2016 – 2017 ΠΤΔΕ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (SPECIAL EDUCATION) ΤΡΥΦΩΝ ΜΑΥΡΟΠΑΛΙΑΣ
Η έννοια της αναπηρίας Μελέτες για την αναπηρία την αναφέρουν ως κοινωνικό, πολιτιστικό ή και πολιτικό φαινόμενο. Η αναπηρία δεν αποτελεί ένα χαρακτηριστικό που υπάρχει στο πρόσωπο που ορίζεται ως άτομο με ειδικές ανάγκες, αλλά βρίσκει το νόημά της στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο που διαβιεί
Αντί να παρουσιάζεται η αναπηρία ως κάτι εγγενές, προκύπτει ή δημιουργείται μέσω μιας περίπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ του ανθρώπου κα με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ο Rice αναφέρει: «Η αναπηρία αποτελεί ένα διεπιστημονικό πεδίο μελέτης και η κατανόησή της σχετίζεται σημαντικά από τις προσωπικές πεποιθήσεις του καθενός, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούνται από το κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο που ζει, αλλά και από τις εμπειρίες μέσα από τη μελέτη της επιστημονικής βιβλιογραφίας
Το ιατρικό μοντέλο Η μελέτη της αναπηρίας κάτω από αυτό το πρίσμα, ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια και προσπαθεί να αντικαταστήσει την ερμηνεία της αναπηρία σύμφωνα με την ιατρική επιστήμη ή αλλιώς με το «ιατρικό μοντέλο» (Longmore & Umansky, 2001). Η αναπηρία στον ιατρικό χώρο αναφέρεται ως την παρουσία λειτουργικής βλάβης στον άνθρωπο συγγενούς ή επίκτητης, που προέρχεται από κάποια ασθένεια ή ατύχημα. Παρουσιάζεται ως ένα έλλειμμα που μπορεί να αντιμετωπιστεί με εντοπισμό και αποκατάσταση. Η αναπηρία θεωρείται ως σταθερή και αναγνωρίσιμη «δομή», που υπάρχει έτσι και αλλιώς στο πρόσωπο (Linton, Davis, 1997)..
Το ιατρικό μοντέλο της αναπηρίας έχει τις ρίζες του στις θετικές επιστήμες και στην ιδέα ότι υπάρχουν εγγενείς αλήθειες για τον κόσμο που μπορούν να μελετηθούν και να αποδειχθούν αντικειμενικά. Σύμφωνα με το ιατρικό μοντέλο, το πρόβλημα έγκειται στο ίδιο το άτομο που αναφέρεται και ως «προσωπική τραγωδία» (Mackay, Shapiro, 2000).
Αυτό το μοντέλο διαιωνίζει τις ανισότητες και τις κοινωνικές ιεραρχίες που στηρίζονται στη φυσική και πνευματική κατάσταση του ατόμου. Ο άνθρωπος, φαίνεται να έχει ακόμα και έμφυτη την αναπηρία και να είναι μέρος μιας περιθωριοποιημένης ομάδας, με τις ίδιες επιφυλάξεις, προκαταλήψεις και διακρίσεις, που βιώνουν και άλλες ομάδες ανθρώπων, με βάση όπως την εθνότητα, το φύλο ή και το γενετήσιο προσανατολισμό (Bames, Oliver, & Barton, 2002).
Το κοινωνικό μοντέλο Αντίθετα με το ιατρικό μοντέλο, υπάρχει και μία άλλη προσέγγιση της αναπηρίας που ερμηνεύει εντελώς διαφορετικά την αναπηρία και έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στην μελέτη του τομέα της ειδικής αγωγής. Η προσέγγιση αυτή ορίζεται ως κοινωνικό μοντέλο όπου αναφέρεται ότι η αναπηρία δεν είναι μια «προσωπική τραγωδία» ή ένα ατομικό έλλειμμα, αλλά είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με ένα εχθρικό ή απενεργοποιημένο περιβάλλον.
