Διδακτική φιλολογικών μαθημάτων

Παρουσίαση με θέμα: "Διδακτική φιλολογικών μαθημάτων"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διδακτική φιλολογικών μαθημάτων
Βορβή Ιωάννα Σχολ. Σύμβουλος

2 διδασκαλία τι → ΥΠΕΠΘ, Νέες Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων (αλλαγές, ιδιαίτερα στο Γυμνάσιο) πότε → ΥΠΕΠΘ, Νέες Οδηγίες για τη διδασκαλία φιλολογικών μαθημάτων -Προγραμματισμός πώς → ΥΠΕΠΘ, Νέες Οδηγίες -βιβλίο οδηγιών (στο Γυμνάσιο μόνο για μεθοδολογία) -βιβλία εκπαιδευτικού βάλλει στη δημιουργία επικοινωνιακού περιβάλλοντος, στο πλαίσιο του οποίου ο μαθητής έρχεται σε επαφή με πολλαπλά σημειωτικά συστήματα

3 Για όλα τα μαθήματα μαθητοκεντρικές μέθοδοι
αυτενέργεια και ουσιαστική συμμετοχή του μαθητή ανακοίνωση των στόχων της ενότητας στην αρχή σύντομη ανακεφαλαίωση στο τέλος

4 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛ ΓΛΩΣΣΑ (Πρωτότυπο) Γυμνάσιο
Γραμματική και Συντακτικό επιβοηθητικά για κατανόηση των κειμένων συσχετισμός με νέα ελληνικά μέθοδος κειμενοκεντρική (εστιάζεται στην κατανόηση του περιεχομένου και στην αναγκαία γι’ αυτό το σκοπό εξομάλυνση και επεξεργασία του) μορφή διαλογική

5 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Λύκειο
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Λύκειο μέθοδος κειμενοκεντρική- ερμηνευτική σημασία στη δομή → κατανόηση προσέγγιση ανάλογα με το γραμματειακό είδος ποικίλη υποστήριξη συνθετική/ αναλυτική μεταφραστική μέθοδος γλωσσικά σχόλια ερμηνευτικά σχόλια

6 διδακτικό σχήμα συνολική θεώρηση του κειμένου θεματικά κέντρα και δομή
αναλυτική διερεύνηση περιεχομένου και μορφής συνολική συνθετική εκτίμηση των ουσιωδών στοιχείων του κειμένου

7 θεματογραφία επιλογή παραδειγμάτων από πολλές πηγές (μορφές φαινομένων) εξοικείωση μαθητών στη χρήση της Γραμματικής, Συντακτικού και ερμηνευτικών λεξικών (ενεργός συμμετοχή) σύντομες πληροφορίες για το έργο (ενδιαφέρον) επανάληψη φαινομένων με κατάλληλες ασκήσεις (εμπέδωση)

8 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (από μετάφραση)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (από μετάφραση) λειτουργική σύνδεση εισαγωγής με το κείμενο ένταξη κειμένου στο κοινωνικό-πολιτικό-πολιτισμικό πλαίσιο δημιουργίας του διαφοροποίηση ανάλογα με το γραμματειακό είδος κειμενοκεντρική, ερμηνευτική διαδικασία (το κείμενο οργανικό σύνολο) ενίσχυση ενδοκειμενικής ερμηνείας με εξωκειμενικές, διακειμενικές αναφορές, διεπιστημονική σύνδεση, εποπτικό υλικό ανακεφαλαίωση και επισήμανση του βασικού θεματικού κέντρου ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, δραματοποίηση στη δραματική ποίηση (όπου προσφέρεται) Προσοχή στην εισαγωγή Ελένης 2 νέα βιβλία: Οδύσσεια και Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων. Στο διαδίκτυο στο ΠΙ, διδακτικά πακέτα Γυμνασίου, υπάρχει και τετράδιο εργασιών «Ο τόπος και οι άνθρωποι» και η νέα Γραμματική

9 διδακτικό σχήμα συνολική θεώρηση αναλυτική διερεύνηση
συνθετική εκτίμηση των ουσιωδών στοιχείων

