Ιωάννα Βορβή Σχολική Σύμβουλος Δ.Ε.

Παρουσίαση με θέμα: "Ιωάννα Βορβή Σχολική Σύμβουλος Δ.Ε."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ιωάννα Βορβή Σχολική Σύμβουλος Δ.Ε.
Ιστορία Ιωάννα Βορβή Σχολική Σύμβουλος Δ.Ε.

2 Οργάνωση και διαχείριση του διδακτικού χρόνου
Με ποιους μαθητές, για ποιο σκοπό, με ποιο περιεχόμενο, πώς, πότε, με ποια μέσα Προγραμματισμός έτους, τριμήνου/τετραμήνου, εβδομάδας. Προγραμματισμός της διδασκαλίας και σχεδιασμός κατά διδακτική ενότητα

3 Προγραμματισμός διδασκαλίας
Λαμβάνονται υπόψη: Θεσμικό πλαίσιο (Προγράμματα Σπουδών, ύλη οδηγίες, βιβλία εκπαιδευτικού/μαθητή…) Διδακτικοί στόχοι Μαθητικό δυναμικό-ιδιαιτερότητες Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές Διαθέσιμα μέσα Διαθέσιμος χρόνος

4 Ετήσιος προγραμματισμός μαθήματος
υπολογίζονται οι ώρες που προβλέπονται ετησίως για το μάθημα (αριθμός εβδομάδων χ ώρες/εβδομάδα του γνωστικού αντικειμένου) προβλέπονται και αφαιρούνται θεσμοθετημένες αργίες και περιστασιακές απώλειες διδακτικών ωρών (αργίες, εορτές, εξετάσεις, επαναλήψεις, σχολικές εκδηλώσεις κ.τ.λ.) συσχετίζονται οι προβλεπόμενες από τις οδηγίες διδασκαλίας διδακτικές ώρες με τις πραγματικές και οι διδακτικές ενότητες με τους διδακτικούς στόχους και τις διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές που διευκολύνουν την επίτευξή τους

5 Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας (Δ.Ε.Π.Π.Σ.)
Γενικός σκοπός διδασκαλίας της Ιστορίας είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης. Η ανάπτυξη ιστορικής σκέψης αφορά την κατανόηση των ιστορικών γεγονότων μέσα από την εξέταση αιτίων και αποτελεσμάτων, ενώ η καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης αφορά την κατανόηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις και τη διαμόρφωση αξιών και στάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και το μέλλον. Έτσι, με τη διδασκαλία της Ιστορίας ο μαθητής μπορεί να αποκτήσει όχι μόνο την επίγνωση ότι ο σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος, αλλά και την αντίληψη ότι ο σύγχρονος ιστορικός ορίζοντας συνδέεται άμεσα με τη ζωή του. Ο σκοπός της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης συνδέεται έτσι με το γενικότερο σκοπό της εκπαίδευσης που αναφέρεται στην προετοιμασία υπεύθυνων πολιτών

6 Διδακτικό υλικό Κύριο διδακτικό υλικό: το περιεχόμενο των εγχειριδίων
Συμπληρωματικό υλικό: παρέχεται από τα διάφορα εποπτικά ή τεχνολογικά μέσα και πολυμέσα Το βιβλίο για το μαθητή Το βιβλίο για τον καθηγητή Εγκεκριμένο υποστηρικτικό υλικό - Ιστορικοί χάρτες - Βιντεοταινίες με ιστορικά ντοκουμέντα, - Ψηφιακοί δίσκοι δεδομένης μνήμης (Cd-rom) με διαδραστικό χαρακτήρα

7 Διδακτική μεθοδολογία
Μαθητοκεντρικές ενεργητικές μέθοδοι. Σύνθετες μέθοδοι, οι οποίες συνδυάζουν πλουραλιστικές προσεγγίσεις: σύντομη αφήγηση για τις απαραίτητες πληροφορίες, με ζωντάνια, ποικιλία διερεύνηση / ανακάλυψη μέσω της ευρείας αξιοποίησης του υποστηρικτικού υλικού έντυπου και ηλεκτρονικού διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων και ανάπτυξη ελεύθερου ή κατευθυνόμενου διαλόγου έρευνα και αξιοποίηση των πηγών και παραθεμάτων (κείμενα, εικόνες κ.α.) στην τάξη ατομικές και ομαδικές εργασίες εντός και εκτός της σχολικής τάξης (Βαρύτητα στην ένταξη της αξιοποίησης των πηγών στη διδακτική διαδικασία. Αποφυγή της προσέγγισης των γραπτών πηγών ως αποκλειστικά γλωσσικών κειμένων και της απομνημόνευσης πηγών)

