ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΕΙΔΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ, ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ Πηγή: Κοκκώσης, Χ., Τσάρτας, Π. και Γκριμπά, Ελ. (2011), “Ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού”, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα

ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Εννοιολογικό πλαίσιο “ Ο ιαματικός/θεραπευτικος τουρισμός αφορά στη χρήση ιαματικών πηγών ή θεραπειών, ενώ στόχος είναι η πρόληψη, ή διατήρηση ή αποκατάσταση της σωματικής/ψυχικής υγείας του ατόμου” Στον ιατρικό τουρισμό σκοπός είναι η παροχή ιατρικών υπηρεσιών σε μη υγιή άτομα για αποκατάσταση ασθενειών/παθήσεων και μάλιστα σε ειδικούς χώρους με νοσοκομειακές υποδομές. Στον τουρισμό ευεξίας το ταξίδι που πραγματοποιείται έχει ως κύριο κίνητρο τη διατήρηση ή τη βελτίωση της υγείας εκείνων που συμμετέχουν σε αυτό με δραστηριότητες αθλητισμού ή υγείας.

Βασικά στοιχεία  Σκοποί/ Στόχοι: Ο ιαματικός τουρισμός απευθύνεται κυρίως σε ασθενείς ή άτομα τρίτης ηλικίας που έχουν ανάγκη συγκεκριμένης θεραπείας, αλλά και σε υγιή άτομα που εκτιμούν τα οφέλη από τη χρήση ιαματικών θεραπειών, τη συχνή άσκηση, τη βελτίωση της διατροφής και γενικά τον υγιεινό τρόπο ζωής.  Αντικείμενο: -- Η θεραπεία, η αποκατάσταση, η πρόληψη βλαβών του οργανισμού. -- Η ανανέωση βασικών βιολογικών και ψυχολογικών λειτουργιών. --Η βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας, της ευεξίας και ομορφιάς.  Οργάνωση: Στην χώρα μας η οργάνωση γίνεται κυρίως μέσω του κράτους και των ΟΤΑ.

Βασικά στοιχεία  Κατηγορίες κέντρων ιαματικού τουρισμού: --Spa resorts: το προϊόν στοχεύει κυρίως στη χρήση ιαματικών νερών και όχι μόνο, σε περιβάλλον ποιότητας και αναψυχής. --Health resorts: το προϊόν, εκτός από τη θεραπεία στοχεύει περισσότερο στην ξεκούραση και την αναψυχή. --Health farms: βρίσκονται σε εντυπωσιακό περιβάλλον, ιδεώδες για ανάπαυση και χαλάρωση. Υπάρχουν άφθονες δυνατότητες για περιηγήσεις και εξερευνήσεις σε πλούσιο φυσικό περιβάλλον καθώς και για πλήθος σπορ (ιππασία, ορειβασία κ.λπ.), ενώ οι υπηρεσίες κυμαίνονται από αισθητική περιποίηση προσώπου έως προγράμματα υγιεινής διατροφής, τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμό κ.λπ. --Κέντρα ιαματικού τουρισμού-θερμαλισμού: ειδικές τουριστικές εγκαταστάσεις με κατάλληλη υποδομή που γίνεται χρήση φυσικών πόρων και εντάσσονται μονάδες εντατικής θεραπείας. --Κέντρα θαλασσοθεραπείας: ειδικές εγκαταστάσεις με κατάλληλη υποδομή στις οποίες γίνεται χρήση θερμαινόμενου θαλασσινού νερού, φυκιών, λάσπης, άμμου για λόγους υγείας/προληπτικούς/θεραπευτικούς.

Τουριστική προσφορά – παράγοντες ανάπτυξης  Υπηρεσίες, υποδομές, πρόσβαση. --Εγκαταστάσεις: αναγκαία κτιριακή υποδομή (θεραπευτήριο και ξενοδοχείο υψηλών προδιαγραφών). --Ειδικές εγκαταστάσεις: άνετες, σύγχρονες, ιαματικές εγκαταστάσεις σε ενιαία ανάπτυξη με τους χώρους διαμονής, εξυπηρέτησης και αναψυχής. Υδροθεραπευτήριο (υψηλών προδιαγραφών και εξειδικευμένου προσωπικού). Σύγχρονο ιατρικό κέντρο. Πισίνες και εξοπλισμένες αίθουσες γυμναστηρίων. Ενιαία ανάπτυξη ιαματικών εγκαταστάσεων. Διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου ώστε να αποπνέει αίσθηση χαλάρωσης. Υποδομή σε αθλητικές εγκαταστάσεις. Χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων και ψυχαγωγίας. --Προσβασιμότητα

Τουριστική προσφορά – παράγοντες ανάπτυξης  Θέλγητρα, πόροι, ενδιαφέροντα. Το κέντρο πρέπει: --Να βρίσκεται σε όμορφο περιβάλλον. --Να παρέχει στέγαση και ιατρική φροντίδα με τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού. --Να έχει ασφαλείς και καθαρές εγκαταστάσεις. --Να έχει ποιότητα εξυπηρέτησης. --Να παρέχει ποικιλία θεραπειών σε ικανοποιητικό κόστος. --Να δημιουργεί ποικίλα διατροφικά μενού.

Τουριστική ζήτηση– τάσεις  Χωρική διάσταση. Συνήθως οι εγκαταστάσεις είναι κοντά σε ιαματικές πηγές.  Χρονική διάσταση. Απαιτείται παραμονή συνήθως 2-4 εβδομάδες.  Αγορά –Στόχος. Συνήθως είναι μέσης και τρίτης ηλικίας άτομα, όλων των εισοδηματικών τάξεων, οι οποίοι έχουν εκτιμήσει τα αποτελέσματα των θεραπειών.  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Εξαρτάται από τον πελάτη. Όταν το θεραπευτήριο ανήκει σε ξενοδοχείο αυτό είναι συνήθως πολυτελείας. --Διατροφή. Επιδιώκεται ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό και με τη θεραπεία. Πιο συγκεκριμένα:

Τουριστική ζήτηση– τάσεις Ιατρικός τουρισμός  Χωρική διάσταση. Συνήθως οι εγκαταστάσεις χτίζονται γύρω από κεντρικές πόλεις μα παροχή αξιόλογης ιατροφαρμακευτικής φροντίδας.  Χρονική διάσταση. Διαρκεί μερικές μέρες, όσο και η επέμβαση. Εκτείνεται όλη την τουριστική περίοδο.  Αγορά –Στόχος. Είναι άτομα όλων των ηλικιών και εισοδηματικών τάξεων, οι οποίοι έχουν ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης.  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Καθορίζεται από τη σοβαρότητα της κατάστασης πελάτη. --Διατροφή. Προτείνεται συγκεκριμένη διατροφή.

Τουριστική ζήτηση– τάσεις Τουρισμός ευεξίας  Χωρική διάσταση. Αφορά κυρίως μεγάλα αστικά κέντρα.  Χρονική διάσταση. Οι περιποιήσεις/προγράμματα μπορούν αν διαρκέσουν από ώρες έως και ημέρες.  Αγορά –Στόχος. Συνήθως μεσαίων και υψηλών εισοδημάτων υγιή άτομα μέσης ηλικίας.  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Συνήθως επιλέγονται ξενοδοχεία πρώτης κατηγορίας. --Διατροφή. Αρκετές φορές συμπεριλαμβάνεται.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Εννοιολογικό πλαίσιο “ Ο κοινωνικός τουρισμός περιλαμβάνει το σύνολο των υπηρεσιών που διευκολύνουν και ενισχύουν την συμμετοχή στον τουρισμό ασθενέστερων ειδικών κοινωνικοοικονομικών ομάδων (νέοι, αγρότες, άνεργοι, πολύτεκνοι)” Στον τουρισμό ατόμων με ειδικές ανάγκες προσφέρονται υπηρεσίες, υποδομές, δραστηριότητες που εξυπηρετούν αυτή την ομάδα τουριστών με ειδικά χαρακτηριστικά. Στον τουρισμό ατόμων τρίτης ηλικίας προσφέρονται υπηρεσίες, υποδομές, δραστηριότητες που εξυπηρετούν αυτή την ομάδα τουριστών με ειδικά χαρακτηριστικά.

Βασικά στοιχεία  Στόχοι/ Σκοποί. Η ανάπτυξη στηρίζεται στο Κράτος Προνοίας το οποίο έχει υποχρέωση να εξασφαλίζει διακοπές σε άτομα χαμηλού εισοδήματος προκειμένου να ισορροπήσουν σωματικά και ψυχικά.  Αντικείμενο. Ταξίδι για άτομα με χαμηλά εισοδήματα με τη μορφή κοινωνικής παροχής.  Φορείς/οργανωτές. Το Κράτος έχει την ευθύνη για το είδος της επιδότησης και τις κατηγορίες στις οποίες θα δοθεί.  Διαχείριση. Πρόκειται για φθηνά πακέτα τουρισμού που παρέχουν ικανοποιητικές υπηρεσίες σε χαμηλές τιμές. Πιο συγκεκριμένα:

Βασικά στοιχεία Τουρισμός ατόμων με ειδικές ανάγκες  Στόχοι/ Σκοποί. Να παρέχεται στα άτομα που παρουσιάζουν κινητικά ή ψυχικά προβλήματα ή γενικά προβλήματα υγείας η δυνατότητα να ταξιδέψουν χωρίς να επιδιώκεται η θεραπεία ή βελτίωση της υγείας τους.  Τρόπος οργάνωσης. Σχετικά περιορισμένες είναι οι εγκαταστάσεις που μπορούν να φιλοξενήσουν άτομα αυτής της κατηγορίας. Απαιτούνται: --Ειδικά δωμάτια και τουαλέτες σε ξενοδοχειακές μονάδες. --Ειδικά καθίσματα σε συνεδριακά κέντρα. --Ειδικοί χώροι σε αεροπορικές και ακτοπλοϊκές εταιρείες. Τουρισμός ατόμων τρίτης ηλικίας  Στόχοι/ Σκοποί. Να παρέχεται στα άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα υγείας λόγω ηλικίας η δυνατότητα να ταξιδέψουν χωρίς να επιδιώκεται η θεραπεία ή βελτίωση της υγείας τους.

Τουριστική προσφορά – παράγοντες ανάπτυξης  Υπηρεσίες, υποδομές, πρόσβαση. --Εγκαταστάσεις. χρησιμοποιούνται ευρύτερα οι εγκαταστάσεις του μαζικού τουρισμού ωστόσο συνήθως όχι σε περιόδους αιχμής. --Παροχές. Επιδιώκεται η δημιουργία καταλυμάτων και επισιτιστικών χώρων που συνδυάζουν ικανοποιητική σχέση ποιότητας και τιμής.  Θέλγητρα, πόροι, ενδιαφέροντα. --Περιοχές μη κορεσμένες. --Εποχή εκτός μηνών αιχμής. --Ποικιλία πόρων (πολιτιστικών, θρησκευτικών κ.λπ.) --Πλούσια χλωρίδα και πανίδα. --Ποικιλία σε τουριστικά καταλύματα (ξενώνες, camping, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα κ.λπ.) Πιο συγκεκριμένα:

Τουριστική προσφορά – παράγοντες ανάπτυξης Τουρισμός ατόμων με ειδικές ανάγκες  Υπηρεσίες, υποδομές, πρόσβαση. --Εγκαταστάσεις. Δημιουργία υποδομών που εξυπηρετούν ανάγκες ατόμων. --Ειδικές εγκαταστάσεις. Απαραίτητη η θέσπιση ειδικών προδιαγραφών και διευκολύνσεων τις οποίες πρέπει να τηρούν τα τουριστικά καταλύματα (π.χ ράμπες, ανελκυστήρες, ειδικό εξοπλισμό σε δωμάτια όπως οθονοτηλέφωνα, ειδική εξυπηρέτηση όπως συνοδοί, μεταφραστές νοηματικής γλώσσας κ.λπ) --Προσβασιμότητα. Το σημαντικότερο στοιχείο (μεταφορικά μέσα, καταλύματα, πληροφορίες, συμπεριφορά προσωπικού κ.λπ.)  Θέλγητρα, πόροι, ενδιαφέροντα. --Άνετο και ευχάριστο περιβάλλον. --Διαφορετικότητα και ποικιλία ψυχαγωγικών πόρων. --Κατάλληλος εξοπλισμός και ιδιαίτερη αντιμετώπιση.

