Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ «Δημιουργώντας Αειφόρα Σχολεία» Comenius Project Τάξη Ε’ Μουστάκα Ανθή (εκπ/κος Αγγλικής Γλώσσας)

ΣΤΟΧΟΣ Να γνωρίσουν οι μαθητές τη σπουδαιότητα της διατροφικής πυραμίδας και κυρίως τη διατροφική αξία των φρούτων και τη συμβολή τους στην υγεία των ανθρώπων.

Δ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Ε ΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. Να αποκτήσουν οι μαθητές τη συνήθεια να συμπεριλαμβάνουν τα φρούτα στην καθημερινή τους διατροφή. Να μάθουν ποιες βιταμίνες περιέχουν και που ωφελούν την υγεία τους. Να αναγνωρίζουν εγχώρια και εισαγόμενα φρούτα. Να αποκτήσουν, μέσα από δραστηριότητες, βιωματική γνώση.

Δ ΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ Να εργάζονται ομαδικά Να βρίσκουν πληροφορίες Να επεξεργάζονται και να ομαδοποιούν τις πληροφορίες Να βγάζουν συμπεράσματα Να κάνουν παρουσιάσεις

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ( ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ) 1. Μελέτη Περιβάλλοντος (παρατήρηση χλωρίδας και καρποφόρων δέντρων της περιοχής) 2. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Διαχείριση απορριμμάτων – Κομποστοποίηση) 3.Πληροφορική (πληροφορίες από το διαδίκτυο) 4. Γλώσσα ( περίληψη κειμένων, περιγραφή) 5. Τεχνικά (ζωγραφική και κατασκευή κολάζ) 6. Θεατρική Αγωγή ( δραματοποίηση – τα παιδιά ‘γίνονται’ φρούτα και παρουσιάζουν τον εαυτό τους.)

7. Γεωγραφία (τόπος προέλευσης των φρούτων) 8.Αγωγή Υγείας (πληροφορίες για τις βιταμίνες και τα οφέλη τους) 9.Αγγλική γλώσσα α) μετάφραση κειμένων β) συγκρίσεις ανάμεσα στα φρούτα γ) πληθυντικός αριθμός δ) λεξιλόγιο (φρούτα, μήνες, εποχές) ε)role play: i) αγοράζοντας φρούτα από το μανάβικο ii) παρουσίαση των φρούτων

Σ ΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1 ο στάδιο. Ο εκπ/κος εξηγεί την έννοια της διατροφικής πυραμίδας Παρουσίαση φρούτων στην τάξη. Ο εκπ/κος ζητά από τους μαθητές να φέρουν κάποια φρούτα ή φέρνει ο ίδιος. Καλό θα ήταν να υπάρχουν τόσο εγχώρια όσο και εισαγόμενα (τροπικά) ώστε να κατανοήσουν καλύτερα οι μαθητές τις διαφορές τους. Αν είναι εφικτό, ο εκπ/κος μπορεί να επισκεφτεί με την τάξη ένα κοντινό οπωροπωλείο. 2 ο στάδιο. Ο εκπ/κος εξηγεί την έννοια της διατροφικής πυραμίδας και τη σπουδαιότητα των φρούτων. Οι μαθητές βρίσκουν στοιχεία για τα φρούτα και τις βιταμίνες τους και τα παρουσιάζουν στην τάξη. Χωρίζονται σε 3 ομάδες. Η πρώτη ομάδα βρίσκει πληροφορίες για κάποια εγχώρια φρούτα, η δεύτερη για τροπικά και η τρίτη ομάδα ασχολείται με τις βιταμίνες που περιέχουν. Ο εκπ/κος μπορεί να ορίσει με ποια φρούτα θα ασχοληθούν οι δυο πρώτες ομάδες ή μπορούν οι μαθητές να επιλέξουν μόνοι τους.

