1 ΟΞΕΙΔΩΣΕΙΣ & ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ - ΙΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 23 Η

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τι συμβαίνει φυσιολογικά στον οργανισμό; Τι είναι η οξειδωτική καταπόνηση; Ποιός ο ρόλος των αντιοξειδωτικών παραγόντων; Σε ποια τρόφιμα βρίσκονται οι αντιοξειδωτικοί παράγοντες;

3 - Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, παραγωγή και μηχανισμός δράσης - Ελεύθερη ρίζα είναι άτομο ή ομάδα ατόμων που φέρει ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο - Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται στα πλαίσια των φυσιολογικών μεταβολικών διεργασιών του κυττάρου Οξειδωτική καταπόνηση   Το μόριο του οξυγόνου   Το ανιόν υπεροξειδίου   Η ρίζα υδροξυλίου

4 Δημιουργία ελεύθερων ριζών στο βιολογικό σύστημα Στον οργανισμό των θηλαστικών, περίπου 5% του χρησιμοποιούμενου οξυγόνου ανάγεται μερικώς. Η αναγωγή αυτή διεκπεραιώνεται από την αναπνευστική αλυσίδα, από τα συστήματα Ρ450, ξανθινοξειδάσης και προσταγλανδινικής συνθετάσης με την εμπλοκή κυρίως Fe και Cu (αλλά και Mn, Mo). Έτσι δημιουργούνται δραστικές μορφές οξυγόνου (μερικώς ανηγμένο οξυγόνο) όπως: O 2, HO 2, HO, H 2 O 2 (ρίζα υπεροξειδικού ανιόντος, ρίζα υδροϋπεροξειδίου, ρίζα υδροξυλίου, υπεροξείδιο του υδρογόνου αντίστοιχα).

5 Οξυγόνο και ελεύθερες ρίζες

6 Δημιουργία ελεύθερων ριζών στο βιολογικό σύστημα Άλλα μέταλλα συμμετέχουν στο σχηματισμό δραστικών μορφών οξυγόνου, π.χ. Al, Hg, Cd, Pb, Ce. Ο υδράργυρος και άλλα βαριά μέταλλα συνδέονται με την γλουταθειόνη (GSH) και ελαττώνουν δραστικά τα φυσιολογικά αμυντικά αποθέματα έναντι επικίνδυνων χημικών.

7 Οξειδωτική καταπόνηση ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΡΙΖΩΝ ΟΞΥΓΟΝΟΥ Θέσεις παραγωγής ελευθέρων ριζών Θέσεις παραγωγής ελευθέρων ριζών: τα μιτοχόνδρια τα υπεροξεισωμάτια το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο κυτταρική μεμβράνη Παράγοντες ενίσχυσης της βλαπτικής τους επίδρασης η ιονίζουσα και η υπεριώδης ακτινοβολία οι αρωματικοί πολυκυκλικοί υδατάνθρακες άλλες χημικές ενώσεις που ενεργοποιούν οξειδώσεις (π.χ. το ζιζανιοκτόνο παρακουάτ-Gramoxone).

8

9 Οξειδωτική δράση του παρακουάτPeroxide

10 Οξειδωτική καταπόνηση Οξειδωτική καταπόνηση και καρδιαγγειακά νοσήματα Επίδραση των ελευθέρων ριζών στο μυοκάρδιο => απώλεια του κυτταρικού καλίου ελάττωση των πηγών ενέργειας μείωση της συστολικής ικανότητας υψηλή κυτταροπλασματική συγκέντρωση ασβεστίου Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου επιδρούν στη καρδιαγγειακή λειτουργία με μια σειρά παθογενετικών μηχανισμών:  Οι ρίζες έχουν άμεση βλαπτική δράση στις κυτταρικές μεμβράνες και στους πυρήνες των κυττάρων,  Οι δραστικές ρίζες οξυγόνου προκαλούν υπεροξείδωση λιπιδίων και σχηματισμό οξειδωμένων λιποπρωτεινών LDL,  Οι ρίζες οξυγόνου επιδρούν στην αθηρογένεση.

