Α΄ Ενώχ – Ιωβηλαία Βασικά χαρακτηριστικά

Α΄ (αιθιοπικός) Ενώχ 2 ος αι. π.Χ – 1 ος αι. μ.Χ. 2 ος αι. π.Χ – 1 ος αι. μ.Χ. Παλαιστίνη Παλαιστίνη Αραμαϊκή Αραμαϊκή Αιθιοπική μετάφραση Αιθιοπική μετάφραση 11 χειρόγραφα στο Κουμράν 11 χειρόγραφα στο Κουμράν Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων (κεφ. 1-36) Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων (κεφ. 1-36) Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ (κεφ ) Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ (κεφ ) Αστρονομική Βίβλος (κεφ ) Αστρονομική Βίβλος (κεφ ) Βιβλίο των Οραμάτων (κεφ ) Βιβλίο των Οραμάτων (κεφ ) Βιβλίο των Παραινέσεων (κεφ ) Βιβλίο των Παραινέσεων (κεφ )

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων (κεφ. 1-36) Ι περ. 3 ος αι. π.Χ. περ. 3 ος αι. π.Χ. Φρουροί άγγελοι Φρουροί άγγελοι Γέν. 6,1-4 (ο ἱ υ ἱ ο ὶ το ῦ θεο ῦ ) Γέν. 6,1-4 (ο ἱ υ ἱ ο ὶ το ῦ θεο ῦ ) עִירִין (= άγγελοι, πληθυντικός του עִיר ) עִירִין (= άγγελοι, πληθυντικός του עִיר ) עוּר (= ξυπνώ, εγείρω) עוּר (= ξυπνώ, εγείρω) Εγρήγοροι: Πεπτωκότες άγγελοι Εγρήγοροι: Πεπτωκότες άγγελοι Πεπτωκότες άγγελοι: πεπτωκότες Ιερείς (κριτική στο Ιερατείο) Πεπτωκότες άγγελοι: πεπτωκότες Ιερείς (κριτική στο Ιερατείο) Α΄ Ενώχ 1-5: Εισαγωγή, οραματική εμπειρία του Ενώχ, προειδοποιήσεις Α΄ Ενώχ 1-5: Εισαγωγή, οραματική εμπειρία του Ενώχ, προειδοποιήσεις Α΄ Ενώχ 6-11: Περιγραφή των πράξεων των αγγέλων Α΄ Ενώχ 6-11: Περιγραφή των πράξεων των αγγέλων

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων ΙΙ Α΄ Ενώχ Ο δίκαιος Ενώχ καλείται από τον Γιαχβέ στα ουράνια ανάκτορα Κυριαρχεί το στοιχείο της φωτιάς Ο Ενώχ αντικρίζει τον Θρόνο του Θεού Περιγραφή των ανομιών των πεπτωκότων αγγέλων από τον Θεό Ανάθεση αποστολής στον Ενώχ, ως Γραμματέα της Δικαιοσύνης

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων ΙΙI Αποστολή: μεταφορά μηνύματος στους πεπτωκότες αγγέλους Αποστολή: μεταφορά μηνύματος στους πεπτωκότες αγγέλους Κάλεσμα για μετάνοια και προειδοποίηση για τιμωρία Κάλεσμα για μετάνοια και προειδοποίηση για τιμωρία Αίτημα των αγγέλων για μεσιτεία του Ενώχ προς τον Θεό Αίτημα των αγγέλων για μεσιτεία του Ενώχ προς τον Θεό Απάντηση του Θεού: “Εσείς οι άγγελοι πρέπει να μεσιτεύετε για τους ανθρώπους και όχι οι άνθρωποι για εσάς” (Α΄ Ενώχ 15,2) Απάντηση του Θεού: “Εσείς οι άγγελοι πρέπει να μεσιτεύετε για τους ανθρώπους και όχι οι άνθρωποι για εσάς” (Α΄ Ενώχ 15,2)