8 Διδακτική μεθοδολογία
αξιοποίηση των γνώσεων ή και των εμπειριών των μαθητών σύνδεση με την επικαιρότητα, όπου προσφέρεται σύνδεση με την Τοπική Ιστορία αξιοποίηση και της ιστορίας του τόπου καταγωγής των μαθητών (π.χ. Πόντος, Μ. Ασία) αξιοποίηση της προφορικής ιστορίας, με καταγραφή στοιχείων από τα βιώματα και τις μνήμες των Ελλήνων σύνδεση των ιστορικών στοιχείων συγχρονικά και διαχρονικά προβληματοποίηση του περιεχομένου βιωματική προσέγγιση με κατάλληλες ερωτήσεις ή επισκέψεις πεδίου σε χώρους με αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον-μουσεία, μετά από σχετική προετοιμασία οργάνωση ασκήσεων αναπαράστασης ιστορικών γεγονότων δραματοποιημένοι διάλογοι ή θεατρικές ιστορικές παραστάσεις ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, διαθεματικότητα, σχέδια εργασίας (projects) νέες τεχνολογίες

9 Διδακτική μεθοδολογία
τονισμός της διάσταση του χώρου και του χρόνου επισήμανση της σχέσης του τόπου, του χρόνου, της ιστορικής διάρκειας και της δράσης έμφαση στη διευκρίνιση βασικών ιστορικών όρων (π.χ. κίνημα, εξέγερση, επανάσταση, παλινόρθωση, εξέλιξη, ακμή, παρακμή) περιορισμός της παροχής έτοιμων γνώσεων και της απομνημόνευσης προαγωγή της κριτικής σκέψης συνοπτική ανασύνθεση υιοθέτηση μεθόδου ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών και με τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης διδακτικής ενότητας οργάνωση διδασκαλίας, ανάλογα με την ενότητα (π.χ. προβολή και αφήγηση-ανάλυση για τέχνη, ανάλυση και μελέτη πηγών κ.α.) ποικιλία, εναλλαγή των μεθόδων, συνδυασμός τους

10 Διδακτική μεθοδολογία
τοπική ιστορία στη Γ τάξη Γυμνασίου: κατ’ εξοχήν πεδίο εφαρμογής μεθόδων διερευνητικής μάθησης και ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας (στο πλαίσιο της ανάληψης σχεδίων εργασίας ή projects από τους μαθητές) ΜΕΡΟΣ Α΄ Θεωρητική προσέγγιση ΜΕΡΟΣ Β΄ Πρακτική εφαρμογή

11 Μέσα και τεχνικές διδασκαλίας Εποπτικά μέσα
Στόχοι: Αισθητοποίηση των αφηρημένων ιστορικών εννοιών Ποικιλία και ζωντάνια Πρόκληση ενδιαφέροντος Κατανόηση ουσιωδών σημείων Σύνθεση και εμπέδωση του περιεχομένου της διδασκαλίας Αφόρμηση Ο διδάσκων πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις δυνατότητες κάθε μέσου σε σχέση με τους στόχους που επιθυμεί να επιτύχει

12 Οργάνωση σχεδίου μαθήματος
Προκαταρκτικά στοιχεία (σχολείο, τάξη, αριθμός μαθητών, σύνθεση κ.α.) Θέμα, περιεχόμενα και δομή της διδακτικής ενότητας Διδακτικοί σκοποί και στόχοι (Ν. 1566/85, Α.Π.Σ., οδηγίες, βιβλίο εκπαιδευτικού) Συγκεκριμένα βήματα. Κριτήρια επιτυχίας, αυτοαξιολόγησης) Προϋποθέσεις μάθησης μαθητών (ατομικές, πολιτιστικές, κοινωνικές γλωσσικές, γνωστικές, συναισθηματικές κ.α.) Πορεία διδασκαλίας (λογική και χρονική σειρά διδακτικών δραστηριοτήτων. Λεπτομερής περιγραφή) Επιλογή μορφής/μεθόδου διδασκαλίας Μέσα διδασκαλίας. Εποπτικά μέσα Διαδικασία και κριτήρια αξιολόγησης

13 Ενδεικτική φόρμα σχεδίου μαθήματος Τάξη/τμήμα………Διδάσκων……. ………
Ενδεικτική φόρμα σχεδίου μαθήματος Τάξη/τμήμα………Διδάσκων……..………. Διδακτική ενότητα……. Ημερομηνία……… Α) Σκοποί και στόχοι ενότητας Β) Πορεία διδασκαλίας (λογική και χρονική σειρά διδακτικών δραστηριοτήτων. Λεπτομερειακή περιγραφή, με χρονοθέτηση) Γ) Μορφές/μέθοδοι διδασκαλίας Δ) Μέσα διδασκαλίας Ε) Τρόποι και τεχνικές αξιολόγησης επίδοσης μαθητών και της συνολικής διδασκαλίας της ενότητας

