Η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο και ερωμένη στην ομηρική κοινωνία Επιμέλεια: Όλγα Κλάδη Νίκη Κωνσταντινίδη Δανάη Μαρασλίδου Τάξη: Β2 Σχολείο: Π.Γ.Ε.Σ.Σ. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ελ. Γκόνου

Εισαγωγή… Η ομηρική γυναίκα βρίσκεται κάτω από την εξουσία του άντρα. Αρχικά, μαθαίνουμε από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια ότι η συμπεριφορά των ανδρών της Ομηρικής κοινωνίας προς τις γυναίκες με το πέρασμα στην πατριαρχία απέκτησε κτητικό χαρακτήρα.

Εισαγωγή… Η μονογαμία εξάλλου, που ενίσχυσε τον κυρίαρχο ρόλο του άντρα στον οίκο, καθώς και ο μεγάλος αριθμός των δούλων γυναικών, από το πλήθος των οποίων ο αφέντης μπορούσε να διαλέξει μια νέα ερωτική σύντροφο, υποβίβασε έτσι περισσότερο την ήδη μειονεκτική θέση της. Και η κοινωνική αυτή καχεξία θα αυξάνεται και θα παγιώνεται όσο θα εξελίσσεται το κράτος μέσα στα αυστηρά δουλοκτητικά πλαίσια.

Ο ρόλος της γυναίκας… Ο ρόλος της γυναίκας στην Ιλιάδα κατέχει βασική θέση είναι όμως και υποτιμημένη. Αρχικά παρουσιάζεται ως πολεμικό λάφυρο, στοιχείο που υποβαθμίζει το γυναίκειο φύλο συγκριτικά με το αντρικό. Αργότερα, η γυναίκα αποκαλείται ερωμένη. Χαρακτηρισμός που αφορούσε πολλές γυναίκες της εποχής της χαμηλής όμως κοινωνίας. Στοιχείο που χαλάει την εικόνα της γυναίκας, εφόσον την παρουσιάζει ως ένα δώρο που μοιράζεται σε όλους, ανεξάρτητα από τη δική της προσωπική θέληση.

Ο θεσμός της παλλακείας... Στην αρχαιότητα οι άνδρες εκτός από τη μόνιμη σύζυγό τους μπορούσαν να έχουν μια ή περισσότερες γυναίκες, που είχαν τον ρόλο επίσημης ερωμένης, οι οποίες ονομάζονταν παλλακίδες και ήταν είτε αιχμάλωτες πολέμου είτε αγορασμένες δούλες. Ωστόσο μόνο τα παιδιά της συζύγου ήταν νόμιμα, ενώ τα παιδιά που αποχτούσε ο άνδρας με την παλλακίδα θεωρούνταν νόθα.

Σύζυγος VS Ερωμένη Ο ανταγωνισμός μεταξύ της νόμιμης συζύγου και της παλλακίδας ήταν έντονος από την ομηρική εποχή , αν η σύζυγος ήταν στείρα ή είχε γεννήσει μόνο κόρες. Από τα ομηρικά έπη βγαίνει το συμπέρασμα ότι τα νόθα παιδιά, που ήταν οι καρποί της ενώσεως του αφέντη και κάποιας παλλακίδας είχαν και αυτά τα παιδιά κοινωνική αναγνώριση και δικαιώματα στην πατρική περιουσία. Στην Οδύσσεια ο Τηλέμαχος παραβρέθηκε σε διπλές γαμήλιες τελετές: στο παλάτι του Μενελάου και της Ελένης στη Σπάρτη της νόμιμης θυγατέρας Ερμιόνης αλλά και του νόθου γιου, που ο Μενέλαος είχε αποκτήσει με μια παλλακίδα. Στην πατριαρχική κοινωνία αξιολογείται η γυναίκα με μοναδικά κριτήρια την ομορφιά της και την ικανότητά της να γεννά και καμία νόμιμη σύζυγος δεν θα μπορούσε να αποδεχτεί την παλλακίδα του άνδρα της και τα νόθα παιδιά του. Αυτό θα οδηγούσε σε σοβαρό κλονισμό της θέσης της μέσα στον οίκο. Οι αρχηγοί και πολεμιστές που ξεχώριζαν για την ανδρεία τους και τα έργα τους έβλεπαν τις γυναίκες ανάλογα με τα προσόντα που διέθεταν ως πολεμικά λάφυρα . Ήταν η αμοιβή τους , σαν δώρο για τον κόπο τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. ήταν τα λάφυρα για τους

Εταίρες… Οι εταίρες βρίσκονταν στην κορυφή των εκδιδόμενων γυναικών. Δεν περιορίζονται στο να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες, με την ίδια τη λέξη «εταίρα» να σημαίνει «σύντροφος». Στις περισσότερες περιπτώσεις διέθεταν ευρεία μόρφωση και μπορούσαν να λάβουν μέρος σε συζητήσεις καλλιεργημένων ανθρώπων, για παράδειγμα στα συμπόσια. Αποτελούν τις μοναδικές γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα, με εξαίρεση τις Σπαρτιάτισσες, που απολάμβαναν την ανεξαρτησία τους και μπορούσαν να διαθέτουν προσωπική περιουσία. Ένα τέτοιο είδος παλλακίδας δεν πληρωνόταν για κάθε συνεύρευση, αλλά έπαιρνε δώρα από τους «εταίρους» και τους «φίλους» της, ώστε να ζει μια άνετη ζωή. Παρόμοια χαρακτηριστικά έχουν οι γκέισες στην ιαπωνική παράδοση..

Η γυναίκα στην Ιλιάδα ως λάφυρο πολέμου…

Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Μετά την άλωση μιας πόλης η τύχη των γυναικών ήταν άσχημη, όπως η τύχη για παράδειγμα της Ανδρομάχης. Σκέφτεται πως αν οι Αχαιοί καταλάβουν την Τροία, ο Έκτορας θα πεθάνει κι αυτή θα μείνει μόνη με ένα μωρό και η ζωή της δεν θα ήταν καλή χωρίς αυτόν και θα προτιμούσε να πεθάνει. Οι σκέψεις του Έκτορα ήταν διαφορετικές. Οι γυναίκες θα γίνουν σκλάβες μετά την άλωση των πόλεων. Θα υποφέρουν υπηρετώντας τους εχθρούς και θα κλαίνε για τη μοίρα τους, γιατί θα αναγκαστούν να ζουν σε άθλιες συνθήκες δυστυχισμένες και θα υπηρετούν προκειμένου να ζήσουν. Είναι λοιπόν φανερό ότι η ζωή των γυναικών εξαρτιόταν από τα αποτελέσματα του πολέμου και έπρεπε να υποταχθούν στους νικητές. .

Το πρώτο σημείο μέσα στο έπος της Ιλιάδας όπου φαίνεται πως η γυναίκα εκείνα τα χρόνια χρησιμοποιούνταν ως λάφυρο πολέμου είναι στη Ραψωδία Α΄, εκεί όπου όλα ξεκινούν με τη Χρυσηίδα, την οποία πηγαίνει να ζητήσει πίσω ο πατέρας της από τον Αγαμέμνονα και εκείνος αρνείται και έτσι προκαλείται ο τσακωμός Αχιλλέα - Αγαμέμνονα. Δηλαδή στη Ραψωδία Α και στους στίχους 8 έως 349 και έπειτα από στ. 431 έως 493 τα πολεμικά λάφυρα γίνονται αιτία καβγά ανάμεσα στα πρωτοπαλίκαρα των Αχαιών.

Το δεύτερο σημείο που μας παρουσιάζεται η γυναίκα ως πολεμικό λάφυρο είναι στη Ραψωδία Τ, όπου φαίνεται πως η Βρισηίδα ξαναπάει στον Αχιλλέα μετά από τη συμφιλίωση των δύο στρατηγών.

Ένα ακόμα σημείο που πληροφορούμαστε ότι η γυναίκα τα χρόνια εκείνα υποβιβαζόταν και χρησιμοποιούνταν ως πολεμικό λάφυρο είναι στη ραψωδία Ζ. Αρχικά, ο Έκτορας φοβάται μήπως γίνει η Ανδρομάχη πολεμικό λάφυρο και έπειτα η Ανδρομάχη λέει στον Έκτορα πως η μητέρα της έγινε λάφυρο πολέμου.

Τέλος, ένα ακόμα σημείο όπου φαίνεται πως η γυναίκα παίρνει τον ρόλο πολεμικού λαφύρου είναι στην ραψωδία Ω, όπου η Ανδρομάχη φοβάται μην πέσει λάφυρο πολέμου.