Πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΘΑΛΗΣ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΚΟ»

Πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ Μάρτιος 2012 – Νοέμβριος Ερευνητές Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου  σε συνεργασία με καθηγητές από το University College – London, το ΟΠΑ, το ΕΚΠΑ, το ΑΠΘ, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς και ερευνητές από το ΕΚΚΕ και το ΙΔΟΣ. Λίγα Λόγια για το Πρόγραμμα

Ερευνητικές δημοσιεύσεις

Η αξιολόγηση των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών μπορεί να έχει μακροχρόνια οφέλη : Γιατί η ελληνική κοινωνία χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλούς δείκτες εμπιστοσύνης Γιατί υπάρχει η ευρύτερη ψευδαίσθηση στην ελληνική κοινή γνώμη ότι οι δεσμοί αλληλεγγύης (εκτός οικογένειας) είναι ισχυρότεροι από άλλες χώρες. Γιατί οι Οργανώσεις στην Ελλάδα πάσχουν από ένα έλλειμμα αξιοπιστίας (εν μέρει αποτέλεσμα της διεύρυνσης και ισχυροποίησής τους από πάνω (top- down) – κυρίως μέσω των χρηματοδοτήσεων της ΕΕ – και γενικότερα γιατί οι θεσμοί στην Ελλάδα (κρατικοί ή μη κρατικοί) πάσχουν σε επίπεδο νομιμοποίησης.

Αξιολόγηση Η συγκέντρωση δεδομένων και εγγράφων, η συμπλήρωση ερωτηματολογίων κλπ. αποτελούν από μόνα τους κίνητρο για βελτίωση. Η ίδια η αξιολόγηση – εφόσον επαναλαμβάνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα αποτελεί σημαντικότατο κίνητρο για αλλαγή δομών και διαδικασιών. Τα στοιχεία της αξιολόγησης επιτρέπουν συγκρίσεις Τα στοιχεία της αξιολόγησης αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την σχετική ακαδημαϊκή έρευνα η οποία, σε γενικές γραμμές, πάσχει από την έλλειψη αξιόπιστων ποσοτικών δεδομένων.

Στόχος Διάφορες μορφές «ρύθμισης» (regulation) του χώρου  Αυστηρή ρύθμιση – π.χ. νομοσχέδιο για τις ΚΟΠ  Ήπια ρύθμιση – π.χ. προσπάθειες αυτορρύθμισης του χώρου  Η προσπάθεια αξιολόγησης ΔΕΝ αποτελεί προσπάθεια ρύθμισης αλλά ανάδειξης της θετικής συμβολής των ΜΚΟ στην ελληνική κοινωνία

Στόχος Καταγραφή & Αξιολόγηση Ελληνικών ΜΚΟ  Ανάδειξη καλών πρακτικών  Ενδυνάμωση του τομέα  Προβολή του τομέα και της προσφοράς του

Μεθοδολογία Έμφαση σε ποσοτικά στοιχεία  Αποτελεσματικότητα – 45% Αποτελεσματικότητα – 45%  Οργανωτική ικανότητα – 20% Οργανωτική ικανότητα – 20%  Διαφάνεια – 35% Διαφάνεια – 35% Ratings

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

Μη ύπαρξη διαθέσιμων στοιχείων - 38% Αδυναμία συμμετοχής λόγω φόρτου εργασίας – 43% Αντίθετοι στη διαδικασία – 19% Λόγοι μη συμμετοχής

Οι συμμετέχουσες οργανώσεις

Δύο στις τρεις ΜΚΟ δραστηριοποιούνται σε έως τρεις διαφορετικούς τομείς

Μισθωτοί Ελεύθεροι Επαγγελματίες Σύνολο Τακτικοί Εθελοντές Περιστασιακοί Εθελοντές Σύνολο Προσωπικό & Εθελοντές

Χρηματοδοτικό Μείγμα

Τοπ 15 - Προσωπικό ONOMAΠροσωπικό EQUAL society580 ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ344 Αθήνα - Κοινωνική Μέριμνα269 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 235 ΕΛΕΠΑΠ226 ΜΕΤΑδράση169 ΚΜΟΠ155 ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΑ SOS ΕΛΛΑΔΟΣ152 ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ145 PRAKSIS144 ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΠΑΣΤΙΚΩΝ 126 ΕΛΙΞ116 ΕΔΡΑ115 ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ99 ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ70