3 ο στάδιο Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση στην τάξη και σύνθεση των όλων των πληροφοριών. Κάθε μαθητής αναλαμβάνει να παρουσιάσει ένα φρούτο, συντάσσοντας ένα μικρό ενημερωτικό κείμενο. 4 ο στάδιο Οι μαθητές ζωγραφίζουν το δικό τους φρούτο και δίπλα γράφουν τις πληροφορίες φτιάχνοντας έτσι την ταυτότητα του. 5 ο στάδιο Δουλεύοντας ομαδικά, οι μαθητές φτιάχνουν 2 κολάζ. Το πρώτο έχει θέμα τη διατροφική πυραμίδα και το δεύτερο είναι μια αφίσα όπου γίνεται παρουσίαση της εργασίας τους. Μπορούν ακόμη να φτιάξουν ένα ενημερωτικό φυλλάδιο και να το μοιράσουν στους κατοίκους της περιοχής.

Σ ΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ Δ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ανάλογα με την ποσότητα των φρούτων που οι μαθητές έχουν φέρει στην τάξη, μπορούν να τα καθαρίσουν και να φτιάξουν μια φρουτοσαλάτα. Αν η ποσότητα επαρκεί, μπορεί να μοιραστεί σε μία ακόμα τάξη ή σε όλο το σχολείο. Παράλληλα μπορεί να οργανωθεί μια μικρή εκδήλωση για όλο το σχολείο όπου θα προσφέρονται στους μαθητές φρέσκα φρούτα.Η τάξη που έχει αναλάβει την εργασία μπορεί να την παρουσιάσει ενημερώνοντας για τις ευεργετικές ιδιότητες των φρούτων και να παρουσιάσει επίσης τη διαδικασία της κομποστοποίησης (τα υπολείμματα των φρούτων χρησιμοποιούνται ως λίπασμα) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Ο εκπ/κος ζητά από τους μαθητές να συμπληρώσουν φύλλα εργασίας για να διαπιστώσει αν έχουν κατανοήσει τις νέες γνώσεις. Τα φύλλα εργασίας παρατίθενται στη συνέχεια

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ 5 ΗΣ ΤΑΞΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ Μπορεί επίσης να γίνει διαγωνισμός για το πιο ωφέλιμο φρούτο με βάση τις βιταμίνες που περιέχει.

Τ Α ΦΡΟΥΤΑ ΔΙΑΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΓΧΩΡΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΙΚΑ

Μήλα Πορτοκάλια Μανταρίνια Γκρέιπφρουτ Πεπόνι Φράουλες Μπανάνες Ακτινίδια Σταφύλια Μούσμουλα Δαμάσκηνα Αχλάδια Ανανάς Αβοκάντο Χουρμάδες Μάνγκο Παπάγια Καρύδα ΕγχώριαΤροπικά

Τ Α ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΘΑΡΙΖΟΝΤΑΙ

Κ ΟΒΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΚΑΙ …

Γ ΙΝΟΝΤΑΙ ΦΡΟΥΤΟΣΑΛΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΟΥΝ ΟΛΟΙ

Ο Ι ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΤΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΛΕΞΕΙ.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ Κατηγορία: Εσπεριδοειδή Προέλευση: Ν/Α Ασία, Κίνα Εποχή: όλες τις εποχές Βιταμίνες:Α,Β1,Β2,Β3, Β5,Β6,C,Φολικό Οξύ

ΑΚΤΙΝΙΔΙΟ Κατηγορία: μουροειδή Προέλευση: Ασία, Νότια Κίνα Εποχή: φθινόπωρο Βιταμίνες:Β1,Β2,Β3,Β 6,C, Ε, Κ, Φολικό Οξύ

ΚΥΔΩΝΙ Κατηγορία: σαρκώδη Προέλευση: Νοτιοδυτική Ασία, Καύκασος Εποχή: φθινόπωρο Βιταμίνες : Α, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ

ΑΧΛΑΔΙ Κατηγορία: σαρκώδη Προέλευση: Ευρώπη, Μεσόγειος Εποχή: όλες τις εποχές Βιταμίνες: Α, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ

ΚΕΡΑΣΙ Κατηγορία: εμπύρηνοι καρποί Προέλευση: Μεσόγειος, Μικρά Ασία Εποχή : άνοιξη, καλοκαίρι Βιταμίνες: Α, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ

ΣΥΚΟ Κατηγορία : τροπικό Προέλευση: Μεσόγειος Εποχή: καλοκαίρι, φθινόπωρο Βιταμίνες: Β6,C, Φολικό Οξύ

