Ιστορία της φιλοσοφίας: Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης Σ. Σταυριανέας Τμήμα Φιλοσοφίας Παν/μίου Πατρών 14/10/2015

Σωκράτης Περιεχόμενο: στροφή στα ηθικά ερωτήματα Αναζήτηση του καθολικού, δηλαδή του γενικού μέσω ορισμών Μέθοδος: Έλεγχος και απορία

Σωκράτης Περιεχόμενο: στροφή στα ηθικά ερωτήματα Αναζήτηση του καθολικού, δηλαδή του γενικού μέσω ορισμών Μέθοδος: Έλεγχος και απορία

Σωκρατική μέθοδος 1 Σωκρατικός έλεγχος: (α) λήψη ενός ορισμού μιας έννοιας (β) Κατάδειξη παράλογων συνεπειών, ή αντιφάσεων ή ανεπάρκειας του ορισμού (γ) απορία Αρνητική μέθοδος. Κάθαρση από τις λανθασμένες πεποιθήσεις. Αναζήτηση της αλήθειας.

Σωκρατική μέθοδος 2 Πριν τον Έλεγχο: οι συνομιλητές θεωρούν ότι έχουν γνώση για κάτι ενώ δεν έχουν (διπλή άνγοια) Μετά τον Έλεγχο: συνειδητοποιούν την άγνοιά τους (σωκρατική ή απλή άγνοια) Η φιλοσοφία είναι μια αναζήτηση της αλήθειας με βάση λογικά επιχειρήματα, όχι ένα πλήρες σύστημα γνώσεων.

Σωκρατικές θέσεις Η αρετή είναι γνώση (του ορισμού της αρετής: δηλαδή του στοχείου που κάνει τα πράγματα να είναι ενάρετα). Κανείς δεν πράττει το κακό με τη θέλησή του (όλοι θέλουν να πράξουν το καλό) Η ηθική αποτυχία οφείλεται στην άγνοια

Σωκράτης & Πλάτων Σωκρατικοί διάλογοι: Απορητικοί διάλογοι. Σωκρατικά ερωτήματα: Τι είναι η ανδρεία; Τι είναι η αρετή; (Τι είναι το Χ;) Πλατωνικές απαντήσεις: ποια είναι τα αναγκαία και επαρκή χαρακτηριστικά για να έχει κάτι την ιδιότητα να είναι Χ; Ποια είναι η φύση των πραγμάτων;

Σωκράτης & Πλάτων Σωκρατικοί διάλογοι: Απορητικοί διάλογοι. Σωκρατικά ερωτήματα: Τι είναι η ανδρεία; Τι είναι η αρετή; (Τι είναι το Χ;) Πλατωνικές απαντήσεις: ποια είναι τα αναγκαία και επαρκή χαρακτηριστικά για να έχει κάτι την ιδιότητα να είναι Χ; Ποια είναι η φύση των πραγμάτων;

Αριστοτέλης: η φιλοσοφική δραστηριότητα 1 Γιατί όπως συμβαίνει και τώρα οι άνθρωποι άρχισαν να φιλοσοφούν από θαυμασμό και περιέργεια. Στην αρχή θεώρησαν άξια θαυμασμού τα παράξενα της καθημερινής ζωής και προσωρόντας σιγά σιγά με αυτόν τον τρόπο, άρχισαν να προβληματίζονται και ια τα πιο σημαντικά, λ.χ. Για τη γέννηση του σύμπαντος. Αυτός όμως που απορεί και θαυμάζει, αντιλαμβάνεται ότι άγνοεί ( γι ᾽ αυτό και ό π οιος αγα π ά τους μύθους είναι α π ό μια ά π οψη και φιλόσοφος, γιατί οι μύθοι συντίθενται από γεγονότα θαυμάσια ). ( Αριστοτέλης, Μετά τα Φυσικά Α β 12 κ. ε.)

Αριστοτέλης: η φιλοσοφική δραστηριότητα 2 Εφόσον λοιπόν οι άνθρωποι φιλοσόφησαν για να ξεφύγουν από την άγνοια τους, είναι φανερό ότι επιζήτησαν την επιστήμη για την ίδια τη γνώση και όχι χάριν κάποιας χρησιμότητας. Αυτό φαίνεται και από την πορεία των γεγονότων. Μόνο όταν όλες σχεδόν οι άμεσες ανάγκες τους ικανοποιήθηκαν, και το ίδιο συνέβη με την άνεση και την απόλαυση, μόνο τότε οι άνθρωποι στράφηκαν σε αυτού του είδους την πνευματική αναζήτηση. Είναι λοιπόν φανερό ότι τη γνώση αυτή δεν την επιζητούμε για να καλύψει άλλη ανάγκη, αλλά, όπως λέγεται ότι ελεύθερος είναι εκείνος ο άνθρωπος που υπάρχει για τον εαυτό του και όχι για κάποιον άλλον, έτσι επιζητούμε και αυτήν ως τη μόνη ελεύθερη επιστήμη. ( Αριστοτέλης, Μετά τα Φυσικά Α β20 κ. ε.)

Αριστοτέλης: αλήθεια Η θεώρηση της αλήθειας είναι α π ό τη μία κάτι δύσκολο και α π ό την άλλη κάτι εύκολο. Τεκμήριο γι ᾽ αυτό είναι ότι κανείς δεν καταφέρνει να την α π οκτήσει α π όλυτα, ούτε όμως όλοι α π οτυχγάνουν, αλλά ο καθένας λέει κάτι για τη φύση της... Ε π ομένως εάν η αλήθεια είναι σαν την π όρτα της π αροιμίας, στην ο π οία κανείς δεν α π οτυχγάνει να χτυ π ήσει, είναι κάτι εύκολο να το αγγίξουμε, με αυτήν την έννοια. ( Αριστοτέλης, Μετά τα Φυσικά α α 30 κ. ε.)

Αριστοτέλης: Απορίες Σε σχέση με την γνώση την ο π οία αναζητούμε είναι αναγκαίο να διατρέξουμε π ρώτα εκείνα για τα ο π οία π ρώτα π ρέ π ει να διατύ π ωσουμε α π ορίες. Αυτά π εριλαμβάνουν τόσο τις γνώμες π ου άλλοι έχουν διατυ π ώσει για αυτά τα θέματα, και ε πί π λέον ό, τι άλλο έχουν τυχόν εκείνοι π αραλείψει. Γιατί εκείνοι π ου θέλουν να ευ π ορήσουν είναι α π αραίτητο να διατυ π ώσουν τις α π ορίες με τον σωστό τρό π ο. Πράγματι η ευ π ορία είναι λύση των α π οριών π ου π ροηγούνται, και είναι αδύνατον για κά π οιον να λύσει έναν κόμ π ο π ου δεν γνωρίζει [ να δένει ]. ( Αριστοτέλης, Μετά τα Φυσικά Β β 30 κ. ε.)

Πως δένει και λύνει ο φιλόσοφος;