1 ΤΟ STRESS KAI H ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ

2 Ορισμός του Stress z Το Stress ορίζεται ως μία αντίδραση ή ένα ερέθισμα. z Ως αντίδραση, ο ορισμός του stress είναι ταυτισμένος με συγκεκριμένες αλλαγές που επέρχονται σε ένα βιολογικό σύστημα z Ως ερέθισμα, ο ορισμός του stress δίνεται σε σχέση με γεγονότα του περιβάλλοντος που προκαλούν αυτές τις αλλαγές

3 ΠΗΓΕΣ STRESS zΥπάρχουν πολλές πηγές πίεσης.  Ένα γεγονός μπορεί να αξιολογηθεί από κάποιο άτομο ως στρεσσογόνο, ενώ για ένα άλλο άτομο να μην είνα ι z Tο ίδιο άτομο αντιμετωπίζει ένα γεγονός τη μια στιγμή ως στρεσσογόνο, ενώ κάτω από άλλες συνθήκες το ίδιο γεγονός μπορεί να μην του προκαλεί μεγάλη συναισθηματική φόρτιση. z Υπάρχουν καταστάσεις που επηρεάζουν τους περισσότερους ανθρώπους π.χ. ανεργία, θάνατος, σεισμός, χωρισμός

4 Οι παράγοντες stress μπορούν να ταξινομηθούν ως : z εσωτερικοί z εξωτερικοί z αναπτυξιακοί z περιστασιακοί

5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ STRESS  Το stress μπορεί να έχει βιολογικές, συναισθηματικές, διανοητικές, κοινωνικές, και πνευματικές επιπτώσεις. zΣυνήθως το stress έχει επιπτώσεις στην ολότητα του ατόμου

6 Βιολογικά το stress μπορεί να απειλήσει τη φυσική ομοιόσταση Συναισθηματικά μπορεί να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα. Διανοητικά μπορεί να επηρεάσει τις αντιληπτικές δυνατότητες επίλυσης ενός προβλήματος. Κοινωνικά μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή των σχέσεων του ατόμου με τους άλλους Πνευματικά το stress μπορεί να επηρεάσει τις πεποιθήσεις και τις ηθικές αξίες.

7  Οι αντιδράσεις στα στρεσσογόνα γεγονότα δεν είναι πάντα βλαπτικές. zΚαταστάσεις που δημιουργούν ένα μέτριο μέχρι αυξημένο επίπεδο συναισθηματικής διέγερσης αυξάνουν την απόδοση του ατόμου, το αναζωογονούν και προκαλούν συναισθήματα ικανοποίησης, χαράς, απόλαυσης

8 ΟΙ ΕΠΙΚΡΑΤΕΣΤΕΡΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ STRESS Τρεις είναι οι κυριότερες θεωρητικές προσεγγίσεις για το stress και το ερμηνεύουν ως ερέθισμα, ως απάντηση και ως συναλλαγή.

9 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟ STRESS ΩΣ ΕΡΕΘΙΣΜΑ - STIMULUS BASED MODELS Στα μοντέλα αυτά το stress ερμηνεύεται ως ένα ερέθισμα, ένα γεγονός ζωής ή ένα σύνολο περιστάσεων που ¨ ξυπνά ¨ τις φυσιολογικές και/ή ψυχολογικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορούν να αυξήσουν την ευπάθεια του ατόμου στην ασθένεια

10 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟ STRESS ΩΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ - RESPONSE BASED MODELS  Ο Selye όρισε το stress ως ¨ μη ειδική απάντηση του σώματος σε οποιοδήποτε είδος απαίτησης εφαρμόζεται σε αυτό¨  Ο Schafer όρισε το stress ως ¨ διέγερση του μυαλού και του σώματος σε οποιοδήποτε είδος απαίτησης εφαρμόζεται σε αυτά¨

11 Το μοντέλο του Selye ονομάζεται Σύνδρομο Γενικής Προσαρμογής ( General Adaptation Syndrome - GAS) και εκδηλώνεται σε τρεις φάσεις : 1. Της αντίδρασης συναγερμού z 2. Της αντίστασης z 3. Της εξάντλησης

12 ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟ STRESS ΩΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗ TRANSACTION – BASED MODELS zΤα θεωρητικά μοντέλα που ερμηνεύουν το stress ως συναλλαγή βασίζονται στη θεωρία του Lazarus zΟ Lazarus υπογραμμίζει ότι άνθρωποι και ομάδες ανθρώπων διαφέρουν στην ευαισθησία και στην ευπάθεια σε συγκεκριμένους τύπους γεγονότων, καθώς επίσης και στην ερμηνεία που δίνουν σε αυτά τα γεγονότα και στον τρόπο αντίδρασης. zΤο μοντέλο του Lazarus λαμβάνει υπόψη τις γνωσιακές διεργασίες που μεσολαβούν ανάμεσα στο ερέθισμα και στην αντίδραση.

13 Γνωσιακή εκτίμηση z Περιλαμβάνει την αναγνώριση των διαθέσιμων πηγών και επιλογών, οι οποίες θα βοηθήσουν το άτομο να διαπραγματευτεί με τις δυνητικές ή πραγματικές απαιτήσεις.

14 ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΟΥ STRESS Οι δείκτες του stress που βιώνει ένα άτομο μπορεί να είναι : zΒιολογικοί, zΨυχολογικοί, zΓνωσιακοί.

15 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ STRESS z η αυξημένη παραγωγή ιδρώτα z η ταχυσφυγμία - η ταχυκαρδία z η αυξημένη καρδιακή παροχή z η αύξηση του αριθμού και του βάθους των αναπνοών z η ξηρότητα του στόματος z η μείωση ή η αύξηση των περισταλτικών κινήσεων του εντέρου z η αυξημένη διανοητική επαγρύπνηση z ο αυξημένος μυϊκός τόνος z η αυξημένη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα

16 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Οι ψυχολογικοί δείκτες του stress περιλαμβάνουν : zτην ανησυχία z το φόβο z το θυμό z την κατάθλιψη z τους μηχανισμούς άμυνας του εγώ

17 Ανησυχία  Η ανησυχία βιώνεται ως φόβος ή ως προαίσθημα ή συναίσθημα ανικανότητας  Σ χετίζεται με ένα επικείμενο ή προσδοκώμενο απειλητικό γεγονός, το οποίο μπορεί να επηρεάσει το άτομο ή τις σχέσεις του με τους σημαντικούς άλλους.

18 Η Peplay περιέγραψε τέσσερα επίπεδα ανησυχίας και την επίδραση καθενός στην αντίληψη, τη μάθηση και τη συμπεριφορά Τα επίπεδα αυτά είναι: 1.Ήπια ανησυχία 2.Μέτρια ανησυχία 3.Έντονη ανησυχία 4.Πανικός

19 Φόβος Είναι ένα αίσθημα ανησυχίας που προκαλείται από έναν επικείμενο κίνδυνο, πόνο ή άλλη αντιληπτή απειλή Μπορεί να είναι η αντίδραση του ατόμου σε κάτι που υπάρχει ήδη, σε μια άμεση και τρέχουσα απειλή ή η αντίδραση σε κάτι που το άτομο θεωρεί ότι θα συμβεί. Το αντικείμενο του φόβου μπορεί είναι πραγματικό ή φανταστικό.

20 Ασυνείδητοι Μηχανισμοί Άμυνας του Εγώ  Σύμφωνα με τον Freud (1946) είναι ¨μηχανισμοί οι οποίοι αναπτύσσονται καθώς το άτομο προσπαθεί να προασπίσει τον εαυτό του, να εγκαταστήσει συμβιβασμούς μεταξύ αντικρουόμενων ορμών και να καθησυχάσει τις εσωτερικές εντάσεις¨

21 Οι μηχανισμοί άμυνας του εγώ έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: z· Λειτουργούν ασυνείδητα z· Δημιουργούν κάποιο βαθμό παρερμηνείας ή παραμόρφωσης της πραγματικότητας. z· Ελαττώνουν τη συναισθηματική συμμετοχή στην απειλητική κατάσταση με κόστος την παρεμπόδιση της λύσης του προβλήματος. z· Η υπερβολική χρήση τους ελαττώνει την προσωπική ψυχολογική ανάπτυξη και προκαλεί διαστροφή της πραγματικότητας. z· Χρησιμοποιούνται από όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους σε άλλοτε άλλο βαθμό.

22 Συνηθέστεροι Μηχανισμοί Άμυνας zΑναπλήρωση (compensation) zΆρνηση ( denial ) zΜετάθεση (displacement) z Ταυτοποίηση ( identification) zΕνδοβολή ( introjection ) zΠροβολή ( Projection ) zΜόνωση (isolation) zΕκλογίκευση (rationalization) zΑντισταθμιστική συμπτωματολογία ( reaction - formation ) zΠαλινδρόμηση ( regression) z Απώθηση (repression) zΕξιδανίκευση ( sublimation ) z Μετατροπή (conversion)

23 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ zH αντιμετώπιση περιγράφεται ως η επιτυχής διαχείριση των προβλημάτων και των στρεσσογόνων καταστάσεων. zΗ στρατηγική αντιμετώπισης (μηχανισμός αντιμετώπισης) είναι ένας έμφυτος ή επίκτητος τρόπος απάντησης σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον ή σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα ή σε μια κατάσταση.

24 Έχουν περιγραφεί δύο τύποι στρατηγικών αντιμετώπισης: zΗ αντιμετώπιση που έχει επίκεντρο το πρόβλημα ( problem-focused coping) zΗ αντιμετώπιση που έχει επίκεντρο το συναίσθημα ( emotion – focused coping)

25 Οι στρατηγικές αντιμετώπισης διακρίνονται επίσης σε : zμακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες zπροσαρμοστικές ή δυσπροσαρμοστικές

26 ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΒΙΩΝΟΥΝ STRESS zη σωματική άσκηση zη σωστή διατροφή zη ξεκούραση και ο ύπνος z η σωστή διαχείριση του χρόνου z η χρήση τεχνικών μεθόδων χαλάρωσης

27 Σωματική Άσκηση zΠροάγει τη βιολογική και συναισθηματική υγεία. zΤα βιολογικά οφέλη είναι βελτίωση του μυϊκού τόνου, βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και έλεγχος του σωματικού βάρους. zΤα ψυχολογικά οφέλη είναι ανακούφιση από την ένταση και χαλάρωση

28 Διατροφή zΑυξάνει το βαθμό αντίστασης του οργανισμού στο stress. zΠρέπει να αποφεύγονται ουσίες όπως καφεΐνη, αλάτι, ζάχαρη και λίπος και να προσλαμβάνονται αρκετές βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία.

29 Ξεκούραση και Ύπνος zΌταν ο οργανισμός ξεκουράζεται ανακτά τα επιθυμητά ενεργειακά επίπεδα

30 Διαχείριση του Χρόνου zΤα άτομα που διαχειρίζονται σωστά το χρόνο τους βιώνουν λιγότερο stress επειδή έχουν την αίσθηση ότι όλα είναι υπό έλεγχο zΟ έλεγχος των απαιτήσεων που έχουν οι άλλοι είναι σημαντικό στοιχείο στη σωστή διαχείριση του χρόνου z Τα άτομα που είναι πολύ πιεσμένα πρέπει αν επανεξετάζουν ¨τι πρέπει να κάνω;¨ - ¨τι οφείλω να κάνω; ¨ - ¨τι είναι αναγκαίο να γίνει;¨ και να διαχειρίζονται τις καταστάσεις αναπτύσσοντας μόνο ρεαλιστικές προσδοκίες.

31 Χρήση Τεχνικών Μεθόδων Χαλάρωσης z  Ασκήσεις αναπνοής z  Μασάζ z  Προοδευτική χαλάρωση z  Φαντασίωση z  Βιοανατροφοδότηση z  Γιόγκα z  Θεραπευτικό άγγιγμα z  Μουσικοθεραπεία z  Χιούμορ και γέλιο z  Περισυλλογή