Τα ταξίδια του Ενώχ (Α΄ Ενώχ 17-36) ΙV

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων V Α΄ Ενώχ Α΄ Ενώχ Επτά φλεγόμενα όρη Επτά φλεγόμενα όρη Το δέντρο της Ζωής Το δέντρο της Ζωής Αληθινός Θρόνος του Θεού Αληθινός Θρόνος του Θεού Γέν Ιεζ. 28 Γέν Ιεζ. 28 Εξωβιβλικές παραδόσεις Εξωβιβλικές παραδόσεις

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων VΙ Μεταφύτευση του δέντρου πλησίον του Ναού της Καινής Ιερουσαλήμ Μεταφύτευση του δέντρου πλησίον του Ναού της Καινής Ιερουσαλήμ Μόνο τότε θα δοθούν Μόνο τότε θα δοθούν οι καρποί του στους εκλεκτούς οι καρποί του στους εκλεκτούς Εσχατολογική σημασία του δέντρου Εσχατολογική σημασία του δέντρου

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων VII Α΄ Ενώχ 26-27: ο ομφαλός της γης Α΄ Ενώχ 26-27: ο ομφαλός της γης Η καινή Ιερουσαλήμ Η καινή Ιερουσαλήμ Η κοιλάδα Χιννώμ Η κοιλάδα Χιννώμ Οι δίκαιοι παρακολουθούν την καταδίκη των αμαρτωλών Οι δίκαιοι παρακολουθούν την καταδίκη των αμαρτωλών

Το Βιβλίο των Φρουρών Αγγέλων VIII Α΄ Ενώχ 32 Ο Παράδεισος της Αλήθειας Γέν. 2-3 Α΄ Ενώχ 33-36: συνέχιση των ταξιδιών του Ενώχ

2. Το Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ (κεφ ) Ι 1ος αι. μ.Χ. Δεν περιέχεται στα χειρόγραφα του Κουμράν Η επερχόμενη Κρίση των ισχυρών της γης καθώς και του Αζαζέλ και των συντρόφων του Εισαγωγή: κεφ. 37 Πρώτη Παραβολή: κεφ Δεύτερη Παραβολή: κεφ. 45,1-54,6ֹ 56,1-4 Τρίτη Παραβολή: κεφ. 58,1-59,3ֹ 60,11-22ֹ 61,1-63,12ֹ 64,1-2ֹ 69, Βιβλίο του Νώε Επίλογος: κεφ Ο συντάκτης δανείζεται μοτίβα από το ΒΦΑ, την Αστρονομική Βίβλο, τον Δευτεροησαḯα (40-55), τους Ψαλμούς και τον Δανιήλ

Το Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ ΙΙ 1 η Παραβολή 1 η Παραβολή Υπόσχεση για την παρουσία ενός Εκλεκτού που θα κρίνει Υπόσχεση για την παρουσία ενός Εκλεκτού που θα κρίνει Ενώχ αρπάζεται στους ουρανούς, όπου βλέπει τον τόπο κατοικίας των δικαίων και του Εκλεκτού Ενώχ αρπάζεται στους ουρανούς, όπου βλέπει τον τόπο κατοικίας των δικαίων και του Εκλεκτού 2 η Παραβολή: προς τους αμαρτωλούς 2 η Παραβολή: προς τους αμαρτωλούς Αποκαλύπτεται στον Ενώχ το σχέδιο της μέλλουσας Κρίσης Αποκαλύπτεται στον Ενώχ το σχέδιο της μέλλουσας Κρίσης 3 η Παραβολή: προς τους δικαίους 3 η Παραβολή: προς τους δικαίους Ενθρόνιση του Εκλεκτού Ενθρόνιση του Εκλεκτού Καταδίκη των Βασιλέων και του Αζαζέλ Καταδίκη των Βασιλέων και του Αζαζέλ Δόξα και μακαριότητα των ευσεβών Δόξα και μακαριότητα των ευσεβών

Το Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ ΙΙI Κυριαρχεί η μορφή του “Υιού του Ανθρώπου” Κυριαρχεί η μορφή του “Υιού του Ανθρώπου” “Δίκαιος” και “εκλεκτός”: Ησ. 45,4.21 “Κεχρισμένος”: Ψ. 2,2 “Υιός του Ανθρώπου”: Δαν. 7,13-14 Ο Ενώχ χαρακτηρίζεται επίσης ως “Υιός του Ανθρώπου” (71,14) Επέκταση των Α΄ Ενώχ Παρουσία του Ενώχ τόσο στην παλαιά Κρίση των φρουρών αγγέλων όσο και στη μέλλουσα τελική Κρίση Β΄ Ενώχ – Γ΄ Ενώχ - Μετατρόν

Το Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ IV Το Βιβλίο του Νώε Το Βιβλίο του Νώε Κεφ. 54,7-55,2-3: Πρόβλεψη για τον μέγα κατακλυσμό και υπόσχεση του Θεού για μη επανάληψή του Κεφ. 54,7-55,2-3: Πρόβλεψη για τον μέγα κατακλυσμό και υπόσχεση του Θεού για μη επανάληψή του Κεφ. 60, : Όραμα του Νώε για την μέλλουσα Κρίση Κεφ. 60, : Όραμα του Νώε για την μέλλουσα Κρίση Κεφ. 65,1-66,3: Σεισμοί στη γη, ερχομός του κατακλυσμού Κεφ. 65,1-66,3: Σεισμοί στη γη, ερχομός του κατακλυσμού Κεφ. 67,1-68,1: Διαβεβαίωση του Θεού για σωτηρία του Νώε, άγγελοι κατασκευάζουν την κιβωτό Κεφ. 67,1-68,1: Διαβεβαίωση του Θεού για σωτηρία του Νώε, άγγελοι κατασκευάζουν την κιβωτό

Το Βιβλίο των Παραβολών του Ενώχ V Κοινά χαρακτηριστικά Ενώχ – Νώε Και για τους δύο παραδίδεται ότι “περπάτησαν με τον Θεό” (הָלַךְ Μ΄), “εὐηρέστησεν τῷ Θεῷ” (Ο΄) Νώε: δίκαιος και τέλειος (Γέν. 6,9) Προσφέρει θυσία στον Θεό (Γέν. 8,20) Ο συντάκτης χρησιμοποιεί από κοινού τα Γέν. 6-9 και Α΄ Ενώχ 6-11 Ο Νώε καθίσταται σύμβολο και πρότυπο ευσέβειας Αντίβαρο στους αμαρτωλούς βασιλείς, αλλά και στους φρουρούς αγγέλους

3. Η Αστρονομική Βίβλος (72-82) Ι περ. 3 ος αι. π.Χ. περ. 3 ος αι. π.Χ. Η μορφή του Ενώχ συνδέεται με την αστρονομία και το ημερολόγιο Η μορφή του Ενώχ συνδέεται με την αστρονομία και το ημερολόγιο Εισαγωγή: κεφ. 72,1-2 Εισαγωγή: κεφ. 72,1-2 Το έτος των 364 ημερών: κεφ. 72,3-75,9 Το έτος των 364 ημερών: κεφ. 72,3-75,9 Οι δώδεκα πύλες των ανέμων και τα ουράνια τέταρτα: 76,1- 78,17 Οι δώδεκα πύλες των ανέμων και τα ουράνια τέταρτα: 76,1- 78,17 Αξιολόγηση των ανωτέρω αποκαλύψεων: κεφ. 79,1-81,10 Αξιολόγηση των ανωτέρω αποκαλύψεων: κεφ. 79,1-81,10 Επίλογος: 82,1-20. Ο Ουριήλ δίνει θάρρος στον Ενώχ και στους δίκαιους της γης Επίλογος: 82,1-20. Ο Ουριήλ δίνει θάρρος στον Ενώχ και στους δίκαιους της γης