Αντί να γίνει προσπάθεια ώστε να «διορθωθεί» το άτομο με αναπηρία, αναζητείται το καταλληλότερο για αυτό πολιτιστικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο. Δηλαδή αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι το περιβάλλον και όχι ο άνθρωπος (Barton, 2001).
Ο Wendell (1989) αναφέρει: « Χρειαζόμαστε μια θεωρία για την αναπηρία. Θα πρέπει να είναι μια κοινωνική και πολιτική θεωρία, γιατί η αναπηρία είναι μία μεγάλη κοινωνική κατασκευή, αλλά για τη βαθύτερη κατανόηση της θα πρέπει να περιλαμβάνονται τα ηθικά, ψυχολογικά και επιστημονικά θέματα που υπάρχουν μαζί με την αναπηρία
Το κοινωνικό μοντέλο έρχεται λοιπόν σε αντιπαράθεση με το ιατρικό μοντέλο. Κατά την άποψη των επιστημόνων που υιοθετούν το κοινωνικό μοντέλο, το λεγόμενο ατομικό/ιατρικό μοντέλο, αποτελεί τη βάση της «ιατρικοποίησης» της αναπηρίας. Οι υποστηρικτές του κοινωνικού μοντέλου έχουν έξι καταγγελίες για το ιατρικό μοντέλο
α) Η αναπηρία είναι ατομική υπόθεση και για την παρουσία της ευθύνονται τα σωματικά ή τα πνευματικά προβλήματα του κάθε ανθρώπου. β) Παραμελεί του κοινωνικούς παράγοντες που είναι υπεύθυνοι για την εμφάνισή της. γ) Δημιουργεί ένα σύστημα ταξινόμησης - κατηγοριοποίησης για τις ειδικές ανάγκες και μια διαδικασία ταυτοποίησης που έχει ως αποτέλεσμα, την επισήμανση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
δ) Υποδηλώνει την αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία από ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα και δημιουργεί ισχυρά κατεστημένα και συμφέροντα στον ιατρικό κλάδο για την εξεύρεση «θεραπείας» ή πρόληψης της αναπηρίας. Αυτό υποδηλώνει μια σκληρή επαγγελματική στάση απέναντι άτομα με ειδικές ανάγκες, μια πατερναλιστική σχέση μεταξύ της επαγγελματιών υγείας και τους «πελάτες» τους με ειδικές ανάγκες. ε) Συνεπάγεται την ιατρική περίθαλψη της αναπηρίας, η οποία, με τη σειρά της εξισώνεται με το στιγματισμό, την περιττή νοσηλεία και τα ιδρύματα. Στ) Αυτά όλα θεωρούνται «αμαρτίες» της ψυχιατρικής και του ιατρικού επαγγέλματος γενικότερα.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ α) Υπάρχει μια σαφή διάκριση ανάμεσα στην ανεπάρκεια και στην αναπηρία. Η ανεπάρκεια αναφέρεται σε φυσική / σωματική δυσλειτουργία, και η αναπηρία στην κοινωνική οργάνωση. β) Αναπηρία δεν είναι «προϊόν» της σωματικής παθολογίας, αλλά συγκεκριμένων κοινωνικών και οικονομικών δομών.
γ) Κοινωνικές και οικονομικές δομές μπορούν να απενεργοποιήσουν άτομα με ειδικές ανάγκες, με συνέπεια την εξαίρεσή τους από την πλήρη συμμετοχή στις γενικές κοινωνικές δραστηριότητες. δ) Η πολιτική στρατηγική της κίνησης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, θα πρέπει να είναι η άρση των εμποδίων που επιβάλλονται από τις κοινωνικές δομές και συμπεριφορές. Ως εκ τούτου, το κίνημα πρέπει να στοχεύει στην αντιμετώπιση των θεμάτων της καταπίεσης και των διακρίσεων εις βάρος των ατόμων με αναπηρία και την προώθηση της κοινωνικής ένταξής τους δημιουργώντας μια κοινωνία χωρίς φραγμούς, την ανάπτυξη και μια θετική ταυτότητα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες
Τελικά…. Η αναπηρία δεν είναι μια προσωπική τραγωδία. Αυτό που χρειάζεται είναι μια αλλαγή στην κοινωνία.
