ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: Αρχές Επιστήμης Περιβάλλοντος 6 η Ενότητα (Ε/Π) Γκουανό: Μία περίπτωση μη ορθολογικής εκμετάλλευσης της παραγωγικότητας ενός οικοσυστήματος

ΓΚΟΥΑΝΟ Ωκεάνιο οικοσύστημα: Πηγή πλούτου για το Περού η υψηλή παραγωγικότητα λόγω: της συσσώρευσης τεράστιων ποσοτήτων θρεπτικών συστατικών στα βάθη του ωκεανού της «κινητοποίησης» των τεράστιων αυτών ιζηματικών αποθεμάτων με τη βοήθεια των ψυχρών θαλάσσιων ρευμάτων του Περού Αποτέλεσμα: Η προκύπτουσα αυξημένη παραγωγικότητα σε όλα τα τροφικά επίπεδα και πιο συγκεκριμένα από αυτό του φυτοπλαγκτού έως αυτό των ιχθυοαποθεμάτων και των ψαροφάγων πουλιών, η οποία και αποτελεί βάση της οικονομίας του Περού

Βήματα αυξημένης παραγωγικότητας A.Συσσώρευση θρεπτικών στοιχείων μέσω ιζηματοποίησης στα βάθη του Ειρηνικού ωκεανού B.Το οργανικό υλικό στα βάθη του ωκεάνιου συστήματος αποικοδομείται, τα νιτρικά και φωσφορικά άλατα απελευθερώνονται στο νερό αλλά παραμένουν στα μεγάλα σκοτεινά βάθη και απρόσιτα στους παραγωγούς C.Τα θρεπτικά άλατα μεταφέρονται τελικά στα αβαθή νερά κατά μήκος των ακτών του Περού μέσω μίας διεργασίας κατά την οποία ψυχρότερο νερό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά αναδύεται από τα βαθύτερα προς τα επιφανειακά νερά D.Ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγικότητας στα αβαθή νερά των ακτών του Περού, η οποία και αποτελεί την ενεργειακή βάση του τροφικού πλέγματος E.Κατανάλωση του πλαγκτού από το γαύρο (Engraulis ringens) και του γαύρου από τα θαλασσοπούλια

Αποτελέσματα Τα θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται από το βυθού του Ειρηνικού στα παράκτια νησιά του Περού με τη βοήθεια των υποθαλάσσιων ρευμάτων Αυξημένη παραγωγικότητα σε όλα τα τροφικά επίπεδα (πλαγκτόν, γαύροι και θαλασσόπουλα όπως αυτή εκφράζεται μέσω της αυξημένης ποσότητας των περιττωμάτων τους) Η διαδικασία αυτή συνέβαινε εδώ και πολλά χρόνια, με τεράστια σμήνη κορμοράνων και άλλων θαλασσόπουλων να εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή και να τρέφονται με τα μεγάλα κοπάδια των γαύρων Τα πουλιά αυτά κουρνιάζουν και φωλιάζουν σε μικρά νησιά κατά μήκος των ακτών του Περού, σχηματίζοντας τεράστιες αποικίες και ταυτόχρονα βουνά από περιττώματα. Η συσσώρευση των πλούσιων ενεργειακών περιττωμάτων (γκουανό) οφείλονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του κλίματος που χαρακτηρίζεται από λίγες βροχοπτώσεις και ξηρό κλίμα, σχηματίζοντας στρώματα πάχους έως 45m

Σημασία της παραγωγικότητας από οικονομική σκοπιά για το Περού 1.Ι διαίτερα οφέλη για την οικονομία του Περού, όπου μέχρι και τα τέλη του 19 ου αιώνα εκατομμύρια τόνοι γκουανό είχαν εξορυχτεί και εξαχθεί ως πολύτιμο γεωργικό λίπασμα, με αποτέλεσμα αυτό που χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια να αποτεθεί, να εξαντληθεί σε μερικές δεκαετίες 2.Μετά τα γκουανό ακολούθησε η εκμετάλλευση των ιχθυοαποθεμάτων γαύρου η εμπορική αλιεία του οποίου εγκαθιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και αναπτύχθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα. Τελικά εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη μονο-αλιεία σε παγκόσμιο επίπεδο και έκανε το Περού το μεγαλύτερο αλιευτικό κράτος στην ιστορία 3.Τα ιχθυοαποθέματα του γαύρου χρησιμοποιούνταν μόνο ως ιχθυοτροφή για κοτόπουλα και όχι για κατανάλωση από τους ανθρώπους λόγω του μικρού τους μεγέθους, με αποτέλεσμα η ιχθυοτροφή από το Περού να γίνει η μόνη μεγάλη πηγή πρωτεϊνούχων γευμάτων του κόσμου που καταναλώνονταν από εκτρεφόμενα ζώα σε διάφορες χώρες. Ταυτόχρονα όμως πολλοί κάτοικοι του Περού συνέχιζαν να έχουν διατροφή πτωχή σε πρωτεΐνες. 4.Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, το ετήσιο αλίευμα ξεπέρασε την εκτιμηθείσα άριστη ή μέγιστη ανεκτή απόδοση των 10 εκατομμυρίων τόνων περίπου το χρόνο

Αρνητικές επιπτώσεις Μετά το 1970 η αλιεία κατέρρευσε. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες ήταν: 1.Η μη ορθολογική χρήση των ιχθυοαποθεμάτων, σφού δε στηρίχθηκε στη γνώση της βιολογίας του είδους καθώς επίσης και τα 2.Έκτακτα καιρικά φαινόμενα όπως το Ελ Νίνιο, που χαρακτηρίζεται από μεγάλης κλίμακας μεταβολές στα τυπικά πρότυπα του καιρού, τόσο στην περιοχή του Ειρηνικού όσο και στις γύρω περιοχές Σημείωση: Η κατάρρευση της αλιείας είχε τεράστιες οικονομικές συνέπειες στο Περού αλλά επέφερε και οικολογικές καταστροφές σε γειτονικές χώρες όπως στη Βραζιλία, όπου η έλλειψη πρωτεϊνούχων τροφών, οδήγησε στην εντατική καλλιέργεια σόγιας με εκατομμύρια στρέμματα παρθένων τροπικών δασών να αποψιλώνονται για να καλλιεργηθεί σόγια