11 Οι ελεύθερες ρίζες επιδρούν στα κανάλια εισαγωγής ασβεστίου και εξαγωγής καλίου

12 Υπεροξείδωση των λιπιδίων

13 Μηλονική διαλδεύδη, δείκτης υπεροξείδωσης Μεταξύ των τελικών προϊόντων της λιπιδικής υπεροξείδωσης είναι δικαρβονυλικές ενώσεις, κυρίως μηλονική αλδεύδη. Αυτή γεφυρώνει μακρά ευρισκόμενες περιοχές ενός πολυπεπτιδίου ή δύο διαφορετικών πεπτιδίων, μετά από αντίδραση των καρβονυλίων της με ελεύθερες πρωτοταγείς αμινομάδες, ασκώντας έτσι κυτοτοξική δράση. Οι καρβονυλικές αυτές ενώσεις μπορούν να κινηθούν μακρά της περιοχής εμφάνισης τους και να δράσουν και σε απομακρυσμένες περιοχές σε σχέση με την περιοχή παραγωγής τους.

14 Μηλονική διαλδεύδη, δείκτης υπεροξείδωσης Αύξηση της MDA σε ηπατικό ιστό μετά από πειραματική ισχαιμία του ήπατος The Internet Journal of Surgery ISSN: Changes In TNF-Alpha Levels, Microcirculation Status, And Oxidation Products After Liver Ischemia/Reperfusion Injury In Mice Μηλονική διαλδεύδη

15 Ελεύθερες ρίζες και αθηροσκλήρωση SMC: Smooth muscle cells, MMP: matrix metalloproteinases

16 Οξειδωτική καταπόνηση και καρδιαγγειακά νοσήματα Οξειδωτική καταπόνηση Τα μιτοχόνδρια έχουν θεμελιώδη ρόλο στον έλεγχο του κυτταρικού θανάτου μέσω τριών κυρίως μηχανισμών: 1) 1)Διακοπή της αλυσίδας μεταφοράς ηλεκτρονίων, της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης και της παραγωγής ATP, 2) Απελευθέρωση πρωτεϊνών που ενεργοποιούν τις κασπάσες, 3) 3)Αλλοίωση του οξειδοαναγωγικού δυναμικού, το οποίο οδηγεί στην παραγωγή ROS.

17 Οι κασπάσες μετέχουν στον κυτταρικό θάνατο Regulation of cell death: the calcium–apoptosis link Sten Orrenius, Boris Zhivotovsky & Pierluigi Nicotera ) Nature Reviews Molecular Cell Biology 4, (July 2003)

18 Οξειδώσεις, μιτοχόνδρια και γήρανση Χρόνια αύξηση των επιπέδων ελευθέρων ριζών σχετίζεται με μιτοχονδριακή βλάβη και δυσλειτουργία

19 Οξειδωτική καταπόνηση και νευροεκφυλιστικά νοσήματα Οξειδωτική καταπόνηση Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου έχουν ιδιαίτερα βλαπτική επίδραση επί των νευρικών κυττάρων καθώς: Ελαττώνουν το δυναμικό της μιτοχονδριακής μεμβράνης και τη συγκέντρωση του ATP Προάγουν την οξείδωση των πρωτεϊνών και την υπεροξείδωση και διάσπαση των λιπιδίων των κυτταρικών μεμβρανών Προκαλούν σημαντικές βλάβες στο DNA

20 Οξειδωτική καταπόνηση και νευροεκφυλιστικά νοσήματα Οξειδωτική καταπόνηση Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου έχουν ιδιαίτερα βλαπτική επίδραση επί των νευρικών κυττάρων καθώς: Προκαλούν κυτταρικό οίδημα Αναστέλλουν την ενεργό μεταφορά ιόντων και την επαναπρόσληψη νευροδιαβιβαστών Διαταράσσουν την απελευθέρωση ασκορβικού οξέος από τα αστροκύτταρα Αυξάνουν την κατανάλωση γλυκόζης από τα αστροκύτταρα Αυξάνουν τα επίπεδα ασβεστίου στο κυττοδιάλυμα και διαταράσσουν την είσοδο ασβεστίου στα μιτοχόνδρια