Ως χώρα έχουμε διανύσει μεγάλη απόσταση από την περίοδο που η αναπηρία οριζόταν ως σωματική, νοητική, αισθητηριακή ή ψυχική απόκλιση από το «φυσιολογικό», τοποθετώντας τα προβλήματα της αναπηρίας στο ίδιο το άτομο και τους λειτουργικούς του περιορισμούς, αγνοώντας την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμου και κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος ????.
Επίσης, έχουμε καταβάλλει προσπάθειες προκειμένου τα ζητήματα της αναπηρίας να αντιμετωπίζονται ως μια πλέον συνολική πολιτική ευθύνη και όχι ως πολιτικό θέμα που αφορά μόνο το Υπουργείο Υγείας και την ανάπτυξη ειδικών, παθητικών και επιδοματικών πολιτικών
Σήμερα στο νέο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί, έχει πια αναδειχθεί η ανάγκη της ολιστικής προσέγγισης της αναπηρίας και της σύνδεσης πολιτικών καταπολέμησης των διακρίσεων και διασφάλισης κοινωνικής προστασίας. Όλοι σήμερα συμφωνούν ότι αξίες όπως η ισότητα και η αναγνώριση δικαιωμάτων, πρέπει να αποτελούν βασικούς στόχους της πολιτικής για τα άτομα με αναπηρία.
Με βάση τη νέα προσέγγιση, η αναπηρία είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο, που βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το μέγεθος του χάσματος μεταξύ των ικανοτήτων του ατόμου και των απαιτήσεων της κοινωνίας, με έμφαση στις λειτουργικές ικανότητες που είναι ζωτικής σημασίας όσο αφορά στην αυτονομία και τη συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή.
Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην καθημερινή τους ζωή, οφείλονται στην ύπαρξη αυτού του χάσματος μεταξύ των αναγκών της δικής τους αναπηρίας και της δομής της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν, η οποία δεν έχει λάβει υπόψη της τα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας πληθυσμού και ο σχεδιασμός της δεν στηρίχθηκε στις δυνατότητες και στις ανάγκες τους.
Το μέγεθος του χάσματος εξαρτάται από τη βαρύτητα της αναπηρίας και το βαθμό προσπελασιμότητας της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν τα άτομα με αναπηρία. Συνεπώς όσο πιο βαριά μορφή αναπηρίας έχει ένα άτομο και όσο πιο μεγάλος ο βαθμός απροσπελασιμότητας της κοινωνίας τόσο πιο μεγάλο είναι το χάσμα και άρα μεγαλύτερη η έκταση του κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνει το άτομο με αναπηρία.
Η Eιδική Αγωγή και Εκπαίδευση στη σύγχρονη Εκπαιδευτική πραγματικότητα. Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (Ε.Α.Ε) είναι ένα μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος που δύσκολα ορίζεται, γιατί επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Εξαρτάται από τον εκάστοτε παρατηρητή, το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο αυτός αναφέρεται και τα συμφέροντα των ατόμων που απασχολούνται στο τομέα αυτό, γιατί αυτά είναι που δημιουργούν και καθορίζουν σε ένα μεγάλο βαθμό, αυτό το ιδιαίτερο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
Εξάλλου και η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση δεν είναι ο μόνος τομέας της Εκπαίδευσης που επηρεάζεται από το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει ή βάση το οποίο θα ειδωθεί. Η εκπαίδευση στο σύνολό της, είναι μια αντανάκλαση της κοινωνίας.
