ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΕΛΙΑΣ Ιταλία 200 Ισπανία 156 Ελλάδα >40 ~ 600 ποικιλίες παγκόσμια (σε Μεσόγειο και Νέο κόσμο) Από μακροχρόνια επιλογή δέντρων αγριελιάς Η επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας ελιάς = ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας επιτυχίας, ποσοτικά και ποιοτικά, στην παραγωγή ελαιοκομικών προϊόντων Ιταλία 200 Ισπανία 156 Ελλάδα >40 τεχνική του ζυμογράμματος (ηλεκτροφορικά πρότυπα 16 ενζυμικών συστημάτων, από τους κόκκους της αντίστοιχης γύρης τους Αναγνωστόπουλος Π =. 38 μικρό- μεσό- αδρόκαρπες Λύχνος = 42 μικρο-, μεσο-, μακρο-πύρηνες Π. Ποντίκης, Μ. Λουκάς= 27 με τεχνική ζυμογράμματος

ΚΡΙΤΗΡΙΑ περιγραφής - ταξινόμησης ή επιλογής ποικιλιών Ως προς το προϊόν: παραγωγικότητα, ποιότητα καρπού και ελαιολάδου, αλλά και εμπορικότητα του (ως προς τις προτιμήσεις του καταναλωτή)... Ως προς το δέντρο: ζωηρότητα (καθορίζει τον τρόπο καλλιέργειας), προσαρμοστικότητα σε έδαφος, κλίμα, αντοχή σε ασθένειες και εχθρούς, αυτόστειρο ... Η ποικιλία (το γενετικό υλικό) καθορίζει τα όρια στην παραγωγικότητα και την ποιότητα των προϊόντων, αλλά η ελιά είναι «οικοπλαστικό φυτό»  πολλές φαινοτυπικές διαφορές δεν έχουν γενετική βάση, αλλά απορρέουν από την επίδραση του περιβάλλοντος

Διάκριση ποικιλιών ανάλογα με την κατεύθυνση παραγωγής Ελαιοποιήσιμες ή παραγωγής ελαιολάδου Επιτραπέζιες ή βρώσιμες Διπλής ή μικτής χρήσης Η διάκριση στηρίζεται κυρίως στα παρακάτω: χημική σύνθεση της σάρκας (% σακχάρων, ελαιοπεριεκτικότητα κ.λ.π.) αναλογία σάρκας/πυρήνα (κουκουτσιού), ευκολία διαχωρισμού πυρήνα από σάρκα, μετασυλλεκτική συμπεριφορά κ.α.

Στρατηγική για την επιλογή των ποικιλιών Έλεγχος της αγοράς για εμπορικότητα της ποικιλίας και ο σκοπός της καλλιέργειας (για λάδι ή επιτραπέζια) Μελέτη περιβαλλοντικών παραγόντων ως προς τις απαιτήσεις της ποικιλίας (έδαφος, κλίμα, δυνατότητα ποτίσματος, ποιότητα νερού, μικροκλίμα) Συμπεριφορά ποικιλίας στο δεδομένο περιβάλλον ως προς την παραγωγικότητα και ποιότητα προϊόντος και ως προς τους κύριους εχθρούς και ασθένειες της Η επιδιωκόμενη πυκνότητα φύτευσης σε συνδυασμό με τη δυνατότητα εκμηχάνισης της καλλιέργειας Επιλογή 1 ή περισσότερων επικονιαστών για καλύτερη επικονίαση και εξασφάλιση υψηλής παραγωγικότητας

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ α) Ελαιοποιήσιμες - Λαδολιές ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ α) Ελαιοποιήσιμες - Λαδολιές Ποικιλία Άλλα ονόματα Περιοχές καλλιέργειας  Κορωνέικη  Λιανολιά, Ψιλολιά, Λαδολιά, Κρητικιά, Κορωνιά, Κορώνι, Βάτσικη, Βιανίτικη Η πιο διαδεδομένη, αντικαθιστά πολλές (αποδίδει κι αντέχει πολύ)  Κρήτη, Πελοπόννησος, Σάμος, Νησιά Ιονίου...  Μαστοειδής  Τσουνάτη, Μουρατολιά, Μαστολιά, Αθηνολιά  Πελοπόννησος, Κρήτη  Βαλανολιά Βολάνα, Κολοβή, Μυτιληνιά Μυτηλίνη, Χίος, Σκύρος  Λιανολιά Κερκύρας  Σουβλολιά, Κορφολιά, Λαδολιά, Νερολιά,Δαφνόφυλη  Κέρκυρα, Παξοί, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Λευκάδα Κουτσουρελιά   Λαδολιά, Λιανολιά χονδρή, Πατρινή ή Πατρινιά, Κουρελιά, Κουρτελιά Αχαΐα,  Κορινθία, Ναύπακτος, Μεσολόγγι, Λακωνία