Η Αστρονομική Βίβλος ΙΙ Ο τρόπος μέτρησης του χρόνου αποτελεί ζήτημα ηθικής και συμμόρφωσης με την θεία αποκάλυψη, έτσι όπως αυτή καθορίζει και διέπει τους νόμους του φυσικού κόσμου Ο τρόπος μέτρησης του χρόνου αποτελεί ζήτημα ηθικής και συμμόρφωσης με την θεία αποκάλυψη, έτσι όπως αυτή καθορίζει και διέπει τους νόμους του φυσικού κόσμου Ορθό ημερολόγιο: ορθή τήρηση των κανονισμών της Τορά Ορθό ημερολόγιο: ορθή τήρηση των κανονισμών της Τορά Προτείνεται η χρήση του ηλιακού ημερολογίου Προτείνεται η χρήση του ηλιακού ημερολογίου Αυτό ίσχυε από την αρχή της δημιουργίας και θα ισχύει μέχρι την συντέλεια των αιώνων Αυτό ίσχυε από την αρχή της δημιουργίας και θα ισχύει μέχρι την συντέλεια των αιώνων Αντίθεση στο ιερατείο που χρησιμοποιούσε Αντίθεση στο ιερατείο που χρησιμοποιούσε το σεληνιακό το σεληνιακό Σελήνη: μικρότερος κύκλος Σελήνη: μικρότερος κύκλος Οι άνθρωποι δεν μπορούν να Οι άνθρωποι δεν μπορούν να εναρμονιστούν με τα ουράνια δρώμενα εναρμονιστούν με τα ουράνια δρώμενα

Η Αστρονομική Βίβλος ΙΙΙ Κεφ. 80: Ο Ουριήλ προειδοποιεί ότι τον καιρό των αμαρτωλών τα χρόνια θα είναι συντομότερα με σαφή αρνητικά αποτελέσματα για τις αγροτικές εργασίες Αστέρες θα εμφανίζονται στους ανθρώπους και εκείνοι θα τους λατρεύουν ως θεούς Στοχοποίηση ιερατείου

4. Το Βιβλίο των Οραμάτων (κεφ ) Ι 2 ος -1 ος αι. π.Χ. 2 ος -1 ος αι. π.Χ. Δύο οράματα (ενύπνια) του Ενώχ Δύο οράματα (ενύπνια) του Ενώχ 1 ο όραμα: ο κατακλυσμός και η σωτηρία του Νώε (κεφ ) 1 ο όραμα: ο κατακλυσμός και η σωτηρία του Νώε (κεφ ) Αιτία της καταστροφής: η πτώση των αγγέλων Αιτία της καταστροφής: η πτώση των αγγέλων Γέν. 6-8 Γέν. 6-8

Το Βιβλίο των Οραμάτων ΙΙ 2 ο όραμα: η “Αποκάλυψη των ζώων” (κεφ ) 2 ο όραμα: η “Αποκάλυψη των ζώων” (κεφ ) Με αλληγορικό τρόπο παρουσιάζεται όλη η ιστορία του ανθρώπινου γένους, από τον Αδάμ και την Εύα έως την επανάσταση των Μακκαβαίων Με αλληγορικό τρόπο παρουσιάζεται όλη η ιστορία του ανθρώπινου γένους, από τον Αδάμ και την Εύα έως την επανάσταση των Μακκαβαίων Ο Θεός παρών στην ιστορία Ο Θεός παρών στην ιστορία

Το Βιβλίο των Οραμάτων ΙΙΙ Εμφάνιση ενός καινούριου ένδοξου Ναού Ο Θεός κατοικεί στον Ναό και τα έθνη τον λατρεύουν Παρομοίωση του λαού του Ισραήλ με ποίμνιο

5. Το Βιβλίο των Παραινέσεων (91-108) Ι Γράφτηκε πριν την Μακκαβαϊκή επανάσταση (165 π.Χ.) Γράφτηκε πριν την Μακκαβαϊκή επανάσταση (165 π.Χ.) Το τέλος είναι κοντά Το τέλος είναι κοντά Ανάσταση των νεκρών. Θα δοθούν θρόνοι στους δικαίους Ανάσταση των νεκρών. Θα δοθούν θρόνοι στους δικαίους Αποκάλυψη των Εβδομάδων (91,12-17ֹ 93): περιγραφή της μεσσιανικής εποχής σε περίοδο 10 εβδομάδων Αποκάλυψη των Εβδομάδων (91,12-17ֹ 93): περιγραφή της μεσσιανικής εποχής σε περίοδο 10 εβδομάδων Ο Ναός θεωρείται μολυσμένος και η λατρεία λανθασμένη Ο Ναός θεωρείται μολυσμένος και η λατρεία λανθασμένη Ταλανισμός των αμαρτωλών και ενθάρρυνση δικαίων Ταλανισμός των αμαρτωλών και ενθάρρυνση δικαίων

Συμπεράσματα Χρήση βιβλικών και εξωβιβλικών παραδόσεων Φανέρωση κοσμολογικών μυστικών – ηλιακό ημερολόγιο Έντονη εσχατολογία: τιμωρία των αμαρτωλών – δικαίωση ευσεβών Καινή Κτίση - Ιερουσαλήμ Καινός Ναός – αποκατάσταση αληθούς λατρείας

Ιωβηλαία Ι ca π.Χ. ca π.Χ. Παλαιστίνη Παλαιστίνη Εβραϊκά Εβραϊκά Αιθιοπική μετάφραση Αιθιοπική μετάφραση 18 χειρόγραφα στο Κουμράν 18 χειρόγραφα στο Κουμράν Γεγονότα σε περιόδους 49 ετών Γεγονότα σε περιόδους 49 ετών Δημιουργία, Αδάμ (κεφ. 1-4) Δημιουργία, Αδάμ (κεφ. 1-4) Νώε (κεφ. 5-10) Νώε (κεφ. 5-10) Αβραάμ (κεφ ) Αβραάμ (κεφ ) Ιακώβ (κεφ ) Ιακώβ (κεφ ) Μωϋσής (κεφ ) Μωϋσής (κεφ ) Γέν. 1-Έξ. 12. Γέν. 1-Έξ. 12.

Ιωβηλαία ΙΙ Πρωταγωνιστής: Μωϋσής Πρωταγωνιστής: Μωϋσής Άγγελοι φανερώνουν μυστικά στον Μωϋσή Άγγελοι φανερώνουν μυστικά στον Μωϋσή Τορά: άφθαρτη και αιώνια, γραμμένη αρχικά σε ουράνιες πλάκες Τορά: άφθαρτη και αιώνια, γραμμένη αρχικά σε ουράνιες πλάκες Προσθήκες νομικού περιεχομένου στις διηγήσεις Προσθήκες νομικού περιεχομένου στις διηγήσεις Συμμόρφωση του πιστού με τις ουράνιες επιταγές Συμμόρφωση του πιστού με τις ουράνιες επιταγές Ανάσταση του Πνεύματος (κεφ. 23) Ανάσταση του Πνεύματος (κεφ. 23) Αφηγήσεις για το Πάσχα (κεφ. 49) Αφηγήσεις για το Πάσχα (κεφ. 49) Τήρηση του Σαββάτου (κεφ. 50) Τήρηση του Σαββάτου (κεφ. 50)

Ιωβηλαία ΙΙΙ Ομοιότητες Ιωβηλαίων και Βιβλίου Φρουρών Αγγέλων Οι “υιοί του Θεού” (Γέν. 6,14) είναι οι Εγρήγοροι που συνευρέθηκαν με τις θυγατέρες των ανθρώπων και προήλθαν οι Γίγαντες Οι “υιοί του Θεού” (Γέν. 6,14) είναι οι Εγρήγοροι που συνευρέθηκαν με τις θυγατέρες των ανθρώπων και προήλθαν οι Γίγαντες Οι πεπτωκότες άγγελοι φανερώνουν στους ανθρώπους μυστικά Οι πεπτωκότες άγγελοι φανερώνουν στους ανθρώπους μυστικά Γίγαντες: υπεύθυνοι για την βία στον κόσμο – αιτία κατακλυσμού Γίγαντες: υπεύθυνοι για την βία στον κόσμο – αιτία κατακλυσμού Ο Ενώχ απευθύνει Κρίση σε αγγέλους και γίγαντες Ο Ενώχ απευθύνει Κρίση σε αγγέλους και γίγαντες Τα πνεύματα των γιγάντων συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τους ανθρώπους Τα πνεύματα των γιγάντων συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τους ανθρώπους Ενώχ: γνώστης ουράνιων μυστικών Ενώχ: γνώστης ουράνιων μυστικών

Ιωβηλαία ΙV Διαφορές Ιωβηλαίων – Βιβλίου Φρουρών Αγγέλων Διαφορετικός ο σκοπός της καθόδου των αγγέλων στη γη: διδασκαλία δικαιοσύνης στους ανθρώπους. Διαφορετικός ο σκοπός της καθόδου των αγγέλων στη γη: διδασκαλία δικαιοσύνης στους ανθρώπους. Πώς είναι δυνατόν ουράνια πλάσματα να λαχταρίσουν σαρκικές απολαύσεις και να οργανώσουν επανάσταση; Αμάρτησαν αργότερα Πώς είναι δυνατόν ουράνια πλάσματα να λαχταρίσουν σαρκικές απολαύσεις και να οργανώσουν επανάσταση; Αμάρτησαν αργότερα Ο Ενώχ δεν μεσιτεύει για τους αγγέλους Ο Ενώχ δεν μεσιτεύει για τους αγγέλους Αν η αμαρτία των αγγέλων ήταν τόσο σοβαρή, πώς ο δίκαιος Ενώχ μπορεί και τους υπερασπίζεται; Αν η αμαρτία των αγγέλων ήταν τόσο σοβαρή, πώς ο δίκαιος Ενώχ μπορεί και τους υπερασπίζεται; Οι άνθρωποι φέρουν ευθύνη για το κακό που έχει επέλθει στον κόσμο Οι άνθρωποι φέρουν ευθύνη για το κακό που έχει επέλθει στον κόσμο Γι’ αυτό και εξοντώνονται με τον κατακλυσμό Γι’ αυτό και εξοντώνονται με τον κατακλυσμό Οι παραδόσεις του ΒΦΑ θεολογικά προβληματικές Οι παραδόσεις του ΒΦΑ θεολογικά προβληματικές

Ιωβηλαία V Ομοιότητες Ιωβηλαίων – Αστρονομικής Βίβλου Το ηλιακό ημερολόγιο αποτελεί το μόνο έγκυρο Το ηλιακό ημερολόγιο αποτελεί το μόνο έγκυρο Άγγελοι οι φρουροί των αστρολογικών και μετεωρολογικών φαινομένων Άγγελοι οι φρουροί των αστρολογικών και μετεωρολογικών φαινομένων Η φύση υπακούει στους θεϊκούς νόμους Η φύση υπακούει στους θεϊκούς νόμους Οι άγγελοι διδάσκουν στον Ενώχ τα μυστήρια του σύμπαντος Οι άγγελοι διδάσκουν στον Ενώχ τα μυστήρια του σύμπαντος

Ιωβηλαία VI Διαφορές Ιωβηλαίων – Αστρονομικής Βίβλου Τα Ιωβηλαία αντιτίθενται στην υιοθέτηση ενός εναλλασσόμενου σεληνιακού – ηλιακού ημερολογίου, ενώ η Αστρονομική Βίβλος σε ένα ημερολόγιο μικρότερο των 364 ημερών Τα Ιωβηλαία αντιτίθενται στην υιοθέτηση ενός εναλλασσόμενου σεληνιακού – ηλιακού ημερολογίου, ενώ η Αστρονομική Βίβλος σε ένα ημερολόγιο μικρότερο των 364 ημερών Τα Ιωβηλαία παραθέτουν μονάδες μέτρησης του χρόνου, σε αντίθεση με την Αστρονομική Βίβλο Τα Ιωβηλαία παραθέτουν μονάδες μέτρησης του χρόνου, σε αντίθεση με την Αστρονομική Βίβλο

Συμπεράσματα “Ιστορική αποκάλυψη”: Εξιστόρηση γεγονότων σε περιόδους 49 ετών Οι αφηγήσεις δεν απαντούν στο ερώτημα της προέλευσης του κακού, αλλά εξηγούν την παρούσα κατάσταση του κόσμου Ύφος χαλαχικού χαρακτήρα Υιοθέτηση και προβολή ηλιακού ημερολογίου

Βιβλιογραφία Αγουρίδης, Χρ. Σ., Τα Απόκρυφα Κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, τόμ. 1 & 2, Έννοια, Αθήνα Αγουρίδης, Χρ. Σ., Τα Απόκρυφα Κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, τόμ. 1 & 2, Έννοια, Αθήνα Ζάρρας, Θ. Κ., “Το Γεν. 5,21-24 και η μορφή του Ενώχ σε μεταγενέστερα ιουδαϊκά κείμενα”, ΕΕΘΣΠΑ 38 (2003). Ζάρρας, Θ. Κ., “Το Γεν. 5,21-24 και η μορφή του Ενώχ σε μεταγενέστερα ιουδαϊκά κείμενα”, ΕΕΘΣΠΑ 38 (2003). ____________, Ιστορία της Εποχής της Καινής Διαθήκης, τόμ. 1, Έννοια, Αθήνα ____________, Ιστορία της Εποχής της Καινής Διαθήκης, τόμ. 1, Έννοια, Αθήνα Boccaccini, G. (ed.), Enoch and the Messiah Son of Man: Revisiting the Book of Parables, Wm. Eerdmans Pbl. Co. Grand Rapids Boccaccini, G. (ed.), Enoch and the Messiah Son of Man: Revisiting the Book of Parables, Wm. Eerdmans Pbl. Co. Grand Rapids Boccaccini, G. & Ibba, G. (ed.), Enoch and the Mosaic Torah: The Evidence of Jubilees, Wm. Eerdmans Pbl. Co. Grand Rapids Boccaccini, G. & Ibba, G. (ed.), Enoch and the Mosaic Torah: The Evidence of Jubilees, Wm. Eerdmans Pbl. Co. Grand Rapids Charlesworth, H. J. (ed.), The Old Testament Pseudepigrapha, τόμ. 1 & 2, Doubleday, N. Y Charlesworth, H. J. (ed.), The Old Testament Pseudepigrapha, τόμ. 1 & 2, Doubleday, N. Y Davidson, J. M., Angles at Qumran: A Comparative Study of 1 Enoch 1-36, and Sectarian Writings from Qumran, JSPSup 11, Sheffield Davidson, J. M., Angles at Qumran: A Comparative Study of 1 Enoch 1-36, and Sectarian Writings from Qumran, JSPSup 11, Sheffield Vandekam, C. J., Calendars in the Dead Sea Scrolls: Measuring Time, Routledge, London Vandekam, C. J., Calendars in the Dead Sea Scrolls: Measuring Time, Routledge, London 1998.