1 Τα φαινόμενα της βίας – αντικοινωνικής συμπεριφοράς και σχολικής απειθαρχίας απασχολούν έντονα την κυπριακή κοινωνία και τους εμπλεκόμενους στο χώρο της παιδείας. Ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού ανακοίνωσε ήδη τη σύσταση Επιτροπής Επιστημονικής Παρακολούθησης του φαινομένου. ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ Συνέδριο Α.ΚΙ.ΔΑ. Σάββατο, 12 Απριλίου 2008

2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (Λεξικό Μπαμπινιώτη) Ορίζεται ως η παράνομη συμπεριφορά των ανηλίκων που χαρακτηρίζεται από παραβιάσεις νομικών και κοινωνικών κανόνων. Ορίζεται ως η παράνομη συμπεριφορά των ανηλίκων που χαρακτηρίζεται από παραβιάσεις νομικών και κοινωνικών κανόνων. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Ο μαθητής μέσω της συμπεριφοράς του στέλλει ένα μήνυμα: επιζητά προσοχή, επιθυμεί δύναμη και εξουσία, ψάχνει για εκδίκηση. Ο μαθητής μέσω της συμπεριφοράς του στέλλει ένα μήνυμα: επιζητά προσοχή, επιθυμεί δύναμη και εξουσία, ψάχνει για εκδίκηση.

3 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Η βία αποτελεί πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Συχνά εμπλέκονται πολλοί παράγοντες για να καταλήξει ένα άτομο στη βία – αντικοινωνική συμπεριφορά. Οι πιο σημαντικοί είναι οι:  Οικογενειακοί και  Σχολικοί

4 ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ Είναι το αποτέλεσμα σωστής διαπαιδαγώγησης, καθοδήγησης του ατόμου το οποίο αυτοπειθαρχεί γιατί αναλαμβάνει ευθύνη απέναντι στον εαυτό του και τους άλλους. Δεν καλλιεργείται με εξωτερικούς εξαναγκασμούς, ποινές και τιμωρίες.

5 Η συμπεριφορά αυτοελέγχεται μέσα από:  την καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης που αποτελεί ασπίδα προστασίας του ατόμου (πρόληψη)  την καλλιέργεια ορίων στη συμπεριφορά. Η προστασία των μαθητών φαίνεται να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους ίδιους με όπλα τη συναισθηματική ωριμότητα, και τη θετική αυτοεικόνα. Η ικανοποίηση βασικών ψυχοσυναισθηματικών αναγκών όπως αυτές της ασφάλειας της αποδοχής της αναγνώρισης, ενισχύουν την άμυνα του ατόμου στην αρνητική συμπεριφορά.

6 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Επαφή με την πρώτη μικροκοινωνία η οποία και θα καθορίσει τη Επαφή με την πρώτη μικροκοινωνία η οποία και θα καθορίσει τη ζωή και τη συμπεριφορά του παιδιού. ζωή και τη συμπεριφορά του παιδιού. Σημασία των πρώτων χρόνων Σημασία των πρώτων χρόνων ζωής. ζωής. Παράγοντας πρόληψης, Παράγοντας πρόληψης, ωριμότητας και καθορισμού ωριμότητας και καθορισμού της μετέπειτα κοινωνικής της μετέπειτα κοινωνικής προσαρμογής του ατόμου. προσαρμογής του ατόμου. Ανάπτυξη προσωπικότητας Ανάπτυξη προσωπικότητας Δόμηση αυτοεικόνας, Δόμηση αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης αυτοεκτίμησης Καλλιέργεια συναισθηματικών Καλλιέργεια συναισθηματικών δεξιοτήτων δεξιοτήτων Σημαντικό: Ποσότητα, ποιότητα, πρώτων βιωμάτων, πρώτων εμπειριών. Ποσότητα, ποιότητα, πρώτων βιωμάτων, πρώτων εμπειριών. Είδος της επικοινωνίας που υπάρχει και λειτουργεί στο Είδος της επικοινωνίας που υπάρχει και λειτουργεί στο οικογενειακό σύστημα. οικογενειακό σύστημα. Ζητούμενο: Ικανοποίηση βασικών ψυχοσυναισθηματικών αναγκών ώστε το παιδί να βιώσει ασφάλεια και σιγουριά.

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Πέραν του αναμφισβήτητου ρόλου της οικογένειας η συμπεριφορά μας σχετίζεται και με όλα όσα συμβαίνουν στο χώρο του σχολείου. Να θυμίσω ότι σήμερα στο σχολείο φοιτούν όλα τα παιδιά και για πολλά χρόνια. Πρόκειται για άτομα που προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και τα οποία είχαν στο παρελθόν αλλά και τώρα διαφορετικά βιώματα και αναπτύσσουν επομένως θετικά ή αρνητικά συναισθήματα. 7

8 ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Ο εκπαιδευτικός καλείται σήμερα να ενεργεί προληπτικά και με συγκεκριμένα μέτρα. Απαιτείται σήμερα από αυτόν, ανάμεσα σε πολλά άλλα, ν΄ ακούσει και να γνωρίσει καλύτερα τους μαθητές του αλλά και να τους προσφέρει εναλλακτικές λύσεις και δραστηριότητες στην παθητικότητα και ανία λόγω αποτυχίας τους στα μαθήματα, παράγοντας που θεωρείται ο κυριότερος συντελεστής της παραβατικής τους συμπεριφοράς.