21 Οξειδωτική καταπόνηση και νευροεκφυλιστικά νοσήματα Οξειδωτική καταπόνηση Σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες σε σχιζοφρενικούς ασθενείς, παρατηρείται μείωση των δενδριτικών ακανθών και των συνάψεων κατά 50%. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην νευροτοξική επίδραση των ελευθέρων ριζών. Πειραματικά δεδομένα καταδεικνύουν: 1. 1.Αύξηση της υπεροξειδικής δισμουτάσης και μείωση της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης με αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή υπεροξειδίου του υδρογόνου 2. 2.Σε σχιζοφρενικούς ασθενείς οι δείκτες οξειδωτικού stress όπως είναι η μαλονυλδιαλδεΰδη είναι αυξημένοι 3. 3.Άμεση σύνδεση μεταξύ της δραστικότητας της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης και του βαθμού φλοιϊκής βλάβης

22 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗΔΡΑΣΗ

23 Σχέση μεταξύ ελεύθερων ριζών και αντιοξειδωτικών συστημάτων

24 Οξειδωτική καταπόνηση και νευροεκφυλιστικά νοσήματα Οξειδωτική καταπόνηση Παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν την επίδραση των ελευθέρων ριζών στα νευρικά κύτταρα είναι οι ακόλουθοι : Αυξημένη οξείδωση Αυξημένες συγκεντρώσεις μετάλλων Β- αμυλοειδές Τα οξειδωτικά παράγωγα των κατεχολαμινών Το καϊνικό οξύ (παράγοντας που προκαλεί πειραματική επιληψία) Η ενεργοποίηση των υποδοχέων του γλουταμικού οξέος, είσοδος Ca και Νa, έξοδος Κ Το οξείδιο του αζώτου Τα ενεργοποιημένα ουδετερόφιλα Η υπογλυκαιμία και η παρατεταμένη υποξία

25 Οξειδωτική καταπόνηση Οξειδωτική καταπόνηση και νευροεκφυλιστικά νοσήματα Η οξειδωτική καταπόνηση διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο : Στη παθογένεια της νόσου του Parkinson Στη νόσο του Alzheimer και τη Νόσο του κινητικού νευρώνα (Lou Gehrig’s disease) Ενώ αναφέρεται ως αιτιοπαθογενετικός παράγοντας στη χορεία του Huntington την προϊούσα υπερπυρηνική οφθαλμοπληγία και τις διαταραχές των πρωτεϊνών prion. απόπτωσηνέκρωση Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο τόσο στην απόπτωση όσο και στη νέκρωση των νευρικών κυττάρων.

26 Neuroscience Bulletin, March 30, 2007, 23(2):

27 Β-αμυλοειδές και Altzheimer Προκύπτει όταν δύο ένζυμα, τα BACE και PS1, κόβουν μία πρωτεΐνη της μεμβράνης των εγκεφαλικών κυττάρων (APP). Τα προκύπτοντα μόρια β-αμυλοειδούς συσσωματώνονται σε πλάκες. Η καφεΐνη φαίνεται ότι περιορίζει τη δράση αυτών των ενζύμων. (Amyloid precursor protein) ) (Presenilin-1) (Beta-site APP-cleaving enzyme)

28

29 Οξειδωτική καταπόνηση και καρκίνος Οξειδωτική καταπόνηση Η οξείδωση του DNA από τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου είναι δυνατό να επιφέρει μεταβολές στην έκφραση των ογκογονιδίων και των ογκοκατασταλτικών γονίδιων και την επαγωγή της καρκινογένεσης. Από μια σειρά μελετών, ενισχύεται η συσχέτιση της θειορεδοξίνης, μορίου με αντιοξειδωτική δράση με την καρκινογένεση, καθώς : 1. 1.Αυξημένα επίπεδα θειορεδοξίνης έχουν αναφερθεί σε μεγάλο αριθμό κακοήθων όγκων, συμπεριλαμβανομένων του αδενοκαρκινώματος του τραχήλου, του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, των καρκινωμάτων του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, 2. Πολλά καρκινικά κύτταρα εκκρίνουν θειορεδοξίνη 3. 3.Υπερέκφραση της θειορεδοξίνης φαίνεται να προστατεύει τα καρκινικά κύτταρα από την επαγόμενη από το οξειδωτικό stress απόπτωση και 4. 4.Αυξημένα επίπεδα θειορεδοξίνης σε κακοήθεις όγκους προκαλούν αντίσταση στη χημειοθεραπεία.

