 Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του ηλιακού συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Είναι σχεδόν μια τέλεια σφαίρα με 109 φορές περισσότερο από τη Γη.  Ο Ήλιος είναι το κοντινότερο στη Γη άστρο.  Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη και την διατήρηση της ζωής στη Γη είναι καίρια, καθώς με τη θεμελιώδη διαδικασία της φωτοσύνθεσης προσφέρει την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξη των ζωντανών οργανισμών, και διατηρεί την επιφανειακή θερμοκρασία της Γης σε ανεκτά για τη ζωή επίπεδα, καθώς επίσης και προκαλεί τα μετεωρολογικά φαινόμενα

 Παράγει ένα ευρύ φάσμα, από την κοσμική ακτινοβολία μέχρι τα ραδιο-ηλεκτρικά κύματα. Οι ακτινοβολίες που επηρεάζουν το δέρμα μας, είναι ένα μόνο μικρό τμήμα του ηλιακού φάσματος.  Οι ακτινοβολίες αυτές είναι οι : - Υπέρυθρη ακτινοβολία (InfraRed) - Ορατό φως (Visible Light) - Υπεριώδης ακτινοβολία (UltraViolet)

Η Υπεριώδης ακτινοβολία υποδιαιρείται σε 3 τύπους : 1. UVA με μήκος κύματος nanometers (nm), 2. UVB ( nm). 3. UVC ( nm).

 Από τις ορατές και αόρατες ακτινοβολίες που εκπέμπει ο ήλιος, οι αόρατες υπεριώδεις (UVA & UVB), φτάνουν στην επιφάνεια της γης και προκαλούν τα πιο πολλά προβλήματα.  Η υπεριώδης ακτινοβολία διεισδύει στο δέρμα και τους οφθαλμούς και συχετίζεται με την εμφάνιση σοβαρών νοσημάτων, όπως ο καρκίνος του δέρματος και ο καταρράκτης.  Δεν υπάρχει «ασφαλής» υπεριώδης ακτινοβολία

 Η UVA ( nm) είναι η μεγαλύτερη πηγή ηλιακής ακτινοβολίας στην επιφάνεια της γης και διεισδύει κάτω από τις επιφανειακές στοιβάδες του δέρματος.  Η UVB ( nm) φτάνει σε μικρότερα ποσά λόγω της απορρόφησης μεγάλου μέρους της από τη στοιβάδα του όζοντος. Και πάλι όμως αρκεί για να προκαλέσει ζημιά.  Η UVC ( nm) είναι εξαιρετικά βλαβερή για το δέρμα, αλλά απορροφιέται τελείως από το στρώμα του όζοντος και έτσι δεν φτάνει στην επιφάνεια της γης.

 Οι εξωτερικές στοιβάδες του δέρματος, λαμβάνουν περίπου 18 φορές πιο πολύ ενέργεια από την UVA παρά από την UVB.  Η UVA παίζει δραστικότερο ρόλο στη διατήρηση του μαυρίσματος.  Η UVA όμως είναι 1000 φορές λιγότερο ερυθηματογόνος από την UVB.  Αν και οι δύο έχουν την μεγαλύτερη ένταση το μεσημέρι, μεγάλο μέρος της UVA «εκτείνεται» και στις πρωϊνές και στις απογευματινές ώρες.

 Η UVA (σε αντίθεση με την UVB), δεν φιλτράρεται από τα τζάμια των παραθύρων  Η UVA διεισδύει κι αυτή στο δέρμα, φτάνοντας σε βάθος όπου πολλές διαδικασίες φωτογήρανσης λαμβάνουν χώραν

 Το ηλιακό φως φιλτράρεται καθώς περνά μέσα από την ατμόσφαιρα (από το όζον, τα σωματίδια της σκόνης, τον καπνό, τους υδρατμούς), ενώ ταυτόχρονα εμποδίζεται και η διέλευση των επικίνδυνων μηκών κύματος (κοσμική ακτινοβολία, ακτίνες γάμα, ακτίνες Χ και ακτινοβολία UVC). Η εναπομείνασα ακτινοβολία διεισδύει στο δέρμα, όπου και προκαλεί διάφορα βιολογικά και μεταβολικά αποτελέσματα. Από το σύνολο της ηλιακής ενέργειας που φτάνει στην επιδερμίδα, μόνο το 10% αποτελείται από UV ακτινοβολία, αλλά τα βραχέα αυτά μήκη κύματος είναι πολύ ενεργητικά και πολύ δραστικά από βιολογικής άποψης.