14 Πορεία διδασκαλίας (βιβλίο εκπαιδευτικού)
Πορεία διδασκαλίας (βιβλίο εκπαιδευτικού) Αφόρμηση (π.χ. από την προηγούμενη διδακτική ενότητα, από ένα παράθεμα, μια εικόνα). Ερωτήσεις διαγνωστικού χαρακτήρα για κατανόηση προηγουμένου και γνώση εννοιών απαραίτητων για τη διδασκαλία της νέας ενότητας. Αδρομερής παρουσίαση περιεχομένου, με παράλληλη χρήση όλων των προσιτών μέσων (πίνακα, χάρτη, διαγράμματος, εικόνων, διαφανειών κτλ.). Εντυπώσεις, απορίες, διευκρινίσεις. Επεξεργασία ιστορικών προβλημάτων που θέτει ο καθηγητής ή οι μαθητές, με κατευθυνόμενο διάλογο. Εφαρμογή της διερευνητικής διαδικασίας (π.χ. μέσα από τις πηγές και τα παραθέματα). Δραστηριότητες (π.χ. σύνταξης πίνακα με τα κύρια στοιχεία της τότε και σημερινής εποχής). Ανασκόπηση κύριων σημείων. Αξιολόγηση της διδακτικής διαδικασίας (ερωτήσεις, εργασίες).

15 Ιστορικές πηγές Γραπτές Αρχαιολογικά μνημεία και έργα τέχνης
Προφορική παράδοση Ηλεκτρονικό και οπτικοακουστικό υλικό (ταινίες, ντοκιμαντέρ, διαδίκτυο, φωτογραφίες κ.α.) Άμεσες (αυθεντικές μαρτυρίες, σύγχρονες με την υπό μελέτη εποχή, μέρος της ιστορικής πραγματικότητας, π.χ. συνθήκες, νομοθεσίες, αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία κ.α.) Έμμεσες (μεταγενέστερες, υποκειμενική έκφραση, π.χ. απομνημονεύματα, χρονογραφίες κ.α.) . Οπτικές . Ακουστικές . Απτικές Δημοσιευμένες Αδημοσίευτες κ.τ.λ.

16 Στόχοι μελέτης πηγών Αντιμετώπιση ιστορίας με ενεργητικό και διερευνητικό τρόπο Επαφή μαθητών με πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές Προσέγγιση του ιστορικού παρελθόντος από πολλές οπτικές γωνίες Επιπλέον πληροφόρηση, επιστημονική τεκμηρίωση της αφήγησης Ουσιαστική κατανόηση των ιστορικών ζητημάτων Περισσότερο ζωντανή προσέγγιση μιας ιστορικής εποχής Ανάπτυξη κριτικής και δημιουργικής σκέψης, κριτική προσέγγιση Καλλιέργεια αυτενέργειας και προβληματισμού Ανάπτυξη παρατηρητικότητας, ικανότητας αναγνώρισης των σημαντικών χαρακτηριστικών των αντικειμένων, ικανότητας περιγραφής και ανάλυσης αυτών των χαρακτηριστικών και ικανότητας εξαγωγής λογικών συμπερασμάτων Καλλιέργεια ικανότητας αξιολόγησης Ευκαιρίες διαθεματικής προσέγγισης

17 Ενδεικτική πορεία προσέγγισης πηγών
Παρουσίαση, ανάγνωση Ταυτότητα, (συντάκτης, χρόνος, τόπος, είδος, σκοπός), ένταξη στο ιστορικό πλαίσιο Έλεγχος αξιοπιστίας Γλωσσική εξομάλυνση, διευκρινίσεις βασικών ιστορικών όρων Εντοπισμός, κατανόηση ιστορικών πληροφοριών, ανάλυση κειμένου, κριτική εξέταση των πληροφοριών Διερεύνηση οπτικής, νύξεις για ζητήματα όπως η σχέση του συγγραφέα με τα πρόσωπα και τα γεγονότα της εποχής του, τα γεγονότα που εξιστορεί, το κοινό του, αναζήτηση κινήτρων και προθέσεων του συγγραφέα, επιχειρηματολογία κ.τ.λ. Διασταύρωση, σύγκριση με άλλες πηγές για το ίδιο θέμα από διαφορετική οπτική και αναζήτηση των λόγων αυτής της διαφοράς Συμπεράσματα Απόψεις Σύνθεση των κυριότερων πληροφοριών Επιγραμματικά: ενεργοποίηση, έρευνα, διάλογος, ανακοινώσεις, αξιολόγηση, σύνθεση στοιχείων

18 Ενδεικτική οργάνωση απάντησης
Θέμα:………………… Πληροφορίες: Αφήγηση σχολικού βιβλίου Α΄ γραπτή πηγή-εικόνα- γράφημα-πίνακας κ.τ.λ. Β΄ γραπτή πηγή-εικόνα- γράφημα- πίνακας κ.τ.λ. Γ΄ γραπτή πηγή-εικόνα- γράφημα-πίνακας κ.τ.λ. Όταν μελετούμε πολλές πηγές για το ίδιο θέμα, χρησιμοποιούμε διαφορετικές στήλες για τις σχετικές με το θέμα πληροφορίες των διαφορετικών πηγών ή, όταν μελετούμε μία πηγή, διαφορετικές στήλες για διαφορετικές κατηγορίες πληροφοριών σχετικών με το θέμα, της ίδιας πηγής Σύνθεση στοιχείων