ΦΡΑΟΥΛΑ Κατηγορία: μουροειδή Προέλευση: Μεσόγειος Εποχή : άνοιξη, φθινόπωρο Βιταμίνες: Α,Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ

ΡΟΔΑΚΙΝΟ Κατηγορία : εμπύρηνοι καρποί Προέλευση: Κίνα Εποχή: καλοκαίρι Βιταμίνες: Α, Β1, Β2, Β6, C,Φολικό Οξύ

ΡΟΔΙ Κατηγορία: τροπικό Προέλευση: Ευρώπη, Ασία Εποχή : φθινόπωρο Βιταμίνες: Β1, Β2, Β3, Β5,C, Φολικό Οξύ..

Ο Ι ΜΑΘΗΤΕΣ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΚΟΛΑΖ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ

Π ΙΝΑΚΕΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι μαθητές φτιάχνουν: έναν ενιαίο πίνακα όπου καταγράφονται όλες οι βιταμίνες των φρούτων ένα ενημερωτικό φυλλάδιο που αφορά στις βιταμίνες Έναν ενημερωτικό πίνακα που δείχνει την εποχικότητα των φρούτων. Μέσα από αυτούς τους πίνακες ομαδοποιούνται οι γνώσεις των μαθητών και μπορούν να αφομοιωθούν καλύτερα.

Φ ΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΦΡΟΎΤΑΒΙΤΑΜΊΝΕΣ πορτοκάλιΑ,Β1,Β2,Β3,Β5,Β6,C,Φολικό Οξύ ακτινίδιοΒ1,Β2,Β3,Β6,C, Ε, Κ, Φολικό Οξύ κυδώνιΑ, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ αχλάδιΑ, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ κεράσιΑ, Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ σύκοΒ6,C, Φολικό Οξύ φράουλαΑ,Β1, Β2, Β6,C, Φολικό Οξύ ροδάκινοΑ, Β1, Β2, Β6, C,Φολικό Οξύ ρόδιΒ1, Β2, Β3, Β5,C, Φολικό Οξύ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΗΛΑ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΛΕΜΟΝΙΑ ΕΛΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΑΧΛΑΔΙΑ ΜΗΛΑ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΛΕΜΟΝΙΑ ΕΛΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΛΕΜΟΝΙΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΜΗΛΑ ( σοδειά Οκτώβριου ) ΧΕΙΜΩΝΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΣΑΠΡΙΛΙΟΣΜΑΙΟΣ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΛΕΜΟΝΙΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΜΗΛΑ (σοδειά Οκτωβρίου) ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΛΕΜΟΝΙΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΜΗΛΑ (σοδειά Οκτωβρίου) ΒΕΡΙΚΟΚΟΑ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΚΕΡΑΣΙΑ ΠΡΩΙΜΑ ΠΕΠΟΝΙΑ ΜΟΥΣΜΟΥΛΑ ΦΡΑΟΥΛΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ( Valencia) ΑΝΟΙΞΗ

ΙΟΥΝΙΟΣΙΟΥΛΙΟΣΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΒΕΡΙΚΟΚΑ ΑΒΟΚΑΝΤΟ ΚΕΡΑΣΙΑ ΜΟΥΣΜΟΥΛΑ ΠΕΠΟΝΙΑ ΒΥΣΣΙΝΑ ΚΕΡΑΣΙΑ ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ ΡΟΔΑΚΙΝΑ ΑΧΛΑΔΙΑ ΦΡΑΟΥΛΕΣ ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ (Valencia) ΜΗΛΑ ΒΕΡΙΚΟΚΑ ΣΥΚΑ ΠΕΠΟΝΙΑ ΒΥΣΣΙΝΑ ΚΕΡΑΣΙΑ ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ ΡΟΔΑΚΙΝΑ ΑΧΛΑΔΙΑ ΦΡΑΟΥΛΕΣ ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ ΜΗΛΑ ΣΥΚΑ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΠΕΠΟΝΙΑ ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ ΡΟΔΑΚΙΝΑ ΑΧΛΑΔΙΑ ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣΟΚΤΩΒΡΙΟΣΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΜΗΛΑ ΣΥΚΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΠΕΠΟΝΙΑ ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ ΜΗΛΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΛΩΤΟΣ ΕΛΙΕΣ ΚΥΔΩΝΙΑ ΡΟΔΙΑ ΜΗΛΑ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΛΕΜΟΝΙΑ ΕΛΙΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΑΧΛΑΔΙΑ ΡΟΔΙΑ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΦΘΙΝΩΠΟΡΟ

Β ΙΤΑΜΙΝΕΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Οι βιταμίνες ρυθμίζουν τις διάφορες αντιδράσεις του μεταβολισμού ενώ άλλοι μεταβολίτες όπως τα λίπη, οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται σαν πρώτη ύλη αυτών των αντιδράσεων. Μία έλλειψη βιταμίνης σταματάει τις ειδικές μεταβολικές εργασίες και μπορεί να αλλάξει τη μεταβολική ισορροπία στον οργανισμό. Βιταμίνη Α Βρίσκεται σε αφθονία στα ψάρια, στα αβγά των ψαριών και κυρίως στο ηπατέλαιο τους (μουρουνέλαιο). Ακόμα βρίσκεται στο βούτυρο, στο γάλα και στο ήπαρ διαφόρων ζώων. Στα διάφορα φυτά δεν βρίσκεται αυτούσια αλλά πολλά λαχανικά και φρούτα περιέχουν διάφορα συστατικά και χρωστικές, τα καροτένια, που μετατρέπονται σε βιταμίνη Α στον οργανισμό. Μία καλή πηγή βιταμίνης Α είναι το β-καροτένιο ή προβιταμίνη Α που βρίσκεται άφθονη στο καρότο. Οι απαιτήσεις του ανθρώπινου οργανισμού σε βιταμίνη Α είναι περίπου ΙU την ημέρα που θεωρούνται πολύ μικρά ποσά. Μικρότερες ποσότητες δημιουργούν υποβιταμίνωση και έχουν συνέπειες κυρίως στην όραση. Στα βρέφη και στα παιδιά έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να προκαλέσει την ασθένεια ξηροφθαλμία. Τα μάτια γίνονται πολύ ευαίσθητα στο φως, ενώ περιορίζεται ή και σταματά η έκκριση δακρύων, που τα υγραίνουν. Βιταμίνη Β1 Βρίσκεται σε αφθονία στους σπόρους των δημητριακών και στη μαγιά της μπύρας. Η ημερήσια απαίτηση του οργανισμού είναι 1,5 mg.Η έλλειψη της βιταμίνης Β1 προκαλεί την ασθένεια μπέρι- μπέρι (ελλ. πολυνευρίτιδας), η οποία χαρακτηρίζεται από αλλοιώσεις των νεύρων, ατονία και δυσκαμψία των μελών και, στη συνέχεια, μυϊκή ατροφία και καρδιακή ανεπάρκεια Βιταμίνη Β2 Βρίσκεται σε αφθονία στο γάλα και στο ασπράδι του αβγού. Η έλλειψη της προκαλεί κοκκίνισμα και σκάσιμο των χειλιών, φλεγμονή της γλώσσας, οφθαλμικές διαταραχές καθώς και απολεπιστική φλεγμονή του δέρματος. Βιταμίνη Β3 Ένα ενήλικο άτομο χρειάζεται 20 mg βιταμίνης Β3 την ημέρα. Η Β3 βρίσκεται άφθονη στις τροφές ζωικής προέλευσης, λίγο στις φυτικές. Η έλλειψή της προκαλεί την ασθένεια πελλάγρα εξ ου και η ονομασία της ΡΡ (pellagra preventive= πρόληψη πελλάγρας). Η ασθένεια αυτή εκδηλώνεται με δερματίτιδες και φυσαλίδες στο σώμα, διάρροιες, ναυτίες, εμέτους και, σε βαριές περιπτώσεις, οδηγεί στο θάνατο

