Η 4 Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΚΟΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Β1 ΤΑΞΗ 1

Η Δ' Σταυροφορία ( ) είχε στόχο την κατάληψη της Ιερουσαλήμ μέσω μιας εισβολής στην Αίγυπτο, αλλά παρέκκλινε από το στόχο της και οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τελικά την Κωνσταντινούπολη, καταλύοντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ιδρύοντας τη Λατινική Αυτοκρατορία. Η Δ' Σταυροφορία αποτέλεσε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο, το οποίο υπήρξε αποτέλεσμα διάφορων συμφερόντων και συναισθημάτων: θρησκευτικά αισθήματα, ελπίδες των Σταυροφόρων για ηθική ανταμοιβή επιθυμία για υλικά κέρδη και περιπέτειες. Όμως, η επικράτηση των υλικών συμφερόντων, η οποία ήταν αισθητή και στις προηγούμενες Σταυροφορίες, εκδηλώθηκε ξεκάθαρα κατά την Δ’ Σταυροφορία με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204.Σταυροφορίες ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2

3 Στους Άγιους Τόπους: Η Παλαιστίνη ανήκε στην αιγυπτιακή δυναστεία των Αγιουβιδών. Όμως τα μέλη της δυναστείας ήλθαν σε εμφύλια σύγκρουση, εξέλιξη ευνοϊκή για την επιτυχή έκβαση μιας επικείμενης Σταυροφορίας. Στα χέρια των Σταυροφόρων είχαν μείνει δύο πόλεις: η Αντιόχεια και η Τρίπολη και ένα παραλιακό κάστρο, η Άκρα. Ήταν επομένως επιτακτική η κήρυξη Σταυροφορίας για την επανάκτηση των υπόλοιπων Αγίων Τόπων. Βυζαντινή Αυτοκρατορία: Το έτος πριν την έναρξη της Δ' Σταυροφορίας στο Βυζάντιο επικρατούσε αναβρασμός και ατμόσφαιρα εμφυλίου πολέμου, που οφειλόταν στις ανεπαρκείς ικανότητες τις αυτοκρατορικής δυναστείας των Αγγέλων. Οι περισσότεροι τοπικοί άρχοντες είχαν επαναστατήσει, περιοχές είχαν αποσπαστεί και η άλλοτε ισχυρή κεντρική εξουσία της Αυτοκρατορίας ήταν πια σκιώδης. Η Δύση μετά την Γ’ Σταυροφορία: Κατά τα τέλη του 12ου αιώνα και κυρίως την εποχή του Ερρίκου Στ’, η επιρροή των Γερμανών ήταν αισθητή στην Ιταλία, ενώ τα σχέδια του απειλούνταν από το Βυζάντιο. Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας, Αλέξιος Γ’ πίστευε πως θα μπορούσε να αποτελέσει το Βυζάντιο ένα κοσμικό κράτος και ότι θα ήταν δυνατό να επιβληθεί πολιτικά σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στην πραγματικότητα, η πολύπλοκη εσωτερική και εξωτερική κατάσταση του Βυζαντίου δεν άφηνε καμία ελπίδα για την επιτυχία τόσο φιλόδοξων σχεδίων. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ Δ’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ

4 Πάπας Ιννοκέντιος Γ': Έστρεψε την προσοχή του στην πλήρη αποκατάσταση της παπικής εξουσίας, και στην τοποθέτησή του ως αρχηγού κατά του Ισλάμ στη Σταυροφορία. Ο Ιννοκέντιος, δεν ήθελε να βλέπει το Βυζάντιο ως σχισματικό κράτος και άρχισε συνεννοήσεις για την ένωση των Εκκλησιών. Ταυτόχρονα οργάνωνε την επικείμενη Σταυροφορία, κατά την οποία οι Χριστιανοί της Ανατολής και της Δύσης θα ενώνονταν για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τα χέρια των «απίστων». Απεσταλμένοι του Πάπα εστάλησαν σε όλους τους άρχοντες της Ευρώπης. Στο κάλεσμα δεν ανταποκρίθηκε ικανοποιητικός αριθμός βασιλέων, όμως οι πιο εκλεκτοί ιππότες της Δύσης, κυρίως από τη βόρεια Γαλλία, ακολούθησαν τους Σταυροφόρους. Δόγης Δάνδολος Ο δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος, ήταν αρκετά δυναμικός ως χαρακτήρας και είχε πλήρη επίγνωση των επιδιώξεων της Βενετίας. Υπήρξε μεγαλοφυής διπλωμάτης, πολιτικός και πολύπειρος οικονομολόγος. Ο Δάνδολος είχε αντιληφθεί καλά ότι η Ανατολή ήταν πηγή πλούτου και έστρεψε την προσοχή του πρώτα στον πλησιέστερο αντίπαλο, το Βυζάντιο. ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΕΠΑΙΞΑΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ 4 Η ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ

5 Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑΣ Οι Σταυροφόροι έπρεπε να συγκεντρωθούν αρχικά στη Βενετία, που έναντι ορισμένου χρηματικού ποσού ανέλαβε να τους μεταφέρει με τα πλοία της στην Ανατολή. Οι Βενετοί όμως δεν ήθελαν να τους μεταφέρουν πριν εισπράξουν ολόκληρο το χρηματικό ποσό που τους είχαν υποσχεθεί. Μη έχοντας όλο το ποσό, οι Σταυροφόροι αναγκάστηκαν να δεχτούν την πρόταση του Δάνδολου και τον βοήθησαν να καταλάβει τη δαλματική πόλη Ζάρα. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ζάρα, αναδείχτηκε μια νέα προσωπικότητα στο προσκήνιο: ο γιος του εκθρονισμένου βυζαντινού αυτοκράτορα Ισαάκιου, Αλέξιος. Είχε καταφύγει στη Δύση ζητώντας από τη Βενετία και τους Σταυροφόρους βοήθεια για την αποκατάσταση του θρόνου του. Για τη βοήθεια αυτή ο Αλέξιος υποσχέθηκε, σε ό,τι αφορούσε τον θρησκευτικό τομέα, να υποτάξει το Βυζάντιο στη Ρώμη, να πληρώσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό μετά την αποκατάστασή του και τέλος να συμμετάσχει και ο ίδιος προσωπικά στην μετέπειτα Σταυροφορία.

6 Οι Σταυροφόροι δεν ενέκριναν αυτή την αλλαγή στα σχέδια. Τελικά συμφώνησαν με τον Δάνδολο και τον Αλέξιο και αποφάσισαν να συμμετάσχουν κατά της Κωνσταντινούπολης, υπό τον όρο μετά να κατευθυνθούν προς την Αίγυπτο. Κατά τα τέλη του Ιουνίου του 1203, ο στόλος των Σταυροφόρων έφτασε στην Κωνσταντινούπολη. Αποβιβάστηκαν στην ευρωπαϊκή ακτή, κατέλαβαν τον Γαλατά, έσπασαν την αλυσίδα που έκλεινε τον Κεράτιο κόλπο και εισχώρησαν σε αυτόν πυρπολώντας τα πλοία που βρίσκονταν εκεί. Ταυτόχρονα οι ιππότες επιτέθηκαν κατά της πόλης, που καταλήφθηκε τον Ιούλιο του 1203 από τους Σταυροφόρους. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄ εγκατέλειψε την πόλη και διέφυγε παίρνοντας μαζί του το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Ο Ισαάκιος Β΄ απελευθερώθηκε από τη φυλακή και επανήλθε στον θρόνο, ενώ ο γιος του Αλέξιος ανακηρύχθηκε συν-αυτοκράτορας (Αλέξιος Δ΄). ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ ΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