UVC Επιδερμίς UVB1, Επιδερμίς - Θηλώδες χόριο -++ UVA6, Θηλώδες- Δικτυωτό χόριο ++++ Τύπος% ακτινο- βολία που φτάνει στην επιφάνεια της γης Μήκος Κύματος (nm) Βάθος διείσδυ σης Διείσδυση από το γυαλί των παραθύρω ν Ερυθημ ατογόνο ς δράση Καρκι- νογένε ση Επιβρα- δυνόμε- νο Μαύρι- σμα Ορατό Δικτυωτό χόριο- Υποδόριο +--+

 Τη σωματική και συναισθηματική μας σταθερότητα,  Παραγωγή θερμότητας (αποτέλεσμα της υπέρυθρης ακτινοβολίας)  Σύνθεση βιταμίνης D στο δέρμα (αποτέλεσμα της UVB ακτινοβολίας – αρκεί ένα 10λεπτο την ημέρα)  Φωτοσύνθεση των φυτών

Η ένταση της UVΒ που φτάνει στο σημείο που βρισκόμαστε, εξαρτάται από :  Εποχή  Ωρα της ημέρας  Γεωγραφικό πλάτος  Υψόμετρο που βρισκόμαστε  Αντανάκλαση του ηλιακού φωτός στην επιφάνεια της γης  Διάχυση στην ατμόσφαιρα  Σύννεφα

 Η ένταση της UVB είναι μεγαλύτερη το μεσημέρι από το πρωϊ ή το απόγευμα, μεγαλύτερη το καλοκαίρι απ’ ότι τον χειμώνα  Μεγαλύτερη στον Ισημερινό απ’ ότι στην Ευρώπη  Σε υψόμετρο 1500 μ. η ένταση της UV αυξάνει κατά 20% !  Το γρασίδι αντανακλά μόνο το 3%, το νερό της θάλασσας 5%, η άμμος 17% και το χιόνι 85% !!  Τα σύννεφα απορροφούν το 30-80% της ακτινοβολίας (ανάλογα με το ύψος που βρίσκονται, την πυκνότητα κλπ), ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΟΛΗ την ακτινοβολία.

 Ορισμός Ο Δείκτης UV είναι ένα διεθνές μέγεθος έκφρασης της επικινδυνότητας της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η τιμή του Δείκτη UV στην Ελλάδα και στη Κύπρο μπορεί φτάσει μέχρι και 10 ή 11, τιμές που εκφράζουν εξαιρετικά δραστικήν ακτινοβολία και κατά συνέπεια την ανάγκη άμεσης προστασίας από τον ήλιο

Προγνωστικός δείκτης της ακτινοβολίας Προληπτικά μέτρα χρειάζονται όταν ο δείκτης είναι > 5 UV Index Κατηγορία ΧΡΟΝΟΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΕΚΘΕΣΗΣ > 9ΑΚΡΑΙΑ< 15 λεπτά 7 - 9ΥΨΗΛΗ< 20 λεπτά 4 - 7ΜΕΤΡΙΑπερίπου 30 λεπτά 0 - 4ΧΑΜΗΛΗ> 1 ώρα

 ΠΡΟΩΡΗ ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ (Φωτογήρανση)  ΚΑΡΚΙΝΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ  ΟΦΘΑΛΜΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ  ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ακόμα και μικρά ποσά ηλιακής ακτινοβολίας αυξάνουν τις πιθανότητες οφθαλμικής βλάβης  Καταρράκτης : Μια από τις κύριες αιτίες τύφλωσης  Φωτοκερατίτις από ηλιακό φώς: «έγκαυμα» του οφθαλμού. Το σύμπτωμα εξαφανίζεται σε ένα 48ωρο, αλλά προδιαθέτει σε επιπλοκές  Η βλάβη στους οφθαλμούς από υπεριώδη ακτινοβολία, είναι αθροιστική, έτσι δεν είναι ποτέ αργά να αρχίσουμε να προστατεύουμε τα μάτια μας.

 Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να αλλάξει την κατανομή και τη λειτουργία των ΛΑ (τα κυρίως υπεύθυνα κύτταρα για την άμυνα του οργανισμού).  Επαναλαμβανόμενη υπερέκθεση στην ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει μείωση της αμυντικής ικανότητας του οργανισμού.

 ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ - ΦΩΤΟΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ : Ροδόχρους Νόσος, Απλούς Ερπης, Ανεμευλογιά, Ψωρίαση (10%), Ερυθηματώδης Λύκος αλλά και άλλες δερματοπάθειες συγγενείς και μη.  ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Οι αντιδράσεις αυτές οφείλονται σε : 1. Αλλεργία στο Ηλιακό φώς (Ηλιακή Κνίδωση) 2. Αλληλεπίδραση ακτινοβολίας με καλλυντικά, αρώματα, φυτά, τοπικές κρέμες και αντιηλιακά. Ωρισμένα ΦΑΡΜΑΚΑ, όπως τα αντισυλληπτικά, αντιϋπερτασικά, τα αντιφλεγμονώδη, αντικαταθλιπτικά κ.ά μπορεί να προκαλέσουν φωτοαλλεργικό εξάνθημα

ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (οφείλονται κυρίως στην UVB ακτινοβολία)  Το ηλιακό ερύθημα, το κλασσικό «έγκαυμα»  Ποικίλλει από ένα ήπιο κοκκίνισμα έως την εμφάνιση φυσαλίδων.  Η βαρύτητά του εξαρτάται από την ένταση και τον χρόνο έκθεσης στον ήλιο καθώς και από τον φωτότυπο του δέρματος.  Οι ακτίνες UVA επιδεινώνουν το έγκαυμα.  Η επιβραδυνόμενη μελάγχρωση ή «μαύρισμα»  Εμφανίζεται 2 μέρες μετά την έκθεση στον ήλιο, έχει τη μέγιστη ένταση την 20η περίπου ημέρα και μετά υποχωρεί σταδιακά.  Προκαλείται από την UVB.  H UVA ακτινοβολία, διεγείρει επίσης την παραγωγή μελανίνης, αλλά για τον σκοπό αυτό απαιτείται 1000 φορές περισσότερη ενέργεια ακτινοβολίας

ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ (οφείλονται στις UVA και UVB ακτινοβολία) Κυριώτερα : Γήρανση του δέρματος (Φωτογήρανση) Πρόκληση Σπίλων και Δερματικών Καρκίνων  Διάφορες βλάβες: Διάχυτη ερυθρότητα, ευρυαγγείες, φλεβικές λίμνες, σταγονοειδής υπομελάνωση, κ.ά

 Το δέρμα αρχίζει και φαίνεται θαμπό, χαλαρό και μαλακό, γίνεται λεπτότερο, χάνει το λίπος του και γίνεται πιο πλαδαρό.  Ταυτοχρόνως, η βαρύτητα παίζει το δικό της ρόλο, «τραβώντας» το δέρμα προς τα κάτω κάνοντας το επίσης χαλαρό και «κρεμασμένο».  Επί πλέον : Φακίδες, Δυσχρωμίες – Γεροντικές φακές, Βαθιές ρυτίδες, φαγέσωρες κ.ά  Στον αυχένα επίσης μπορούν να εμφανιστούν βλάβες όπως ο Ρομβοειδής Αυχένας.

 Η συσσώρευση στο δέρμα της δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας, συνεχίζεται από τη βρεφική ηλικία μέχρι το θάνατο.  Το 60-80% της συνολικής δράσης της ακτινοβολίας έχει «αποκτηθεί» μέχρι τα 18 χρόνια της ζωής μας !!!