Ορισμός της Ε.Α. Η ειδική αγωγή αποτελεί μέρος ενός συνολικού εκπαιδευτικού σχεδιασμού, που σκοπό έχει βοηθήσει το άτομο με ειδική ανάγκες να αναπτύξει τις δυνατότητές του στο μέγιστο βαθμό. Είναι μια σχεδιασμένη εκπαιδευτική δράση που ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών με αναπηρία, η οποία ανάλογα με τη είδος της διάγνωσης συνοδεύεται από προγράμματα συμπληρωματικών υπηρεσιών. Η ειδική αγωγή περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων που έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
α)Αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος του παιδιού. β)Η διάρκεια του προγράμματος μπορεί να παρέχεται για μεγάλα ή μικρά χρονικά διαστήματα. γ)Το παρεχόμενο πρόγραμμα ειδικής αγωγής είναι εξειδικευμένο ή πρόσθετο, σε σχέση με το πρόγραμμα που προσφέρεται σε παιδιά της ίδια τυπικής ηλικίας.
Στις προηγούμενες δεκαετίες έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί για την ειδική αγωγή. Στην παρούσα μελέτη, παρατίθεται ορισμός που θεσμοθετήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 1994 (Νόμος PL 94, 124/85).
«Ειδική Αγωγή σημαίνει ειδικά σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα συμπεριλαμβανομένων των μαθημάτων Φυσικής, Αισθητικής και Κοινωνικής Αγωγής, προσαρμοσμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τις ικανότητες και τις δυσκολίες του παιδιού. Παρέχεται κατά προτίμηση μέσα στη συνηθισμένη τάξη ή αν τούτο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του μαθητή μέσα σε κέντρο ειδικής αγωγής, σε νοσοκομείο, στο σπίτι ή αλλού και για όσο διάστημα κρίνεται απαραίτητο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη συνεχή αξιολόγηση του παιδιού».
Ο ορισμός αυτός καλύπτει τις βασικές παιδαγωγικές αρχές της ειδικής αγωγής (Πολυχρονοπούλου, 2010), αφού ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι κομβικός γιατί αυτός παρέχει τα σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Επίσης τονίζεται, ότι για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες επιβάλλεται η συμμετοχή τους στα μαθήματα της Φυσικής, της Αισθητικής και της Κοινωνικής Αγωγής, προσδοκώντας αντίστοιχα στη βελτίωση της υγείας και της φυσικής κατάστασης, στη δυνατότητα πολλαπλής έκφρασης μέσω των καλλιτεχνικών δράσεων, αλλά και την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων.
Επιπρόσθετα αναφέρεται στον ορισμό το δικαίωμα του παιδιού με ειδικές ανάγκες να φοιτά και να εκπαιδεύεται στη γενική τάξη με τη λήψη υποστηρικτικών υπηρεσιών και μέσων, χωρίς να αποκλείονται άλλες εκπαιδευτικές επιλογές. Ο χρόνος παραμονής σε κάποια εκπαιδευτική δομή, έχει να κάνει με τα πορίσματα συνεχούς αξιολόγησης του μαθητή
ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Λιγότερο ειδικό Περισσότερο ειδικό Λιγότερο Λιγότερο περιοριστικό Περισσότερο περιοριστικό ιοριστικό Περισσότερο περιοριστικό Τάξη Γενικής Εκπ/σης Γενική Τάξη με Συμβου-λευτικό Μοντέλο ή με Συνδιδα - σκαλία Στήριξη από περιοδεύοντα εκπ/κό ή άλλο ειδικό Τ.Ε μερικής φοίτη - σης Τ.Ε. πλήρους φοίτησης Ειδικό Σχολείο ‘Ιδρυμα/Νοσ/ μείο
Κατηγορίες ειδικών αναγκώνΝ% Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες Νοητική καθυστέρηση Συναισθηματικές και κοινωνικές διαταραχές Νευρολογικά, ορθοπεδικά και άλλα προβλήματα υγείας Προβλήματα όρασης και ακοής Άλλες αναπηρίες Μαθητές ανά κατηγορία ειδικών αναγκών (Υπουργείο Παιδείας, 2007)
Στόχοι της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΑΕ). Από τη μελέτη των δύο τελευταίων νόμων για την ειδική αγωγή, του 3699/2008 και του 2817/2000, αλλά και από τις Συνταγματικές αναφορές για την Παιδεία προκύπτει, ότι ο σκοπός της ειδικής αγωγής είναι ο ίδιος με αυτόν της γενικής αγωγής, δηλαδή την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού και την ισότιμη συμμετοχή του μέσα στην κοινωνία και σε όλα τα πεδία δράσης.
Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση αποτελεί μια σχεδιασμένη εκπαιδευτική δράση που σκοπό έχει να βοηθήσει άτομα που αντιμετωπίζουν διάφορες μειονεξίες. Ο ιδιαίτερος τρόπος προσέγγισής της «…δεν σημαίνει ότι είναι ένα στεγανό και αποκομμένο τμήμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, αλλά μέρος του όλου εκπαιδευτικού προγράμματος» (Νικόδημος, 1995, σ.630).
Από την άποψη αυτή η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση δεν θεωρείται ένας ξεχωριστός κλάδος της εκπαίδευσης που εξυπηρετεί μια ξεχωριστή ομάδα παιδιών, αλλά ένα σύνολο ειδικών υπηρεσιών για εκείνους τους μαθητές που δυσκολεύονται, εξαιτίας των ειδικών χαρακτηριστικών τους, να επιτύχουν τους εκπαιδευτικούς στόχους. Πρόκειται για στόχους οι οποίοι θεωρούνται κοινοί με τους στόχους τους οποίους έχουν τα υπόλοιπα παιδιά και διαφέρουν μόνο στο βαθμό της προσπάθειας και στα μέσα που χρειάζονται για να επιτευχθούν.
Η ΕΑΕ επιδιώκει ιδίως: α)Την όσο δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού με αναπηρία στοχεύοντας στην αρμονική φοίτηση του στο γενικό σχολείο, όταν αυτό είναι δυνατόν. β)Την αντίστοιχη ως προς τις δυνατότητές του παιδιού ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα, σε επαγγελματική δραστηριότητα, αλλά και στην κοινωνική ζωή. γ)Την προετοιμασία για τις μεταβάσεις
δ)Την αρμονική συμβίωσή με το κοινωνικό σύνολο, την αλληλοαποδοχή και την ισότιμη κοινωνική εξέλιξη με στόχο, τη διασφάλιση της πλήρους προσβασιμότητας των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες καθώς και των κηδεμόνων τους σε όλες τις υποδομές (κτιριακές, υλικοτεχνικές κ.ά), τις υπηρεσίες και τα αγαθά που αυτές διαθέτουν. Η διασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία είναι υποχρεωτική τόσο κατά το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και του εκπαιδευτικού υλικού όσο και κατά την επιλογή του πάσης φύσεως εξοπλισμού (συμβατικού και ηλεκτρονικού). ε)Την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Οι ανωτέρω στόχοι επιτυγχάνονται: α) Με την εφαρμογή ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ) και με τη συνεκπαίδευση στα γενικά σχολεία, ανάλογα με τις αναπηρίες και τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, για όσο χρονικό διάστημα είναι αναγκαίο ή και για ολόκληρη τη διάρκεια της σχολικής ζωής τους. Δίνεται έμφαση στο σχεδιασμό και υλοποίηση εξατομικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την προσαρμογή του εκπαιδευτικού και διδακτικού υλικού και τη χρησιμοποίηση ειδικού εξοπλισμού.
