Ηγεσία είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλα άτομα για την επίτευξη επιθυμητών στόχων. Επίσημος ηγέτης είναι ο προϊστάμενος ο οποίος και επίσημα έχει λάβει τη δικαιοδοσία και εξουσία από την επιχείρηση και του έχει δοθεί ο τίτλος του διευθυντή, του στελέχους ή του επόπτη. Ανεπίσημος ηγέτης είναι ο ηγέτης ο οποίος δεν κατέχει τυπικό ηγετικό τίτλο, αλλά ασκεί ηγεσία. Αυτό το πρόσωπο, χωρίς τυπική εξουσιοδότηση, εκχώρηση εξουσίας, θέση ή έστω αρμοδιότητα, αλλά χάρη στα προσωπικά χαρακτηριστικά του ή την εξαιρετική απόδοσή του μπορεί να επηρεάζει άλλους και να ασκεί ηγεσία.

Η μέθοδος κατανόησης της ηγεσίας επικεντρώνεται στη συμπεριφορά του ατόμου. Η θεωρία συμπεριφοράς αποτελεί προσπάθεια κατανόησης της ηγεσίας που βασίζεται σε έρευνες. Χρησιμοποιούνται οι όροι προσανατολισμός στην εργασία και προσανατολισμός στον εργαζόμενο. Ο προσανατολισμός στην εργασία έγκειται στις ενέργειες που κάνει ο ηγέτης για να ολοκληρώσει ένα έργο, Ο προσανατολισμός στον εργαζόμενο έγκειται στις ενέργειες που χαρακτηρίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο ηγέτης σχετίζεται και πλησιάζει τους υφισταμένους του.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι η αποτελεσματικότητα ενός τύπου ηγεσίας δεν αξιολογείται μόνον από το επίπεδο παραγωγικότητας που επιτυγχάνεται. Στην περίπτωση της μελέτης, ενώ τα επίπεδα παραγωγικότητας και των δύο μονάδων ήταν ισοδύναμα, ο ένας τύπος ηγεσίας προκαλούσε ικανοποίηση στους εργαζόμενους και ο άλλος δυσαρέσκεια. Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι, για την αξιολόγηση ενός τύπου ηγεσίας, πρέπει να συνεκτιμηθούν και άλλοι παράγοντες, όπως ο βαθμός ικανοποίησης των εργαζόμενων, το ποσοστό απουσιών και οι ρυθμοί εναλλαγής προσωπικού. Καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο προσανατολισμός στον εργαζόμενο είναι αποτελεσματικότερος, οι μελέτες του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν απέδειξαν ότι, ακόμα και όταν ένας τύπος ηγεσίας κρίνεται ως λιγότερο αποτελεσματικός, ενδέχεται να οδηγεί σε αυξημένη παραγωγικότητα.

Οι ερευνητές και στις δύο μελέτες, όπως και άλλοι επιστήμονες αργότερα, κατέληξαν στα ακόλουθα συμπεράσματα: Η ηγεσία έχει τουλάχιστον δύο διαστάσεις και είναι πολύ πιο σύνθετη από όσο τη θεωρούσαν τη θεωρούσαν η γενετική θεωρία και η θεωρία ηγετικών χαρακτηριστικών. Οι τύποι ηγεσίας είναι ευέλικτοι: τα στελέχη μπορούν να μεταβάλλουν την αναλογία των ενδιαφερόντων τους για την εργασία και τον εργαζόμενο ανάλογα με τις περιστάσεις. Η ηγεσία δεν είναι έμφυτη αλλά διδάσκεται. Δεν υπάρχει ένας μοναδικός τύπος σωστής ηγεσίας

Η περιστασιακή προσέγγιση είναι μία σύνθετη άποψη περί ηγεσίας και εξετάζει τους τύπους ηγεσίας, τις ικανότητες, τις δεξιότητες και τις ανάγκες ανάλογα με την περίσταση. Οι περιστασιακές προσεγγίσεις είναι γνωστές και ως θεωρίες της εξάρτησης, επειδή η αποτελεσματικότητα του ηγέτη στο να επηρεάζει άλλους εξαρτάται από τις ανάγκες της κάθε περίστασης. Το σύνολο των προσωπικών χαρακτηριστικών του manager είναι ο πιο προφανής παράγοντας που επηρεάζει την αποτελεσματικότητας της ηγεσίας. Ο δεύτερος παράγοντας που επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της ηγεσίας είναι από τον χαρακτήρα της ίδιας της εργασίας.

Οι οργανισμοί δεν είναι ουδέτερες οντότητες – ο χαρακτήρας του οργανισμού επίσης επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της ηγεσίας. τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων – οι προσωπικότητες και οι αξίες τους, οι ανάγκες και οι προηγούμενες εμπειρίες τους – επηρεάζουν τις επιλογές του στελέχους και, επομένως, την αποτελεσματικότητα του τρόπου άσκησης της ηγεσίας.

Οι Dr. Robert R. Blake και Dr. Jane Srygley Mouton βασίστηκαν στα δεδομένα των μελετών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν και του Πανεπιστημίου του Οχάιο. Οι δύο αυτοί επιστήμονες του Management έδωσαν δύο νέα ονόματα στις δύο διαστάσεις τις ηγεσίας: «ενδιαφέρον για τους ανθρώπους» και «ενδιαφέρον για την παραγωγή», όροι ταυτόσημοι με τους γνωστούς όρους που προέρχονται από τη θεωρία της συμπεριφοράς που είναι «προσανατολισμός στον εργαζόμενο» και «προσανατολισμός στην εργασία».

Θέση 1,1. Η θέση αυτή στο Διευθυντικό Πλέγμα εκφράζει εξίσου ελάχιστο ενδιαφέρον τόσο για τους ανθρώπους όσο και για την παραγωγή. Λόγω του ελάχιστου ενδιαφέροντος, αυτό το είδος διοίκησης χαρακτηρίζεται ως αδιάφορο ή ανεύθυνο. Θέση 1,9. Ο τρόπος διοίκησης αυτής της κατηγορίας χαρακτηρίζεται από το μεγάλο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους, αλλά ελάχιστο ενδιαφέρον για την παραγωγή. Ο manager που φροντίζει πολύ τους εργαζόμενους αλά δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον για την εκτέλεση της εργασίας είναι πολύ δημοφιλής και δημιυργεί άνετο εργασιακό περιβάλλον. Η εργασία του τμήματος του, όμως μπορεί να μένει πίσω ως προς την παραγωγή αφού εκεί δίνει την ελάχιστη σημασία. Αυτό το είδος διοίκησης χαρακτηρίζεται ως συναδελφικό.

Θέση 9,1. Ο τρόπος αυτός διοίκησης δίνει μέγιστη προτεραιότητα στην επίτευξη της επιθυμητής παραγωγής και ελάχιστο ενδιαφέρον ή προσοχή στις ανάγκες των εργαζομένων. Για το λόγο αυτό, χαρακτηρίζεται απολυταρχικό management. Τα στελέχη που εφαρμόζουν αυτό το στυλ διοίκησης μπορεί να επιτυγχάνουν τους στόχους τους, αλλά δεν είναι καθόλου δημοφιλής και αγαπητοί ως ηγέτες. Θεση 9,9. Η θέση αυτή στο διευθυντικό πλέγμα παρουσιάζει ότι αυτό το στυλ διοίκησης δίνει εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον τότο για τους ανθρώπους όσο και για την παραγωγή. Ωστόσο, σπανίως υιοθετείται από τους manager. Επειδή υπάρχει ίσο ενδιαφέρον για τη δουλεία και τους εργαζόμενους, ο τρόπος αυτός διοίκησης ονομάζεται ομαδικό ή δημοκρατικό management.

Θέση 5,5. Αυτός ο τρόπος διοίκησης, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο τους πλέγματος, χαρακτηρίζεται ως το management του της μέσης οδού. Σύμφωνα με τους επιστήμονες - δημιουργούς του πλέγματος το στυλ αυτό διοίκησης χαρακτηρίζει τον πιο συνηθισμένο manager, γι’ αυτόν το λόγο το αποκάλεσαν management του ανθρώπου της εταιρείας. Συμπερασματικά, παρ’ όλο που το συγκεκριμένο πλέγμα δέχθηκε πολλές κριτικές εξαιτίας της υπεραπλούστευσης του και επειδή δέχεται μόνο δύο διαστάσεις της ηγεσίας, παρ’ όλα αυτά αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που χρησιμοποιείται ευρέως από όλους τους manager των μεγάλων εταιρειών.

Θέση 5,5. Αυτός ο τρόπος διοίκησης, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο τους πλέγματος, χαρακτηρίζεται ως το management του της μέσης οδού. Σύμφωνα με τους επιστήμονες - δημιουργούς του πλέγματος το στυλ αυτό διοίκησης χαρακτηρίζει τον πιο συνηθισμένο manager, γι’ αυτόν το λόγο το αποκάλεσαν management του ανθρώπου της εταιρείας. Συμπερασματικά, παρ’ όλο που το συγκεκριμένο πλέγμα δέχθηκε πολλές κριτικές εξαιτίας της υπεραπλούστευσης του και επειδή δέχεται μόνο δύο διαστάσεις της ηγεσίας, παρ’ όλα αυτά αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που χρησιμοποιείται ευρέως από όλους τους manager των μεγάλων εταιρειών.