Ελαιοποιήσιμες – Λαδολιές: Δέντρο Ποικιλία Βλάστηση Ύψος Φύλλα  Κορωνέικη Πλαγιόκλαδο 5-7 μ. βαθυπράσινα μικρά 5,47 Χ 1,03 εκ.  Μαστοειδής Ορθόκλαδο 6-8 μ. Οξύληκτα ανοιχτοπράσινα με εμφανές το κεντρικό νεύρο στην πάνω επιφάνεια 6,18 Χ 1,18 εκ. Βαλανολιά Αραιά βαθυπράσινα, ακανόνιστο σχήμα 6,21Χ1,24 εκ.  Λιανολιά Κερκύρας Υψηλόκορμο 12-14 μ. Μεγάλα βαθυπράσινα φύλλα, που αναδιπλώνουν 6,67Χ1,49 εκ. Κουτσουρελιά ~ Ορθόκλαδο κοντά μεσογονάτια Βαθυπράσινα 3,97Χ0,88

Ελαιοποιήσιμες – Λαδολιές: Καρπός Ποικιλία σχήμα Βάρος (γρ.) πυρήνας Σάρκα/πυρ. % σε λάδι κ.α.  Κορωνέικη Πολύ μικρό μαστοειδής κυρτωμένη άκρη + θηλή 1,3 όπως καρπός + 7 αβαθείς γλυφές 6,6:1 27% Άφθονη καρποφορία  Μαστοειδής Ωοειδής + θηλή 2,6 όπως καρπός + 10 αβαθείς γλυφές 6:1 ως 8:1 20 ως 30% Βαλανολιά Όπως το βαλανίδι 3,87 όπως καρπός + 9 αβαθείς γλυφές 6,1:1 22% Όψιμος καρπός  Λιανολιά Κερκύρας Κυλινδρο-κωνικό μικρό + ραφή + θηλή όπως καρπός + 2 άκρα σε αιχμή + 7-8 αβαθείς γλυφές 7,5:1 20% Καλό λάδι Κουτσουρελιά Κυλινδρο-κωνικό + ραφή + θηλή 1,2 μικρό σφαιρικό + 2 άκρα σε αιχμή + 7-8 γλυφές 5:1 25% Μέτριο λάδι

Ελαιοποιήσιμες – Λαδολιές: Αγρονομική συμπεριφορά Ποικιλία Ανθεκτική σε Ευδοκιμεί σε Ευαίσθητη σε  Κορωνέικη ξηρασία, ισχυρούς ανέμους άγονα εδάφη περιοχές με λίγες βροχές Φυματίωση, Δάκο, Ρυγχίτη  Μαστοειδής ψύχος Ως 1000 μ κυκλοκόνιο Βαλανολιά Ως 650 μ  Λιανολιά Κερκύρας Ως και σε βράχους Δάκο Κουτσουρελιά Απαιτητική σε νερό και θρ. στοιχεία Ως 500 μ Φυματίωση, Κυκλοκόνιο, μέτρια σε δάκο

1. Κορωνέϊκη, Λιανολιά, Ψιλολιά Λαδολιά, Κρητικιά... Αποκλειστικά για λάδι εκλεκτό, αρωματικό Ανθεκτική και μεγάλης απόδοσης Ελάχιστες απαιτήσεις σε ψύχος Προσαρμογή σε ξηρές και θερμές περιοχές Με άρδευση, λιγότερη παρενιαυτοφορία Σε γόνιμες περιοχές, κρεμοκλαδής Πρώιμη Ωρίμαση (αρχές 10ου - τέλη 12ου) Επικονιαστής για πολλές άλλες ποικιλίες Από τις καλύτερες για παραγωγή λαδιού (άριστο άρωμα και καλή γεύση)

2. Μαστοειδής, Τσουνάτη, Μουρατολιά Ανθίζει όψιμα. Αντέχει στο ψύχος Μεγάλες ζημιές από το Δάκο Από αυτές οι «κολυμπάδες» 3. Βαλανολιά, Μυτιλινιά Και για διαλεκτές ελιές (για εξαγωγή)

Απαιτητική ως τα εδάφη και το νερό. Πρώιμη 4. Λιανολιά Κερκύρας Και σε άγονα πετρώδη εδάφη, αλλά θέλει αυξημένη υγρασία. Όψιμη Παρενιαυτοφορεί έντονα 5. Κουτσουρελιά Απαιτητική ως τα εδάφη και το νερό. Πρώιμη

Ποικιλίες για Βρώσιμες ελιές Συνήθως είναι ειδικές ποικιλίες, μόνο για βρώσιμες, χοντρές ελιές, που δεν δίνουν εξαιρετικής ποιότητας λάδι Στην Ελλάδα υπάρχει παράδοση στην επεξεργασία της μαύρης ώριμης ελιάς διαφόρων ποικιλιών, σε αντίθεση με την Ισπανία, όπου κυριαρχεί η πράσινη ελιά Η πιο εύκολη και πιο φυσική ελιά που καταναλώθηκε από τον άνθρωπο: θρούμπα ή σταφιδολιά (ώριμη ελιά που ξεπικρίζει μόνη της, με φυσικές διεργασίες, ακόμη από το δέντρο)

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ β) Επιτραπέζιες  Επιτραπέζιες ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ β) Επιτραπέζιες Ποικιλία Άλλα ονόματα Περιοχές καλλιέργειας  Κονσερβολιά Αμφίσσης,  Αγρινίου, Άρτας, Βοιωτική, Βολιώτικη, Χονδρολιά, Κορομηλάτη, Μηλολιά, Στρογγυλολιά Σε όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδας, κυρίως Κεντρική και Δυτική Ελλάδα, Χαλκιδική  Καλαμών Αετονυχιά, Αετονύχι, Καλαματιανή, Κορακοελιά Τσιγκέλι, Χοντρολιά Σε όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδας, κυρίως Λακωνία, Μεσσηνία και Αγρίνιο

Επιτραπέζιες : Δέντρο Επιτραπέζιες : Καρπός Ποικιλία Βλάστηση Ύψος Φύλλα  Κονσερβολιά Ποικιλόμορφη, επηρεάζεται πολύ από το περιβάλλον 6-10 μ Βαθυπράσινα 7,4 Χ 1,29 εκ.  Καλαμών ζωηρή 7-10 μ Μεγάλα Βαθυπράσινα 8,48 Χ 1,64 εκ. Επιτραπέζιες : Καρπός Ποικιλία σχήμα Βάρ. (γρ.) πυρήνας Σάρκα/πυρ. % σε λάδι κ.α.  Κονσερβολιά Σφαιρικό ή ωοειδές, πολύ μεγάλο, 100-400/κιλό 5,8 Όπως καρπός, 5 βαθιές γλυφές 7-9:1 15-20% Σάκχαρα : 3,5-2,5% πράσινες 2% μαύρες  Καλαμών Μονόπλευρο κυρτό 140-300/κιλό 9-10 βαθιές γλυφές 3,7-2,2% πράσινες

Επιτραπέζιες: Αγρονομική συμπεριφορά Ποικιλία Ανθεκτική σε Ευδοκιμεί σε Αποδόσεις  Κονσερβολιά ψύχος Ως 600 μ 684 κιλά/στρ  Καλαμών Σε περιοχές με πολλές βροχές και σχετική υγρασία 592 κιλά/στρ 1. Κονσερβολιά ή Αμφίσσης Η πιο διαδεδομένη βρώσιμη (παραγωγική) Μεγαλόκαρπη, για πράσινη ή μαύρη 2. Καλαμών ή Αετονυχιά Η εκλεκτότερη βρώσιμη, για Μαύρες ελιές «χαρακτές ξιδάτες» (ΠΟΠ Καλαμών)

