ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : Κίνηση, επεξεργασία και μαθησιακές προσαρμογές Ρίμπογλου Ελεάνα ΑΕΜ : η περίπτωση ΜΑΘΗΜΑ : Κίνηση, επεξεργασία και μαθησιακές προσαρμογές Ρίμπογλου Ελεάνα ΑΕΜ : η περίπτωση

4 η Περίπτωση: Παραδοσιακοί Χοροί Ο Μικρός Γιάννης (10 ετών) θα πρέπει να παρουσιάσει στη γιορτή του σχολείου του ένα παραδοσιακό χορό από την ιδιαίτερη πατρίδα του, σε τρεις μήνες από σήμερα. Ο Γιάννης μαθαίνει παραδοσιακούς χορούς εδώ και 2 χρόνια χωρίς όμως να γνωρίζει κάποιο χορό από την περιοχή που κατάγεται. Ζητά από τον πατέρα του που συμμετέχει σε χορευτικό συγκρότημα και γνωρίζει καλά να χορεύει να τον βοηθήσει. Ποια προσέγγιση πρέπει να ακολουθήσει;

Αξιολόγηση προβλήματος Ποιός είναι ο ασκούμενος; Ο μικρός Γιάννης : 10 ετών, μαθητής δημοτικού Ανεπτυγμένες αντιληπτικές και φυσικές ικανότητες Αντιληπτικές : Αντίληψη φοράς, πλευρικότητας, κατεύθυνσης σώματος, λαβή χεριών, χαρακτήρα κίνησης, έννοιες ρυθμού και μελωδίας, έννοια συγχρονισμού, έντασης ήχου, έναρξη – πάυση, έννοιες χώρου (πάνω – κάτω –μέσα –έξω), αντιλαμβάνεται τη θέση του, σε σχέση με το χώρο. Φυσικές ικανότητες : προσανατολίζεται εύκολα, ακούει και βλέπει καλά, δεν αντιμετωπίζει εκ γενετής κινητικά ή νοητικά προβλήματα. Προηγούμενες εμπειρίες : 2 χρόνια εκμάθηση παραδοσιακών χορών, όχι τοπικών Θα μεταφέρουν τη μάθηση στο καινούριο κινητικό πρόγραμμα

Τελικές συνθήκες εκτέλεσης : Η σκηνή της αίθουσας τελετών του δημοτικού σχολείου στο οποίο πηγαίνει ο Γιάννης. Είναι ένα σταθερό περιβάλλον με παρουσία κοινού. Δεν είναι αγωνιστικό περιβάλλον. Ίσως μεταβληθεί ελαφρά το μήκος και το πλάτος της σκηνής, σε σχέση με αυτό της προετοιμασίας. Κίνητρα μάθησης : Ανταπόκριση στις απαιτήσεις του σχολείου, θετική βαθμολογία, εντύπωση στο κοινό και στους συμμαθητές, η επαφή με στοιχεία της λαϊκής τοπικής του παράδοσης, ευχαρίστηση – ψυχαγωγία, επικοινωνία – επαφή με τον πατέρα, δυνατότητα φυσικής άσκησης του σώματος, δυνατότητα να ξεφύγει λίγο από τα μαθήματα. Στάδιο μάθησης : Γνωστικό στάδιο (καινούριος χορός).Αρχικά χρειάζεται πνευματική προσπάθεια, (μνήμη, προσοχή, κατανόηση), όσο θα εξασκείται τα γνωστικά στοιχεία θα αντικαθίστανται από κινητικά στοιχεία. (κίνηση μελών σώματος) Στόχος μάθησης : Ο Γιάννης θα διδαχθεί τον χορό «σφαρλί». Βραχυπρόθεσμος στόχος : να μάθει το χορό εντός του χρονικού περιθωρίου των 3 μηνών και να μπορεί να τον παρουσιάσει επιδέξια στη γιορτή χωρίς να κάνει λάθη. Να διατηρεί στη μνήμη του τα επιμέρους κινητικά μοτίβα και να εκτελεί στο σύνολο τη χορογραφία. Να εμπεδώνει αυτά που μαθαίνει, να διορθώνει τα λάθη του αλλά και να προχωρεί σε αυτοδιόρθωση.

Μακροπρόθεσμος στόχος : Να χρειάζεται όλο και λιγότερο την προσοχή, να αποκτήσει ενδιαφέρον και για άλλους τοπικούς χορούς, για την τοπική παράδοση, να μπορεί να παρουσιάσει το χορό σε άλλη εκδήλωση π.χ γιορτή πολιτιστικής σημασίας, απόκτηση άνεσης με το χορό. Χαρακτηριστικά δεξιότητας : κλειστή, (σταθερό – προβλέψιμο περιβάλλον, αδρή, διαδοχική, απαραίτητη η σωστή σειρά εκτέλεσης των βημάτων, απλή, σε ισορροπία γνωστικά (ποια βήματα) και κινητικά στοιχεία (πώς θα κινηθεί), απαραίτητη η σωματική προσαρμογή (μετακίνηση μελών, στάση σώματος και κορμού για επιδέξια κίνηση, έναρξη και παύση (π.χ όχι κάμψη του κορμού). Γίνεται συνδυασμός κλειστού (κυρίως χρησιμοποιείται στη αρχή) και ανοιχτού κυκλώματος ελέγχου. Απαιτείται ακρίβεια για το συγχρονισμό των βημάτων με τη μουσική, χρειάζεται αυξομείωση της ταχύτητας ανάλογα με το ρυθμό. Ελάχιστος φόβος τραυματισμού, ασφαλές περιβάλλον, εποπτεία πατέρα Υπαρχει περιορισμός και πίεση χρόνου για την εκμάθηση της δεξιότητας, ο Γιάννης πιθανά φοβάται οτι θα κάνει λάθη στην τελική εκτέλεση της χορευτικής δεξιότητας.

Πρόγραμμα εξάσκησης : Αξιοποίηση προηγούμενων εμπειριών : Ό,τι έχει μάθει ο Γιάννης τα δύο προηγούμενα χρόνια αξιοποιούνται για να μαθευτεί το καινούριο κινητικό πρόγραμμα (λαβή των χεριών,διάταξη κύκλου (ανοιχτό ημιύκλιο), έννοια φοράς και κατεύθυνσης σώματος, έννοια χαρακτήρα κίνησης). Ο Γιάννης μπορεί να ακολουθήσει τις ανάλογες οδηγίες. Επιπλέον, αξιοποιείται η κατανόηση της έναρξης – παύσης της μελωδίας και της μουσικής φράσης (μουσικό κομμάτι που επαναλαμβάνεται) στο να μάθει το κινητικό πρόγραμμα. Ορισμός στόχος – δεξιοτήτων Ο Γιάννης να εκτελεί τη χορογραφία με βεβαιότητα και αξιοπιστία, χωρίς απαραίτητη την προσοχή, ελέυθερος για εκφραστικότητα. Ενθάρρυνση για ρεαλιστικούς στόχους κάθε φορά, πρακτική εξάσκηση – βέλτιστη απόδοση.

Καθορισμός Αξιολόγησης - Μαθησιακές προσαρμογές σύμφωνα με τους στόχους: Κατανόηση και διατήρηση στη μνήμη : σχηματισμός κύκλου (ημικύκλιο), κράτημα χεριών (απλό -παλάμες), πώς κινούνται τα χέρια, κίνηση σώματος (μπροστά – πίσω- δεξιά), αριθμός βημάτων (14), χαρακτήρας κίνησης (ζωηρά,ελαφρά, επιτόπου). Έλεγχος και συντονισμός κινήσεων, συγχρονισμός βημάτων με μουσική, έλεγχος ισορροπίας, κίνηση χεριών (άρση – θέση ) όπου απαιτείται. Αναγνώριση λαθών, κατανόηση, διόρθωση διδάσκων : αξιολόγηση λαθών ( ποια, πότε, γιατί), καταγραφή τους, πώς να διορθωθούν (επανάληψη επίδειξης, προφορικές οδηγίες, υπενθύμιση, εξάσκηση, επιβράβευση). Πλάνο διδασκαλίας με βάση το χρονικό περιθώριο, αναδιοργάνωση του πλάνου αναλόγως με το τι κατάφερε να μάθει ο μαθητής.

Παρουσίαση δεξιότητας – σημαντικά σημεία – φάσεις μάθησης Γνωστική φάση – καινούριος χορός (κατανόηση τι και πώς). Πριν την εξάσκηση : παρουσίαση ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων χορού – επίδειξη με οπτικοακουστικά μέσα – παρατήρηση. λειτουργούν παρακινητικά, κίνητρο μάθησης, μελλοντική προοπτική εφαρμογής. Εξάσκηση στη σκηνή της αίθουσας τελετών του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου. Εξασφάλιση από τον πατέρα κατάλληλων συνθηκών εξάσκησης. (θερμοκρασία – ντύσιμο – ξεκούραση). Τονισμός από τον διδάσκων έκφρασης (χαλαρή, ελαφρά χαμογελαστή) σχηματισμός χορού ανοιχτό ημικύκλιο (κιναισθητικός υπολογισμός φοράς και κατεύθυνσης). Τονισμός της στάσης του κορμού (ευθεία στάση, να μη σκύβει) Αριθμός βημάτων (14 ) Επίδειξη με προφορική μέτρηση – ( πρώτο ίχνος) Παρακινεί το μαθητή να μετράει.

Ο χορός θα διδαχθεί τμηματικά (3 χορευτικά μέρη). Οι προφορικές πληροφορίες σχετικά με τα βήματα είναι χρήσιμες αλλά λόγω της ηλικίας το μαθητή πρέπει να χρησιμοποιεί απλές, σύντομες ευθείες οδηγίες. Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στο χαρακτήρα της κίνησης. Ο πατέρας θα κάνει επίδειξη και εξάσκηση σε αργή κίνηση. Κινητική φάση : Ο Γιάννης βελτιώνει την αυτοπεποίθηση του, κοιτάει όλο και λιγότερο τα χορευτικά βήματά του, χρησιμοποιεί την εσωτερική ανατροφοδότηση για διόρθωση. Αυτόνομη φάση : Ο Γιάννης χρειάζεται ελάχιστα την προσοχή, δεν έχει το αρχικό άγχος, ευχαριστιέται το χορό περισσότερο. Τελικό στάδιο : Ο διδάσκων βοηθάει το μαθητή να γενικεύσει όσα έμαθε. (βιωματική ενσωμάτωση στο σύνολο, αλλαγή περιβάλλοντος εξάσκησης). Πριν την τελική παρουσίαση όμως τελευταία εξάσκηση σε συνθήκες παρόμοιες με την τελική εκτέλεση.

Μοντέλο – χαρακτηριστικά – ποιος πραγματοποιεί την επίδειξη Κεντρικό μοντέλο – ο πατέρας του Γιάννη. Είναι ένα έμπειρο μοντέλο, μπορεί να λειτουργεί ως πρότυπο, θετικά μπορεί να λειτουργήσει το συναισθηματικό δέσιμο πατέρα – γιου. Μάθηση με παρατήρηση μοντέλου και ενεργή συμμετοχή μαθητή. Το μαντέλο να προσέξει πώς θα κάνει την επίδειξη, πότε θα δίνει τις οδηγίες. Μοντέλα είναι και τα οπτικοακουστικά μέσα και οι επιδέξιοι χορευτές που θα παρακολουθήσει ο Γιάννης (χορευτικό συγκρότημα). Επίπεδο διέγερσης : Οπως ο μαθητής πρέπει να έχει ένα ιδανικό επίπεδο διέγερσης κατά τη διδασκαλία (μέτριο προς υψηλό) έτσι και ο δάσκαλος θα πρέπει να ελέγχει τα επίπεδα διέγερσής του πριν το μάθημα, ώστε να μην επηρεαστεί η απόδοση του μαθητή.

Δομή Εξάσκησης – Ανάπτυξη σχήματος – Διευκόλυνση Μεταφοράς Η δεξιότητα του χορού μεταβάλλεται όσον αφορά τον χαρακτήρα κίνησης και την ταχύτητα των χορευτικών βημάτων. Η σκηνή χρησιμοποιείται σε όλο της το εύρος. (ακολουθώντας τη νοητή γραμμή ανοιχτού ημικυκλίου). Γενίκευση εξάσκηση σε διαφορετική αίθουσα χορού (μεταβαλλόμενη εξάσκηση) Ομαδοποιημένη εξάσκηση : επανάληψη χορευτικών μερών για καλύτερη εκμάθηση. Ο διδάσκων βάζει το μαθητή να «σύρει« το χορό. (μεταβαλλόμενη εξάσκηση) Ο διδάσκων χρησιμοποποιεί διαφορετική εκδοχή του μουσικού κομματιού που συνοδεύει το χορό. (μεταβαλλόμενη εξάσκηση) Εξάσκηση σε αργή κίνηση (μεταβαλλόμενη εξάσκηση)

Κατανομή Εξάσκησης : 20 λεπτά εξάσκηση, 10 λεπτά διάλειμμα. 10 λεπτά εξάσκηση μια φορά την εβδομάδα, Κυριακή, ώρα 6 : 30 το απόγευμα Πρόσθετες αποφάσεις για την εξάσκηση : Έλεγχος του στρες του μαθητή – πιθανά θα ενταθεί πριν την τελική παρουσίαση – αύξηση του επιπέδου διέγερσης. Ο πατέρας ενθαρρύνει και επιβραβεύει το μαθητή Ο μαθητής απορρίπτει τα λάθη του – γνώση απόδοσης Σχόλιο γνώσης απόδοσης : «Μπράβο πόλύ σωστά!» ή «Αυτή τη φορά κατέβασες τα χέρια σου ακριβώς τη χρονική στιγμή που έπρεπε». Ο διδάσκων δεν θα δίνει εξωτερική ανατροφοδότηση σε κάθε προσπάθεια για να μη δημιουργήσει εξάρτηση. Σταδιακά όσο μαθαίνεται το κινητικό πρόγραμμα χορού η καθοδήγηση θα μειώνεται.

Εσωτερική ανατροφοδότηση : Σημαντικός παράγοντας για τη μάθηση. Χρησιμοποιούνται οι αισθήσεις από το μαθητή (όραση, ακοή, αφή,) και η ιδιοδεκτικότητα για να κρίνει πόσο πετυχημένη ήταν η εκτέλεση της κάθε χορευτικής του κίνησης. Οι πληροφορίες για το χρόνο και το χώρο βοηθούν το Γιάννη να οργανώσει τη κίνησή του εκ των προτέρων. Αν μαθευτεί ο «σχετκός ρυθμός» του χορού, θα είναι πιο εύκολη η προσαρμογή του σε αλλαγή χορευτικού περιβάλλοντος (κυκλική – τετραγωνισμένη σκηνή).

Ευχαριστώ !