ίση με το οριακό κόστος.

Τιμές και παραγωγή στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Είναι αποτελεσματικός ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός; Η ποικιλία προϊόντων αρέσει, αλλά κοστίζει. Είναι αποτελεσματική όταν το οριακό κοιωνικό όφελος από την ποικιλία προϊόντων είναι ίσο με το οριακό κοινωνικό κόστος. Η ζημία που προκύπτει επειδή η παραγόμενη ποσότητα είναι μικρότερη από την αποτελεσματική ποσότητα αντισταθμίζεται από το όφελος που προκύπτει από τη μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων. Έτσι, συγκριτικά με την εναλλακτική επιλογή –την πλήρη ομοιομορφία προϊόντων–, ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός είναι μάλλον αποτελεσματικός.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Καινοτομία και ανάπτυξη προϊόντος Για να έχουν κέρδη, οι εταιρείες μονοπωλιακού ανταγωνισμού οφείλουν να βρίσκουν νέους τρόπους για να είναι ένα βήμα μπροστά από τους μιμητές τους. Η ανάπτυξη νέου προϊόντος προσφέρει στην επιχείρηση ένα, έστω προσωρινό, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, πριν οι ανταγωνιστές μιμηθούν την καινοτομία της.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Καινοτομία προϊόντος που μεγιστοποιεί το κέρδος Η καινοτομία και η ανάπτυξη προϊόντος είναι πολυέξοδες δραστηριότητες που όμως αποφέρουν πρόσθετα έσοδα. Οι επιχειρήσεις επιδιώκουν την ανάπτυξη προϊόντος μέχρι το οριακό έσοδο της καινοτομίας να είναι ίσο με το οριακό της κόστος.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Αποτελεσματικότητα και καινοτομία προϊόντος Το οριακό κοινωνικό όφελος από μια καινοτομία είναι η αύξηση της τιμής που οι καταναλωτές προτίθενται να πληρώσουν. Το οριακό κοινωνικό κόστος είναι το ποσό που πρέπει να πληρώσει η εταιρεία για να υλοποιήσει την καινοτομία. Το κέρδος μεγιστοποιείται όταν το οριακό έσοδο είναι ίσο με το οριακό κόστος. Στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό, ωστόσο, το οριακό έσοδο είναι μικρότερο από την τιμή, άρα η καινοτομία προϊόντος πιθανόν δεν οδηγείται στο αποτελεσματικό της επίπεδο.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Διαφήμιση Μια εταιρεία με διαφοροποιημένο προϊόν θέλει να δημιουργήσει στους καταναλωτές την εντύπωση ότι το προϊόν της δεν είναι το ίδιο με των ανταγωνιστών. Αυτό το πετυχαίνει μέσω διαφήμισης και συσκευασίας. Μεγάλο μέρος της τιμής που πληρώνουμε για ένα αγαθό καλύπτει τα έξοδα πώλησής του. Οι διαφημιστικές δαπάνες και τα άλλα κόστη πώλησης επηρεάζουν τα κέρδη μια εταιρείας κατά δύο τρόπους: αυξάνουν το κόστος και μεταβάλλουν τη ζήτηση.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Κόστος πώλησης και συνολικό κόστος Τα έξοδα πώλησης, όπως οι διαφημιστικές δαπάνες, είναι σταθερό κόστος. Επομένως, όπως συμβαίνει και με το σταθερό κόστος παραγωγής, οι διαφημιστικές δαπάνες μειώνονται ανά μονάδα προϊόντος όσο αυξάνεται το κόστος παραγωγής.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Όπως βλέπουμε στο Σχήμα 9.5, το κόστος πώλησης μεταβάλλει το μέσο συνολικό κόστος μιας εταιρείας. Η σκουρόχρωμη καμπύλη δείχνει το μέσο συνολικό κόστος παραγωγής. Η ανοιχτόχρωμη καμπύλη δείχνει το μέσο συνολικό κόστος παραγωγής μιας επιχείρησης, περιλαμβανομένης της διαφήμισης.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Το εύρος της σκιασμένης περιοχής ανάμεσα στις δύο καμπύλες δείχνει ποιο είναι το μέσο σταθερό κόστος διαφήμισης. Το συνολικό κόστος διαφήμισης είναι σταθερό. Όμως το μέσο κόστος διαφήμισης πέφτει όσο αυξάνεται η παραγωγή.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Αν η διαφήμιση αυξήσει σημαντικά την πωλούμενη ποσότητα, ενδέχεται να μειώσει το μέσο συνολικό κόστος. Αυτό συμβαίνει επειδή, παρόλο που το συνολικό σταθερό κόστος έχει αυξηθεί, αυτό διαμοιράζεται σε μια μεγαλύτερη παραγωγή με αποτέλεσμα να μειώνεται το μέσο συνολικό κόστος.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Κόστος πώλησης και ζήτηση Στο Σχήμα 9.6(α), όταν απουσιάζει η διαφήμιση, η ζήτηση δεν είναι πολύ ελαστική και το περιθώριο κέρδους είναι μεγάλο.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Στο Σχήμα 9.6(β), η διαφήμιση κάνει τη ζήτηση πιο ελαστική, αυξάνει την ποσότητα και μειώνει την τιμή και το περιθώριο κέρδους.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Χρήση της διαφήμισης για σηματοδότηση ποιότητας Ποιος ο λόγος να ξοδεύονται εκατομμύρια ευρώ κάθε μήνα για να διαφημίζονται πασίγνωστα προϊόντα; Μια απάντηση είναι ότι η διαφήμιση αποτελεί ένδειξη για τον καταναλωτή ότι έχει να κάνει με υψηλής ποιότητας προϊόν. Η σηματοδότηση είναι μια πράξη με την οποία ένα καλά πληροφορημένο άτομο (ή μια εταιρεία) στέλνει μήνυμα σε άτομα τα οποία στερούνται πληροφόρησης.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Ας δούμε ένα παράδειγμα Τα ξυραφάκια Fusion της Gillette είναι υψηλής ποιότητας, ενώ τα ξυραφάκια της Bland όχι. Αν η Gillette ξοδεύει εκατομμύρια για διαφήμιση, οι καταναλωτές θεωρούν ότι «τα Fusion πρέπει να είναι καλά». Αν είναι όντως καλά, όταν τα δοκιμάσουν θα συνεχίσουν να τα αγοράζουν. Αν η Bland διαφημιστεί, μερικοί θα δοκιμάσουν τα ξυραφάκια της. Αν δεν είναι καλά, δεν θα τους αρέσουν και θα σταματήσουν να τα αγοράζουν.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Αν η εταιρεία Bland έχει επίγνωση ότι τα ξυραφάκια της δεν είναι καλά, δεν θα ξοδέψει εκατομμύρια για να τα διαφημίσει. Αν Gillette γνωρίζει ότι το προϊόν της είναι καλό, θα ξοδέψει εκατομμύρια για να το διαφημίσει. Οι καταναλωτές θα διαβάσουν τα σημάδια και θα λάβουν το σωστό μήνυμα. Αν η διαφήμιση λειτουργεί σαν σηματοδότηση δεν χρειάζεται να αναφέρεται στο προϊόν. Αρκεί να είναι ακριβή και να τραβά την προσοχή.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Εμπορικές επωνυμίες Πολλές εταιρείες ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά για την προώθηση της επωνυμίας τους. Γιατί το κάνουν; Η απλούστατη απάντηση είναι ότι η επωνυμία δίνει στους καταναλωτές πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα του προϊόντος και τη συνέπειά της. Είναι πιο πιθανό να μείνετε στο Club Méditerranée παρά στην πανσιόν του Τζο επειδή το Club Méditerrané έχει ξοδέψει χρήματα για να προωθήσει την εμπορική επωνυμία του και ξέρετε τι να περιμένετε αν μείνετε εκεί.

