Υπαίθριες Δραστηριότητες Χιονοδρομία ΙΙ 1η ενότητα: «Η έννοια της «Η έννοια της Αναψυχής», Υπαίθριας Αναψυχής» «Διαστάσεις της Υπαίθριας Αναψυχής» Κουθούρης Χαρίλαος, Αν. Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Στο τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα πρέπει να γνωρίζουν: Τον ορισμό του Ελεύθερου Χρόνου, της Ψυχαγωγίας, της Διασκέδασης, του Παιγνιδιού. Την σύνδεση των ανωτέρω εννοιών με την Αναψυχή και τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει. Το περιεχόμενο της Υπαίθριας Αναψυχής και τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει Τον προσδιορισμό της λέξης Περιπέτεια ή Πρόκληση στην σφαίρα της Υπαίθριας Αναψυχής. Τους τομείς της Υπαίθριας Αναψυχής, της Υπαίθριας Αγωγής, του Υπαίθριου Αναπτυξιακού Μάνατζμεντ, της Υπαίθριας Θεραπευτικής Αναψυχής. Φορείς και οργανισμούς που παρέχουν & εμπλέκονται σε προγράμματα αναψυχής Ιστορική αναδρομή προγραμμάτων Υπαίθριας Αναψυχής

Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure) Ελεύθερος χρόνος, Σχόλη - σχολή, (Leisure) : Ο ‘ελεύθερος χρόνος’ γίνεται ‘σκόλη’ μόνον όταν ξοδεύεται εσκεμμένα από το άτομο στην επιδίωξη αξιόλογων εμπειριών για την ζωή (Miller & Robinson’s, 1963)

Σχόλη - σχολή, (Leisure) Σχόλη - σχολή, (Leisure) : Υπολειπόμενος χρόνος Δραστηριότητα Ελευθερία Λειτουργική αξία (επανάκτηση…) Ολιστική

Σχόλη (Leisure) & Αναψυχή (Recreation) Ο Max Kaplan (1975), υποστήριξε ότι η «σχόλη» σαν έννοια εμπεριέχει πολύ περισσότερα στοιχεία από μία απλή ένδειξη ύπαρξης ελεύθερου χρόνου ή επιλογής δραστηριοτήτων. Η «σχόλη» πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν βασικό στοιχείο της πνευματικής καλλιέργειας του ατόμου, με βαθύς και δαιδαλώδεις δεσμούς με την οικογένεια και την εργασία.

Σχόλη (Leisure) & Αναψυχή (Recreation) O Seymour M. Gold υποστηρίζει ότι «στην διαδικασία της αναψυχής, το κεντρικό σημείο δεν είναι το είδος των δραστηριοτήτων, των εγκαταστάσεων ή των προγραμμάτων, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι το τελικό συναίσθημα των συμμετεχόντων».

Η κατηγοριοποίηση Η κατηγοριοποίηση των δραστηριοτήτων «αναψυχής» εξαρτάται από κριτήρια, όπως: ι) ο τρόπος της εμπλοκής του συμμετέχοντα (ενεργητικός ή αδρανής), ιι) η συμβολή του συμμετέχοντα στην παραγωγή ή την κατανάλωση της δραστηριότητας, ιιι) ο έλεγχος που ασκεί στο τελικό αποτέλεσμα (τυχερά παιγνίδια ή παιγνίδια γνώσεων / δεξιοτήτων), ιv) κατά πόσο οι δραστηριότητες που συμμετέχει είναι της ελεύθερης επιλογής κάθε πολίτη ή τελούνται κάτω από κοινωνικό ή κρατικό έλεγχο, ή ακόμη απαγορεύονται από τον νόμο

«Αργία μήτηρ πάσης κακίας» Αρχαία Ελλάδα Ρωμαϊκή εποχή Μεσαίωνας (θρησκευτικό καθήκον) Αναγέννηση (εργασία / σχόλη) Βιομηχανική εποχή (ο χρόνος χρήμα) Β’ παγκόσμιος πόλεμος (1955 – 1985)