30 Θειορεδοξίνη θειορεδοξίνη-(SH2) + πρωτεΐνη-S2 ↔ θειορεδοξίνη-S2 + πρωτεΐνη-(SH2) Πρόκειται για ένα πολυπεπτίδιο με μοριακό βάρος περίπου 12 kDa, το οποίο έχει βρεθεί σε προκαρυωτικά και ευκαρυωτικά κύτταρα.

31 Οξειδωτική καταπόνηση και γήρας Οξειδωτική καταπόνηση Η γήρανση προσδιορίζεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:   Είναι η τελική περίοδος της ζωής   Παρατηρείται σε κάθε είδος   Είναι εξελικτική   Προκαλεί αλλοιώσεις και έκπτωση αδένων Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και αζώτου επιδρούν βλαπτικά επί της τελομεράσης ευνοώντας τη γονιδιακή αστάθεια, ενώ η παραγωγή Η 2 Ο 2 ευνοεί την κυτταρική απόπτωση. Η οξείδωση των πρωτεϊνών, των λιπιδίων και του DNA συμβάλλουν στην επιτάχυνση της γήρανσης, ενώ σε γηράσκοντα κύτταρα έχουν ανευρεθεί υψηλά επίπεδα οξειδωτικής καταπόνησης.

32 Οξειδωτική καταπόνηση και γήρας Οξειδωτική καταπόνηση Μεταξύ των μηχανισμών που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί σχετικά με την αιτιολογία της γήρανσης οι κυριότεροι είναι: 1. 1.Η αυξανόμενη γονιδιακή αστάθεια που παρατηρείται με την πάροδο των ετών οδηγεί σε ελάττωση των αμυντικών και αναγεννητικών δραστηριοτήτων, 2. 2.Ο αριθμός μιτώσεων που μπορεί ένα κύτταρο να επιτελέσει κατά τη διάρκεια είναι περιορισμένος και η υπέρβαση του αριθμού αυτού μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή των κυτταρικών μηχανισμών και την προοδευτική ιστική εκφύλιση, 3. 3.Διαταραχή της αλύσου των κυτταρικών λειτουργιών οφειλόμενη στις πρωτοπαθείς μεταβολές της πρωτεϊνοσύνθεσης.

33 Οξειδωτική καταπόνηση και διαβήτης Οξειδωτική καταπόνηση Το υπεροξείδιο του υδρογόνου και άλλοι οξειδωτικοί παράγοντες επηρεάζουν την ευαισθησία των υποδοχέων της ινσουλίνης. Οι σταθερά υψηλές τιμές οξειδωτικών παραγόντων έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη και ως εκ τούτου σχετίζεται με τη ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη ΙΙ. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις ελευθέρων ριζών οδηγούν σε αυξημένη ενεργοποίηση των ενδοκυττάριων κινασών, που σε πειραματικά μοντέλα συνδέονται με την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη.

34

35 Μεταβολικό σύνδρομο Οξειδωτική καταπόνηση Βασικές διαταραχές του μεταβολικού συνδρόμου είναι η παχυσαρκία (κυρίως η κεντρικού τύπου), η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης. Η οξειδωτική καταπόνηση συνδέεται άμεσα με την οξείδωση των LDL και την αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, δύο βασικά χαρακτηριστικά του ΜΣ. Οξειδωτική καταπόνηση & Ρευματοειδής Αρθρίτιδα

36 WAT: white adipose tissue

37

38 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ: ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΜΥΝΑΣ & ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

39Αντιοξειδωτικά Το αμυντικό αντιοξειδωτικό σύστημα. Το σύνολο των μηχανισμών που δρουν προασπιστικά επί των βιομορίων έναντι της βλαπτικής επίδρασης των ελεύθερων ριζών συνιστούν το αντιοξειδωτικό αμυντικό σύστημα κάθε ζώντος οργανισμού. Η αντιοξειδωτική άμυνα διακρίνεται σε : Πρωτογενή και δευτερογενή

40 Αντιοξειδωτικοί παράγοντες Αντιοξειδωτικά Είναι ενδογενή ή εξωγενή μόρια τα οποία έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και αζώτου. Λειτουργούν ως δότες ηλεκτρονίων και χαρακτηρίζονται ως αναγωγικές ουσίες. Κριτήρια για βέλτιστη αντιοξειδωτική δράση είναι : 1. Εξειδίκευση στη σάρωση των ελευθέρων ριζών, 2. Επίτευξη ικανοποιητικής συγκέντρωσης στον επιθυμητό τόπο δράσης, 3. 3.Δυνατότητα σχηματισμού συμπλόκων με μέταλλα Fe +2, Cu +2, τα οποία ευνοούν τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών, 4. Συνεργικά δράση με άλλα αντιοξειδωτικά, 5. Σταθερότητα της ρίζας που παράγεται από την δράση του αντιοξειδωτικού παράγοντα, 6. Ικανοποιητική απορρόφηση, βιοδιαθεσιμότητα και απουσία τοξικότητας.

41 Αντιοξειδωτικά στο αίμα και το ήπαρ

42 Ο ρόλος της βιταμίνης C

43 Ο ρόλος της Βιταμίνης Ε

44 Τρανσφερίνη Το αμυντικό αντιοξειδωτικό σύστημα Αντιοξειδωτικά 1. «Αναχαιτιστές» των οξειδωτικών Βάσει του τρόπου δράσης τους οι αντιοξειδωτικοί παράγοντες διακρίνονται: ΑπτοσφαιρίνηΣερουλοπλασμίνηΛευκωματίνη Λακτοφερίνη 2. Στους «εκκαθαριστές» των ελευθέρων ριζών Καροτενοειδή Υπεροξειδική δισμουτάση Καταλάσες Γλουταθειονικές υπεροξειδάσες Γλουταθειονική τρανσφεράση 3. 3.Στους «επισκευαστικούς» παράγοντες του αμυντικού οξειδωτικού συστήματος ανήκουν διάφορα ένζυμα ΛιπάσεςΠρωτεάσεςΤρανσφεράσες Ένζυμα επισκευής του DNA

45 Υπεροξειδική δισμουτάση Αντιοξειδωτικά Η οικογένεια της υπεροξειδικής δισμουτάσης περιλαμβάνει μια σειρά μεταλλοπρωτεϊνών που καταλύουν την αντίδραση μετατροπής των ριζών του οξυγόνου σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, διαδραματίζοντας ουσιώδη ρόλο στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού. Iσοένζυμα της υπεροξειδικής δισμουτάσης : 1. 1.Η υπεροξειδική δισμουτάση που εξαρτάται από το χαλκό και τον ψευδάργυρο και βρίσκεται κυρίως στο κυτταρόπλασμα (SOD-1) 2. 2.Η υπεροξειδική δισμουτάση η οποία εξαρτάται από το μαγγάνιο και βρίσκεται συγκεντρωμένη κυρίως στα μιτοχόνδρια (SOD-2) 3. 3.Η υπεροξειδική δισμουτάση η οποία εξαρτάται από το χαλκό και τον ψευδάργυρο και βρίσκεται κυρίως εξωκυτταρίως (SOD-3)

46 Αντιοξειδωτικά Υπεροξειδική δισμουτάση Αποτελεί το ένζυμο με την μεγαλύτερη ταχύτητα αντίδρασης με το υπόστρωμα του γεγονός που εξυπηρετεί την εξουδετέρωση των ανιόντων σουπεροξειδίου που χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά μικρό χρόνο ημίσειας ζωής Διαταραχές της υπεροξειδικής δισμουτάσης οδηγούν σε: Απώλεια μυϊκής μάζας, Πρώιμη εμφάνιση καταρράκτη, Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, Mεταλλάξεις των γονιδίων της έχουν ανευρεθεί στη νόσο του κινητικού νευρώνα. Υπεροξειδάση της γλουταθειόνης Η βιολογική της αποστολή συνίσταται στην αναγωγή των υπεροξειδίων των λιπαρών οξέων σε αλκοόλες και στην μετατροπή των μορίων υπεροξειδίου του υδρογόνου σε ύδωρ

47 Υπεροξειδική δισμουτάση και υπεροξειδάση της γλουταθειόνης

48 Ουρικό οξύ Αντιοξειδωτικά Το ουρικό οξύ αποτελεί δείκτη της οξειδωτικής καταπόνησης και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού. Παράλληλα μπορεί να δράσει και ως προοξειδωτικός παράγοντας, όταν ανευρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Στον άνθρωπο άνω του 50 % της αντιοξειδωτικής ικανότητας του πλάσματος οφείλεται στο ουρικό οξύ.

49 Αντιοξειδωτικά πρωτεολυτικά και λιπολυτικά ένζυμα Αντιοξειδωτικά Τα πρωτεολυτικά και λιπολυτικά ένζυμα είναι δυνατόν να δράσουν ως αντιοξειδωτικοί παράγοντες, καθώς διασπούν πρωτεΐνες και λιπαρά οξέα που έχουν υποστεί οξειδωτική καταπόνηση. Τα συστήματα επιδιόρθωσης του DNA Είναι το σύνολο των μηχανισμών που προσδίδουν στο κύτταρο την ικανότητα να αναγνωρίζει πιθανές βλάβες του γενετικού υλικού και να τις επιδιορθώνει. Η μελατονίνη ρύθμιση των κιρκάδιων ρυθμών προστασία του πυρηνικού και μιτοχονδριακού DNA από την οξειδωτική καταπόνηση εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών υδροξυλίου, σουπεροξειδίου και αζώτου θεωρείται ως τελικό αντιοξειδωτικό αφού δεν μπορεί να ανακυκλωθεί μετά την οξείδωση της.

50 Αντιοξειδωτικοί παράγοντες και διατροφή Αντιοξειδωτικά Βιταμίνες: Βιταμίνη Α Βιταμίνη C Βιταμίνη Ε Συμπαράγοντες των βιταμινών και ιχνοστοιχεία : Συνένζυμο Q10 Μαγγάνιο Ιώδιο Ορμόνες, καροτενοειδή & τερπενοειδή : Α- καροτένη Λυκοπένη Ζεαξανθίνη ΜελατονίνηΑσταξανθίνηΒ- καροτένη ΚανθαξανθίνηΛουτεΐνη

51 Καροτενοειδή

52 Αντιοξειδωτικοί παράγοντες και διατροφή Αντιοξειδωτικά Πολυφαινολικά φλαβονοειδή : Φλαβόνες Απιγενίνη Λουτεολίνη Ταγκεριτίνη Φλαβονόνες Ισοροχαμνετίνη Καεμπεφερόλη Προανθοκυανιδίνες Κουερσετίνη Μυρικετίνη Φλαβανόνες Εριοδικτυόλη Εσπεριτίνη Ναρινγκεντίνη Φλαβανόλες και τα πολυμερή τους Κατεχίνη, γκαλλοκατεχίνη και οι αντίστοιχοι εστέρες του γαλλικού οξέος Επικατεχίνη, επιγαλλοκατεχίνη και οι αντίστοιχοι εστέρες του γαλλικού οξέος Θεαφλαβίνη ο εστέρας της με το γαλλικό οξύ Θεορουμπιγκίνη Φυτοοιστρογόνα ισοφλαβόνης Στιλβενοειδη Ανθοκυανίνες Δαϊδζεΐνη Γενιστεΐνη Γλυκιτεΐνη Ρεσβερατρόλη Πτεροστιλβένη Κυανιδίνη Πελαργονιδίνη Δελφινιδίνη Πεονιδίνη Πετουνιδίνη

53 Φλαβονοειδή

54 Φλαβόνες - Φλαβονόνες

55 Αντιοξειδωτικοί παράγοντες και διατροφή Αντιοξειδωτικά Πολυφαινολικά φλαβονοειδή : Φαινολικό οξύ και εστέρες Κικορικό οξύ Χλωρογενικό οξύ Κιτρικό οξύ και τα παράγωγά του Ελλαγικό οξύ Ελλαγιτανίνες Γαλλικό οξύ Γαλλοτανίνες Ροσμαρινικό οξύ Σαλικυλικό οξύ Λοιπά μη φλαβονοειδικά φαινολικά Κουρκουμίνη Μόρια σύνδεσης των φλαβονοειδών Ξανθόνες Ευγενόλη Λοιπά οργανικά αντιοξειδωτικά συστατικά Χολερυθρίνη Κιτρικό οξύ, οξαλικό οξύ και φυτικό οξύ Ουρικό οξύ Ν-ακετυλοκυστεΐνη R-a-λιποϊκό οξύ

56 Διατροφικές πηγές Αντιοξειδωτικά Πλούσιες σε αντιοξειδωτικά βάσει βαθμονόμησης κατά ORAC (ORAC = Oxygen Radical Absorbance Capacity unit, ORAC value, ORAC score). Πηγές αντιοξειδωτικών Μπαχαρικά, βότανα, αιθέρια έλαια και κακάο Φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα Λαχανικά { ωμα και βρασμένα } Ξηροί καρποί Δημητριακά Κόκκινο κρασί

57 Τιμές ORAC Trolox Equivalents (TE) ανά 100 grams

58 Trolox, (6-hydroxy-2,5,7,8-tetramethylchroman-2-carboxylic acid), το εμπορικό όνομα ενός παραγώγου της βιταμίνης Ε

59

60 Το ρόδι (pomegranate)

61

62

63 Το δενδρολίβανο (rosemary)

64 Η προασπιστική δράση των αντιοξειδωτικών παραγόντων Αντιοξειδωτικά και σακχαρώδης διαβήτης Ο συνδυασμός βιταμίνης C και ινσουλινοθεραπείας συμβάλλει στην πρόληψη επιπλοκών όπως νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια και νευροπάθεια. Αντιοξειδωτικά και ρευματοειδής αρθρίτιδα Τα πολυφαινολικά συστατικά του τσαγιού εμφανίζουν προστατευτική δράση έναντι της βλάβης του κολλαγόνου στην αρθρίτιδα. Η χορήγηση των βιταμινών Α, Ε και C σχετίζεται με αύξηση των επιπέδων των αντιοξειδωτικών στο αίμα και μείωση της μαλονυλ-διαλδεύδης, βελτιώνοντας έτσι τον πόνο. Σε πρόσφατη έρευνα ανακαλύφθηκε η σχέση μεταξύ της λήψης καροτενοειδών και της μείωσης κινδύνου εμφάνισης αρθρίτιδας.

65 Τα όρια της χρήσης των συμπληρωμάτων Η φαρμακευτική βιομηχανία αναζητεί πελάτες

66 Αντιοξειδωτικοί παράγοντες και κίνδυνοι Beta-Carotene Supplements Confirmed as Harmful to Those at Risk for Lung Cancer Summary: People who took dietary supplements of the nutrient beta-carotene while enrolled in a large cancer prevention trial continued to have increased rates of lung cancer six years after the trial was stopped early and the supplements discontinued, long-term follow-up of trial participants has shown. The results add to earlier evidence from this study and a second large prevention trial that, contrary to earlier expectations, not only do beta-carotene supplements not prevent lung cancer in people at high risk for the disease, they appear to increase rates of the disease, particularly among smokers. Source: Journal of the National Cancer Institute, December 1, 2004; 96 (23):