Προγράμματα συστηματικής παρέμβασης όπως εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, φυσιοθεραπεία και κάθε άλλη υπηρεσία που στηρίζει την ισότιμη μεταχείριση των μαθητών, αξιολόγηση και παιδαγωγική και ψυχολογική υποστήριξη, παρέχονται κατά κύριο λόγο μέσα από τις ΣΜΕΑΕ και επικουρικά από τα ΚΕΔΔΥ Αυτές οι παρεμβάσεις αρχίζουν από την προσχολική ηλικία στις δομές ειδικής αγωγής όπου φοιτά το παιδί και δημιουργούνται τμήματα πρώιμης παρέμβασης (Ν. 3699/2008).
β) Με την τακτική, λεπτομερή και εκτενή αξιολόγηση του μαθητή, με προσανατολισμό την ενδοατομική πρόοδό του (Αναστασίου, 2010). γ) Με την πρόωρη και την έγκαιρη ιατρική διάγνωση, δ) Με τη διάγνωση και αξιολόγηση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών του παιδιού από δημόσιους φορείς (π.χ. ΚΕΔΔΥ, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα)
ε) Με τη σύσταση δύο συμβουλευτικών – γνωμοδοτικών επιτροπών, μία για την παρακολούθηση της φυσικής προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στις εκπαιδευτικές και διοικητικές δομές του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και μία για την παρακολούθηση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας του εκπαιδευτικού υλικού και των διαδικτυακών τόπων. Στις επιτροπές αυτές συμμετέχουν – μεταξύ άλλων -και εκπρόσωποι της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται και οι κανόνες λειτουργίας τους. στ)Στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας συμμετέχει με εκπρόσωπό της η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία
Περνώντας στον τελευταίο Νόμο για την Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (3699/2008) η πολιτεία δεσμεύεται να κατοχυρώνει και να αναβαθμίζει διαρκώς τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης ως αναπόσπαστο μέρος της υποχρεωτικής και δωρεάν δημόσιας παιδείας και να μεριμνά για την παροχή δωρεάν δημόσιας ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης στους αναπήρους όλων των ηλικιών και για όλα τα στάδια και τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Δεσμεύεται επίσης να διασφαλίζει σε όλους τους πολίτες με αναπηρία και διαπιστωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ίσες ευκαιρίες για πλήρη συμμετοχή και συνεισφορά στην κοινωνία, ανεξάρτητη διαβίωση, οικονομική αυτάρκεια και αυτονομία, με πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους στη μόρφωση και στην κοινωνική και επαγγελματική ένταξη.
Η πολιτεία αλλά και όλες οι υπηρεσίες και οι λειτουργοί του Κράτους οφείλουν να αναγνωρίζουν την αναπηρία ως μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και ως ένα σύνθετο κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο και σε κάθε περίπτωση να αποτρέπουν τον υποβιβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στη συμμετοχή ή στη συνεισφορά τους στην κοινωνική ζωή». (Ν. 3699/2008)
Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση προαπαιτεί τη βασική και σε βάθος γνώση της Γενικής Παιδαγωγικής. Δεν είναι το σκαλοπάτι προς τη Γενική Παιδαγωγική, αλλά αντίθετα απαιτεί μια επιστημονική εξέλιξη, μια εμβάθυνση, επεξεργασία και ανάλυση των παιδαγωγικών προβλημάτων.
Η Ε.Α.Ε. αφορά το άτομο ως μια κοινωνικο-ψυχοσωματική ενότητα που δεν είναι τόσο απλή στο χειρισμό, στην προώθηση, στη διδασκαλία, αλλά που χρειάζονται ανάλογες προϋποθέσεις και βοήθεια για να ζήσει και να μάθει ορισμένους όρους του άμεσου και έμμεσου περιβάλλοντος (Σιδέρη Α., 1996).
ΤΡΥΦΩΝ ΜΑΥΡΟΠΑΛΙΑΣ Τηλ