Οι δραστηριότητες του Ελεύθερου χρόνου μπορεί να είναι: Παιγνίδι, (Play – Game)Παιγνίδι, (Play – Game) : Το παιγνίδι αποτελεί μία αυθόρμητη δραστηριότητα, που όμως δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινη, όπου κυρίως μετέχει η φαντασία του ατόμου Διασκέδαση, (Fun – Amusement)Διασκέδαση, (Fun – Amusement) : Η διασκέδαση δηλώνει την συμμετοχή για την απόλαυση, το ξέδομα, την απομάκρυνση της έγνοιας και των προβλημάτων, το ξόδεμα Ψυχαγωγία, (Enjoyment)Ψυχαγωγία, (Enjoyment) : Οι δραστηριότητες ψυχαγωγίας προϋποθέτουν δημιουργική και σοβαρότερη ενασχόληση του ατόμου με αυτές, αποβλέποντας σε σημαντικά και διαχρονικά για το άτομο οφέλη

Στόχος της διασκέδασης, του παιγνιδιού, της ψυχαγωγίας είναι η Αναψυχή του ατόμου: ‘Αναψυχή’ ‘Αναψυχή’ είναι μία ψυχική πνευματική σωματική κατάσταση, μία ευεξία, ένα φρεσκάρισμα, στην οποία το άτομο οδηγείται ως αποτέλεσμα, της εθελοντικής του ενασχόλησης με δραστηριότητες δικής του επιλογής στην διάρκεια του ελεύθερού του χρόνου (Κουθούρης, 2001).

Ψυχαγωγία Διασκέδαση Ελεύθερος Χρόνος Leisure - Σχόλη ευεξία γέλιο ευχαρίστηση Ψυχική Σωματική Πνευματική ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ του ατόμου υγεία Άθληση Σπορ Ανέμελη διάθεση του ΕΧ, ξόδεμα χωρίς κέρδος Σοβαρήοργανωμένηαπασχόληση Τέχνες Εικαστικά Τουρισμός Αγορά αγαθών υπηρεσιών Πολιτισμός Ιστορία Φυσικό περιβάλλον Αναψυχή Παιγνίδι

Η αγορά του Ελεύθερου χρόνου & της αναψυχής περιλαμβάνει: Τον χώρο της κατοικίας Την προμήθεια αγαθών & υπηρεσιών Την άσκηση – άθληση Την κοινωνική ζωή Τις τέχνες & τα γράμματα Τον τουρισμό Τον εθελοντισμό Την ανομία & παρανομία

Το περιεχόμενο της Υπαίθριας Αναψυχής «... είναι αυτές οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε ανοικτό χώρο σε αστικό ή και ανθρώπινα διαμορφωμένο περιβάλλον, όπως επίσης και αυτές που παραδοσιακά εξελίσσονται στην φύση» (Outdoor Recreation Resources Review Commission, USA, 1962). Οι πλέον δημοφιλέστερες δραστηριότητες ΥΑ είναι : Γεύμα στην φύση – Οδήγηση για ευχαρίστηση – Κολύμβηση – Περπάτημα – Παρακολούθηση αγώνων – Υπαίθρια Παιγνίδια & σπορ – Ψάρεμα – Κυνήγι – Ιστιοπλοΐα – Ποδήλατο – Παρακολούθηση συναυλιών & Θεάτρου – Κάμπινγκ – Πεζοπορία – Παγοδρομία – Χιονοδρομία – Παρατήρηση πουλιών – Κανό καγιάκ – Ράφτινγκ – Σκι νερού – Φωτογραφία άγριας φύσης – Αναρρίχηση – Ορειβασία – Προσανατολισμός

Κατευθύνσεις - τομείς της Υπαίθριας Αναψυχής Outdoor Recreation Outdoor Education Outdoor Development Management Outdoor Therapeutic Recreation

Η αγορά των Υπαίθριων Δραστηριοτήτων Αναψυχής (Outdoor Recreation) Συνήθως είναι τουριστικού χαρακτήρα, αποσκοπούν στην αναψυχή και την ευχαρίστηση του συμμετέχοντα, απαιτούν ενεργητική συμμετοχή και ταυτόχρονα εφαρμογή κανόνων ασφαλείας και συμπεριφοράς έναντι της φύσης

Η αγορά της Αγωγής Υπαίθρου. Outdoor Education «Εκπαίδευση σε οτιδήποτε υπάρχει μέσα και γύρω από το φυσικό περιβάλλον, με στόχο την ενημέρωση και την γνώση του ατόμου για την φροντίδα και την προστασία του». Συνήθως, είναι μέρος υπαίθριων αναψυχικών προγραμμάτων, που ανάλογα με το περιεχόμενό τους απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες και απαιτεί ενεργητική συμμετοχή και ευαισθητοποίηση (Coles, 2000).

Στην αγορά προγραμμάτων Ανάπτυξης Ανθρώπινων Δεξιοτήτων Ζωής Outdoor Development Management Προγράμματα ανάπτυξης και βελτίωσης ανθρώπινων σχέσεων και δεξιοτήτων ζωής. Αξιοποιώντας τις προκλήσεις του φυσικού περιβάλλοντος απαιτούν από τους συμμετέχοντες συνεργασία, δημιουργικότητα, πνεύμα ομάδος και λύσεις προβλημάτων, εφαρμόζοντας άμεσα τις θεωρητικές αρχές του Μάνατζμεντ.

Στην κατηγορία της Θεραπευτικής Αναψυχής Therapeutic Recreation Προγράμματα επανένταξης για χρήστες απαγορευμένων ουσιών, όπως και ατόμων με παραπτωματική συμπεριφορά. Χρησιμοποιώντας τις ευκαιρίες και θεραπευτικές ιδιότητες που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον, σε συσχέτιση με τις δυνατότητες συνεχούς ενασχόλησης με δραστηριότητες σε υπαίθριο χώρο (Priest & Cass, 1997

Παραδείγματα για εφαρμογή Υπαίθριες Δραστηριότητες Αναψυχής Πως εμπλέκονται ως συνοδοί δραστηριοτήτων οι καθηγητές ΦΑ; Σε ποια αγορά τις βρίσκουμε; Με ποια μορφή απαντώνται στην Ελλάδα; Ποιοι φορείς εμπλέκονται; Ποιες είναι οι πλέον φημισμένοι προορισμοί στον πλανήτη;

Υπαίθρια Θεματικά πάρκα Παραδείγματα για εφαρμογή Υπαίθρια Θεματικά πάρκα Μορφή αναψυχής εξαρτώμενη από την τεχνολογία; Ορισμός της αγοράς των θεματικών πάρκων Η περίπτωση της Disneyland. Με ποια μορφή απαντώνται στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι πλέον φημισμένες μονάδες στο Παγκόσμιο στερέωμα; Πως εμπλέκονται επαγγελματικά οι καθηγητές ΦΑ στον χώρο των θεματικών πάρκων;

Παιδικές κατασκηνώσεις Παραδείγματα για εφαρμογή Παιδικές κατασκηνώσεις Φιλοσοφία και αξίες Οργανόγραμμα κατασκήνωσης Δραστηριότητες Συνοδοί προσόντα & εκπαίδευση Ο θεσμός των κατασκηνώσεων στην Ελλάδα Ο διεθνής χώρος Προσκοπισμός

Θέματα για συζήτηση, προβληματισμό Μελέτη και συμπλήρωση των ερωτηματολογίων καταγραφής «Ελεύθερου Χρόνου», από τους φοιτητές. Κατασκευή ερωτηματολογίων καταγραφής δραστηριοτήτων ψυχαγωγίας, παιγνιδιού, διασκέδασης και σύνδεσή τους με την ανάλογη αγορά και τους φορείς που τα προωθούν.

Θέματα για συζήτηση, προβληματισμό Εντοπισμός των χώρων ύπαρξης και υλοποίησης προγραμμάτων και υπηρεσιών υπαίθριας αναψυχής στην ελληνική επικράτεια. Σύγκριση αντίστοιχων εμπειριών των φοιτητών από την αγορά του εξωτερικού. Συζήτηση για το μέλλον της υπαίθριας αναψυχής σύμφωνα με τους επηρεασμούς που δέχεται λόγω οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, περιβαλλοντικών και τεχνολογικών αλλαγών στο παγκόσμιο στερέωμα.

Σχετική βιβλιογραφία 1.Phyllis Ford, Jim Blanchard (1993). Leadership and Administration of Outdoor Pursuits. Venture Publishing, U.S.A. 2.Simon Priest & Michael A. Gass (1997). Effective leadership in Adventure Programming. Human Kinetics, U.S.A. 3.John J. Pigram & John M. Jenkins (1999). Outdoor Recreation Management. Routledge, Taylor & Francis Group, London & N.Y.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