7 Η συνέχεια της Σταυροφορίας δεν ήταν αυτή που είχε σχεδιαστεί στη Ζάρα. Το αυτοκρατορικό ταμείο ήταν άδειο. Απελπισμένος ο Αλέξιος Δ΄ προσπαθεί να συλλέξει το χρηματικό ποσό που έχει υποσχεθεί στους Σταυροφόρους βάζοντας πρόσθετους φόρους και δασμούς. Συλλέγεται το ασήμι και το χρυσάφι από το στολισμό της εκκλησιαστικής περιουσίας. Όμως ο λαός της Κωνσταντινούπολης τρέφει εχθρικά αισθήματα για την νέα εξουσία. Ξεσπά επανάσταση, ανατρέπεται ο Ισαάκιος, θανατώνεται με τον Αλέξιο Δ’ και ανακηρύσσεται αυτοκράτορας ο Αλέξιος Ε΄ Μούρτζουφλος. Επήλθε ευθεία σύγκρουση Ελλήνων και Σταυροφόρων και οι δεύτεροι άρχισαν να σχεδιάζουν την, για λογαριασμό τους, κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους (1204) πραγματοποιήθηκε μεταξύ Βενετίας και Σταυροφόρων συνθήκη, σχετικά με τη διαίρεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. ΑΛΛΑΓΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΩΝ

8 ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ Η κυβέρνηση των Λατίνων θα εγκαθίστατο στην πόλη και οι σύμμαχοι τους θα συμμετείχαν στην κατανομή των λαφύρων. Επιτροπή αποτελούμενη από 6 Βενετούς και 6 Γάλλους, θα εξέλεγε εκείνον που θα κυβερνούσε καλύτερα τη χώρα. Ο Αυτοκράτορας θα είχε στη διάθεσή του το ένα τέταρτο της πόλης, την έξω από την πόλη περιοχή και δύο ανάκτορα εντός της πόλης. Τα υπόλοιπα τρία τέταρτα θα δίνονταν κατά το ήμισυ στους Βενετούς και το υπόλοιπο στους άλλους Σταυροφόρους. Όλοι οι Σταυροφόροι που θα λάμβαναν μικρές ή μεγάλες κτήσεις, εκτός από τον Ερρίκο Δάνδολο, όφειλαν να ορκιστούν πίστη στον Αυτοκράτορα.

9 Αφού οι Σταυροφόροι δέχθηκαν τους όρους αυτούς, άρχισαν την προσπάθειά τους να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη με συνδυασμένες επιθέσεις από ξηρά και θάλασσα. Στις 12 Απριλίου 1204, η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας «έπεσε αφού υπέστη την επίθεση της εγκληματικής και πειρατικής εκστρατείας που λέγεται Δ' Σταυροφορία». Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών λεηλασίας, χάθηκαν πολλά πολύτιμα έργα τέχνης, πολλές βιβλιοθήκες λαφυραγωγήθηκαν και πολλά χειρόγραφα καταστράφηκαν, ενώ η Αγία Σοφία λεηλατήθηκε ανελέητα. Μετά από αυτή την Σταυροφορία, όλη η δυτική Ευρώπη κοσμήθηκε με τους θησαυρούς της Κωνσταντινούπολης, ενώ οι περισσότερες από τις εκκλησίες της Δυτικής Ευρώπης απέκτησαν μέρος από τα «ιερά λείψανα» της πόλης. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ

10 Μετά την άλωση προέκυψε το πρόβλημα της οργάνωσης της κατακτηθείσας περιοχής από τους Σταυροφόρους. Τελικά αποφασίστηκε η ίδρυση μιας Αυτοκρατορίας, όμοιας με αυτής που προϋπήρχε και τέθηκε ζήτημα εκλογής Αυτοκράτορα. Επιλέχθηκε ο Βαλδουίνος, Κόμης της Φλάνδρας και έγινε διανομή των εδαφών μεταξύ Βαλδουίνου, Δάνδολου και Βονιφάτιου. Σε αυτή την κατάσταση, δημιουργήθηκαν εστίες ελληνικής αντίστασης. Δημιουργήθηκαν η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας η Αυτοκρατορία της Νίκαιας και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. ΤΟ ΝΕΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

11 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1.Wikipedia: Δ’ Σταυροφορία. 2.Ζήνδρος Σπύρος, «Ακαδημία 2014, Επιμόρφωση Β΄ Επιπέδου», Ιωάννινα 2014, σελ Μαλτέζου Χρύσα, «Σχόλια στην εικονογραφημένη ιστορία της τέταρτης σταυροφορίας στο δουκικό παλάτι της Βενετίας», Θησαυρίσματα / Thesaurismata, τομ. 31 (2001),σελ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Θ'. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα ISBN Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Α. Βασίλιεφ. Μετάφραση Δημοσθένη Σαβράμη. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος