Χριστίνα Αργυροπούλου Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 8 Μαρτίου 2014 «Η γυναίκα διαχρονικά και η γυναίκα στην εκπαίδευση»

Παρουσίαση με θέμα: "Χριστίνα Αργυροπούλου Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 8 Μαρτίου 2014 «Η γυναίκα διαχρονικά και η γυναίκα στην εκπαίδευση»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Χριστίνα Αργυροπούλου Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 8 Μαρτίου «Η γυναίκα διαχρονικά και η γυναίκα στην εκπαίδευση»

2 Γενικά στοιχεία ♣ Η προσφορά της γυναίκας σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα είναι μεγάλη και αδιαμφισβήτητη. Απόηχο της μητριαρχικής κοινωνίας, όπου τον πρώτο λόγο και ρόλο είχαν οι γυναίκες, έχουμε στον μύθο των Αμαζόνων και σε μητριαρχικά κατάλοιπα στα Ομηρικά Έπη (Αρήτη, Ναυσικά, Πηνελόπη, Ήρα, Αθηνά κ.ά.). ♣ Στα Γυναικεία Πορτρέτα στα Ομηρικά Έπη (Χρ. Αργυροπούλου) βλέπουμε τη δράση και τις αξίες των γυναικών, που αποτελούν τα θεμέλια της κοινωνίας και διαχειρίζονται τα του οίκου τους, όταν οι ήρωες μάχονται στην Τροία. ♣ Άλλωστε τόσο η Οδύσσεια όσο και η Ιλιάδα στο επίκεντρο και στην δράση των ηρώων έχουν γυναίκες.

3 ♣ Η Ανύτη, ο θηλυκός Όμηρος, μια εξαιρετική επική ποιήτρια από την Τεγέα, είναι ελάχιστα γνωστή γιατί ήταν γυναίκα. ♣ Στη λυρική ποίηση η γυναικεία παρουσία είναι έντονη με τις Σαπφώ, Μυρτίς, Κόριννα, Πράξιλα, Ήριννα. ♣ Στα κλασικά χρόνια οι γυναίκες έχουν χάσει πολλούς από τους ρόλους τους, έμειναν χωρίς παιδεία και χειραφέτηση, όπως φαίνεται από πλατωνικά κείμενα, από τους ρήτορες και από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των αρχαίων Ελλήνων, εκτός από τις εταίρες και την Ασπασία. ♣ Στην ακμή της δημοκρατίας οι γυναίκες ήταν απούσες, καθώς δεν μπορούσαν να παρουσιαστούν στις δίκες ως χήρες για να προστατεύσουν τα δικαιώματα των παιδιών τους από την υφαρπαγή της περιουσίας τους από τους συγγενείς-προστάτες.

4 ♣ Είναι όμως παρούσες σε πολλές τραγωδίες ως μανάδες, σύζυγοι και αδελφές.
♣ Στα ρωμαϊκά χρόνια- πέρα από μανάδες και ερωμένες- λίγες αναδεικνύονται στον δημόσιο στίβο, όπως η Κλεοπάτρα. ♣ Στα βυζαντινά χρόνια- πέρα από τις Αυτοκράτειρες Θεοδώρα, Ειρήνη την Αθηναία κ.ά.- σημαντική είναι η παρουσία της υμνογράφου Κασσιανής, της Ευδοκίας ή Αθηναΐδας, της λογίας Άννας Κομνηνής, της μαθηματικού Υπατίας, της αμαζόνας Μαξιμώς, γνωστής από το άσμα του Διγενή Ακρίτα κ.ά. ♣ Στα νεότερα χρόνια έχομε λόγιες γυναίκες και γυναίκες του αγώνα ανεξαρτησίας κατά τα επαναστατικά χρόνια , π.χ. Ευανθία Καΐρη, Μαντώ Μαυρογένους, όλες οι γυναίκες που υμνούνται στα δημοτικά μας τραγούδια, η γυναίκα του Πρωτομάστορα, η Ερωφίλη, η Αρετή του Κορνάρου και πολλές γυναικείες μορφές που υμνούνται στη νεότερη ποίησή μας. ♣ Έντονη είναι η παρουσία γυναικών και στην αντίσταση του

5 Οι αρχαίοι πολιτισμοί ως το 19ο αιώνα έχουν να επιδείξουν υψηλές γυναικείες προσωπικότητες στην τέχνη, στη μουσική, στα ανώτατα αξιώματα, στην ιστορία και στα γράμματα. Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν σε έργα μεγάλων τραγικών, αλλά οι γυναίκες ως το 1917 στην Ελλάδα δεν μπορούσαν να αναλάβουν άλλο δημόσιο ρόλο εκτός από της δασκάλας. Ο Σωκράτης μέσα από την πένα του Πλάτωνα αναγνωρίζει ότι δασκάλα του ήταν η Ασπασία, μια γυναίκα που ανοιχτά δίδασκε την ισότητα των φύλων, η Υπατία, που δίδασκε μαθηματικά στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας γύρω στο μ.Χ. κάηκε από τους χριστιανούς. Τα άσματα και πηγές από την αρχαιότητα προβάλλουν τη γυναίκα πρώτα για το κάλλος της και μετά για τις άλλες αρετές της.

6 Σε πολλούς νεοέλληνες δημιουργούς η γυναίκα, πέρα από μάνα και αδελφή, εμπνέει τον έρωτα (Καζαντζάκης, Μυριβήλης, Τερζάκης, Καραγάτσης κ.ά.). Σε όλο το έργο του ΄Αγγελου Τερζάκη οι γυναίκες περιορίζονται μόνον στα έργα του σπιτιού και συχνά δεν μιλούν μπροστά στους άνδρες. Ούτε μια εκπαιδευτικός δεν αναφέρεται στο έργο του, προβάλλεται μόνον η γυναίκα-μητέρα. Αντίθετα στο έργο της Ρέας Γαλανάκη Ελένη ή Κανένας προβάλλεται η γυναίκα ζωγράφος (Ελένη Μπούκουρα- Αλταμούρα), που έπρεπε να παρουσιάζει τα έργα της με ανδρικό ψευδώνυμο για να μπορέσει να κάμει κάποια έκθεση. Δηλαδή, στη ζωγραφική και την πνευματική δημιουργία οι γυναίκες συχνά για να ακουστούν χρησιμοποιούσαν ανδρικά ονόματα. Σημαντική είναι και η προσφορά στη λογοτεχνία της Ελισσάβετ Μαρτινέγκου. Οι γυναίκες από το 19ο, 20ο και 21ο αιώνα έχουν κάμει μεγάλο άλμα με τη συμμετοχή τους στα κοινά.

7 Πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος τους ως εκπαιδευτικών, όχι μόνον διότι επιτελούν το έργο τους υπεύθυνα, αλλά διότι επιτελούν και εθνικό έργο σε καιρούς δίσεκτους, ιδρύουν και διευθύνουν σχολεία, γαλουχούν με το έργο τους γενιές και γενιές ελληνοπαίδων. Οι γυναίκες σήμερα διεκδικούν θέσεις σε όλα επίπεδα και σε παραδοσιακά ανδρικά επαγγέλματα. Φαίνεται, όμως, ότι το επάγγελμα όπου διαπρέπει η γυναίκα είναι της εκπαιδευτικού. Στο παρελθόν, ακόμα και οι γραμματείς, έως την εποχή του Ντίκενς ήταν για άντρες, ενώ σήμερα είναι γυναικείο επάγγελμα.

8 Στην πολιτική κυριαρχούν οι άντρες.
Δηλαδή από τη Σαπφώ έως τη Σύλβια Πλαθ κύλησαν πολλοί αιώνες για να διεκδικήσει η γυναίκα τα δικαιώματά της και τη θέση της στην κοινωνική ζωή. Στους τελευταίους αιώνες οι γραμματείς και το εκπαιδευτικό επάγγελμα θεωρήθηκαν κατεξοχήν γυναικεία. Και όμως, υπήρξαν γυναίκες ισάξιες εντός Ντοστογιέφσκι, π.χ. Έμιλυ Ντικινσον, ΄Αννα Αχμάτοβα κ.ά. Η παρουσία γυναικών στα ελληνικά γράμματα στα νεότερα χρόνια είναι έντονη. Ενδεικτικά αναφέρονται οι:

9 π. χ. Καλλιρρόη Παρέν, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, Γ
π.χ. Καλλιρρόη Παρέν, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, Γ. Σάνδη, Ελένη Βακαλό, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Έλλη Αλεξίου, Πηνελόπη Δέλτα, Μάρω Δούκα, Ιορδανίδου, Μυρτιώτισσα, Πολυδούρη, Μελισσάνθη, Ελένη Ουράνη, Ζωή Καρέλλη, Μέλπω Αξιώτη, Μάτση Χατζηλαζάρου, Μαντώ Αραβαντινού, Ρίτα Παππά, Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, Βικτωρία Θεοδώρου, Λύντια Στεφάνου, Κική Δημουλά, Μαρία Αγαθοπούλου, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Λιλή Ζωγράφου, Λένα Παππά, Μ. Λαϊνά, Μ. Κυρτσάκη, Άλκη Ζέη, Ζωρζ Σαρή, Ελένη Βαλαβάνη, Ευγενία Φακίνου, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Γιώτα Αργυροπούλου και άλλες σύγχρονες ποιήτριες, πεζογράφοι και συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας.

10 Η γυναικεία παρουσία είναι έντονη στη λογοτεχνία, χαρακτηριστικές είναι «Αι γράφουσαι Ελληνίδες» του Ροΐδη, οι γυναικείες μορφές στον Παπαδιαμάντη, στον Ντοστογιέφσκι, στον Κ. Θεοτόκη, στον Καζαντζάκη, Ταχτσή, Δ.Χατζή κ.ά. Κυρίως έντονη είναι η παρουσία τους στην ποίηση των ξένων ποιητών Σαίξπηρ και Γκαίτε και των Ελλήνων: Σολωμού, Παλαμά, Ελύτη, Εμπειρίκου, Ρίτσου, όπως και στο ευρωπαϊκό και νεοελληνικό θέατρο και στη μουσική και τον χορό (Μ.Κάλας, Μαίρη Βίγκμαν κ.ά.). Γενικά οι γυναίκες αρχικά με τα φεμινιστικά κινήματα και κηρύγματα και στη συνέχεια μέσα από γυναικεία σωματεία και με την παρουσία τους σε κάθε χώρο επαγγελματικό, πολιτικό και λογοτεχνικό διεκδικούν για όλες τις γυναίκες του κόσμου τα αυτονόητα δικαιώματά τους. Η αφύπνιση φαίνεται ότι εκκινεί από το 1850 και με κείμενα το 1871στη Γαλλία και 1892 στην Ελλάδα.

11 Σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα
Oι γυναίκες επιλέγουν κυρίως το εκπαιδευτικό επάγγελμα (62% των φοιτητών και 65% των εργαζομένων στα σχολεία είναι γυναίκες). Σε έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε σύνολο 278 φοιτητών και 230 εκπαιδευτικών, το 83% του δείγματος ήταν γυναίκες και το 16% άνδρες. Στα ΑΕΙ υπερισχύουν οι καθηγητές των καθηγητριών. Στην ανώτατη εκπ/ση οι γυναίκες αποτελούν το 37,6% του διδακτικού προσωπικού των Τ.Ε.Ι και το 28,5% των Α.Ε.Ι. Το επάγγελμα του πανεπιστημιακού ήταν ανέκαθεν ανδρικό «φέουδο». Η ιστορία των γυναικών στο δημόσιο στίβο αναδεικνύει και τα στερεότυπα για τη γυναίκα. Η γυναίκα εκπαιδευτικός σήμερα συμμετέχει ισότιμα και μπορεί να κατακτήσει υψηλότερες θέσεις, αρκεί να το θελήσει.

