ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 1

Μέσω των δημοσίων δαπανών πραγματοποιούνται όλοι οι στόχοι του κράτους, όπως : 1.Η ανακατανομή των πόρων της οικονομίας. 2.Η επέκταση των λειτουργιών που προκαλούν εξωτερικές οικονομίες. 3.Ο επηρεασμός της ζήτησης ώστε να επιτυγχάνεται σταθεροποίηση της οικονομίας. 4.Η αναδιανομή του εισοδήματος. 5.Η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης. 6.Η κοινωνική πρόνοια. 7.Η άμυνα. κλπ 2

Τα κριτήρια ταξινόμησης των δημοσίων δαπανών. Πρώτο Κριτήριο : ( Λειτουργική ταξινόμηση ) Ποια κοινωνική ανάγκη καλύπτει η δημόσια δαπάνη. Δεύτερο κριτήριο : ( οικονομική ταξινόμηση ) Με ποιο τρόπο οι δημόσιες δαπάνες επηρεάζουν την Παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών καθώς και εισοδημάτων.. Δαπάνες που συμβάλλουν στη δημιουργία εισοδημάτων : κατασκευή έργων, αγορά υλικών κλπ Δαπάνες που συμβάλλουν στη δημιουργία εισοδημάτων χωρίς τη μεσολάβηση της παραγωγής : επιδοτήσεις, συντάξεις, επιδόματα σε ειδικές ομάδες ατόμων κλπ. Τρίτο κριτήριο : ανάλογα με το ποιος φορές του δημοσίου διενεργεί τη δαπάνη. ( Διοικητική ταξινόμηση ). Η κεντρική διοίκηση, οι δήμοι, οι ασφαλιστικοί οργανισμοί κλπ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 3

Λειτουργική ταξινόμηση Οι δαπάνες που Ικανοποιούν τις ανάγκες της Υγείας ταξινομούνται στις δαπάνες Υγείας. Η σημασία τους είναι πολύ σημαντική γιατί δίνει τη δυνατότητα στην πολιτική εξουσία να ιεραρχεί τις δαπάνες με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιείται η κοινωνική ευημερία. Οι πολίτες έτσι μπορούν να αξιολογήσουν τις προτεραιότητες που θέτει η πολιτική εξουσία. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ : 1. Ορισμένες δαπάνες συντελούν στην ικανοποίηση περισσοτέρων από μιας ανάγκης και έτσι είναι αδύνατος η απόδοση τους σε κάποια κατηγορία. 2. Υπάρχει πρόβλημα στο καθορισμό του σημείου ανάλυσης των δημοσίων δαπανών. Στους Εθνικούς Λογαριασμούς οι δαπάνες αυτές εμφανίζονται : Διοίκηση. Άμυνα. Δικαιοσύνη. Υγεία. Πρόνοια. Εκπαίδευση Λοιπά. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 4

Διοικητική ταξινόμηση Η Διοικητική ταξινόμηση βασίζεται στον φορέα που εκτελεί τη δαπάνη. Με βάση το κριτήριο αυτό, οι δημόσιες δαπάνες διακρίνονται σε : Δαπάνες Κεντρικής Διοίκησης. Δαπάνες Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ( ΟΤΑ ). Δαπάνες Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης ( ΟΓΑ ). Δαπάνες Νομικών Προσώπων Δημοσίων Δικαίου ( ΝΠΔΔ ). Η ταξινόμηση είναι χρήσιμη γιατί δίνει πληροφορίες σχετικά : Το βαθμό διοικητικής αποκέντρωσης : Ο βαθμός αποκέντρωσης εξαρτάται από τη σχέση των δαπανών της Κεντρικής Κυβέρνησης και των Δαπανών των ΟΤΑ. Το κόστος της Κοινωνικής Ασφάλισης. Τα περιθώρια ιδιωτικοποίησης : Όσο υψηλότερες είναι οι δαπάνες των ΝΠΔΔ ως ποσοστό του ΑΕΠ, τόσο ευρύτερα είναι τα περιθώρια αποκρατικοποίησης. 5 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Οι Δημόσιες Δαπάνες υποδιαιρούνται σε δυο κατηγορίες : 1. Στις Δαπάνες για Αγαθά και Υπηρεσίες. 2. Στις μεταβιβαστικές πληρωμές. Δαπάνες για Αγαθά και Υπηρεσίες. Πρόκειται για δαπάνες δημοσίων φορέων που δημιουργούν ζήτηση αγαθών και εξασφαλίζουν απασχόληση των συντελεστών παραγωγής και συμβάλλουν στη δημιουργία εισοδήματος. ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΤΆ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ. ΔΕΝ ΥΠΑΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΑΓΑΘΑ ΠΟΥ ΠΑΡΗΧΘΗΣΑΝ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΓΙΑΤΙ Η ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΑΥΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ. Τέτοιες δαπάνες είναι : Οι δαπάνες δημόσιας κατανάλωσης.( Οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων, κλπ ) Οι δαπάνες Δημόσιων Επενδύσεων ( σχολικά κτίρια, νοσοκομεία κλπ ) Οι Δαπάνες για μεταβιβαστικές πληρωμές. Είναι μονομερείς παροχές του Δημοσίου προς ορισμένους ιδιωτικούς φορείς και λειτουργούν ως αρνητικοί φόροι εισοδήματος δηλ. αυξάνουν το εισόδημα. ( επιδόματα ανεργίας, οικογενειακά επιδόματα, συντάξεις, επιδοτήσεις κλπ ) μεταβιβαστικές πληρωμές 6 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Οι Μεταβιβαστικές πληρωμές διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: 1. Μεταβιβάσεις εισοδήματος που ενισχύουν το εισόδημα των νοικοκυριών (επιδόματα ανεργίας, συντάξεις κλπ) ή των επιχειρήσεων (επιδοτήσεις τιμών προϊόντων ). 2. Μεταβιβάσεις κεφαλαίου που καλύπτουν τμήμα της δαπάνης ιδιωτικών πάγιων επενδύσεων (κτίρια, μηχανήματα, σπίτια, επιχορηγήσεις σε επενδυτές στο πλαίσιο αναπτυξιακού νόμου. 7

Μεταβιβαστικές πληρωμές Οι τόκοι του δημοσίου εντάσσονται στις δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Οι συντάξεις προς δημοσίους υπαλλήλους θεωρούνται δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Οι δαπάνες για την παιδεία και την έρευνα ταξινομούνται στις καταναλωτικές δαπάνες. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΜΙΑΣ ΟΡΘΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. ΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΓΕΝΘΥΣΝΗΣ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΑΜΒΛΥΣΝΣΗΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ 8

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ WAGNER ADOLF ( Γερμανός Οικονομολόγος του 19 ου αιώνα ) Παρατήρησε την τάση διαχρονικής αύξησης των δημοσίων δαπανών, την οποία συνδύασε με τους θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Καθώς αναπτύσσεται μια οικονομία, οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνουν σε βάρος των δαπανών του ιδιωτικού τομέα.. Δεδομένης της αποταμίευσης, κάθε αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών θα πρέπει να συνοδεύεται από ισόποση αύξηση της συνολικής δαπάνης για ιδιωτικά και δημόσια αγαθά. Ο δημόσιος τομέας ενισχύει συνεχώς το ρόλο του στην παραγωγική διαδικασία. 9

Που οφείλεται η επέκταση της οικονομικής δράσης του κράτους; Στην αύξηση του εισοδήματος: Όσο αυξάνεται το εισόδημα τόσο μεγαλύτερη είναι και η ζήτηση για δημόσια αγαθά αλλά και το κράτος κάνει προσπάθεια να προσφέρει περισσότερα αγαθά, καλυπτόμενο από την υψηλή φορολόγηση. Στις τεχνολογικές μεταβολές: Το κράτος επενδύει σε τομείς όπου δεν μπορεί ο ιδιώτης όπως η πυρηνική ενέργεια. Επίσης το κράτος ανανεώνει τον παρωχημένο μηχανολογικό εξοπλισμό. Στην αστικοποίηση Στις αντιλήψεις του κοινωνικού συνόλου όσον αφορά το ρόλο του κράτους. Η ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΟΜΑΛΗ ΑΝΤΟΘΕΤΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ. 10 Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ WAGNER ADOLF ( Γερμανός Οικονομολόγος του 19 ου αιώνα )

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΧΘΕΙ ΤΟ ΑΓΑΘΟ; Το πρόβλημα λύνεται μέσω των δυνάμεων της αγοράς που καθορίζουν και τις άριστες ποσότητες των αγαθών που θα παραχθούν. Για τον καθορισμό της άριστης ποσότητας χρησιμοποιείται η μέθοδος κόστους – ωφέλειας. ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Πως καθορίζεται η ποσότητα των δημόσιων αγαθών που πρέπει να παραχθεί; Μπορεί η μέθοδος αυτή να εφαρμοστεί και στα δημόσια αγαθά; Τα ερωτήματα που τίθενται είναι επομένως: 1.Πως μπορεί κανείς να ορίσει τα μεγέθη του κόστους και της ωφέλειας που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την αξιολόγηση της δημόσιας δαπάνης; 2.Πως μπορεί να αποτιμηθεί το κόστος και η ωφέλεια αγαθών που το ποιοτικό στοιχείο υπερισχύει του ποσοτικού; 3.Πώς να συγκριθεί το κόστος και η ωφέλεια από μια δαπάνη όταν τα δυο στοιχεία δημιουργούνται μακροπρόθεσμα και όχι σε μια ορισμένη στιγμή; 11