10 Ιστορία ιστορικές γνώσεις
οικείωση του ειδικού λεξιλογίου της ιστορικής επιστήμης πολύπλευρη προσέγγιση της ενότητας και κριτική επεξεργασία των ιστορικών πηγών διάσταση του χώρου και του χρόνου σύνδεση με την τοπική Ιστορία, όταν είναι εφικτό εποπτικά μέσα σε όλες τις φάσεις διδασκαλίας δραστηριότητες ατομικές/ομαδικές

11 Μαθητοκεντρικές μεθόδοι σύνθετες μέθοδοι, πλουραλιστικές προσεγγίσεις:
Μαθητοκεντρικές μεθόδοι σύνθετες μέθοδοι, πλουραλιστικές προσεγγίσεις: σύντομη αφήγηση, διερεύνηση / ανακάλυψη μέσω της ευρείας αξιοποίησης του υποστηρικτικού υλικού γραπτού (κείμενο, χάρτης, εικόνα, πίνακας) και ηλεκτρονικού (πλοήγηση στο διαδίκτυο, λογισμικό ιστορίας) βαρύτητα στην αξιοποίηση των πηγών (κείμενα, εικόνες κ.α.) λανθασμένη η προσέγγισή των γραπτών πηγών ως αποκλειστικά γλωσσικών κειμένων όχι απομνημόνευση πηγών διάλογος, προβληματοποίηση του περιεχομένου, βιωματική προσέγγιση με κατάλληλες ερωτήσεις ή επισκέψεις πεδίου σε χώρους με ιστορικό ενδιαφέρον-μουσεία, μετά από σχετική προετοιμασία, δραματοποιημένοι διάλογοι ή θεατρικές ιστορικές παραστάσεις, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, διαθεματικότητα, σχέδια εργασίας (projects), νέες τεχνολογίες

12 Ιστορία οργάνωση διδασκαλίας, ανάλογα με την ενότητα (π.χ. προβολή και αφήγηση-ανάλυση για Τέχνη, ανάλυση και μελέτη πηγών κ.α.) συνοπτική ανασύνθεση τοπική ιστορία στη Γ τάξη Γυμνασίου: κατ’ εξοχήν πεδίο εφαρμογής μεθόδων διερευνητικής μάθησης και ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας (στο πλαίσιο της ανάληψης σχεδίων εργασίας ή projects από τους μαθητές)

13 Νεοελληνική Γλώσσα Στο γυμνάσιο ολοκληρώνεται το γραμματικοσυντακτικό σύστημα της γλώσσας και η εισαγωγή του μαθητή στα κειμενικά είδη. Όλα τα στοιχεία μελετώνται πάντα σε σχέση με τα κείμενα. Στο λύκειο δίνεται έμφαση στα κειμενικά είδη, στα επίπεδα ύφους και στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου με κατάλληλο και πλούσιο λεξιλόγιο. Αν διαπιστωθεί αδυναμία στο γραμματικοσυντακτικό σύστημα, στην ορθογραφία και τη στίξη, ο εκπαιδευτικός με κατάλληλες διδακτικές διαδικασίες καλύπτει τα κενά.

14 Νεοελληνική Γλώσσα μέθοδος επικοινωνιακή (λειτουργική)
κειμενοκεντρική λογική τόσο στην επεξεργασία των κειμένων όσο και στη διδασκαλία των μορφοσυντακτικών φαινομένων και του ετυμολογικού διδάσκονται συστηματικά : η προφορική επικοινωνία (ακρόαση, κατανόηση λόγου και προφορική έκφραση) η γραπτή επικοινωνία (ανάγνωση και κατανόηση λόγου, έκφραση σε γραπτό λόγο) η Γραμματική και το Συντακτικό χρησιμοποιούνται ως βιβλία αναφοράς

15 Νεοελληνική Γλώσσα διαμόρφωση κανόνων και θεωρίας με ανακαλυπτικές – επαγωγικές διαδικασίες το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε από τη λέξη και την πρόταση στο κείμενο η γνώση του γλωσσικού συστήματος προκύπτει με πεδίο μελέτης το κείμενο το λεξιλόγιο καλλιεργείται και εμπλουτίζεται και με τη χρήση των λεξικών επιλογή και ποικιλία ασκήσεων, το βιβλίο οδηγός αξιοποίηση Θεματικών Κύκλων και Γλωσσικών Ασκήσεων στο Λύκειο (συμπληρωματικό υλικό, δεν υποκαθιστά το εγχειρίδιο μαθητή)

16 Παραγωγή Λόγου διάκριση και ισότιμη παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου προσαρμογή του λόγου σε ειδική περίσταση επικοινωνίας επιλογή κατάλληλων γλωσσικών μέσων και ύφους ο γραπτός λόγος ως αντικείμενο συστηματικής διδασκαλίας και ως δυναμική γνωστική διαδικασία (προσυγγραφικό, συγγραφικό, μετασυγγραφικό στάδιο)

17 Παραγωγή Λόγου συνεχής και συστηματική σύνταξη κειμένου, που θα σχετίζεται με τα εξεταζόμενα σε κάθε τάξη θέματα και είδη κειμένων μία διδακτική ώρα για διόρθωση των γραπτών των μαθητών δυνατή η επικέντρωση σε ορισμένα σημεία που τονίστηκαν στην ενότητα (π.χ. τρόπος οργάνωσης, παρατακτ./υποτακτ. σύνταξη, συνοχή κ.α.) αξιοποίηση του λάθους παρουσίαση στους μαθητές από το διδάσκοντα, προφορικά ή γραπτά, ενδεικτικού τρόπου σύνταξης του συγκεκριμένου είδους κειμένου

18 Λογοτεχνία κοινά κείμενα για όλα τα τμήματα (ενότητα της διδασκαλίας και της αξιολόγησης) ένταξη κειμένου στο ιστορικό και θεματικό του πλαίσιο ερμηνευτική προσέγγιση με ανάλυση των στοιχείων του κειμένου για κατανόησή του (μορφή, δομή, νοήματα κτλ) διαθεματική προσέγγιση όπου το κείμενο το επιτρέπει να αποφεύγεται η μονοτονία στον τρόπο επεξεργασίας

19 Λογοτεχνία Η μέθοδος είναι ερμηνευτική και στηρίζεται στη συνεξέταση μορφής και περιεχομένου, ξεκινάει από το κείμενο και καταλήγει στο κείμενο Η προσέγγιση μπορεί να είναι διαλογική, βιωματική, ανακαλυπτική, συνθετική. Γίνεται ανάλυση και ανασύνθεση του έργου σε ένα νέο, πιο κατανοητό αισθητικό όλο Η διδασκαλία αποσκοπεί στην κατανόηση του κειμένου με την ανάλυση των επιμέρους στοιχείων του και με άξονα το ίδιο το κείμενο (κειμενοκεντρική μέθοδος) Λαμβάνεται υπόψη το κειμενικό είδος

20 επεξεργασία κειμένου 2 άξονες : το ίδιο το κείμενο και εξωκειμενικά στοιχεία που το φωτίζουν εξετάζεται: η δομή του κειμένου, παράγραφοι, θεματικές ενότητες, οι αφηγηματικές τεχνικές, τα κύρια γνωρίσματα της γλώσσας και τα εκφραστικά μέσα και σχήματα λόγου και γίνεται αξιολογική κρίση του κειμένου (χαρακτηρισμοί προσώπων ή καταστάσεων, αξίες, ιδέες, σύγκριση με άλλα έργα του ίδιου συγγραφέα ή άλλων της ίδιας εποχής ή Σχολής κ.τ.λ.

21 Γυμνάσιο στην Α΄ και στη Β΄ τάξη μπορούν να διδαχτούν 20 περίπου λογοτεχνικά κείμενα εκ των οποίων δύο ή τρία κείμενα από την ξένη λογοτεχνία. στη Γ΄ τάξη πρέπει να διδαχτούν κείμενα από όλες τις ιστορικές περιόδους. Όπου υπάρχουν κείμενα της ξένης λογοτεχνίας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για συγκριτική ανάγνωση

22 Λύκειο Α και Β τάξη: κείμενα από όλες τις περιόδους (περίπου 16 κείμενα) θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από την ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά των μεγάλων κλασικών έργων Στη Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ , επιπλέον, μπορούν να διδαχτούν ένα ή δύο δοκίμια, εάν επαρκεί ο χρόνος, ή να γίνει ανάγνωση κάποιων δοκιμίων κατά την κρίση του διδάσκοντος Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ θα πρέπει να διδαχθούν εξίσου κείμενα από την Ποίηση και την Πεζογραφία θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον ένα ή δύο κείμενα και από τη ξένη λογοτεχνία ως αντιπροσωπευτικά της μοντέρνας ξένης λογοτεχνίας