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ γ) Διπλής χρήσης ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ γ) Διπλής χρήσης Ποικιλία Άλλα ονόματα Περιοχές καλλιέργειας Μεγαρείτικη Βοβωδίτικη, Λαδολιά  Περαχωρίτικη, Χονδρολιά  Αττική, Βοιωτία, Κυνουρία  Κοθρέικη Μανάκι  Μανακολιά,Κορινθιακή, Μανακολιά, Γλυκομανάκι Κυνουρία,Αργολίδα, Δελφοί, Κορινθία, Άμφισσα ... Αμυγδα-λολιά Αμυγδαλοραχάτη, Ισπανική, Κουρομύτα, Στραβομύτα Λίγο σε Αττική, Φωκίδα Θρουμπολιά, Χοντρολιά Αρκούδα, Θασίτικη, Λαδολιά, Ντόπια, Ξανθολιά, Ρεθεμνιώτικη Θάσος, Σάμος, Χίος, Αττική, Εύβοια, Κρήτη, Ρόδος ... Χονδρολιά Χαλκιδικής  Χαλκιδική Καρυδολιά Καρυδοραχάτη, Κολυμπάδα ... Κυρίως Χαλκιδική, Φωκίδα, Φθιώτιδα, Αττική, Εύβοια Γαϊδουρολιά Αδρόκαρπη Δαμασκηνάτη, Ισπανική, Κορομηλολιά, Παλαμάρα Σποραδικά παντού  Κολοβή  Μυτιληνιά, Βαλανολιά  Λέσβος, Χίος

Γαϊδουρολιά Αδρόκαρπη Διπλής χρήσης : Δέντρο Ποικιλία Βλάστηση Ύψος Φύλλα Μεγαρείτικη Πλαγιόκλαδη 5-8 μ Στραμμένα προς πάνω 6,64 Χ 0,93  Κοθρέικη Μανάκι μέτρια 5-7 μ Βαθυπράσινα 5,68 Χ 1,36 Αμυγδαλολιά Μικρή (για θαμνώδες) Ανοικτοπράσινα 8,17 Χ 1,31 Θρουμπολιά, Χοντρολιά Ορθόκλαδο 6-10 μ Πράσινα 5,69 Χ 1,24 εκ. Χονδρολιά Χαλκιδικής Καρυδολιά Μέτρια, ορθόκλαδη Ζωηρό 8-10 μ Ανοιχτοπράσινα 6,94 Χ 1,40 εκ. Γαϊδουρολιά Αδρόκαρπη 5-6 μ 7,53 Χ 1,3 εκ.

Διπλής χρήσης : Καρπός (1) Διπλής χρήσης : Καρπός (1) Ποικιλία σχήμα Βάρ. (γρ.) πυρήνας Σάρκα/πυρ. % σε λάδι κ.α. Μεγαρείτικη Ροπαλοειδές κυρτό άκρο + θηλή 4,54 Όπως καρπός + βάση λεπτή + άκρο κυρτό + 10 αβαθείς γλυφές 8,4:1 21% Για πράσινες τσακιστές, μαύρες πατητές  Κοθρέικη Μανάκι Σφαιρικό ως ωοειδές 4,20 Κυλινδροκωνικό + κυρτό άκρο + 7 αβαθείς γλυφές Συνεκτική σάρκα 4,6:1 18% Για μαύρες Αμυγδαλολιά επίμηκες + άκρο κυρτό + θηλή Μεγάλο 100-200/κιλό 5,5 ως 6,5:1 18-20% Για πράσινες, όχι μαύρες (μαλακές στη συντήρηση)

Διπλής χρήσης : Καρπός (2) Διπλής χρήσης : Καρπός (2) Ποικιλία σχήμα Βάρ. (γρ.) πυρήνας Σάρκα/πυρ. % σε λάδι κ.α. Θρουμπολιά, Χοντρολιά Κυλινδροκωνικό + θηλή 200-300/κιλό Όπως πριν +άκρο κυρτό + άκρο ακίδα + 9 αβ.γλυφές 4,7:1 20-28% Για θρούμπες Χονδρολιά Χαλκιδικής Επιμήκης + άκρο κυρτό, μοιάζει με Αμυγδαλολιά, αλλά πιο μεγάλη ανόμοιο Στην πλήρη ωρίμαση καστανο-ιώδες Για πράσινες Καρυδολιά Κυλινδροκωνικό Μεγάλο+ θηλή 5,80 5,1-6,4:1 18-23% Για πράσινες + μαύρες Γαϊδουρολιά Αδρόκαρπη Επίμηκες, κυρτή πλευρά (δαμάσκηνο) 10,5 Όπως πριν + λεπτός σε βάση + άκρο ακίδα + 10 αβ. γλυφές 9,7:1 17% Για πράσινες ημιώριμες