Τοπ 15 – Κύκλος Εργασιών ONOMA Κύκλος Εργασιών ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ACTIONAID HELLAS ΚΜΟΠ ΕΛΕΠΑΠ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΑ SOS ΕΛΛΑΔΟΣ PRAKSIS ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΠΑΣΤΙΚΩΝ MIO - ECSDE ΕΔΡΑ Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ EQUAL society ΑΣΥΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Αθήνα - Κοινωνική Μέριμνα

Μερικές Συγκρίσεις Συνολικά ο αριθμός των μισθωτών στον Τρίτο Τομέα στην Ελλάδα αντιστοιχεί περίπου στον αριθμό του προσωπικού μιας μεγάλης ελληνικής επιχείρησης όπως η Λιντλ Ελλας (4000 μισθωτοί) ή της Jumbo ΑΕ (2880) Τα έσοδα οργανισμών όπως το Χαμόγελο του Παιδιού, η Actionaid και η ΕΛΕΠΑΠ (8-10 εκατομμύρια ευρώ ετησίως) είναι σχεδόν διπλάσια από τους προϋπολογισμούς μικρών Πανεπιστημίων (συμπεριλαμβανομένων μισθών και λειτουργικού κόστους) όπως του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (γύρω στα 6 εκατομμύρια). Αν ήταν επιχειρήσεις τουλάχιστον 10 ΜΚΟ θα κατατάσσονταν στις 500 μεγαλύτερες της χώρας τόσο σε κύκλο εργασιών όσο και σε αριθμό προσωπικού.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αποτελέσματα Αξιολόγησης

Εύρος Βαθμολογιών ανά κριτήριο αξιολόγησης

Αποτελέσματα ανά Τομέα Δραστηριοποίησης

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,40,247 Οργάνωση ,70,355 Διαφάνεια ,80,329 Τελική Βαθμολογία ,00,199

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,80,222 Οργάνωση ,60,338 Διαφάνεια ,90,292 Τελική Βαθμολογία ,80,172

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,50,199 Οργάνωση ,30,346 Διαφάνεια ,90,300 Τελική Βαθμολογία ,00,179

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,90,192 Οργάνωση ,50,338 Διαφάνεια ,90,290 Τελική Βαθμολογία ,10,167

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,40,224 Οργάνωση ,20,326 Διαφάνεια ,10,378 Τελική Βαθμολογία ,70,189

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,10,215 Οργάνωση ,80,353 Διαφάνεια ,30,322 Τελική Βαθμολογία ,40,188

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,40,215 Οργάνωση ,80,351 Διαφάνεια ,00,311 Τελική Βαθμολογία ,50,175

Μέσος Όρος ΔιάμεσοςΕλάχιστοΜέγιστο Τυπική απόκλιση CV Αποτελεσματικότητα ,60,198 Οργάνωση ,20,330 Διαφάνεια ,90,283 Τελική Βαθμολογία ,20,166

Γενικά Συμπεράσματα Στους τομείς «Κοινωνική Αλληλεγγύη» (111) και «Υγεία- Πρόνοια-Σίτιση-Στέγαση» (100) φαίνεται να δραστηριοποιείται ο μεγαλύτερος αριθμός ΜΚΟ. Το χρηματοδοτικό μείγμα των ΜΚΟ διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τη νομική μορφή και τους τομείς δράσεων. Κατά μέσο όρο ο κύκλος εργασιών ανέρχεται στο 0,5 εκατ. € για τις ΑΜΚΕ και 0,75 εκατ. € για τα Σωματεία. Έχει υπερδιπλασιαστεί ο αριθμός των απασχολουμένων. Περισσότερες από 6 στις 10 οργανώσεις που συμμετείχαν στη διαδικασία αξιολόγησης κατάφεραν να συγκεντρώσουν τρία ή τέσσερα αστέρια.

Γενικά Συμπεράσματα Το μέγεθος μιας ΜΚΟ δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την συγκέντρωση υψηλής βαθμολογίας. Σε γενικές γραμμές η υπεροχή είναι οριζόντια: οι ΜΚΟ που βρίσκονται υψηλά στη βαθμολογική κλίμακα καταγράφουν υψηλές επιδόσεις σε κάθε ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης, την αποτελεσματικότητα, την οργάνωση και τη διαφάνεια. Ένας σημαντικός αριθμός ΜΚΟ καταγράφει υστέρηση στον τομέα της διαφάνειας. Δεν φαίνεται να υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τη συνολική ή επί μέρους επίδοση ανάλογα με τη νομική μορφή. Δεν φαίνεται να υπάρχει σύνδεση μεταξύ εύρους δραστηριοτήτων και συνολικής επίδοσης.