23 Γυμνάσιο και Α και Β Γενικής Παιδείας Λυκείου
Γυμνάσιο και Α και Β Γενικής Παιδείας Λυκείου Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, εφόσον είναι εφικτό, ο διδάσκων μπορεί να προγραμματίσει τη μελέτη δύο (2) το πολύ λογοτεχνικών βιβλίων. Τα βιβλία μπορεί να σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των μαθητών ή με τη διδακτέα ύλη. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας των μαθητών. Επισημαίνεται ότι η δραστηριότητα αυτή αποτελεί μεν κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών, ωστόσο τα βιβλία δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου.

24 Προσανατολισμός των μαθητών προς :
εξοικείωση με τη βιβλιοθήκη (ανθολόγια, λεξικά κτλ) αξιοποίηση των διαφόρων μέσων σύγχρονης τεχνολογίας (βίντεο, κασέτες, λογισμικά κτλ) ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την πρόσκληση κάποιου συγγραφέα, παρακολούθηση ή ανέβασμα από τους μαθητές θεατρικού έργου, οργάνωση έκθεσης σχετικής με κάποιο θέμα, συγγραφέα, κίνημα κτλ. μελέτη ολόκληρου λογοτεχνικού έργου που επιλέγεται σε συνεργασία με μαθητές ενθάρρυνση των μαθητών στην παραγωγή πρωτότυπου λογοτεχνικού έργου (πχ ποιήματος, διηγήματος) έκδοση μαθητικού λογοτεχνικού εντύπου

25 Φιλοσοφία Β Λυκείου, κατεύθυνση
εξοικείωση με τους όρους και τις έννοιες της φιλοσοφίας, αλλά και με ιδέες που αναφέρονται στον κοινωνικό, επιστημονικό και πνευματικό βίο προσέγγιση των μεγάλων ερωτημάτων που διατυπώνει ανέκαθεν ο άνθρωπος για την ύπαρξή του και το νόημα της κριτική προσέγγιση των απαντήσεων που δόθηκαν κατά καιρούς σε αυτά διδακτική αξιοποίηση και τονισμός των σημείων διαθεματικής και διεπιστημονικής επικάλυψης από άλλα αντικείμενα που διδάσκονται οι μαθητές/τριες (ιστορία, λογοτεχνία, θετικές επιστήμες) συνολική θεώρηση στο τέλος και ανακεφαλαίωση

26 μεθοδολογία διδασκαλία επικοινωνιακή, με καθοδηγούμενο ερμηνευτικό και κριτικό διάλογο διάλογος με την πρόταση του κόσμου που αποκαλύπτει το κείμενο και ή την οικειοποιούμαστε ή αντιπαρατιθέμεθα δε μεταβιβάζουμε απ’ ευθείας αξίες και γνώσεις, αλλά προβληματιζόμαστε και προσανατολιζόμαστε κριτικά οι μαθητές παρακινούνται να παίρνουν θέση στο διάλογο, να διαπιστώνουν ότι καμιά θεώρηση δε μένει κλεισμένη σε ένα μοναδικό ορίζοντα και να εμπλουτίζουν την αντίληψή τους για τις πιθανές εκδοχές της πραγματικότητας επισημαίνονται οι ενότητες που έχουν νοηματική συγγένεια και γίνονται συσχετισμοί, έτσι ο μαθητής έχει μια συνολικότερη θεώρηση

27 Μεθοδολογία (συνέχεια)
επιλεκτική αξιοποίηση των παραθεμάτων, με ερωτήσεις και πάντα σε σχέση με τον προβληματισμό της αφήγησης αξιοποίηση των ερωτήσεων-θεμάτων για συζήτηση παραδείγματα προβλημάτων ή διλημμάτων που προκύπτουν από την καθημερινή ζωή, όπου προσφέρεται και ενδείκνυται

28 διαθεματικότητα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, οι διαθεματικές αναφορές να γίνονται όπου προσφέρεται στο Γυμνάσιο για τη Διαθεματικότητα διατίθεται το 10% του συνολικού χρόνου κάθε μαθήματος και όχι πέρα από αυτό προσεγγίζεται ολιστικά η γνώση, αποκτά ποικιλία η διδασκαλία, κεντρίζεται το ενδιαφέρον