Παραπροϊόντα και υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων στη διατροφή των παραγωγικών ζώων ως λειτουργικά συστατικά για την παραγωγή κρέατος με βελτιωμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά Ελένη Κασαπίδου 1, 2 και Ευαγγελία Σωσσίδου 3 1 Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Λάρισας, Παράρτημα Καρδίτσας 2 Τμήμα Εμπορίας και Ποιοτικού Ελέγχου Αγροτικών Προϊόντων, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας, Παράρτημα Φλώρινας 3 Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός-ΔΗΜΗΤΡΑ, Γενική Διεύθυνση Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ), Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών, Θεσσαλονίκη

Εισαγωγή Οι καταναλωτές ζητούν την αποφυγή ή τον περιορισμό της χρήσης των συνθετικών προσθέτων και την αντικατάσταση τους με φυσικά πρόσθετα Ιδιαίτερο ενδιαφέρον των καταναλωτών για προϊόντα «καθαρής ετικέτας» (clean label) α) χαρακτηρίζονται ως φυσικά και δεν περιέχουν συνθετικά συστατικά β) περιέχουν συστατικά τα ονόματα των οποίων είναι οικεία προς τους καταναλωτές

Εισαγωγή Τα παραπροϊόντα και υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για τη βιομηχανία όσον αφορά την ορθή διαχείριση και διάθεσή τους. Μεγάλη πολιτική και κοινωνική πίεση για την ορθή αξιοποίηση των προϊόντων αυτών με σεβασμό στο περιβάλλον, στη φύση και τον άνθρωπο. Η παγκόσμια αγορά πρόσθετων ζωοτροφών αυξάνεται με σταθερό ρυθμό λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για το κρέας και τα προϊόντα κρέατος σε όλο τον κόσμο 16,1 δισεκατομμύρια δολάρια το ,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 (BCC Research Market Forecasting, 2012)

Τάση για προϊόντα «καθαρής» και «πράσινης» ετικέτας

Τάση για «πράσινα» και «οικολογικά» προϊόντα

Συνήθεις πρακτικές

Παραπροϊόντα και υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων - Ορισμός Είναι τα παραπροϊόντα και υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων, που λαμβάνονται κατά τη βιομηχανική επεξεργασία πρωτογενών γεωργικών υλών με σκοπό την παραγωγή τροφίμων για τον άνθρωπο. Οι βιομηχανίες, από τις οποίες προέρχονται κυρίως τα εν λόγω προϊόντα, είναι η ελαιουργία, η αλευροποιία, η σακχαροποιία, η χυμοποιία και οι βιομηχανίες παραγωγής οίνων και ζύθων (Σπαής και συν., 2002).

Λειτουργικά συστατικά ζωοτροφών Ανήκουν στις πρόσθετες ύλες των ζωοτροφών Τα συστατικά αυτά εκτός από τη χρήση τους για την παροχή μικροθρεπτικών συστατικών, προστίθενται σκόπιμα στις ζωοτροφές ή το νερό προκειμένου να εκτελέσουν μία ή περισσότερες λειτουργίες Μπορούν να επηρεάσουν ευνοϊκά τις αποδόσεις των ζώων, καθώς και τα τεχνολογικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίμων ζωικής προέλευσης

Λειτουργίες των πρόσθετων ζωοτροφών Wenk, 2011

Δράση λειτουργικών συστατικών Αντιοξειδωτική Αντιμικροβιακή Χρωστικές Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Μικροθρεπτικά συστατικά

Παραδείγματα Υποπροϊόν/ Παραπροϊόν Παραγωγικό Ζώο Δράση Βιβλιογραφική Πηγή Αποξηραμένη ντομάτα ΟρνίθιαΑντιοξειδωτικήSmet et al. (2008) ΣτέμφυλαΟρνίθιαΑντιοξειδωτικήGoñi et al. (2007) Συμπυκνωμένα στέμφυλα ΟρνίθιαΑντιοξειδωτικήBrenes et al. (2008) Πούλπα εσπεριδοειδών Ορνίθια Μείωση κορεσμένα και πολυακόρεστα ω-6 λιπαρά οξέα Mourão et al. (2008) Αποξηραμένη πούλπα ντομάτας ΟρτύκιαΑντιοξειδωτικήBotsoglou et al. (2004) Σκόνη ντομάταςΟρτύκιαΑντιοξειδωτικήSahin et al. (2006) Πλακούντας καρπών ελιάς Χοίροι Αύξηση πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Doyle et al. (2006)

Πλεονεκτήματα Ως προϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων έχουν παραχθεί σύμφωνα με τις αρχές Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής (GMP) και τα συστήματα ασφάλειας τροφίμων HACCP Μπορούν να χαρακτηριστούν ως GRAS (generally recognised as safe)??? Μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των υπολειμμάτων της βιομηχανίας τροφίμων Προστιθέμενη αξία στα παραγόμενα τρόφιμα (clean label και green label)

Περιορισμοί Ελάχιστες επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο δράσης τους και τις πτυχές εφαρμογής των λειτουργικών συστατικών στη διατροφή των ζώων Πειραματικές εκτροφές Εποχικά προϊόντα που παράγονται σε τοπικό επίπεδο Παρουσιάζουν μεταβολές στη χημική τους σύσταση Δεν υπάρχει επίσημος κατάλογος για τα συστατικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως λειτουργικά συστατικά Δημιουργία μητρώου των υπολειμμάτων της βιομηχανίας τροφίμων

Περιορισμοί Προσδιορισμός των ανώτατων επιτρεπόμενων ποσοτήτων Δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τους όρους χρησιμοποίησης των υπολειμμάτων της βιομηχανίας τροφίμων στη βιομηχανία ζωοτροφών ως λειτουργικά συστατικά Πολυπλοκότητα της νομοθεσίας για τις ζωοτροφές και τα πρόσθετα ζωοτροφών Εικόνα των προϊόντων αυτών προς τους καταναλωτές

Ορθή χρησιμοποίηση Ποιοτικός έλεγχος σύμφωνα με τη νομοθεσία Διαμόρφωση σιτηρέσιου σύμφωνα με τις θρεπτικές απαιτήσεις των ζώων Ελκυστικότητα της ζωοτροφής Προσδιορισμός και αξιολόγηση των διαφόρων τοξικών ουσιών και αντιδιατροφικών παραγόντων

Μελλοντική έρευνα Περαιτέρω έρευνα απαιτείται για: Βιοδραστικότητα Βιοδιαθεσιμότητα Αλληλεπιδράσεις με τα άλλα συστατικά των ζωοτροφών Συνεργιστικές δράσεις Διάρκεια χορήγησης ανάλογα με την επιδιωκόμενη επιθυμητή δράση Διάρκεια συντήρησης και τον τρόπο αποθήκευσής τους

Μελλοντική έρευνα Πρέπει να αναπτυχθούν μέθοδοι που να επιτρέπουν Μέγιστη χρησιμοποίηση των υπολειμμάτων σε βιομηχανική κλίμακα Προσιτό κόστος παραγωγής από τη βιομηχανία Υπό διαφορετικές μορφές, όπως π.χ. εκχυλίσματα ή σε μορφή σκόνης  Συνεχόμενη διαθεσιμότητα των λειτουργικών συστατικών  Χωρίς τοπικούς περιορισμούς  Διευκολύνει τη χρησιμοποίησή τους από τη βιομηχανία ζωοτροφών σε προσιτό κόστος

Biorefinery co-products Manthey, 2012