9 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Ο εκπαιδευτικός βρίσκεται λογικά σε μια στενή και βαθιά σχέση ψυχικής αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης με τους μαθητές του. Είναι σε θέση να διαμορφώνει θετικά συναισθήματα και να διαφοροποιεί παλαιότερα αρνητικά.

10 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Αυτά που πρέπει να κάνει είναι: * Να ασχοληθεί και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ώριμης συμπεριφοράς των μαθητών του. Η ενασχόλησή του με τη διαταραγμένη συμπεριφορά καταλήγει τις περισσότερες φορές σε αδιέξοδο. * Να αντέξει τα αρνητικά συναισθήματα των μαθητών του, π.χ. θυμό, διαφορετικά αυτός τα εκδηλώνει με βίαιους τρόπους. * Να ενισχύσει τις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών του και τη συμμετοχή του στη ζωή της κοινότητας. * Να μην τονίζει συνεχώς στους γονείς τα λάθη των παιδιών αλλά να μιλά περισσότερο για τις καλές τους ιδιότητες. Στόχος είναι να καλλιεργηθεί μια καλύτερη επικοινωνία και γεφύρωση των σχέσεων εκπαιδευτικού – μαθητή – οικογένειας.

11 Σημαντικοί παράγοντες πρόληψης ή και αντιμετώπισης της αντικοινωνικής συμπεριφοράς και οι οποίοι δεν εμπλέκουν άμεσα τον εκπαιδευτικό, είναι: * Αναλυτικό πρόγραμμα Χρειάζεται να είναι εξατομικευμένο και να προσαρμόζεται στις ανάγκες των μαθητών. Να δοθεί προσοχή στον εντοπισμό ταλέντων των μαθητών (μουσικά, αθλητικά κ.ά.) * Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Σε θέματα νοητικής, συναισθηματικής, κοινωνικής ανάπτυξης των μαθητών.

12 Οι σημερινές ανάγκες και τα προβλήματα των μαθητών επιβάλλουν στα σχολεία: Στόχο διπλής παράλληλης ανάπτυξης ΓνώσεωνΧαρακτήρων Αξίες όπως η υπευθυνότητα, ο σεβασμός του εαυτού και των άλλων, ο αυτοέλεγχος και η ανοχή, η πολιτότητα, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα και η συνεργασία μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα ενός προγράμματος εκπαίδευσης χαρακτήρων. Οι αξίες αυτές είναι μεν μια μακροπρόθεσμη επένδυση, αποτελούν όμως την καλύτερη αντίσταση στην παραβατική συμπεριφορά των νέων. Να μην ξεχνούμε πως οι γνώσεις είναι πρόσκαιρες αλλά ο χαρακτήρας είναι για ολόκληρη τη ζωή.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΣΕ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 13  Ο εκπαιδευτικός να έχει την προσοχή όλων των μαθητών στην τάξη.  Να κινείται στην τάξη και να κάνει την παρουσία του αισθητή.  Να προετοιμάζει τους μαθητές του από την αρχή του μαθήματος, για τους στόχους και την πορεία που θα ακολουθήσει στο μάθημα.  Να λειτουργεί ως πρότυπο σωστής συμπεριφοράς για τους συμμαθητές του και να μιλά χαμηλά και καθαρά.  Να ζητά από τους μαθητές του να προσαρμόζουν θετικά την συμπεριφορά τους χωρίς απαραίτητα να χρησιμοποιεί λέξεις αλλά παρά μόνο με την έκφραση του προσώπου ή και του σώματος του.  Η ατμόσφαιρα της τάξης να είναι ευχάριστη και με πλούσιο περιεχόμενο ώστε να προσελκύεται το ενδιαφέρον των μαθητών.  Ν΄ αποφεύγεται η εμπλοκή του Διευθυντή του σχολείου στο θέμα παραβατικής συμπεριφοράς των μαθητών. Η συμπεριφορά αυτή από πλευράς εκπαιδευτικού αμείβει τον μαθητή δίδοντας του προσοχή.  Να συμφωνηθούν από το ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς κανόνες πειθαρχίας στους οποίους να συμφωνήσουν όλοι οι μαθητές της τάξης.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΦΟΒΙΣΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Χρησιμοποιήθηκε δείγμα 1,570 μαθητών δηλαδή 4,2 του συνολικού μαθητικού πληθυσμού. Τα αποτελέσματα είναι με βάση τις απόψεις των παιδιών. ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 2008 Ά. Παραδεισιώτη, Χ. Τζιόγκουρος, Κ. Κωσταντινόπουλος

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ χαρακτηριστικά των δραστών με βάση τα θύματα

Παρεμβάσεις οικείωνΣΥΧΝΟΤΗΤΑΠΟΣΟΣΤΟ Όχι, δεν έχει μιλήσει με το σχολείο 64370,4 Ναι, μίλησε με το σχολείο μια φορά 19521,3 Ναι, έχει μιλήσει με το σχολείο αρκετές φορές 768,3 ΣΥΝΟΛΟ ,0 ΠΙΝΑΚΑΣ - Κατανομή της συχνότητας των παρεμβάσεων των οικείων

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Συχνότητα παρέμβασης των εκπαιδευτικών