Τουριστική προσφορά – παράγοντες ανάπτυξης Τουρισμός ατόμων τρίτης ηλικίας  Υπηρεσίες, υποδομές, πρόσβαση. --Εγκαταστάσεις. Για τα άτομα τρίτης ηλικίας με καλή φυσική κατάσταση μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι εγκαταστάσεις του μαζικού τουρισμού. --Ειδικές εγκαταστάσεις. Απαραίτητη η θέσπιση ειδικών προδιαγραφών και διευκολύνσεων τις οποίες πρέπει να τηρούν τα τουριστικά καταλύματα προκειμένου τα άτομα τρίτης ηλικίας να μετακινούνται χωρίς πρόβλημα. --Προσβασιμότητα. Το σημαντικότερο στοιχείο (μεταφορικά μέσα, καταλύματα, πληροφορίες, συμπεριφορά προσωπικού κ.λπ.)  Θέλγητρα, πόροι, ενδιαφέροντα. --Άνετο και ευχάριστο περιβάλλον. --Διαφορετικότητα και ποικιλία ψυχαγωγικών πόρων. --Κατάλληλος εξοπλισμός και ιδιαίτερη αντιμετώπιση.

Τουριστική ζήτηση– τάσεις  Χωρική διάσταση. Αφορά κυρίως εσωτερικό τουρισμό αν και υπάρχουν και διεθνή προγράμματα.  Χρονική διάσταση. Μη περίοδος αιχμής, έχουν συγκεκριμένη χρονική ισχύ και αφορούν συνήθως 2-8 ημέρες.  Αγορά –Στόχος. Άτομα χαμηλού εισοδήματος: -- εργαζόμενοι ή συνταξιούχοι --άνεργοι --υπερήλικες --άτομα με ειδικές ανάγκες --πολύτεκνοι/αγρότες/ πολιτικοί πρόσφυγες --νέοι χωρίς εισόδημα  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Επιλέγονται όλων των ειδών τα καταλύματα. --Διατροφή. Συνήθως περιλαμβάνεται. Πιο συγκεκριμένα:

Τουριστική ζήτηση– τάσεις Τουρισμός ατόμων με ειδικές ανάγκες  Χωρική διάσταση. Συνήθως τα μεγάλα αστικά κέντρα διαθέτουν τις απαραίτητες εγκαταστάσεις.  Χρονική διάσταση. Συνήθως σε μη περιόδους αιχμής, για να μπορέσουν τα άτομα με ηρεμία να απολαύσουν τις διακοπές τους.  Αγορά –Στόχος. Αφορά άτομα : --Με φυσική ανικανότητα ή σωματική αναπηρία. --Με ανικανότητα μάθησης ή μαθησιακές δυσκολίες. --Με ανικανότητα σε όργανα αίσθησης --Με προβλήματα ψυχικής υγείας καθώς και τους συνοδούς τους.  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Επιλέγονται ξενοδοχεία ειδικών εγκαταστάσεων. --Διατροφή. Αν ζητηθεί παρέχεται ειδικό μενού.

Τουριστική ζήτηση– τάσεις Τουρισμός ατόμων τρίτης ηλικίας  Χωρική διάσταση. Όλοι οι τουριστικοί προορισμοί (κυρίως του εσωτερικού) με ξηρό και εύκρατο κλίμα και υπηρεσίες υγείας.  Χρονική διάσταση. Συνήθως σε μη περιόδους αιχμής και μακράς διαρκείας διακοπές.  Αγορά –Στόχος. Αφορά άτομα : --Υπερήλικα --Τρίτης ηλικίας --Συνταξιούχους  Τουριστικό πακέτο: --Διαμονή. Επιλέγονται ξενοδοχεία ειδικών εγκαταστάσεων. --Διατροφή. Αν ζητηθεί παρέχεται ειδικό μενού.