Προβληματισμοί Στατική και όχι δυναμική εικόνα Κίνδυνος της έμφασης σε ποσοτικά στοιχεία και όχι σε ποιοτικά Αυθαιρεσίες κάθε ταξινόμησης

Το Μέλλον Είναι σημαντικό να συνεχιστεί η «χαρτογράφηση» (mapping) του χώρου – καθώς όπως δείχνουν τα στοιχεία του Θαλή υπάρχει μεγάλη κινητικότητα. Είναι σημαντικό να συνεχισθεί η αξιολόγηση (με προσαρμογές και προσθήκες που θα φέρουν περισσότερα δεδομένα) προκειμένου να ενδυναμωθούν τα κίνητρα βελτίωσης.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Αποτελεσματικότητα Α.1 Οικονομική Αποτελεσματικότητα Ποσοστό Πάγιων Εξόδων ως προς το Συνολικό Κύκλο Εργασιών Ποσοστό Εξόδων Επικοινωνίας & Fundraising ως προς το Συνολικό Κύκλο Εργασιών Ποσοστό Εξόδων Προσέλκυσης & Διαχείρισης Εθελοντών ως προς το Συνολικό Κύκλο Εργασιών Α.2 Οικονομική Σταθερότητα Χρηματοδοτικό Μείγμα Μεταβολές Χρηματοδοτικού μείγματος (bonus ιδιώτες και μέλη) Μεταβολές Προϋπολογισμού

Αποτελεσματικότητα Α.3 Επιχειρησιακή Αποτελεσματικότητα Δυνατότητα προσδιορισμού του αριθμού επωφελούμενων και αντίκτυπου δράσεων Α.4 Συγκριτική Ανάλυση Ποσοστό Κριτηρίων Ομάδας Α με βαθμολογία ανώτερη του τομεακού benchmark (1-15): ≤ 30% = 5 βαθμοί, ≤ 60% = 10 βαθμοί, ≥ 61% = 15 βαθμοί >

Οργανωτική Ικανότητα Β.1 Εσωτερική Οργάνωση Διάκριση μεταξύ Διοικητικού Συμβουλίου και Ομάδας Διαχείρισης Διάκριση καθηκόντων (εξαιρούνται οι πολύ μικρές και πολύ νέες οργανώσεις) Συχνότητα Συνεδρίασης ΔΣ Ύπαρξη Ενημερωμένου Αρχείου Εθελοντών Β.2 Οργανωτική Αποτελεσματικότητα Συνολικός Κύκλος Εργασιών / Αριθμός Προσωπικού Συνολικός Κύκλος Εργασιών / Αριθμός Εθελοντών Μεταβολές Αριθμού Εθελοντών Β.3 Συγκριτική Ανάλυση Ποσοστό Κριτηρίων Ομάδας Β με βαθμολογία ανώτερη του τομεακού benchmark ≤ 25% = 5 βαθμοί, > 25% & ≤ 50% = 10 βαθμοί, > 50% & ≤ 75% = 15 βαθμοί, > 75% = 20 βαθμοί. >

Διαφάνεια Γ.1 Ενημέρωση Ύπαρξη ιστοσελίδας Αναρτημένο επίσημο καταστατικό της οργάνωσης Αναρτημένοι ισολογισμοί τουλάχιστον δύο (2) τελευταίων ετών Έλεγχος ετήσιων ισολογισμών από ορκωτούς ελεγκτές Δημοσιευμένα ονόματα μελών Διοικητικού Συμβουλίου Δημοσιευμένα κύρια ονόματα Ομάδας Διαχείρισης Τρόποι επικοινωνίας με μέλη, συνδρομητές και χορηγούς Δημοσιευμένες εκθέσεις δράσης φορέα Γ.2 Συγκριτική Ανάλυση Ποσοστό Κριτηρίων Ομάδας Γ με βαθμολογία ανώτερη του τομεακού benchmark ≤ 30% = 5 βαθμοί, ≤ 60% = 10 βαθμοί, ≥ 61% = 15 βαθμοί > >