12 Στα Παρθεναγωγεία γίνεται η εκπαίδευση των γυναικών και κινείται η δράση των εκπαιδευτικών γυναικών.
Παρθεναγωγεία δημιουργήθηκαν σε Ρωσία, σε Αίγυπτο, σε Ρουμανία. Η διευθύντρια Σ. Αλιμπέρτη συνέβαλλε στην ίδρυση Παρθεναγωγείων και η Παρρέν εξέδωσε τα έργα της Παπαδοπούλου που πέθανε νέα. Στην Αθήνα λειτουργεί το Παρθεναγωγείο/ Αρσάκειο με γυναίκες εκπαιδευτικούς και το μουσικό σχολείο, όπου φοιτούν το έτος αγόρια και 217 κορίτσια, αλλά οι καθηγητές ήταν μόνον άνδρες.

13 Στα ΚΝΛ γίνεται αναφορά στη δασκάλα ή σπανιότερα στην καθηγήτρια.
Η Γυναικεία γραφή στα ΚΝΛ δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική λόγω μικρής παρουσίας της γυναίκας στα λογοτεχνικά δρώμενα (έρευνα της Χριστίνας Αργυροπούλου) το ίδιο επισημαίνει και η Ελένη Λόππα σε δική της έρευνα. Βέβαια, τόσο στην ποίηση όσο και την πεζογραφία, η γυναίκα είναι η αγαπημένη των λογοτεχνών. Στα ΚΝΛ γίνεται αναφορά στη δασκάλα ή σπανιότερα στην καθηγήτρια.

14 Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ
Είναι γνωστό ότι η γυναίκα με το μητρικό ένστικτο και τη γυναικεία ψυχολογία μπορεί να είναι πολύ κοντά στα παιδιά και της ταιριάζει αυτό το επάγγελμα. Η προσφορά της στο σχολείο θεωρώ ότι είναι σημαντική σε όλα τα επίπεδα. Από κοινωνική άποψη θα πρόσθετα ότι τα παιδιά μετά την οικογένεια έρχονται σε άμεση σχέση με τη δασκάλα τους, που μπορεί να είναι αποφασιστική, αν λειτουργήσει ως καλό πρότυπο, καθώς η γυναίκα εκπαιδευτικός μπορεί να λειτουργήσει και ως κοινωνική σύμβουλος στους μαθητές της, στους οποίους συμπαραστέκεται, τους κατανοεί και τους επιβραβεύει. Παλαιότερα, το επάγγελμα της εκπαιδευτικού έχαιρε μεγάλης κοινωνικής αναγνώρισης. Σήμερα, η οικονομική υποβάθμιση έχει ως συνέπεια και την περιφρόνηση του επαγγέλματος.

15 Εικονοστάσια γυναικών Δράση και προσφορά γυναικών εκπαιδευτικών:Καλλιρρόη Παρρέν, Καλλιόπη Κεχαγιά, Αλ. Παπαδοπούλου, Έλλη Αλεξίου, Πην.Δέλτα, Ρόζα Ιμβριώτη Καλλιρρόη Παρρέν Η Καλλιρρόη Παρρέν υπήρξε μεγάλη φεμινίστρια, ίδρυσε το Κυριακόν Σχολείον των Εργατίδων, όπου παρήχετο στοιχειώδης εκπαίδευση στα εργαζόμενα κορίτσια.

16 Η Παρρέν τόνιζε ότι «η μόρφωση της γυναίκας του λαού αποτελεί τον κυριότερον παράγοντα της εξημερώσεως του Έθνους». Ιδρύθηκαν πολλά Παρθεναγωγεία για τη μόρφωση των κοριτσιών όπου δίδασκαν γυναίκες, π.χ. Το Παρθεναγωγείον της Κων/λεως, το «ΖΑΠΠΕΙΟΝ» 1875 και πολλά Παρθεναγωγεία, στην Τουρκία, όπου διέπρεψε η Καλλιόπη Κεχαγιά. Δασκάλα με άρτια μόρφωση. Όταν ήρθε στην Ελλάδα ίδρυσε το Σύλλογο Κυριών υπέρ της γυναικείας παιδεύσεως.

