ΤΕΣΤ - Ανάγνωσης Αποκωδικοποίηση – Ευχέρεια – Μορφολογία-Σύνταξη – Κατανόηση Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ν. Έβρου

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Ανάγνωση - Ορισμός Ανάγνωση είναι μια διαδικασία μετατροπής των γραπτών συμβόλων σε φωνολογικό κώδικα, με βάση τον οποίο καθίσταται δυνατή η πρόσβαση στη σημασιολογική μνήμη για την κατανόηση της σημασίας της λέξης. (Πόρποδας, 2002)

Ανάγνωση Σύνθετη διαδικασία: Διαφοροποίηση και αναγνώριση γραφημάτων Συσχετισμός γραφημάτων με τα κατάλληλα φωνήματα → εκφώνηση λέξεων Εννοιολογική και συντακτική ενοποίηση συσχετιζόμενων λέξεων, με στόχο την κατανόηση μιας πρότασης και στη συνέχεια ενός κειμένου

Ανάγνωση Υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ της ακριβούς κωδικοποίησης με ευχέρεια και της κατανόησης Βαρύνουσα σημασία έχει επιπλέον η γνώση της μορφολογίας και της σύνταξης στην ελληνική γλώσσα

Άξονες Τεστ - Α Γι’ αυτό, το Τεστ-Α αποτελείται από τέσσερις άξονες: Αποκωδικοποίηση Ευχέρεια Μορφολογία-Σύνταξη Κατανόηση

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Αναγνωστική Αποκωδικοποίηση Ορισμός: Είναι η διαδικασία αναγνώρισης και χειρισμού του αλφαβητικού κώδικα, μέσα από την οποία ο μαθητής μπορεί να αναγνωρίσει τα φωνήματα μιας λέξης και στη συνέχεια να τα συνθέσει ώστε να τη διαβάσει με ακρίβεια (Snow & Sweet, 2003).

Αναγνωστική Αποκωδικοποίηση Θεωρία των δύο δρόμων επεξεργασίας (Dual Route Hypothesis) (Castles & Coltheart, 1993). Αναγνώριση μιας λέξης: μέσω της ορθογραφικής στρατηγικής (ολικά, με άμεση σύνδεση μεταξύ της ορθογραφίας μιας λέξης, της εκφοράς και της σημασίας της), μέσω της φωνολογικής στρατηγικής (έμμεσα, μέσω της διαδικασίας αντιστοίχισης κάθε γραφήματος με συγκεκριμένο φώνημα)

Αποκωδικοποίηση Αξιολόγηση χρήσης ορθογραφικής στρατηγικής → ανάγνωση συχνόχρηστων λέξεων που δεν έχουν πλήρη γραφοφωνημική συνέπεια (αυτόματη αποκωδικοποίηση γλωσσικών μονάδων μέσω οπτικής μνήμης των λέξεων) Άσκηση 2: πραγματικές λέξεις που απαιτούν ανάγνωση με την ορθογραφική αναγνώριση ολόκληρης ή τμήματος της λέξης, π.χ. «μαγνητοσκόπηση» πιθανά το «μαγνητο» να αναγνωρισθεί συνολικά και το «σκόπηση» να αποκωδικοποιηθεί φωνολογικά

Αποκωδικοποίηση Αξιολόγηση χρήσης φωνολογικής στρατηγικής → Ανάγνωση άγνωστων ή άσημων λέξεων (κατάτμηση της λέξης σε γράμματα) Άσκηση 1: άσημες λέξεις, που δεν έχουν νόημα αλλά περιλαμβάνουν συνδυασμούς γραμμάτων που συναντιούνται στην ελληνική γλώσσα Άσκηση 2: πραγματικές λέξεις, πιθανά άγνωστες στο μαθητή

Αποκωδικοποίηση Σημαντικό ρόλο στην αποκωδικοποίηση έχει και η αξιοποίηση του νοήματος των γλωσσικών μονάδων, στο βαθμό που οι μαθητές αξιοποιούν κάθε διαθέσιμη γνώση για να αποκωδικοποιήσουν με ευχέρεια. Αξιολόγηση της συνεισφοράς σημασιολογικών στοιχείων → ταυτόχρονη αποκωδικοποίηση πραγματικών και άσημων λέξεων και επιλογή των πραγματικών Άσκηση 3: διάκριση μεταξύ άσημων και πραγματικών λέξεων

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Ευχέρεια Ορισμός: Ως ευχέρεια έχει οριστεί, η ικανότητα ανάγνωσης των λέξεων με ακρίβεια, έκφραση και προσωδία, αλλά και η ικανότητα ανάγνωσης ενός κειμένου αυτόματα, γρήγορα και ομαλά, χωρίς προσπάθεια και με χαμηλή επικέντρωση της προσοχής στην αποκωδικοποίηση (Παντελιάδου & Μπότσας, 2007). Σχετίζεται με την αυτοματοποίηση των αναγνωστικών διεργασιών Αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη αναγνωστικών δυσκολιών

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Δυσκολίες στην αναγνωστική ευχέρεια Αν και επαρκής η επίδοση στον τομέα της αποκωδικοποίησης, υπάρχει δυσκολία στην αυτόματη αναγνώριση και ανάγνωση λέξεων. Αργός ρυθμός και με δυσκολία, τόσο στην ηχηρή, όσο και στη σιωπηρή ανάγνωση. Καθυστερεί η ανάγνωση για την προφορά μιας λέξη συλλαβιστά ή γράμμα γράμμα, χάνεται η σειρά τους και επαναλαμβάνονται μέρη του κειμένου για να επιτευχθεί η κατανόηση, με αποτέλεσμα την έλλειψη εκφραστικότητας με τις απαραίτητες αλλαγές στον τόνο και το ύφος της φωνής. Παρατηρούνται συχνά αντιμεταθέσεις, αντικαταστάσεις, παραλείψεις και προσθέσεις γραμμάτων ή και συλλαβών. Δε χωρίζουν τις περιόδους σε φράσεις που να έχουν νόημα και παραβλέπουν τα σημεία στίξης. Το διάβασμα ενός βιβλίου παίρνει πολύ από την ενέργεια των μαθητών και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν την πλοκή ή τη συνέχειά του, με αποτέλεσμα την ελλιπή κατανόησή του.

Ευχέρεια Αξιολόγηση γνωστικής ευχέρειας: Σωστές λέξεις που διαβάζονται στο λεπτό Ανάγνωση σειράς (λίστας) λέξεων Ανάγνωση κειμένου Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Ευχέρεια Ανάγνωση κειμένου → η ευχέρεια είναι ταχύτερη και ακριβέστερη, γιατί ο αναγνώστης: υποβοηθιέται από το νόημα του αναγνωστικού αντικειμένου και κάνει προβλέψεις για το περιεχόμενο, ενισχύοντας τη γρήγορη και ακριβή αποκωδικοποίηση Πραγματολογικά κείμενα: ακριβέστερη αποκωδικοποίηση μεγαλύτερη ευχέρεια συγκριτικά με αυτήν των αφηγματικών Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Ευχέρεια Αξιολόγηση ευχέρειας στο Τεστ-Α: Άσκηση 4: το σύνολο σωστά αποκωδικοποιημένων λέξεων κατά τη φωναχτή ανάγνωση ενός κειμένου σε ένα (1) λεπτό. Δεν απαιτείται η κατανόησή του, αλλά μόνο η ακριβής και γρήγορη αποκωδικοποίησή του Συμπεριλαμβάνονται συχνόχρηστες και σπάνιες λέξεις Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Μορφολογία - Σύνταξη Μορφολογία «Τα μορφήματα (ρίζες, προθέματα, καταλήξεις) είναι οι μικρότερες (με την έννοια ότι δεν μπορούν να αναλυθούν περαιτέρω) γλωσσικές μονάδες που φέρουν σημασία και, κατά συνέπεια, ως φωνολογικές, ορθογραφικές και σημασιολοφικές/συντακτικές μονάδες διευκολύνουν τον αναγνώστη στην αποκωδικοποίηση και στην κατανόηση» (Carlisle, 2003) Π.χ. ά – γραφ – οι πρόθεμα – ρίζα – κατάληξη στερητικό α- λεξική σημασία «γράφω» πλήθος Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Μορφολογία - Σύνταξη Αξιολόγηση μορφολογίας Άσκηση 5: Δεξιότητα χειρισμού των ρημάτων σε επίπεδο πρότασης (συμπλήρωση κενών με το σωστό γραμματικό τύπο των ρημάτων που δίνονται στις παρενθέσεις) Άσκηση 6: Δεξιότητα για παραγωγή σύνθετων λέξεων και για το χειρισμό των μορφολογικών στοιχείων της γλώσσας σε επίπεδο πρότασης (συμπλήρωση κενών σε προτάσεις σχηματίζοντας σύνθετες λέξεις) Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Μορφολογία - Σύνταξη Σύνταξη Πρόκειται για τον τρόπο δομής των λέξεων. Διέπεται από συντακτικούς κανόνες, οι οποίοι καθορίζουν: τους τρόπους με τους οποίους τα διάφορα μέρη του λόγου τοποθετούνται στην κατάλληλη σειρά, για να σχηματίσουν φράσεις, καθώς και τους τρόπους σύνδεσης των φράσεων στην πρόταση, έτσι ώστε η πρόταση να μεταφέρει ένα πλήρες νόημα κατανοητό από τον κάθε χρήστη της γλώσσας Πόρποδας, 2002 Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Μορφολογία - Σύνταξη Παράδειγμα: «Δήμητρα αγορά φίλη η πηγαίνοντας στην φόρεμα της οποία Άννα κόκκινο ένα Η συνάντησε τη φορούσε» «Η Δήμητρα πηγαίνοντας στην αγορά, συνάντησε τη φίλη της Άννα η οποία φορούσε ένα κόκκινο φόρεμα» «Η Δήμητρα, η οποία φορούσε ένα κόκκινο φόρεμα, πηγαίνοντας στην αγορά συνάντησε τη φίλη της Άννα» «Η Άννα πηγαίνοντας στην αγορά συνάντησε τη φίλη της Δήμητρα, η οποία φορούσε ένα κόκκινο φόρεμα» Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Μορφολογία - Σύνταξη Αξιολόγηση σύνταξης Άσκηση 7 και 8: Αξιολογείται η δεξιότητα για σύνταξη προτάσεων με τη βοήθεια ή μη της εικόνας που αναπαριστά το νόημα της πρότασης Οι ασκήσεις δυσκολεύουν κλιμακωτά, καθώς οι προτάσεις μεγαλώνουν σε μέγεθος, αλλάζουν συντακτική δομή, περιλαμβάνουν προσδιορισμούς, καθώς και κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Αναγνωστική κατανόηση Η κατανόηση του περιεχομένου μιας λέξης, μιας πρότασης ή ενός κειμένου είναι μια διαδικασία πρόσληψης, επεξεργασίας, συγκράτησης και αξιοποίησης της έννοιας ή του σημασιολογικού περιεχομένου της λέξης, της πρότασης ή του κειμένου που ακούει ή διαβάζει κάποιος. (Πόρποδας, 2002)

Αναγνωστική κατανόηση Προαπαιτούνται: Βασικές αναγνωστικές δεξιότητες (ακριβής και ευχερής αποκωδικοποίηση, πλούσιο λεξιλόγιο) Ανώτερες αναγνωστικές δεξιότητες (συσχέτιση γνώσεων με νέες πληροφορίες, οργάνωση και σύμπτυξη των σημασιολογικών σημείων του κειμένου) Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Αναγνωστική κατανόηση Αξιολόγηση αναγνωστικής κατανόησης: Άσκηση 9: Σε επίπεδο πρότασης με την αναγνώριση ισοδύναμων δύο ισοδύναμων σημασιολογικά προτάσεων μεταξύ πέντε προτάσεων με σχετικό λεξιλόγιο ή σύνταξη Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Αναγνωστική κατανόηση Αξιολόγηση αναγνωστικής κατανόησης: Άσκηση 10: Σε επίπεδο κειμένου μέσα από ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Δίνονται τρία κείμενα, ένα αφηγηματικό και δύο πραγματολογικά ούτε πολύ σύντομα ούτε πολύ μακροσκελή Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Αναγνωστική κατανόηση Ερωτήσεις σχετικές με: Πληροφορίες που δίνονται άμεσα από το κείμενο Την εύρεση της σημασίας μιας άγνωστης λέξης Την παράφραση μιας αυθεντικής πρότασης του κειμένου Την εύρεση της κεντρικής ιδέας Την εύρεση μιας λανθασμένης πληροφορίας Την εξαγωγή συμπερασμάτων και την αναγνώριση αφηρημένων χαρακτηριστικών Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου

Αίτια δυσκολιών κατά την κατανόηση κειμένου (1) (Χυτήρη) Αίτιο δυσκολίας Πρόβλημα Αποκωδικοποί ηση Κάνει πολλά λάθη κατά τη φωναχτή ανάγνωση. Η κατανόηση του γραπτού λόγου είναι κατά πολύ κατώτερη αυτής του προφορικού. Γλώσσα Δυσκολία στην κατανόηση τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου. Περιορισμένο λεξιλόγιο, δυσκολία στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ των λέξεων στην πρόταση και των δυσκολιών στο κείμενο. Δυσκολία στη χρήση των συμφραζομένων, στη διερεύνηση λογοτεχνικών στοιχείων (π.χ. παρομοίωση) ή στην ανεύρεση της άποψης του συγγραφέα.

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Αίτια δυσκολιών κατά την κατανόηση κειμένου (2) Αίτιο δυσκολίας Πρόβλημα Μνήμη Δεν μπορεί να συνθέσει τις πληροφορίες του κειμένου. Έχει ξεχάσει την αρχή του κειμένου, ενώ βρίσκεται στη μέση ή στο τέλος (πρόβλημα εργαζόμενης μνήμης). Μπορεί να δυσκολεύεται να ανακαλέσει τη σημασία λέξεων ή πληροφορίες που σχετίζονται με το περιεχόμενο του κειμένου, παρόλο που τα έχει διδαχθεί (πρόβλημα μακρόχρονης μνήμης). Συνήθως, η απόδοσή του είναι καλύτερη σε κείμενα που διαβάζει φωναχτά από αυτά που διαβάζει σιωπηρά. Ελλειμματική προσοχή Διαβάζει παρορμητικά, χωρίς να εστιάζει στο κείμενο. Δε δίνει λεπτομέρειες. Προσπαθεί να μαντέψει από τα συμφραζόμενα. Δίνει απαντήσεις που δε στηρίζονται στο κείμενο.

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Αίτια δυσκολιών κατά την κατανόηση κειμένου (3) Αίτιο δυσκολίας Πρόβλημα Έλλειψη γενικών γνώσεων Δυσκολία στην κατανόηση των βασικών σημείων του κειμένου και στην ικανότητα εξαγωγής συνεπαγωγών λόγω περιορισμένων γενικών γνώσεων και έλλειψης του ανάλογου λεξιλογίου. Δυσκολία συσχετισμού του κειμένου με προσωπικές εμπειρίες και γνώσεις. Δυσκολία στην κατανόηση της δομής του κειμένου (π.χ. αφηγηματικό, περιγραφικό, επεξηγηματικό κείμενο) Γνωστικές ιδιαιτερότητες του αναγνώστη Το παιδί μπορεί να ταυτίζει την κατανόηση με την αποκωδικοποίηση. Συχνά η δυσκολία είναι σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα (π.χ. ιστορία, μαθηματικά) ή σε συγκεκριμένα είδη κειμένου (ποιήματα, ιστορίες)

Λαμπάκη Σοφία, Ειδική Παιδαγωγός, ΚΕΔΔΥ Ν. Έβρου Τρόπος διάγνωσης Τεστ: Φωναχτής ανάγνωσης Σιωπηρής ανάγνωσης Ακρόασης κειμένου Η σύγκριση του επιπέδου κατανόησης στα τρία κείμενα θα μας επιτρέψει να εντοπίσουμε αν οι δυσκολίες στην κατανόηση οφείλονται σε προβλήματα αποκωδικοποίησης (σύγκριση ανάγνωσης - ακρόασης) ή αν οφείλονται σε άλλες αδυναμίες και ελλείψεις. Το κείμενα φωναχτής και σιωπηρής ανάγνωσης πρέπει να έχουν παρόμοιο βαθμό αναγνωστικής δυσκολίας ως προς το λεξιλόγιο, τη συντακτική δομή των προτάσεων και τη θεματική επιλογή και ανάπτυξη του περιεχομένου (Πόρποδας, 2002)

Σας ευχαριστώ!