19 Αξιοποίηση υποστηρικτικού υλικού του βιβλίου
Ανίχνευση και εντοπισμός πληροφοριών Αξιολόγηση και σχολιασμός πληροφοριών Αναζήτηση και εντοπισμός ομοιοτήτων-διαφορών, αιτίων, αποτελεσμάτων, συνεπειών, σχέσεων, ρόλων κ.τ.λ. Κριτική προσέγγιση ιστορικών εποχών, προσώπων, ενεργειών, στάσεων, συμπεριφορών Σύνδεση με την αφήγηση του σχολικού βιβλίου Βαθμός συμφωνίας ή μη του περιεχομένου με την προηγούμενη γνώση Εντοπισμός των πηγών που συνδέονται με μια συγκεκριμένη πληροφορία του κειμένου Σύγκριση, συνδυασμός, συσχετισμός συναφών πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών πηγών Σύνθεση των στοιχείων που παρέχουν οι πηγές Ασκήσεις άστρου κ.α. Ιστορική έρευνα ανάλογα με την ηλικία και τις δυνατότητες των μαθητών

20 Αξιοποίηση υποστηρικτικού υλικού του σχολικού βιβλίου. Παραδείγματα
Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου. Κεφάλαιο Δ΄. Ενότητα 2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος. Διασάφηση των εννοιών της αριστοκρατίας και της πλουτοκρατίας με την ανάγνωση του παραθέματος «Αριστίνδην και πλουτίνδην»(σ. 45). Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου. Κεφάλαιο Ε΄. Ενότητα 4. Η συγκρότηση της Αθηναϊκής κοινωνίας-Η καθημερινή ζωή. Το παράθεμα «Ο ρόλος της γυναίκας¨( σε συνδυασμό με τη «Σκηνή από γυναικωνίτη» και τη «Σκηνή από συμπόσιο» (σσ 76-77) παρέχουν πληροφορίες για τη ζωή της γυναίκας στην κλασική Αθήνα και τη διαφορά ανάμεσα στην καθημερινή ζωή του άνδρα και της γυναίκας. Επίσης, αποτελούν πλαίσιο συζήτησης για τις αλλαγές στη ζωή των γυναικών από τότε έως σήμερα και έκφρασης των απόψεων των μαθητών σχετικά. Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β΄ Γυμνασίου. Κεφ. 6. ΙΙ, Ενότητα 1. Πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές (11ος-15ος αιώνας). Το γράφημα «Ο πληθυσμός της μεσαιωνικής Ευρώπης» (σ. 94) ως αφόρμηση και πλαίσιο προβληματισμού των μαθητών σχετικά με τους παράγοντες που προκάλεσαν τις δημογραφικές μεταβολές. Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου, Κεφάλαιο 4. ενότητα 17. Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ). Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης (1829). Αντιπαραβολή 2 αντίθετων απόψεων για τον Ι. Καποδίστρια και το έργο του: Άποψη του Ι. Κωλέττη, αρχηγού του γαλλικού κόμματος και άποψη του Εϋνάρδου, φιλέλληνα συνεργάτη του Καποδίστρια και καταγραφή των θέσεων που διατυπώνονται σε αυτές (σ. 55). Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) Γ΄ Λυκείου, Γεν. Παιδείας. Κεφ. Α΄. Ενότητα 3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821-Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη. Το απόσπασμα από την Προκήρυξη του Αλ. Υψηλάντη (σ.17) και το απόσπασμα από τη Διακήρυξη της Επιδαύρου (σ.30) είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για να εξετασθεί ο χαρακτήρας της Ελληνικής Επανάστασης και το στίγμα του Αγώνα. Συνδυασμός και με πρόσθετα παραθέματα από το βιβλίο εκπαιδευτικού. Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) Γ΄ Λυκείου, Γεν. Παιδείας. Κεφ. Ζ΄. Ενότητα 1. Η κίνηση των ιδεών. Επιστήμη, στοχασμός και τέχνη. Μ ε αφορμή το φωτογραφικό υλικό (Παστέρ, Κιουρί, Φρόιντ), προβληματισμός για τα αποτελέσματα μεγάλων επιστημονικών επιτευγμάτων από 19ο αι.-σήμερα, ενώ το διαφημιστικό έντυπο το σχετικό με τον Ιούλιο Βερν σε συνδυασμό με τη φωτογραφία του Φορντ παρέχουν ευκαιρία για σχολιασμό και συζήτηση σχετικά με τα ταξίδια, τη συγκοινωνία και επικοινωνία και τις εξελίξεις στον τομέα αυτόν (σ. 168). (βλ. βιβλίο εκπαιδευτικού)