 Μέσω ενός ΣΥΝΘΕΤΟΥ ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ, το Ηλιακό φως καταστέλλει τη παραγωγή κολλαγόνου αδρανοποιώντας τα γονίδια που «παράγουν» το κολλαγόνο. Ταυτοχρόνως, το ηλιακό φως ενεργοποιεί καταστρεπτικά για το κολλαγόνο ένζυμα.  ΣΥΝΕΠΕΙΑ: Καταστροφή του δέρματος. Το δέρμα έχει ένα τραύμα που πρέπει να επουλωθεί. Η επούλωση ενός τραύματος δεν είναι ποτέ τέλεια. Μπορεί να είναι 99.9% τέλεια, αλλά ποτέ 100%. Η μικροουλή αυτή δεν είναι ορατή με το μάτι, αλλά μετά από προκλήσεις χιλιάδων τέτοιων ουλών στη διάρκεια της ζωής, οι μικροουλές γίνονται μακρο-ουλές και ορατές.  Πρακτικά και καθώς μεγαλώνουμε, οι ίνες του κολλαγόνου και της ελαστίνης που διατηρούν ελαστικό το δέρμα, αδυνατίζουν ή καταστρέφονται

 ΠΡΟΚΑΚΟΗΘΕΙΣ  ΑΚΤΙΝΙΚΕΣ ΥΠΕΡΚΕΡΑΤΩΣΕΙΣ – ΔΕΡΜΑΤΙΚΟ ΚΕΡΑΣ  ΔΥΣΠΛΑΣΤΙΚΟΙ ΣΠΙΛΟΙ – ΚΑΚΟΗΘΗΣ ΦΑΚΗ – ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΜΕΛΑΓΧΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΣΠΙΛΟΙ

ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ  ΒΑΣΙΚΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΘΗΛΙΩΜΑ (BCC)  ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΘΗΛΙΩΜΑ (SCC)  ΜΕΛΑΝΩΜΑ

 Οι 3 κυριώτερες μέθοδοι ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΝΑΙ : Χειρουργική Αφαίρεση Κρυοχειρουργική (Κρυοθεραπεία) Ακτινοβολίες (σε πολύ μεγάλες βλάβες) Εάν η προσέλευση στον ειδικό Δερματολόγο γίνει έγκαιρα, το ποσοστό πλήρους ίασης των Βασικοκυτταρικών και Ακανθοκυτταρικών καρκινωμάτων, ξεπερνά το 95% μετά από τη σωστή θεραπεία.

 ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΤΡΑ  ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

 Ρούχα  Καπέλα  Γυαλιά  Ομπρέλες

Ρούχα & Υφάσματα Μια λεπτή βαμβακερή μπλούζα, έχει δείκτη SPF > 10. Όταν είναι από ακρυλικό, ο δείκτης είναι > 5, ενώ όταν είναι από μετάξι, ο δείκτης είναι > 15. Αλλά είδη ρούχων έχουν μεγαλύτερο δείκτη. Τα εφαρμοστά ρούχα έχουν μεγαλύτερο δείκτη από τα φαρδιά.

Σύννεφα Σε μια αραιή συννεφιά, η δόση της UV είναι το 50-70% της δόσης μιας ηλιόλουστης ημέρας. Ακόμα και σε μια γκρίζα, βροχερή μέρα, η δόση της UV είναι το 10-20% της δόσης μιας ηλιόλουστης μέρας.

Ώρες & Εποχές Η συνολικά προσλαμβανόμενη ερυθηματώδης δόση σε όλο το δίμηνο Δεκεμβρίου - Ιανουαρίου, είναι όσο αυτό μιας ηλιόλουστης καλοκαιρινής μέρας. Το 50% της συνολικής ημερήσιας δόσης, λαμβάνεται στο τρίωρο με Η ένταση της UVB πέφτει γρήγορα προς το τέλος της ημέρας. Η UVA όμως παραμένει σχετικά σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Γυαλί, αυτοκίνητα κλπ. Στο σπίτι και το αυτοκίνητο, τα τζάμια «φιλτράρουν» την ακτινοβολία και πρακτικά «κόβουν» όλη την UVB αφού απορροφούν την ακτινοβολία με μήκος κύματος < 320 nm. Η UVA όμως δεν φιλτράρεται και διαπερνά το γυαλί.

ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ= Μέση Ερυθηματoγόνος δόση (MED) ΜΕ Αντιηλιακό Μέση Ερυθηματογόνος δόση (MED) ΧΩΡΙΣ Αντηλιακό MED είναι η ελάχιστη ερυθηματογόνος δόση (Minimum Erythemal Dose) δηλ. το ποσό της UV ακτινοβολίας που προκαλεί ερύθημα στο δέρμα. Η ποσότητα αυτή είναι ανάλογη με το χρόνο έκθεσης του δέρματος στη υπεριώδη ακτινοβολία. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ο χρόνος για να «κοκκινίσει» ένα δεδομένο δέρμα είναι 15 min. Εαν ο άνθρωπος αυτός χρησιμοποιήσει δείκτη SPF=20 τότε θα έχει 15 min. x 20 = 300 min. ηλιοπροστασίας (5 ώρες)

Λόγω της διαφορετικότητας του χρώματος των ατόμων, των προϊόντων, της έκθεσης στον ήλιο και των συνθηκών χρήσης (σύννεφα κλπ), δεν μπορεί στην πραγματικότητα να ορισθεί σαφώς ο Δείκτης Προστασίας (SPF). Έτσι, ο δείκτης σήμερα δεν χρησιμοποιείται για να μας πει πόσο θα μείνουμε κάτω από τον ήλιο. Η ψευδής αίσθηση ασφαλούς χρονικού περιθωρίου που μας παρέχει το αντηλιακό, δεν θα πρέπει να παρατείνει την έκθεσή μας στον ήλιο.

 ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΟ ΔΕΝ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΟΛΗ Η ΠΙΘΑΝΗ ΖΗΜΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΣΤΟ ΔΕΡΜΑ. Ακόμα και με ΥΠΟ- ΕΡΥΘΗΜΑΤΟΓΟΝΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ (με έκθεση δηλ. στον ήλιο που δεν προκαλεί ερυθρότητα στο δέρμα), αρχίζει η διαδικασία της καταστροφής του δέρματος.  Ο FDA πρότεινε τον περιορισμό της αναγραφής των δεικτών (SPF) στο 30. Προϊόντα με υψηλότερους δείκτες να αναγράφουν "30+" (ή "30 plus"). Οι λόγοι ήταν: 1. Ανεπάρκειες στις μεθοδολογίες δοκιμασιών στα λεγόμενα αντηλιακά με υψηλούς δείκτες και, 2. Ανησυχία ότι η αναγραφή υψηλότερων δεικτών θα οδηγεί τους καταναλωτές σε μεγαλύτερους χρόνους έκθεσης.

 Στη συνέχεια, διαλέξτε ένα προϊόν ανάλογα με τον τύπο του δέρματός σας : Εαν μαυρίζετε εύκολα και έχετε σκουρόχρωμη επιδεμίδα (μεσογειακός τύπος), επιλέξτε ένα αντιηλιακό με δείκτη 15. Εαν στην αρχή κοκκινίζετε και μετά μαυρίζετε, επιλέξτε ένα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 20. Εαν μαυρίζετε με μεγάλη δυσκολία και το δέρμα σας κοκκινίζει πολύ γρήγορα, χρησιμοποιείστε ένα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας μεγαλύτερο του 20. Δεδομένου ότι το δέρμα των παιδιών είναι πολύ ευαίσθητο, θα πρέπει να προστατεύονται πάντα με αντιηλιακά με δείκτες > 25.

Τα αντιηλιακά είναι άχρηστα, αν δεν χρησιμοποιούνται σωστά. 1. Θα πρέπει να εφαρμόζετε το αντιηλιακό σας 20 με 30 λεπτά πριν βγείτε έξω, σε κάθε σημείο του σώματος που εκτίθεται στον ήλιο.  2. Θα πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες περιοχές: αυτιά, μύτη, χείλια (sticks), πέλματα, παλάμες, το V του λαιμού, τους αγκώνες και το κεφάλι (sprays).

3. Ανανεώνετε το αντιηλιακό σας κάθε 2 ώρες, για όσο εκτείθεστε στον ήλιο, ακόμα και στο τέλος της ημέρας. Στο βουνό (πχ σκί), το εκτεθειμένο δέρμα θα πρέπει να προστατεύεται κάθε μία ώρα (με την ίδια συχνότητα χειμώνα - καλοκαίρι) !!! 4. Το κολύμπι, ο αέρας και η υπερβολική εφίδρωση, αφαιρούν την κρέμα πιο γρήγορα από το δέρμα, γι αυτό και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ανανεώνετε το αντιηλιακό πιο συχνά.