Διπλής χρήσης: Αγρ/κή συμπεριφορά Ποικιλία Ανθεκτική σε Ευαίσθητη σε Άλλα Μεγαρείτικη Ξηρασία, φυματίωση Ψύχος, φλοιοφάγο Παρενιαυτοφορεί πολύ Για τσακιστές  Κοθρέικη Μανάκι Ξηρασία, ανέμους, ψύχος, ως 900 μ Εκτιμάται όπου δεν έχουν κονσερβολιά Αμυγδαλολιά Κακή συντήρηση Θρουμπολιά, Χοντρολιά Θέλει νερό,γόνιμο έδαφος και ψύχος Κυκλοκόνιο Απαιτεί phoma Oleae + ξηροθερμικό φθινόπωρο Χονδρολιά Χαλκιδικής Εύγευστη, διατηρείται πολύ Ανταγωνίζεται τις 2 άλλες βρώσιμες σε εξαγωγές Καρυδολιά ψύχος Παραγωγική Γαϊδουρολιά Αδρόκαρπη Μη παραγωγική – στερείται οικον. ενδιαφέροντος

ΔΙΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 1. Μεγαρείτικη 2. Κοθρέικη Μανάκι

Διπλής χρήσης 3. Θρουμπολιά 5. Χαλκιδικής ή Γαϊδουρολιά Θρούμπες: βρώσιμες ελιές από το δέντρο, λόγω Phoma oleace + ξηροθερμικό φθινόπωρο. Συχνά διατηρούνται σε άρμη (όπως οι τσακιστές), αλλά και λάδι 5. Χαλκιδικής ή Γαϊδουρολιά Μεγάλες, με θηλή Μόνο για πράσινες Εκτροπή της ζύμωσης (ζαπατέρα)

ΞΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ (1) Piqual: Για λάδι. Ισπανική, ζωηρή, αλλά κοντά κλαδιά, καρποί αραιοί ή δίδυμοι, ελλειψοειδείς, πλατιά κορυφή, κάτω πιο στρόγγυλοι, μέσοι  μεγάλοι, σάρκα λευκή στο κέντρο, ερυθρή προς φλοιό. % σε λάδι 23,8 – 27,7%. ΌΧΙ αργιλώδη εδάφη, ξηρασία. Μεσοπρώιμη, αντέχει στο δέντρο πάνω αρκετά. Ανθεκτική σε φυματίωση, λίγο σε δάκο και κυκλοκόνιο

ΞΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ (2) Manzanilla: Για εκλεκτές πράσινες. Ισπανική, πλαγιό-κλαδη, ζωηρή, μέτριου ύψους (συγκομιδή εύκολη). Καρπός: καλό μέγεθος (120-340/κιλό), σάρκα / πυρήνα 6/1, 20 % σε λάδι. Αρκετή παραγωγή > ΚορωνέΙκη. Άριστη προσαρμογή σε Κρήτη (αντέχει σε ξηροθερμικές συνθήκες). Αντέχει σε κυκλοκόνιο, όχι σε βακτηρίωση και ψύχος. Ενδιαφέρει για Ελλάδα – πολλοί διαφορετικοί κλώνοι

ΞΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ (3) Gordal : Ισπανική μεγαλόκαρπη, και σε Αμερική, Β.Αφρική Ελλάδα. Εξαιρετικές ελιές άρμης πράσινες .Συγκομιδή στο κατάλληλο μέγεθος, πριν ωριμάσει. Sevillana: Μεγάλοι καρποί, πλαγιόκαρπη (συγκομίζεται εύκολα). Συγκομιδή πριν το χειμωνιάτικο ψύχος. Η επεξεργασία της είναι δύσκολη και δίνει κατώτερες επιτραπέζιες ελιές από Manzanilla. Ανθεκτική σε κυκλοκόνιο, ευαίσθητη σε βακτηρίωση και σχοινοκαρπία, split-pit, soft nose

ΞΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ (4) Ascolana : Ιταλική ποικιλία που καλλιεργείται στην Αμερική, το Ισραήλ και ελάχιστα στην Ελλάδα. Δίνει εκλεκτές πράσινες ελιές άρμης. Καρπός: μεγάλος (όπως πριν) και μεγάλη σχέση σάρκας/πυρήνα (8,2:1). Μείον: οι καρποί της είναι λίγο μαλακοί  συγκομιδή χωρίς τραυματισμούς  περιορισμένη επέκταση. Πάρα πολύ ανθεκτική σε κυκλοκόνιο, βακτηρίωση, αρκετά σε ψύχος χειμώνα.