Ανάπτυξη προϊόντος και μάρκετινγκ Αποτελεσματικότητα της διαφήμισης και των εμπορικών επωνυμιών Στο βαθμό που η διαφήμιση και οι επωνυμίες παρέχουν σαφείς πληροφορίες για τις διαφορές των προϊόντων και την ποιότητά τους, ωφελούν τον καταναλωτή βοηθώντας τον να επιλέξει το καλύτερο προϊόν. Αλλά το κόστος ευκαιρίας της επιπρόσθετης πληροφόρησης θα πρέπει να αντισταθμίζεται από το όφελος που αποκομίζει ο καταναλωτής. Σε τελική ανάλυση, είναι αμφίβολο κατά πόσο ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός είναι αποτελεσματικός. Σίγουρα, υπάρχουν φορές που τα οφέλη από τη μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων αντισταθμίζουν τα έξοδα πώλησης και το πρόσθετο κόστος λόγω υπερβάλλουσας δυναμικότητας παραγωγής.

Τι είναι το ολιγοπώλιο Το ολιγοπώλιο είναι μια δομή αγοράς όπου: Φυσικοί ή νομικοί φραγμοί εμποδίζουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων. Ο ανταγωνισμός γίνεται μεταξύ μικρού αριθμού επιχειρήσεων.

Τι είναι το ολιγοπώλιο Φραγμοί εισόδου Ένα ολιγοπώλιο δημιουργείται είτε από φυσικούς είτε από νομικούς φραγμούς. Το Σχήμα 9.7 δείχνει δύο καταστάσεις ολιγοπωλίου. Στο Διάγραμμα (α), η αγορά είναι φυσικό δυοπώλιο – ολιγοπώλιο με δύο εταιρείες.

Τι είναι το ολιγοπώλιο Στο Διάγραμμα (β), η αγορά είναι φυσικό ολιγοπώλιο με τρεις εταιρείες. Θεσμικό ολιγοπώλιο δημιουργείται όταν νομικοί φραγμοί εισόδου προστατεύουν τον μικρό αριθμό επιχειρήσεων μιας αγοράς, ακόμα κι όταν η ζήτηση και το κόστος αφήνουν περιθώρια για μεγάλο αριθμό εταιρειών.

Τι είναι το ολιγοπώλιο Μικρός αριθμός εταιρειών Επειδή ολιγοπώλιο αποτελείται από μικρό αριθμό εταιρειών, οι εταιρείες αυτές αλληλοεξαρτώνται και είναι έντονος ο πειρασμός να συνεργαστούν. Αλληλεξάρτηση: Επειδή στην αγορά υπάρχουν λίγες επιχειρήσεις, ο τρόπος που ενεργεί η καθεμία τους έχει αντίκτυπο στα κέρδη των υπολοίπων. Καρτέλ: Μια ομάδα επιχειρήσεων οι οποίες δρουν από κοινού ώστε να περιορίσουν την παραγωγή τους, να ανεβάσουν τις τιμές τους και να αυξήσουν το οικονομικό τους κέρδος.

Τι είναι το ολιγοπώλιο Παραδείγματα ολιγοπωλίου Το σχήμα δείχνει μερικά παραδείγματα ολιγοπωλίου. Οι 5 μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι επόμενες 10 μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Παίγνια ολιγοπωλίου Η θεωρία παιγνίων είναι ένας συνδυασμός εργαλείων για τη μελέτη της στρατηγικής συμπεριφοράς – μιας συμπεριφοράς που εξετάζει την αναμενόμενη συμπεριφορά των άλλων και την αναγνώριση της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης. Όλα τα παίγνια έχουν τα ακόλουθα τέσσερα χαρακτηριστικά: Κανόνες Στρατηγικές Αποδόσεις Τελικό αποτέλεσμα

Παίγνια ολιγοπωλίου Το δίλημμα του κρατούμενου Στο παίγνιο του «διλήμματος του κρατούμενου», δύο κρατούμενοι συνελήφθησαν ενώ διέπρατταν αδίκημα. Κανόνες Οι κανόνες περιγράφουν το περιβάλλον του παιχνιδιού, τις πιθανές ενέργειες των παικτών και τις συνέπειες αυτών των ενεργειών Ο κάθε κρατούμενος (παίκτης) τοποθετείται σε ξεχωριστό δωμάτιο και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον άλλο κρατούμενο.

Παίγνια ολιγοπωλίου Ο αστυνόμος λέει στον καθένα ότι θεωρείται ύποπτος για ένα πιο σοβαρό έγκλημα. Αν ομολογήσει μόνο ο ένας, ενώ ο άλλος όχι, τότε αυτός που ομολογεί θα έχει ποινή ενός έτους και ο συνένοχός του ποινή δέκα ετών. Αν και οι δύο ομολογήσουν το σοβαρότερο αδίκημα, θα καταδικαστούν σε τρία χρόνια ο καθένας και για τα δύο αδικήματα. Αν δεν ομολογήσει κανένας, θα καταδικαστούν σε δύο χρόνια ο καθένας μόνο για το αδίκημα.

Παίγνια ολιγοπωλίου Στρατηγική Οι στρατηγικές είναι όλες οι πιθανές ενέργειες ενός παίκτη. Ο Αρτ και ο Μπομπ μπορούν να ενεργήσουν με δύο τρόπους: Να ομολογήσουν ότι διέπραξαν μεγαλύτερο έγκλημα Να αρνηθούν ότι διέπραξαν μεγαλύτερο έγκλημα

Παίγνια ολιγοπωλίου Καθώς αυτοί οι δύο παίζουν το παιχνίδι, διαθέτοντας δύο στρατηγικές ο καθένας, οι πιθανές εκβάσεις είναι τέσσερις: Ομολογούν και οι δύο. Αρνούνται και οι δύο. Ο Αρτ ομολογεί και ο Μπομπ αρνείται. Ο Μπομπ ομολογεί και ο Αρτ αρνείται.

Παίγνια ολιγοπωλίου Αποδόσεις Ο κάθε κρατούμενος μπορεί να υπολογίσει ποιες θα είναι οι δικές του αποδόσεις σε καθεμία από τις τέσσερις αυτές περιπτώσεις. Η μήτρα αποδόσεων του συγκεκριμένου παιγνίου αναπαριστά, υπό μορφή πίνακα, τις τέσσερις πιθανές αποδόσεις για τον κάθε κρατούμενο. Η μήτρα αποδόσεων είναι ένας πίνακας που δείχνει την απόδοση για κάθε πιθανή ενέργεια ενός παίκτη σε συνδυασμό με τις πιθανές ενέργειες του άλλου παίκτη. Η επόμενη διαφάνεια δείχνει τη μήτρα αποδόσεων για αυτό το παίγνιο.

Παίγνια ολιγοπωλίου Τελικό αποτέλεσμα Αν ένας παίκτης κάνει μια λογική επιλογή για το προσωπικό του συμφέρον, ενεργεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο δεδομένων των ενεργειών του άλλου παίκτη. Αν και οι δύο παίκτες ενεργήσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια ισορροπία, η ισορροπία Nash. Οι επόμενες διαφάνειες δείχνουν πώς βρίσκουμε την ισορροπία Nash.

Πώς βλέπει την κατάσταση ο Μπομπ

Πώς βλέπει την κατάσταση ο Μπομπ

Πώς βλέπει την κατάσταση ο Αρτ

Πώς βλέπει την κατάσταση ο Αρτ

Ισορροπία

Παίγνια ολιγοπωλίου Καθώς λοιπόν η ομολογία είναι η καλύτερη δυνατή ενέργεια και για τους δύο, θα ομολογήσουν κι οι δύο παίκτες, οπότε καταδικάζονται σε τρία χρόνια ο καθένας και ο αστυνόμος έχει διαλευκάνει τη σοβαρότερη υπόθεση. Η ισορροπία Nash στο δίλημμα του κρατούμενου ονομάζεται ισορροπία δεσπόζουσας στρατηγικής επειδή στην ισορροπία η καλύτερη στρατηγική για τον κάθε παίκτη είναι να ομολογήσει ανεξάρτητα από τη στρατηγική του άλλου παίκτη.

Παίγνια ολιγοπωλίου Το δίλημμα Το δίλημμα προκύπτει όταν ο κάθε παίκτης αναλογίζεται τις επιπτώσεις της απόφασής του και βάζει τον εαυτό του στη θέση του συνένοχού του. Ο κάθε παίκτης γνωρίζει πως το καλύτερο είναι να αρνηθούν και οι δύο. Αλλά ο καθένας τους γνωρίζει επίσης πως αν ο ίδιος αρνηθεί, τότε συμφέρει τον άλλο να ομολογήσει. Αυτό το δίλημμα τελικά οδηγεί στην ισορροπία του παιγνίου.

Παίγνια ολιγοπωλίου Ένα κακό τελικό αποτέλεσμα Η ισορροπία στο παίγνιο των δύο κρατουμένων δεν είναι το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αν κανένας δεν ομολογήσει, τότε και οι δύο καταδικάζονται μόνο σε δύο χρόνια. Υπάρχει τρόπος να εξασφαλιστεί αυτό το αποτέλεσμα; Όχι, επειδή οι παίκτες δεν μπορούν να καταλάβουν ποια είναι η καλύτερη στρατηγική για τον καθένα τους. Ο καθένας τους γνωρίζει ότι δεν τον συμφέρει να αρνηθεί.

Παίγνια ολιγοπωλίου Παίγνιο καθορισμού τιμών ολιγοπωλίου Ένα παίγνιο σαν αυτό του διλήμματος του κρατούμενου παίζεται σε ένα δυοπώλιο. Ένα δυοπώλιο είναι ένα ολιγοπώλιο με δύο επιχειρήσεις. Το δυοπώλιο αντικατοπτρίζει την ουσία του ολογοπωλίου. Η κατάσταση της ζήτησης και του κόστους σε ένα φυσικό δυοπώλιο καθορίζουν τις αποδόσεις.

Παίγνια ολιγοπωλίου Συμπαιγνία Ας υποθέσουμε ότι δύο επιχειρήσεις, η Trick και η Gear, προχωρούν σε συμφωνία συμπαιγνίας. Μια συμφωνία συμπαιγνίας είναι μια συμφωνία να δημιουργήσουν καρτέλ που οδηγεί σε περιορισμό της παραγωγής, αύξηση των τιμών και άνοδο του κέρδους. Επειδή αυτού του είδους οι συμφωνίες απαγορεύονται στην ΕΕ, την πραγματοποιούν στα κρυφά. Οι επιχειρήσεις σε συμφωνία συμπαιγνίας δημιουργούν ένα καρτέλ.

Παίγνια ολιγοπωλίου Οι στρατηγικές που μπορεί να ακολουθήσει ένα καρτέλ εταιρειών είναι: Να τηρήσει τη συμφωνία. Να την αθετήσει. Δεδομένου ότι η κάθε εταιρεία διαθέτει δύο στρατηγικές, υπάρχουν τέσσερις πιθανοί συνδυασμοί ενεργειών για τις δύο εταιρείες: Και οι δύο επιχειρήσεις τηρούν τη συμφωνία. Και οι δύο επιχειρήσεις την αθετούν. Η Trick την τηρεί και η Gear την αθετεί. Η Gear την τηρεί και η Trick την αθετεί.

Πώς βλέπει την κατάσταση η Gear

Πώς βλέπει την κατάσταση η Gear

Ισορροπία

Παίγνια ολιγοπωλίου Ισορροπία Nash στο δυοπώλιο Η ποσότητα και η τιμή είναι όπως σε μια ανταγωνιστική αγορά, και οι επιχειρήσεις έχουν μηδενικό οικονομικό κέρδος.

Παίγνια ολιγοπωλίου Παίγνιο έρευνας και ανάπτυξης (R&D) Οι εταιρείες ενός ολιγοπωλίου πρέπει να αποφασίσουν αν θα προβούν σε πολυδάπανες διαφημιστικές καμπάνιες, αν θα τροποποιήσουν το προϊόν τους, αν θα επενδύσουν πολλά σε έρευνα και ανάπτυξη (R&D) με σκοπό να μειώσουν το κόστος παραγωγής κ.ο.κ. Όλες αυτές οι επιλογές μπορούν να αναλυθούν ως παίγνια που μοιάζουν με το δίλημμα του κρατούμενου.

Παίγνια ολιγοπωλίου Στα παίγνια R&D, η επιτυχία μιας εταιρείας εξαρτάται από το πόσο ικανή είναι να παράγει ένα προϊόν που οι καταναλωτές προτίθενται να πληρώσουν ακριβά σε σχέση με το κόστος παραγωγής του. Η εταιρεία που παράγει το πιο επιθυμητό προϊόν στο χαμηλότερο δυνατό κόστος κυριαρχεί στην υπόλοιπη αγορά. Όμως η απαιτούμενη έρευνα που επιφέρει βελτιώσεις στο προϊόν και μειώσεις κόστους είναι πολυδάπανη. Ίσως συμφέρει και τις δύο εταιρείες να μην κάνουν R&D, αν όμως η μία εταιρεία το κάνει, θα πρέπει να ακολουθήσει και η άλλη.

Παίγνια ολιγοπωλίου Επαναλαμβανόμενο παίγνιο δυοπωλίου Αν δυο επιχειρήσεις επιδίδονται επανειλημμένως στο ίδιο παίγνιο, τότε η μία έχει την ευκαιρία να τιμωρήσει την άλλη για προηγούμενη «κακή» συμπεριφορά της. Στην ουσία, υπάρχουν περισσότερες από μία ισορροπίες. Η μία είναι η ισορροπία Nash: αμφότεροι οι παίκτες παραβαίνουν τους κανόνες, και έτσι έχουν μηδενικό κέρδος.

Παίγνια ολιγοπωλίου Υπάρχει όμως η δυνατότητα συνεργατικής ισορροπίας, όπου οι παίκτες παράγουν και μοιράζονται μονοπωλιακά κέρδη. Η συνεργατική ισορροπία είναι εφικτή όταν η παραβίαση της αρχικής συμφωνίας τιμωρείται. Υπάρχουν δύο άκρα τιμωρίας. Η λιγότερο αυστηρή τιμωρία λέγεται στρατηγική «σου κάνω ό,τι μου κάνεις». Σε μια τέτοια στρατηγική, ο παίκτης συνεργάζεται στην τρέχουσα περίοδο εφόσον ο άλλος παίκτης είχε συνεργαστεί στην προηγούμενη περίοδο, αλλά παραβαίνει τα συμφωνηθέντα στην τρέχουσα περίοδο αν ο άλλος παίκτης τα είχε παραβεί στην προηγούμενη περίοδο.

Παίγνια ολιγοπωλίου Η αυστηρότερη μορφή τιμωρίας λέγεται οριακή στρατηγική. Στην οριακή στρατηγική, ο παίκτης είναι συνεργάσιμος όσο και ο άλλος παίκτης συνεργάζεται, όμως υιοθετεί οριστικά τη στρατηγική της ισορροπίας Nash όταν ο άλλος παίκτης παραβεί τους κανόνες.

τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)