21 Φύλλα εργασίας Κατανόηση-Εμπέδωση της ύλης
Προώθηση της ύλης-Διαχείριση διδακτικού χρόνου Διευκόλυνση της διδασκαλίας Έλεγχος μαθησιακού αποτελέσματος Υποστήριξη σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας που προωθούν την αυτενέργεια τη συνεργατική μάθηση, τη λύση προβλήματος κ.τ.λ. Προετοιμασία-αποτίμηση διδακτικών επισκέψεων Δημιουργικότητα-Καινοτομία Το φύλλο εργασίας αποτελεί διδακτικό εργαλείο. Δεν αντικαθιστά το βιβλίο και δεν περιορίζει την παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου

22 Φύλλα εργασίας Μπορεί να περιλαμβάνουν: Γραπτό κείμενο Πηγές Εικόνες
Διαγράμματα – Σχήματα Εννοιολογικό χάρτη Βασικά σημεία της ενότητας Σαφείς οδηγίες Ερωτήσεις Ασκήσεις, π.χ. άστρου, συμπληρώσεις κενών (μετά από διερεύνηση), αντιστοιχίες, πολλαπλές επιλογές κ.α.

23 Φύλλο εργασίας: Δύο αντίθετες απόψεις για τον Ι
Φύλλο εργασίας: Δύο αντίθετες απόψεις για τον Ι. Καποδίστρια και το έργο του Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου, Κεφάλαιο 4ο, ενότητα 17: Ο Ι. Καποδίστριας ως κυβερνήτης της Ελλάδας ( ). Η ολοκλήρωση της ελληνικής επανάστασης (1829) α) Η άποψη του Ι. Κωλέττη, αρχηγού του γαλλικού κόμματος: Απομάκρυνε [ενν. ο Καποδίστριας] από τα πράγματα όλους τους αρχηγούς των Ελλήνων, όλους τους επιρροή έχοντας και όλους τους πεπαιδευμένους […], κατεπάτησεν […] τα ψηφίσματα της εν Άργει Εθνοσυνελεύσεως, καταφρόνησε τα δίκαια του πολίτου, κατέτρεξε την ελευθεροτυπία, σύστησε και διοργάνωσε δικαστήρια καθ’ όλην την έκτασιν εξηρτημένα από την θέλησίν του. εμψύχωσε την κακοήθεια, την επιβουλήν, την προδοσία. Πηγή: Β. Κρεμμυδάς, Ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης, «Τυπωθήτω», Αθήνα 2000, σ. 165. β) Η άποψη του Εϋνάρδου, φιλέλληνα συνεργάτη του Καποδίστρια: Ο ενάρετος ανήρ […] όστις εθυσίασε το παν δια την πατρίδα του, απέθανε θύμα ιδιαιτέρας εκδικήσεως […]. Οι Έλληνες πάσης φατρίας θέλουν γνωρίσει αργότερα την αμέτρητον ζημίαν, την οποίαν υπέφερον, θέλουν ιδεί εντός ολίγου, ότι δεν υπάρχει άνθρωπος ικανός ν’ αναπληρώσει την έλλειψιν του Κόμητος Καποδίστρια, και όταν εξετάσουν όλα όσα έπραξε δια την πατρίδα του, θέλουν τον αναγνωρίσει ως τον αγαθώτερον άνθρωπον. Πηγή: Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΒ΄, σ. 562. Αφού αντιπαραβάλετε τις πηγές α και β, να καταγράψετε τις θέσεις που διατυπώνονται σ’ αυτές ή Αφού μελετήσετε την πηγή α) (ή β), να καταγράψετε τις θέσεις που διατυπώνονται σ’ αυτήν

24 Δραστηριότητες ατομικές ή ομαδικές εργασίες (σχέδια εργασίας) μαθητών
εντός και εκτός της τάξης αναφέρονται σε μία διδακτική ενότητα αναφέρονται σε ευρύτερες θεματικές ενότητες και ολοκληρώνονται σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα σχετίζονται άμεσα με τη διδασκαλία μιας ενότητας και δεν απαιτούν ειδική προετοιμασία, τουλάχιστον από τους μαθητές μπορεί να οργανωθούν είτε για ειδικές διδακτικές ενότητες (π.χ. μαθήματα τέχνης) είτε για ευρύτερη διδακτική ύλη και προϋποθέτουν ειδική προετοιμασία σημεία αφετηρίας: ερωτήσεις εμπέδωσης και ανάλυσης, πηγές, εικόνες, χάρτες, διαγράμματα, εμπειρία από επισκέψεις σε αρχαιολογικούς, ιστορικούς χώρους και μουσεία κ.α.

25 Ενδεικτικές δραστηριότητες (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Ιστορία
Βιωματική προσέγγιση μέσα από τη σύγκριση με τη σύγχρονη ζωή (π.χ. της ζωής των σπηλαίων με τη σύγχρονη) Σύγκριση και σχολιασμός χαρτών (π.χ. του βυζαντινού κράτους των περιόδων του Ιουστινιανού, των Ισαύρων και των Μακεδόνων) Συγκέντρωση, παρουσίαση/προβολή και σχολιασμός εικόνων και φωτογραφικού υλικού (π.χ. νεολιθικών οικισμών, ναών κατά περιόδους, Κατοχή και αντίσταση μέσα από φωτογραφικό υλικό) «Ανάγνωση» εικαστικών έργων και συγκριτική θεώρησή τους (π.χ. από τοιχογραφίες της Θήρας, της Κρήτης και των Μυκηνών) και συγκριτική θεώρησή τους, , καθώς και και συσχετισμοί τους με τις θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτικές και άλλες εξελίξεις Μελέτη εικαστικών έργων μιας ιστορικής περιόδου και συσχέτισή τους με την εικαστική δημιουργία άλλης εποχής (π.χ. γεωμετρικής περιόδου με εποχής χαλκού) Κατάρτιση πίνακα με τις κυριότερες πληροφορίες (π.χ. με τα όργανα της εξουσίας στην αθηναϊκή δημοκρατία) Κατάρτιση και μελέτη σχεδιαγραμμάτων (π.χ. των συγκρούσεων κατά τους περσικούς πολέμους) Σύνταξη γλωσσαρίου (π.χ. με όρους σχετικούς με την κοινωνική δομή της μεσαιωνικής Ευρώπης) Παιχνίδι ρόλων: Επιχειρηματολογία δυο ομάδων μαθητών, υπέρ και κατά (π.χ. για τη λατρείας των εικόνων) Δραματοποίηση (π.χ. ένας χωρικός από τη Δύση εξηγεί τους λόγους για τους οποίους συμμετέχει σε μια σταυροφορία. Ο σκοπός των ποικίλων ερωτήσεων, ασκήσεων και άλλων δραστηριοτήτων είναι να υπηρετήσουν τη διδασκαλία του μαθήματος και όχι να την υποκαταστήσουν

26 Ενδεικτικές Θεμελιώδεις έννοιες Διαθεματικής προσέγγισης (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Γυμνάσιο
χώρος-χρόνος-αιτιότητα-μεταβολή-εξέλιξη-κοινωνική οργάνωση ομοιότητα-διαφορά-πολιτισμός-ακμή-παρακμή-αλληλεπίδραση- άτομο-κοινωνία-περιβάλλον-επικοινωνία-δύναμη προτεινόμενα διαθεματικά σχέδια εργασίας π.χ. Το κίνημα του Διαφωτισμού. Εκπόνηση ομαδικών εργασιών με αντιπαραβολή των πνευματικών κινημάτων του ευρωπαϊκού και νεοελληνικού Διαφωτισμού, από πλευράς γεωγραφικής επέκτασης, επιστημονικών πεδίων, περιεχομένου πολιτικών αντιλήψεων. Οι επιδράσεις τους στη Λογοτεχνία. Ο χρόνος εμφάνισης και η διάρκεια των ιστορικών επιπτώσεών τους. Συγκριτική παρουσίαση ανάλυση και ερμηνεία. Θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες: Χώρος-χρόνος, Μεταβολή, Ομοιότητα-Διαφορά, Πολιτισμός κ.λπ. Προεκτάσεις στη Κοινωνική και πολιτική αγωγή, Γεωγραφία, Λογοτεχνία, Γλώσσα.

27 Αξιολόγηση Μέσο ανατροφοδότησης της διδασκαλίας, Όχι αυτοσκοπός
1. τεχνικές αξιολόγησης των αποτελεσμάτων της διδασκαλίας μιας συγκεκριμένης ενότητας ανάθεση εργασιών στους μαθητές ερωτήσεις φύλλα αξιολόγησης άλλοι τρόποι 2. αξιολόγηση για τη διαπίστωση της επίτευξης διδακτικών στόχων ευρύτερων ενοτήτων από τους μαθητές γραπτές εξετάσεις. Θέματα: με βάση το επίπεδο της τάξης και τους στόχους της διδασκαλίας διαφόρων τύπων ερωτήσεις → ανίχνευση ποικίλων ικανοτήτων των μαθητών ΓΥΜΝΑΣΙΟ: Π.Δ.319/2000 (Φ.Ε.Κ.261/τ.Α΄/ ) ΓΕΛ: ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 60/2006-ΦΕΚ 65/Α΄/ ΕΠΑΛ: ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 50/ ΦΕΚ 81/Α'/

28 Γενικές προτάσεις για την αξιολόγηση
Οι ερωτήσεις και οι ασκήσεις των θεμάτων : Να είναι σαφείς. Να είναι ανάλογες του γνωστικού επιπέδου και των δυνατοτήτων της ηλικίας των μαθητών. Να αφορούν ύλη που έχει διδαχθεί και τονιστεί επαρκώς κατά τη διδασκαλία. Να προέρχονται από όλη την εξεταζόμενη ύλη. Να υπάρχει κλιμάκωση του βαθμού δυσκολίας τους. Να ελέγχουν ουσιαστικής σημασίας πληροφορίες και όχι επουσιώδεις. Να αποφεύγονται οι περίπλοκες, οι δυσνόητες και οι επιτηδευμένες ερωτήσεις. Nα είναι ανάλογες με το χρόνο που διατίθεται για να απαντηθούν. Για το είδος και για τη βαθμολόγηση των ερωτήσεων και ασκήσεων των θεμάτων να ακολουθούνται όσα προβλέπονται στα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα.

29 Ενδεικτικοί διαδικτυακοί τόποι
Μπορούν να αξιοποιηθούν υποστηρικτικά στη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας: (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) (Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων) (Διεύθυνση Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης του YΠΔΒΜΘ) (Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών) (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού) (Μυριόβιβλος) (Βουλή των Ελλήνων) (Υπουργείο Πολιτισμού) (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών) (ΕΡΤ, Ψηφιακό Αρχείο) (Γενικά Αρχεία του Κράτους) (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)

30 Ενδεικτική βιβλιογραφία
Αβδελά, Έ. (1998). Ιστορία και σχολείο. Αθήνα: Νήσος. Αγγελάκος Κ. – Κόκκινος Γ. (2004), Η διαθεματικότητα στο σύγχρονο σχολείο και η διδασκαλία της Ιστορίας με τη χρήση πηγών, Αθήνα: Μεταίχμιο. Αλεβιζάτος, Ν. (1981). Εισαγωγή στην ελληνική συνταγματική ιστορία. Αθήνα. Αντωνιάδης, Λ. (1995). Η διδακτική της Ιστορίας. Αθήνα: Πατάκης. Assimov, I. (2004). Το χρονικό των επιστημονικών ανακαλύψεων, μτφρ. Μπαρουξής Γ. – Σταματάκης Ν.. Ηράκλειο Κρήτης: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης. Βαϊνά, Μ. (1997). Θεωτητικό πλαίσιο διδακτικής της τοπικής ιστορίας για τον 21ο αι. Αθήνα: Gutenberg. Βακαλόπουλος, Α. (1985). Ο Μακεδονικός Αγώνας ( ) ως κορυφαία φάση των Ελλήνων για τη Μακεδονία. Θεσσαλονίκη: Ι.Μ.Χ.Α.. Βακαλόπουλος, Α. (1987). Νέα Ελληνική Ιστορία, Θεσσαλονίκη: Βάνιας. Βερέμης, Θ. – Γουλιμής, Γ. (επιμ.) (1989). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος (Κοινωνία-Οικονομία). Αθήνα: Γνώση. Βερέμης, Θ. – Κρεμμυδάς, Β. (1982). Ο σύγχρονος κόσμος. Αθήνα: Γνώση. Berstein, S. – Milza, P. (1997). Ιστορία της Ευρώπης, μτφρ. Μιχ. Κοκολάκη, τόμ. 3. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. Bloch, M. (1994). Απολογία για την ιστορία. Το επάγγελμα του ιστορικού, μτφρ. Κ. Γαγανάκης. Αθήνα: Εναλλακτικές εκδόσεις. Βρεττός Γ. (1994), Η εικόνα στο αναλυτικό πρόγραμμα και στο σχολικό εγχειρίδιο της ιστορίας: τέχνη και ιστορικό γεγονός, Θεσσαλονίκη: Art of Text. Burke P.(2003), Αυτοψία. Οι χρήσεις των εικόνων ως ιστορικών μαρτυριών, μετ. Α. Ανδρέου, Αθήνα: Μεταίχμιο. Γιαννακόπουλος Δ., Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (1789-μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα): Μια πρόταση διαθεματικής διδασκαλίας για την Ιστορία της Γ’ Γυμνασίου. Κ. Αγγελάκος (επιμ.), Διαθεματικές προσεγγίσεις της γνώσης στο ελληνικό σχολείο. Αθήνα: Μεταίχμιο. Γιαννακόπουλος Δ. 2004). Η αξιολόγηση του μαθήματος της Ιστορίας και η αξιολόγηση της διδασκαλίας της Ιστορίας στην ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Γενική θεώρηση. Αθήνα: Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τεύχ.9. Γιαννόπουλος, Γ. (1997). Δοκίμια θεωρίας και διδακτικής της ιστορίας. Αθήνα: Βιβλιογονία. Γιαννόπουλος, Γ. (2001). Η ιστορία στην εκπαίδευση: θεωρία και πράξη. Η ιστορία στο σχολείο. σ Αθήνα: Κολλέγιο Αθηνών. Crouzet, M. (1971). Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού. Αθήνα: Αφοί Σπυρόπουλοι. Δ.Ε.Π.Π.Σ., (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση, Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, Π.Ι. Δερτιλής, Β. Γ. (2006). Ιστορία του ελληνικού κράτους , τόμοι 2. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Δερτιλής, Β. Γ. (1977). Κοινωνικός μετασχηματισμός και στρατιωτική επέμβαση Αθήνα. Δημάκης, Ι. Δ.. Ιστορία του Ανατολικού Ζητήματος Αθήνα: παραδόσεις του Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας.

31 Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού (ΕΜΝΕ), (1988)
Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού (ΕΜΝΕ), (1988). Η διδασκαλία της ιστορίας στη μέση εκπαίδευση. Αθήνα: Γρηγόρης. Gombrich ,E. H. (1994). Το χρονικό της τέχνης. Αθήνα: ΜΙΕΤ. Ιωάννου, Θ. Π.. Διδάσκοντας ιστορία: από τις θεωρίες μάθησης στη στοχοθετική στρατηγική. Αθήνα: Ατραπός. Κόκκινος, Γ. (1998). Από την Ιστορία στις ιστορίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Κόκκινος, Γ. (1998). Διδακτικές προσεγγίσεις στο μάθημα της ιστορίας. Αθήνα: Μεταίχμιο. Κουτσός Μ., (2004), Διδακτική ιστορικών πηγών των σχολικών εγχειριδίων, Θεσσαλονίκη: Ζήτη. Κυρκίνη-Κούτουλα, Α. (2007). Η επεξεργασία των ιστορικών πηγών ως μέσο για την ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης των μαθητών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στο (επιμ. ΕΥ. Μακρή-Μπότσαρη) «Θέματα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης για νεοδιόριστους Εκπαιδευτικούς». Αθήνα: ΥΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Κυρκίνη, Α. (1985). Σύγχρονα μοντέλα διδασκαλίας της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία. Αθήνα: Φιλολογική, τεύχ. 52. Λεοντσίνης Γ. (1996), Διδακτική της Ιστορίας. Γενική – Τοπική Ιστορία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αθήνα. Ματσαγγούρας, Η. (2004). Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Η σχολική τάξη. Αθήνα: Γρηγόρης. Μαυροσκούφης, Δ. (2008). Διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας με σκοπό την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Στο Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα ΚΣΕ, Τεύχος 3: κλάδος ΠΕ02. Πάτρα: ΥΠΕΠΘ. Μαυροσκούφης, Δ. (2005), Αναζητώντας τα ίχνη της Ιστορίας: ιστοριογραφία, διδακτική μεθοδολογία και ιστορικές πηγές, Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. Ντέικιν, Ν. (1989). Η ενοποίηση της Ελλάδας, , μτφρ. Α. Ξανθόπουλος. Αθήνα: ΜΙΕΤ. Ξωχέλλης, Π. (1987). Η διδασκαλία της Ιστορίας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Ερευνητική συμβολή στη Διδακτική της Ιστορίας. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κυριακίδη. Moniot, H. (2002). Η διδακτική της ιστορίας, μτφρ. Έφη Κάννερ. Αθήνα: Μεταίχμιο. Νάκου, Ε. (2000). Τα παιδιά και η ιστορία. Ιστορική σκέψη, γνώση και ερμηνεία. Αθήνα: Μεταίχμιο. Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, (1984). Σεμινάριο 3: Ιστορία. Αθήνα: Γρηγόρης. Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, (1988). Σεμινάριο 9: Το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αθήνα: Γρηγόρης. Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, (1994). Σεμινάριο 17: Εθνική συνείδηση και ιστορική παιδεία. Αθήνα: Γρηγόρης. Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, (1999). Σεμινάριο 21: Θεωρητικά προβλήματα και διδακτική της ιστορίας. Αθήνα: Γρηγόρης. Σακκά, Β. (2003). Η προσέγγιση των πηγών και η διδασκαλία της ιστορίας: το πρόβλημα της αξιολόγησης. Η Φιλολογική, 82, Σβολόπουλος, Κ. (1992). Η ελληνική εξωτερική πολιτική, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Σβολόπουλος, Κ. (2001). Η ελληνική εξωτερική πολιτική, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Σβολόπουλος, Κ. (1996). Η οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας. Ιστορική επισκόπηση. Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Σάκκουλας. Σβορώνος, Ν. (1985). Επισκόπηση Νεοελληνικής Ιστορίας. Αθήνα: Θεμέλιο. Συλλογικό. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμοι ΙΑ’-ΙΣΤ’, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. Τζόκας, Σ. (2002). Διδακτικές στρατηγικές στο μάθημα της Ιστορίας. Αθήνα: Σαββάλας. Χατζηβασιλείου, Ε. (2001). Εισαγωγλη στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου. Αθήνα: Πατάκης. Wilcken, U.. Αρχαία Ελληνική Ιστορία. Εκδόσεις Παπαζήση.