17 Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου.
Η Αλ. Παπαδοπούλου ήταν δασκάλα και διευθύντρια, με εθνικό και εκπαιδευτικό έργο σημαντικό, δημοτικίστρια, ξεκίνησε από την Πόλη, γνωρίστηκε με την Κ. Παρρέν και ανέπτυξε δράση εθνική ως δασκάλα στο Βουκουρέστι και στη Σηλυβρία. Επανήλθε στην Πόλη, όπου δίδαξε αρχαίους από μετάφραση και νεοελληνική λογοτεχνία-μεγάλη καινοτομία για εκείνη την εποχή-. Όταν ήρθε στην Αθήνα, όπου εργαζόταν, παρακολουθούσε και μαθήματα στο Πανεπιστήμιο.

18 Έλλη Αλεξίου Η Έλλη Αλεξίου στο έργο της Γ΄ Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον παρουσιάζει τα προβλήματα που αντιμετώπισε ως νεαρή δασκάλα, διότι ήθελε να εφαρμόσει τις παιδοκεντρικές αντιλήψεις της Νέας Παιδαγωγικής. Όλη η δράση της ως δασκάλας και ως συγγραφέα αποκαλύπτει την εκπαιδευτικό άνθρωπο, την εκπαιδευτικό-μάνα, τη δασκάλα-άνθρωπο της διπλανής πόρτας, που είναι πρόθυμη να συμβάλει σε κάθε επίπεδο για το καλό του συνανθρώπου της

19 Θεωρείται μεγάλη δασκάλα για τους συγγραφείς της παιδικής λογοτεχνίας.
Πηνελόπη Δέλτα Η προσφορά της Π. Δέλτα στην εκπαίδευση είναι μεγάλη με το πλούσιο έργο της. χωρίς να ακυρώνει το τρίπτυχο πατρίς-θρησκεία- οικογένεια, το αμβλύνει. Το έργο της είναι μεγάλης εκπαιδευτικής και εθνικής σημασίας, συνέβαλε και στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, σημαντική είναι η αλληλογραφία της με τον Αλέξανδρο Δελμούζο, απ΄ όπου φαίνεται ο θαυμασμός της για το «Νέο Σχολείο» του Βόλου. Χαιρετίζει την ίδρυση το 1921 της Ανωτέρας Γυναικείας Σχολής. Στις Μελέτες ή Μελετήματα, 1911, διατυπώνει τις παιδαγωγικές της αντιλήψεις και κάνει κριτική στα αναγνωστικά του δημοτικού. Θεωρείται μεγάλη δασκάλα για τους συγγραφείς της παιδικής λογοτεχνίας. .

20 Ρόζα Ιμβριώτη Πρόκειται για άλλη μια μεγάλη μορφή της εκπαίδευσης και του δημοτικισμού, που από μαθήτρια γράφει ποιήματα και δημοσιεύει άρθρα. Έγινε φιλόλογος, δίδαξε στο Κυριακόν Σχολείον Εργατριών, τάχθηκε στον αγώνα για τα δικαιώματα της γυναίκας και δημοσιεύει άρθρα για τη μόρφωση του λαού στο περιοδικό Ελληνίς. Από το 1917 με την ιδιότητα της καθηγήτριας γίνεται μέλος του Εκπ/κού Ομίλου και από το 1927 θα διακόψει τη συνεργασία με τον Εκπαιδευτικό ΄Ομιλο και εντάσσεται στον κύκλο του ΚΚΕ.

21 Εργάζεται στο Μαράσλειο Διδασκαλείο προσπαθεί να οργανώσει το Νέο Σχολείο. Συμβάλλει με τις παιδοκεντρικές διδακτικές προσεγγίσεις, αλλά δημιουργούνται αντιδράσεις για τη νέα μέθοδο, που θα οδηγήσουν στα Μαρασλειακά. Παύεται από εκπαιδευτικός για λίγο και επανέρχεται με την εκλογή του Βενιζέλου ( ). Τέλος, η αρθρογραφία της είναι πλούσια και ποικίλη. Πάντα αγωνιζόταν για ένα σχολείο προσαρμοσμένο στις ανάγκες της κοινωνίας.

22 Η εκπαιδευτικός μέσα από τη λογοτεχνία
Η εκπαιδευτικός ως πρόσωπο ανατρεπτικό και ερωτικό Στρατής Μυριβήλης Στο έργο του η γυναίκα είναι η αγαπημένη που η σκέψη της κρατάει συντροφιά στο στρατιώτη (Η Ζωή εν Τάφω), είτε γίνεται η μοιραία γυναίκα (Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια), που κακολογείται στο χωριό χωρίς αφορμή και όταν ερωτεύεται το Λεωνή προσπαθεί να το κρύψει. Όμως, την ερωτεύεται ο Λεωνής, ο φίλος του σκοτωμένου στον πόλεμο άντρα της.

23 Αργύρης Εφταλιώτης Νησιώτικες Ιστορίες Η Αγγέλικα είναι μια νεαρή δασκάλα που πάει στο νησί, αλλά όσο να χτίσουν το σχολείο μαζεύει τις κοπέλες στο σπίτι της και «τις πολιτίζει[…] Ρίχνουνται λοιπόν της Αγγέλικας κ΄ ησυχία δεν της αφήνουν […] να λέει ιστορίες, να ξηγά συνήθειες της χώρας […] κι αυτές να λησμονούν κάθε χωριάτικο παιχνίδι, τραγούδι και παραμύθι, και να κάθουνται σα μαγεμένες ν΄ ακούν την Αγγέλικα. […] συλλογιούνταν πώς να τη συμμαζέψουνε λιγάκι αυτήν τη δασκάλισσα. Να τη διώξουνε δεν ταίριαζε. Μια δασκάλισσα έπρεπε νάχουν. Ποιος ξέρει αν δεν τους ήρχουνταν και χειρότερη. […] Να την παντρέψουμε τη δασκάλισσα.[…]

24 Λιλίκα Νάκου, Η Κυρία Ντορεμί.
Η Κυρία Ντορεμί είναι μια νεαρή δασκάλα των γαλλικών και της ωδικής που διδάσκει σε γυμνάσιο της Κρήτης. Αφηγείται τις περιπέτειες της ως νεοδιόριστη και τον κατατρεγμό της. Είναι ελληνίδα του εξωτερικού, δε γνωρίζει την κρητική νοοτροπία και η ζωή της γίνεται πολύ δύσκολη, την παρακολουθούν όπου και να πάει. Οι μαθητές την αγαπούν, όχι όμως και οι γονείς, ιδιαίτερα, όταν μαθαίνουν ότι βγαίνει με έναν μαθητή της, μεγαλύτερο από εκείνη, στοιχείο που γίνεται αφορμή να διωχθεί από το νησί. Πρόκειται για μια δασκάλα που μοιράζεται ό,τι έχει σα μάνα με τους φτωχούς μαθητές της

25 Εμμανουήλ Κοντογιάννης. Η δασκάλα που καίει καρδιές
Εμμανουήλ Κοντογιάννης. Η δασκάλα που καίει καρδιές Κόρη σα πιάσεις το χορό τον κόσμο κουζουλένεις και μένα παίρνεις το μυαλό κι οπίσω δε το φέρνεις Πέσμου δασκάλα πια΄χενες και σου’ δειξε τον τρόπο Και ξελογιάζεις τσι καρδιές μικρή μου των ανθρώπω Πέσμου δασκάλα πια΄χενες και σου’ δειξε κερά μου Να στραταρίζεις τσα λογιω κι ΄κλεψες τη καρδιά μου Σα το φεγγάρι φωτεινό είναι το πρόσωπό σου Και σαν τον ήλιο όμορφο κάθε χαμόγελό σου

26 Η εκπαιδευτικός ως παιδαγωγός, ως φίλη, ως κοινωνική λειτουργός και ως μέλος της κοινωνίας
Χαρά Γιαννακοπούλου από το βιβλίο της, Λητώ. Προετοιμασία για την εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου, όπου φαίνεται ο ρόλος των καθηγητριών και η μαθητική ψυχολογία. Νένα Κοκκινάκη, Η Ζωίτσα. Η συγγραφέας προβάλλει την επίδραση που έχει στα παιδιά η καθηγήτρια που εμπνέει με το μάθημά της. Μέλπω Αξιώτη, Δύσκολες νύχτες. Η ταύτιση της δασκάλας με την πεθαμένη μάνα. «Η δασκάλα θα’ μοιαζε της μανούλας μου. Τι ωραία που ήτανε η μανούλα μου![…] Και λοιπόν, η δασκάλα θα ‘μοιαζε στη μανούλας μου, και θα ‘χα φίλες, όλα τα παιδιά θα τα’ χα φίλες και θα τους διάβαζα τις ιστορίες που θα ‘ κοβα απ΄ τα δέντρα, κι όλο θα ‘ χα χαρά!»

27 Σοφία Παράσχου, Το παιδί της καρδιάς,
όπου το υιοθετημένο κορίτσι όταν συναντιέται με την πραγματική της μητέρα, θυμάται μια ζωή εγκιβωτισμένη σε ένα λεπτό, ταυτίζεται με ήρωες των φιλολογικών μαθημάτων, επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη φιλόλογό της, την κ. Ποταμίτη, αποφορτίζεται κάπως από τα προβλήματά της και νιώθει ζεστασιά όταν σκέφτεται τη φιλόλογο, τη ζεστή διδασκαλία και τη στάση της στην τάξη. Βασιλική Παπαγιάννη, Κυράνω. Ο ρόλος της μάνας για τη μόρφωση του κοριτσιού.

28 Μάνος Κοντολέων, Μάσκα στο φεγγάρι.
Δυο μαθητές, ο Νικήτας και η Κλειώ, είναι ερωτευμένοι, έχουν προβλήματα επικοινωνίας με τους δικούς τους και νιώθουν ότι πνίγονται και αδικούνται, γίνονται απείθαρχοι και δεν πάνε καλά στα μαθήματά τους. Βγαίνουν από τα αδιέξοδά τους όταν η νεαρή φιλόλογός τους, η Έλλη, τους πλησιάζει και τους μιλάει για το θέατρο και για έναν ηθοποιό που της έκανε εντύπωση, τον Αλεξίου, που αυτοκτόνησε στη ακμή της καριέρας του. Η καθηγήτρια θέλει να κάμει διατριβή σε αυτό το θέμα και προτείνει στους δυο μαθητές, οι οποίοι της μιλούν για τα αδιέξοδά τους, να ψάξουν μαζί για να αποκαλύψουν το μυστικό εκείνου του ηθοποιού. Έτσι, τα παιδιά αγαπούν το θέατρο, ανακαλύπτουν και το δικό τους μυστικό ταλέντο και βρίσκει νόημα η ζωή τους.

29 Νικηφόρος Βρεττάκος, Τα δεκατέσσερα παιδιά, με ηρωίδα τη γυναίκα του εκπαιδευτικό. Από το ποίημα αναδεικνύεται η πάσχουσα εκπαιδευτικός, καθώς μέσα σε αντίξοες συνθήκες πρέπει να διδάξει σε πεινασμένα, κρυωμένα και ταλαιπωρημένα παιδιά, η ίδια βιώνει τις καταστάσεις αυτές και συμπάσχει με τους μαθητές της.

30 Γιάννης Πατίλης, Ζεστό μεσημέρι
ποίημα που αναφέρεται στη δασκάλα του και στις μνήμες από τα λόγια της και τα έργα ως μάθηση διά βίου, που για τον Πατίλη έγινε ποίηση η οποία με την ξεχωριστή της γλώσσα αγγίζει καλύτερα τις ψυχές όλων μας.

31 Ζεστό μεσημέρι Να φυτέψουμε μουριές, Έλεγες στα παιδιά, στην τάξη.
Τα φύλλα τους δουλεύουν σαν φίλτρα. Τους έλεγες για τη βόμβα. Πως θα γλιτώσουν μόν τα ντουβάρια. (Πολλοί θα τη σκαπουλάρουν Σκεφτόμουνα ειρωνικά.) Μη νοιάζεσαι, Βιργινία. Κανένας μας δεν πρόκειται να πεθάνει: Οι όμορφοι θα πάνε προς τα πάνω. Οι άσκημοι προς τα κάτω. Το ίδιο και στον επόμενο κύκλο. Έως ότου κάτι το όμορφο συναντήσουν. Κι ανέβουν λιγάκι.

32 Χριστίνα Αργυροπούλου Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Χριστίνα Αργυροπούλου Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου