ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ-ΔΟΜΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Ορισμός συλλογικών περιβαλλοντικών δράσεων Οι συλλογικές περιβαλλοντικές δράσεις αποτελούν διαδικασίες που εμπλέκουν τους πολίτες σε συνεργαστικές προσεγγίσεις και προσπάθειες για την επίλυση περιβαλλοντικών ζητημάτων που τους αφορούν. Στόχος των συλλογικών περιβαλλοντικών δράσεων είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και η επίτευξη της αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης. Σύμφωνα με τον Hungerford and Volk (1990), οι δράσεις αυτές αποτελούν τις δεξιότητες τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν οι πολίτες για την επίλυση των περιβαλλοντικών ζητημάτων που τους απασχολούν.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Ορισμός Βασικό χαρακτηριστικό των συλλογικών περιβαλλοντικών δράσεων είναι η συνειδητή απόφαση του ατόμου να δράσει μαζί με άλλους μετά από ώριμη σκέψη και επιλογή, με συγκεκριμένο στόχο την επίλυση του σχετικού περιβαλλοντικού ζητήματος, χωρίς η δράση να αποτελεί αποτέλεσμα επιβολής.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Σημασία των συλλογικών περιβαλλοντικών δράσεων Ο σκοπός των περιβαλλοντικών δράσεων είναι η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων τα οποία σχετίζονται με την αστικοποίηση, την επιτάχυνση της τεχνολογικής αλλαγής, την πληθυσμιακή δυναμική, την οικονομική μεγέθυνση χωρίς αειφορία, τις πανδημίες και τις ασθένειες. Επίσης, οι αυξημένες καταναλωτικές απαιτήσεις του ανθρώπου και ο σύγχρονος τρόπος ζωής συγκαταλέγονται μεταξύ των αιτίων που δημιουργούν τα σύγχρονα περιβαλλοντικά ζητήματα τα οποία απειλούν την ποιότητα ζωής, την υγεία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Σημασία των περιβαλλοντικών συλλογικών δράσεων Παράδειγμα περιβαλλοντικών ζητημάτων ‘Ένα από τα σύγχρονα περιβαλλοντικά ζητήματα που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η ετήσια παραγωγή αποβλήτων τροφίμων στην ΕΕ, η οποία ανέρχεται σε περίπου 89 εκατ. τόνους, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 179 kg κατά κεφαλή. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πλήρης εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας περί αποβλήτων θα είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση 72 δισ. ευρώ ετησίως, την αύξηση κατά 42 δισ. ευρώ του ετήσιου κύκλου εργασιών του κλάδου της διαχείρισης και ανακύκλωσης αποβλήτων της ΕΕ και τη δημιουργία και πλέον θέσεων εργασίας έως το 2020

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Οι περιβαλλοντικές δράσεις διακρίνονται σε βασικούς τύπους Α. Δράσεις τύπου προσωπικής πρωτοβουλίας Οι δράσεις τύπου προσωπικής πρωτοβουλίας ή δράσεις σωματικού τύπου περιλαμβάνουν τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται για να βελτιωθεί η κατάσταση ενός περιβαλλοντικού ζητήματος.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Α. Δράσεις τύπου προσωπικής πρωτοβουλίας Δράσεις όπως ανταλλαγή λαμπτήρων πυρακτώσεως με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας απόσυρση κινητών τηλεφώνων, απόσυρση λευκών οικιακών συσκευών, καθαρισμός ακτών και δασικών εκτάσεων από σκουπίδια, προστασία αρχαιολογικών χώρων ανακύκλωση υλικών σε οικιακό επίπεδο εγκατάσταση συσκευών εξοικονόμησης νερού

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Β. Δράσεις οικονομικού τύπου Υποστήριξη προιόντος ή εταιρίας. Ανήκουν οι απευθείας χορηγίες σε περιβαλλοντικές οργανώσεις, καθώς και οι έμμεσες χορηγίες σε περιβαλλοντικές οργανώσεις μέσω του ποσοστού των εσόδων που συγκεντρώνεται από την αγορά συγκεκριμένων καταναλωτικών προϊόντων. Ανήκει, επίσης, η στοχευμένη προώθηση αγοράς προϊόντων των οποίων η παραγωγή, η επεξεργασία και η διακίνηση πραγματοποιείται με συνθήκες φιλικές προς το περιβάλλον.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Άρνηση υποστήριξης προϊόντος ή υπηρεσίας εντάσσεται ο αποκλεισμός (boycottage μποϋκοτάζ) των καταναλωτικών προϊόντων ή των παρεχόμενων υπηρεσιών που δεν είναι φιλικά προς το περιβάλλον.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Γ. Δράσεις εκπαιδευτικού τύπου Οι δράσεις εκπαιδευτικού τύπου περιλαμβάνουν την ενημέρωση από το διαδίκτυο, την παρακολούθηση σχετικών ενημερωτικών προγραμμάτων από τα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και τη συμμετοχή σε συζητήσεις και ενημερωτικές ημερίδες.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Δ. Δράσεις τύπου προώθησης θέσεων Οι δράσεις τύπου προώθησης θέσεων περιλαμβάνουν την υποστήριξη απόψεων με επιχειρήματα με διάφορα τεχνικά μέσα, όπως άρθρα στον ημερήσιο τύπο, επιστολές, συνεντεύξεις, δημιουργία τηλεοπτικών μηνυμάτων, άσκηση πίεσης σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Περιλαμβάνουν επίσης και μεθόδους που είναι κοινές με τις οικονομικές και πολιτικές δράσεις.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Ε. Δράσεις νομικού τύπου Στις δράσεις νομικού τύπου εντάσσονται οι προσφυγές προς το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), όπου περιβαλλοντικές οργανώσεις εμπλέκονται σε δικαστικούς αγώνες σχετικά με περιπτώσεις οικοπεδοποίησης δασών, απόπειρες επεμβάσεων σε υγροτόπους ή προστατευόμενες περιοχές κ.ά. Η υποβολή μήνυσης στην αστυνομική διεύθυνση για θέματα τα οποία σχετίζονται με την πρόκληση ενεργειών που υποβαθμίζουν το περιβάλλον αποτελεί επίσης μία δράση νομικού τύπου.

Τύποι περιβαλλοντικών δράσεων Ζ. Δράσεις πολιτικού τύπου Διακρίνονται σε: έμμεσες (π.χ. πολιτική διαμεσολάβηση από αιρετούς αντιπροσώπους όπως βουλευτές ή δημοτικούς συμβούλους) άμεσες (π.χ. διαδικτυακά ψηφίσματα, συμμετοχή σε ψηφοφορία, συλλογή υπογραφών, μαζική αποστολή επιστολών διαμαρτυρίας, συμμετοχή στη διαδικασία λήψης απόφασης, δημόσια ακρόαση, συγκέντρωση διαμαρτυρίας)

Σημασία συμμετοχής των πολιτών σε συλλογικές δράσεις Η σημασία της συμμετοχής των πολιτών σε συλλογικές περιβαλλοντικές δράσεις συνδέεται άμεσα με το έντονο ενδιαφέρον των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί κρίσιμο θέμα της σύγχρονης εποχής και ταυτόχρονα πεδίο σύγκλισης οικονομικού, πολιτιστικού και βιοτικού ενδιαφέροντος. Εάν δεν υπήρχε η έντονη αντίδραση οργανωμένων ομάδων και μεγάλου αριθμού πολιτών, το μεγαλύτερο μέρος της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων θα είχε εξαφανιστεί και το νερό που καταναλώνουμε σήμερα θα ήταν πολύ πιο υποβαθμισμένης ποιότητας.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Περιβαλλοντική υγεία Η υγεία του ανθρώπου, δηλαδή η κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας του ατόμου, συνδέεται άμεσα με το περιβάλλον και την προστασία του. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί προστασία της υγείας, αλλά και αυτής της ίδιας της ζωής του ανθρώπου, η οποία επηρεάζεται σημαντικά από την περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Δομές της περιβαλλοντικής υγείας Οι δομές της περιβαλλοντικής υγείας αφορά όλους τους περιβαλλοντικούς παράγοντες οι οποίοι δρουν δυσμενώς στην ανθρώπινη υγεία. Έχει προσδιοριστεί ότι το 23% των θανάτων μπορούν να αποδοθούν σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Παγκόσμιος όσο αφορά τα παιδιά ηλικίας 0-14 ετών, το ποσοστό των θανάτων που αποδίδονται στο περιβάλλον είναι 34%.

Δομές της περιβαλλοντικής υγείας Οι περιβαλλοντικοί παθογόνοι παράγοντες είναι Οι βιολογικοί Οι φυσικοί Οι Χημικοί Οι πολιτιστικοί

Δομές της περιβαλλοντικής υγείας Περιβαλλοντικοί παθογόνοι παράγοντες Χημικοί επιβαρυντικοί παράγοντες: επιβλαβή χημικά στον αέρα, νερό, έδαφος, τροφή, και προϊόντα που παράγονται από τους ανθρώπους Φυσικοί επιβαρυντικοί παράγοντες: Φωτιά, σεισμοί, έκρηξη Ηφαιστίων, πλημύρες, καταιγίδες. Βιολογικοί παράγοντες κινδύνου: ιοί, παράσιτα, μικρόβια Πολιτιστικοί παράγοντες κινδύνου: Κάπνισμα, κακή διατροφή, υπερκατανάλωση του αλκοόλ, ερωτικές σχέσεις χωρίς λήψη μέτρων προστασίας.

ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος ικανά να καλύψουν ανάγκες του ανθρώπου Αγαθά ή υλικά παρεχόμενα από τη φύση. Τα πρωταρχικά και μη μετασχηματισμένα από τον άνθρωπο συστατικά της φύσης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη βασικών ανθρώπινων αγαθών. Τα πρωταρχικά βασικά και όχι παραχθέντα από τον άνθρωπο αγαθά. Οτιδήποτε στη φύση που ο άνθρωπος έχει την ανάγκη του για τον ίδιο ή τους απογόνους του.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Φυσικοί πόροι είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμά τους που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που μπορούν, να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Είδη περιβαλλοντικών πόρων Ατμοσφαιρικός αέρας: Τα αέρια που τον αποτελούν είναι οικονομικά αξιοποιήσιμα από διάφορες βιομηχανίες. Επιπλέον ο άνεμος αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, αξιοποιήσιμη οικονομικά άρα και φυσικός πόρος. Νερό: Θάλασσα, ποτάμια, λίμνες, πηγές υπεδάφους ακόμη και αποθέματα πάγου ή θερμοπίδακες. Το ίδιο το νερό και τα διαλυμένα σ’ αυτό συστατικά είναι οικονομικά αξιοποιήσιμα από διάφορες βιομηχανίες. Επίσης, το κινούμενο νερό και το υπέρθερμο (θερμές πηγές) αποτελούν κι αυτά αξιοποιήσιμες οικονομικά ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άρα φυσικοί πόροι.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Έδαφος: Τα συστατικά του εδάφους είναι άμεσα οικονομικά αξιοποιήσιμα, αλλά, αν είναι γόνιμα, χρησιμεύουν για την αγροτική και την κτηνοτροφική παραγωγή, από την οποία προκύπτουν πολλές πρώτες ύλες, που επίσης αποτελούν φυσικούς πόρους. Φυσική χλωρίδα και πανίδα: Πολλά είδη ζώων και φυτών είναι οικονομικά αξιοποιήσιμα. Τα ίδια ή κάποια προϊόντα που τυχόν παράγουν (π.χ. το μέλι των μελισσών) αποτελούν φυσικούς πόρους.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Ορυκτός πλούτος υπεδάφους. Τα αποθέματα οικονομικά αξιοποιήσιμων ορυκτών, αερίων, υγρών ή στερεών αποτελούν τους κατεξοχήν φυσικούς πόρους Ηλιακή ακτινοβολία. Αποτελεί οικονομικά αξιοποιήσιμη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και άρα φυσικός πόρος. Φυσική ομορφιά και γενικά οτιδήποτε μη ανθρωπογενές είναι δυνατό να τραβήξει τουρισμό είναι ένα είδος φυσικού πόρου,

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Κατά υπάρχουσα ποσότητα  Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που ανανεώνονται με φυσικές ή τεχνικές διεργασίες. Π.χ. τα δέντρα, που μπορούν να δώσουν ξυλεία. Κόβονται για να ληφθεί η πρώτη ύλη (ξυλεία) αλλά μπορούν να αντικατασταθούν με φυσική ή τεχνητή αναδάσωση.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ  Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που δεν ανανεώνονται με φυσικές ή τεχνικές διεργασίες (τουλάχιστον στο ορατό μέλλον), αλλά απλά υπάρχουν σε κοιτάσματα (φυσικά αποθέματα) που καταναλώνονται και εξαντλούνται κάποτε. Π.χ. το πετρέλαιο. Μερικές φορές τα προϊόντα τους μπορούν να ανακυκλωθούν για να καθυστερήσουν την επικείμενη εξάντληση των κοιτασμάτων τους (π.χ. τα μέταλλα) ή να δημιουργηθούν με τεχνητό τρόπο από άλλες φυσικές πρώτες ύλες (π.χ. το πετρέλαιο), αλλά αυτό δεν τα καθιστά ανανεώσιμα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ  Δυνητικά ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που από τη φύση τους είναι ανανεώσιμοι, αλλά η υπερκατανάλωσή, τους κάνει μη ανανεώσιμους. Π.χ το γλυκό νερό, ο καθαρός αέρας, η βιοποικιλότητα κ.α

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Κατά τη φύση τους  Βιοτικοί φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που παράγονται από τους ζωντανούς οργανισμούς της χώρας (που ζουν σ’ αυτήν ή περιοδικά τη διασχίζουν). Π.χ. τα δέντρα των δασών, που μπορούν να δώσουν ξυλεία, ρετσίνι και άλλα πρωτογενή προϊόντα.  Αβιοτικοί φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που δεν παράγονται από τους ζωντανούς οργανισμούς της χώρας. Π.χ. διάφορα ορυκτά που διαθέτει μια χώρα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Κατά τη χρήση τους  Ενεργοί φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που ήδη χρησιμοποιούνται για την παραγωγή οικονομικού εισοδήματος της χώρας. Π.χ. τα ορυκτά που εκμεταλλεύονται ήδη εγκατεστημένα ορυχεία που λειτουργούν.  Εν δυνάμει φυσικοί πόροι ονομάζονται αυτοί που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή οικονομικού εισοδήματος της χώρας και που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν στο ορατό μέλλον. Π.χ. κοιτάσματα ορυκτών που βρέθηκε ότι υπάρχουν, αλλά δεν έχουν αξιοποιηθεί ακόμα.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Η διαχείριση των περιβαλλοντικών πόρων είναι η ορθολογική αξιοποίηση και εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, με στόχο την ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος «Η ανάπτυξη κάθε χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ορθή και προγραμματισμένη εκμετάλλευση και αξιοποίηση των φυσικών πόρων της ή γενικά από την ορθολογική διαχείριση τους.»