Βιταμίνη Β5 Ανήκει στο σύμπλεγμα των βιταμινών Β, βρίσκεται σε όλους τους ιστούς και είναι αναγκαία στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Η ημερήσια απαίτηση του ανθρώπινου οργανισμού είναι 10 mg. Βιταμίνη Β6 Ανευρίσκεται στα περισσότερα φυτά και τα ζώα, γι αυτό σπάνια παρατηρείται αβιταμίνωση Β6 στον άνθρωπο. Η έλλειψη της προκαλεί νευρολογικές διαταραχές, δερματίτιδα και γαστρεντερίτιδα. Στα βρέφη η νευρολογική διαταραχή εκδηλώνεται με διάφορους σπασμούς και συμβαίνει όταν τρέφονται με υποκατάστατα ανθρώπινου γάλακτος. Όμως, ελέγχεται αμέσως με τη χορήγηση μικρής ποσότητας βιταμίνης. Το φολικό οξύ – Β9 Το φολικό οξύ που ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών Β (βιταμίνη Β9), μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη των εγκεφαλικών επεισοδίων αιμορραγικού τύπου. Εκείνο που επισημαίνουμε είναι ότι επιβεβαιώνεται η ευεργετική δράση του φολικού οξέως στο αγγειακό σύστημα. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι η καθημερινή λήψη 400 μικρογραμμαρίων φολικού οξέως από έγκυες γυναίκες, συμβάλει στην πρόληψη ανωμαλιών του κεντρικού νευρικού συστήματος στα παιδιά (εγκέφαλο και σπονδυλική στήλη). Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν πολλά άγνωστα για τη δράση του φολικού οξέως. Οι έρευνες θα προσθέσουν τα επόμενα χρόνια νέα χρήσιμα δεδομένα στις γνώσεις μας σχετικά με το ζήτημα. Τρόφιμα πλούσια σε φολικό οξύ και άλλες βιταμίνες :μπρόκολο, μπιζέλι, σπαράγγια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπανάνες, πορτοκάλια, ψωμί, δημητριακά, μακαρόνια, ξηροί καρποί, όσπρια. Βιταμίνη Β12 Η Β12 δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη φύση και πηγές της είναι το συκώτι διαφόρων ζώων και οι καλλιέργειες διαφόρων μικροοργανισμών. Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκληθεί ακόμα από αποκλειστική χορτοφαγία ή από ασθένειες του παχέος εντέρου όπως τα εγκολπώματα και άλλες παθήσεις του λεπτού εντέρου, που επιδρούν στην απορροφητική ικανότητά του. Βιταμίνη C Οι ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπου σε βιταμίνη C είναι μεγάλες και φτάνουν τα mg. Τα φρέσκα λαχανικά και, κυρίως, τα εσπεριδοειδή είναι οι καλύτερες πηγές της βιταμίνης C, καθώς η βιταμίνη περιέχεται σε μεγάλη ποσότητα. Η έλλειψη της C προκαλεί την ασθένεια σκορβούτο, γνωστή και ως "νόσος των ναυτικών", γιατί παλαιότερα στα πλοία οι ναυτικοί σε μεγάλα ταξίδια κατανάλωναν κονσέρβες και από τη διατροφή τους έλειπε εντελώς η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, με συνέπεια να εκδηλώνουν συχνά τη νόσο. Το σκορβούτο προκαλεί πρήξιμο και μάτωμα στα ούλα, βλάβες στα δόντια, υποδόρια αιματώματα, αιμορραγίες των ιστών και αναιμία. Η χορήγηση βιταμίνης C θεραπεύει εντελώς τη νόσο σε λίγες μέρες.

Βιταμίνη D Στην πραγματικότητα πρόκειται για σύμπλεγμα δύο βιταμινών, D2 και D3.Σχηματίζονται από την υπεριώδη ακτινοβολία (ηλιακό φως) επί των στερολών που υπάρχουν στο δέρμα. Οι στερόλες αυτές είναι η προβιταμίνη 7-δεϋδροχοληστερόλη και η εργοστερόλη, που βρίσκεται σε σχετική αφθονία στο συκώτι μερικών ψαριών. Η υπεριώδης ακτινοβολία μετατρέπει την 7-δεϋδροχοληστερόλη σε βιταμίνη D3 και την εργοστερόλη σε βιταμίνη D2. Και οι δύο αυτές βιταμίνες είναι ισοδύναμες για το μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού. Αφού οι δύο βιταμίνες σχηματιστούν, μία αντίδραση, που συμβαίνει στο συκώτι, τις μετατρέπει σε ενώσεις που συμμετέχουν στη μεταβολική απόθεση του ασβεστίου. Η βιταμίνη D δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνεται με τη τροφή. Το ηλιακό φως είναι αρκετό για το σχηματισμό της και τη διοχέτευση της στον οργανισμό. Όμως σε βόρειες περιοχές το χειμώνα όπου η ηλιοφάνεια είναι ανύπαρκτη,η ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων και η πολύωρη εργασία σε κλειστούς χώρους μειώνει τις υπεριώδεις ακτίνες έτσι ώστε να μη σχηματίζεται αρκετή ποσότητα της βιταμίνης. Κάτω από τις συνθήκες αυτές πρέπει να δίνεται η βιταμίνη σαν συμπλήρωμα διατροφής. Παλαιότερα δινόταν με το μουρουνέλαιο αλλά η άσχημη του γεύση προέτρεψε στη παρασκευή άλλων σκευασμάτων. Η αβιταμίνωση D προκαλεί στα παιδιά ραχίτιδα λόγω διαταραχής μεταβολισμού του ασβεστίου και του φωσφόρου, με αποτέλεσμα τα οστά να γίνονται μαλακά, ευλύγιστα και υφίστανται, λόγω μειωμένης ακαμψίας, χαρακτηριστικές παραμορφώσεις. Βιταμίνη Ε Βρίσκεται κυρίως στο έλαιο ορισμένων φυτών, όπως το σιτάρι που είναι ιδιαίτερα πλούσια πηγή. Η αβιταμίνωση Ε προκαλεί στείρωση, τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα, καθώς και βλάβες των ιστών, ιδιαίτερα του νευρικού και του μυϊκού. Στον άνθρωπο πραγματική αβιταμίνωση Ε είναι πολύ δύσκολο να εμφανιστεί, λόγω της διάδοσης της στα φυτά. Οι ημερήσιες ανάγκες για τον άνθρωπο φαίνεται ότι είναι γύρω στα 15 mg.

Βιταμίνη F Η βιταμίνη F και οι ιδιότητες της δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές. Πιστεύεται πάντως ότι ορισμένες δερματοπάθειες ελαφριάς μορφής οφείλονται στην έλλειψη αυτής της βιταμίνης. Βιταμίνη Η Η βιοτίνη είναι πολύ διαδεδομένη στα φυσικά προϊόντα και οι πλουσιότερες πηγές της είναι το μοσχαρίσιο συκώτι, τα φιστίκια, η σοκολάτα και τα αβγά. Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού είναι 100 mg περίπου. Η έλλειψη της από τον οργανισμό είναι αρκετά σπάνια αλλά εάν συμβεί τότε προκαλεί στον άνθρωπο δερματίτιδα, γαστρεντερίτιδα και μυϊκούς πόνους. Βιταμίνη Κ Σύμπλεγμα βιταμινών γνωστό και με την ονομασία ναφθοκινόνη. Από το σύμπλεγμα αυτό γνωστές είναι η Κ1 ή φυλλοκινόνη που βρίσκεται στα φυτά και η Κ2 (μεναδιόνη), μια σχετικά ενεργός ένωση και λαμβάνεται από ψάρια που βρίσκονται σε αποσύνθεση και η Κ3 που είναι συνθετικής προέλευσης. Η βιταμίνη Κ αποτελεί προσθετική ομάδα ενζύμου απαραίτητου για τη σύνθεση στο ήπαρ της προθρομβίνης και των παραγόντων πήξης του αίματος. Στον άνθρωπο μπορεί να υπάρξει έλλειψη μετά από λήψη διαφόρων φαρμάκων που αναστέλλουν την αύξηση των βακτηρίων που συνθέτουν τη βιταμίνη. Επίσης μπορεί να συμβεί έλλειψη της βιταμίνης από παθολογικά αίτια. Στη περίπτωση αυτή παρατηρείται διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος και εσωτερική αιμορραγία που όμως αντιμετωπίζεται με χορήγηση βιταμίνης Κ. Πηγές βιταμίνης Κ για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι τα φύλλα των φυτών και η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, που συνθέτει σε ικανοποιητικές ποσότητες τη βιταμίνη αυτή.

Ε ΡΓΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