ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δραματική Ποίηση Σοφοκλέους Αντιγόνη

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δραματική Ποίηση Σοφοκλέους Αντιγόνη"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δραματική Ποίηση Σοφοκλέους Αντιγόνη
Παπαζάνη Αγγελική Εκπαιδευτικός (ΠΕ 02) 1ου ΓΕΛ Χαϊδαρίου

2 Διδακτικοί Στόχοι Δραματικής Ποίησης
Διδακτικοί Στόχοι Δραματικής Ποίησης Η διδασκαλία επιδιώκει την επαφή των μαθητών με αυτό το συναρπαστικό γραμματειακό είδος της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Είναι σημαντικό να εντάξουν την τραγωδία στην ιστορική εξέλιξη της Αρχαίας Ελληνικής γραμματείας και να συνειδητοποιήσουν τη σχέση της με τα άλλα γραμματειακά είδη. Στόχος είναι να γνωρίσουν τη δομή και τα μέρη της τραγωδίας με τη θεατρική διάσταση και την αντιστοιχία τους με τα μέρη και τη διάρθρωση των σύγχρονων θεατρικών έργων. Επιδιώκεται να μπορέσουν να νιώσουν πότε ο ήρωας είναι τραγικό πρόσωπο και να διακρίνουν την έννοια της ύβρης, της άτης, της νέμεσης, του τραγικού, της τραγικής ειρωνείας και της “από τραγωδίας ηδονής”. Να συλλάβουν τα διαχρονικά παιδευτικά μηνύματα της τραγωδίας και την ανταπόκρισή τους σε αιώνια υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου, ώστε να τα μετουσιώσουν σε δυναμογόνα σπέρματα ζωής.

3 Μαθησιακοί Στόχοι Οι μαθητές ασκούνται στην προσέγγιση ενός ποιητικού κειμένου, κάτι που προϋποθέτει αναγνώριση των βασικών συντακτικών δομών του με παράλληλη επισήμανση λεξιλογικών και γραμματικών στοιχείων (εμβάθυνση στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα). Επειδή το έργο έχει λογοτεχνικό χαρακτήρα που λειτουργεί παράλληλα με τη θεατρική διάσταση, οι μαθητές ασκούνται στον εντοπισμό τέτοιων στοιχείων. Διευρύνεται η ικανότητά τους μέσω της διερευνητικής δραματοποίησης να σχηματίζουν μια συνολική άποψη για τις καταστάσεις,καθώς γίνονται οι ίδιοι δημιουργοί και θεατές συμβάντων έχοντας πάντα ως εφαλτήριο το κείμενο του Σοφοκλή.

4 Μέθοδοι Κειμενοκεντρική Ομαδοσυνεργατική Θεατροπαιδαγωγική
Ας μην ξεχνάμε ότι : Αν μου πεις κάτι, θα το ξεχάσω Αν μου το διδάξεις, θα το θυμάμαι Αν με αφήσεις να ασχοληθώ μαζί του, τότε θα το μάθω. (Βenjamin Franklin)

5 Στίχοι 280-331 1ο Επεισόδιο Ειδικότεροι γνωστικοί στόχοι
Στίχοι ο Επεισόδιο Ειδικότεροι γνωστικοί στόχοι Η κατανόηση της προσωπικότητας, της κοσμοθεωρίας, της στάσης ζωής του Κρέοντα. Η κατανόηση της αξίας της προσωπικής επιλογής. Η βιωματική πρόσληψη των εννοιών και των στάσεων των ηρώων που προκύπτουν από την ανάλυση των στίχων αυτών. Προσωπική συμβολή στην ερμηνεία της δράσης του Κρέοντα και απόκτηση ατομικής στάσης απέναντί του (ενεργή μάθηση).

6 Έκταση Χρονικής διάρκειας Σχέση με το A.Π.Σ.
Η χρονική διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου εκτείνεται σε 3 διδακτικές ώρες. Οι στόχοι της διδακτικής πρότασης ανταποκρίνονται στο ισχύον Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Η διδασκαλία μπορεί να διανθιστεί με τη χρήση θεατρικών τεχνικών που θα συμπληρώσουν τις όποιες άλλες μεθόδους διδασκαλίας (μετωπική, ομαδοσυνεργατική κ.τ.λ).

7 Πορεία Διδασκαλίας

8 Πορεία Διδασκαλίας [1] ΑΦΟΡΜΗΣΗ
Απαραίτητη είναι η σύνδεση με το προηγούμενο μάθημα (τους στίχους , που δίνονται σε μετάφραση). Οι ερωτήσεις εστιάζονται : Στη διαγραφή του ήθους του Κρέοντα, όπως αυτό προκύπτει από τις προγραμματικές δηλώσεις του. Στους λόγους για τους οποίους οδηγήθηκε στη περιβόητη διαταγή του. Στη στάση του χορού απέναντι στον Κρέοντα και τις επιθυμίες που αυτός εκφράζει.

9 Πορεία Διδασκαλίας [2] Παρουσίαση νέου- καθορισμός θέματος.
Παρουσίαση νέου- καθορισμός θέματος. Προτείνεται η ανάγνωση των στίχων από το διδάσκοντα με ανάγνωση παραστατική και καθαρή. Στη συνέχεια δίνεται από το διδάσκοντα η μετάφραση. Αυτό μπορεί να γίνει και παράλληλα. Θέμα: Ο Κρέοντας με τρόπο προσβλητικό προς το χορό δίνει τη δική του ερμηνεία για την ταφή, τονίζοντας ότι πίσω από αυτήν την κίνηση βρίσκεται το χρήμα.

10 Πορεία Διδασκαλίας [3] Διάρθρωση ενότητας.
Η ενότητα διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Ο διδάσκων ζητάει από την ολομέλεια να διατυπώσει τα βασικά σημεία της πλοκής και όλοι μαζί αναζητούν πλαγιότιτλους για τις υποενότητες.

11 Πορεία Διδασκαλίας [4] Ο διδάσκων οφείλει να εξομαλύνει το κείμενο, όπου κρίνει απαραίτητο για την καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές. Ενδείκνυται η χρήση της συνθετικής και αναλυτικής μεταφραστικής μεθόδου. Η συνθετική θα χρησιμοποιηθεί, όπου το κείμενο είναι απλό . Η αναλυτική, όπου είναι δυσκολότερο και απαιτεί αναλυτικότερη μορφολογική επεξεργασία. Σε αυτήν την περίπτωση είναι αναγκαίες οι συντακτικές και γραμματικές επισημάνσεις σε συνδυασμό με τα γλωσσικά σχόλια του βιβλίου, που βοηθούν την κατανόηση του κειμένου και τη μεταφραστική διαδικασία.

12 Πορεία Διδασκαλίας [5] ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 1η Υποενότητα (στ.280-314).
Συντακτική εξομάλυνση.

13 Πορεία Διδασκαλίας [6] Γραμματικές/λεξιλογικές επισημάνσεις.
παῦσαι: Προστακτική αορίστου του ρ. “παύομαι”. Διάκριση από το απαρέμφατο αορίστου “παῦσαι” της ενεργητικής φωνής. μεστῶσαι : Απαρέμφατο (αορίστου) αντί ρήματος στη χρονική πρόταση. Επισημαίνονται τα ομόρριζα “μεστός” ... κἀναθήματα : ετυμολογία (<τίθημι). Να επισημανθούν τα ομόρριζα (θέση, θετός...) διασκεδῶν: μτχ μέλλοντα του “διασκεδάννυμι”. Η σημασία του είναι “διασκορπίζω”. Προβληματισμός γύρω από τις έννοιες “διασκέδαση, διασκεδαστής”. εἰσορᾷς: Ομόρριζα στα Ν. Ελληνικά (όραση, ιδέα, όψη) που προκύπτουν από τα θέματα ορ-, ιδ- και οπ- αντίστοιχα.

14 Πορεία Διδασκαλίας [7] στέργειν: να επισημανθούν τα ομόρριζα στη Ν. Ελληνική στοργή, στοργικός, φιλόστοργος, άστοργος. παρηγμένους: μτχ παθητικού παρακείμενος του ρήματος “παράγομαι”. ἔβλαστε: β' αόριστος και όχι παρατατικός του ρήματος “βλαστάνω”.

15 Πορεία Διδασκαλίας [8] Στο τέλος της γλωσσικής εξομάλυνσης της υποενότητας οι μαθητές καλούνται με συντομία να παρουσιάσουν τα βασικά σημεία της επιχειρηματολογίας του Κρέοντα και να διατυπώσουν την ερμηνεία που δίνει για την ταφή του πτώματος.

16 Πορεία Διδασκαλίας [9] 2η Υποενότητα(στ. 315-331)
Συντακτική εξομάλυνση δῆλον εἶ αντί δῆλος εἶ. Το “δῆλον” μπήκε κατά έλξη από το “λάλημα”. λάλημα = κατηγορούμενο στο υπ. σύ. ἐκπεφυκὸς= κατηγορηματική μετοχή. Συμφωνεί με το “λάλημα” ποιήσας : κατηγορηματική μτχ από το “εἰμί ” που εννοείται. Η περίφραση “ποιήσας εἰμί” ισοδυναμεί με αόριστο.

17 Πορεία Διδασκαλίας [10] Γραμματική/λεξιλογική εξομάλυνση
ἴω: υποτακτική ενεστώτα του έρχομαι.Υπόμνηση της κλίσης του συγκεκριμένου ρήματος και των ιδιαιτεροτήτων του. ἐξερεῖθ’ ὅτι < ρ. ἐξαγορεύω. Μέλλοντας ληφθῇ: υποτακτική παθητικού αορίστου. Ομόρριζα :λήψη (όχι έλλειψη), λαβή... ἐλθόντα: κατηγορηματική μετοχή.

18 Πορεία Διδασκαλίας [11] Στο τέλος της γλωσσικής εξομάλυνσης της υποενότητας οι μαθητές καλούνται να παρουσιάσουν τα βασικά σημεία του διαλόγου Κρέοντα – φύλακα, δίνοντας κυρίως βάρος στις αντιδράσεις του φύλακα απέναντι στην αυταρχικότητα τουΚρέοντα.

19 Φύλλο εργασίας 1ης ομάδας
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΩΝ Φύλλο εργασίας 1ης ομάδας Να καταγράψετε τα επιχειρήματα με τα οποία ο Κρέοντας απορρίπτει την ερμηνεία του χορού (στ ). Να δηλώσετε το είδος των μετοχών: ΜΕΤΟΧΕΣ ΕΙΔΟΣ πυρώσων (286) σείοντες (291) παρηγμένους (294) εὑρόντες (307) ἐλθόντα (329)

20 Φύλλο εργασίας 2ης ομάδας
• Ποια κακά καταλογίζει ο Κρέοντας στο χρήμα; Να γραφούν οι τύποι των ρημάτων που ζητούνται: ΡΗΜΑΤΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟΙ ΤΥΠΟΙ Ἐφευρεθῇς (στ.281) (β' εν.πρστ) Ἐδειξεν (300) (γ'πληθ. ορ.πρκ.π.φ) Μάθητε (311) (β' εν.προστ.) Όψει (329) (γ'εν.ευκτική) Ληφθῇ (328) (γ' εν.πρστ.)

21 Φύλλο εργασίας 3ης ομάδας
Σε αυτήν την ενότητα διαγράφεται το ήθος του Κρέοντα .Σκιαγραφήστε τον ήρωα λαμβάνοντας υπόψη και τις δύο υποενότητες. Στη συνέχεια, έχοντας υπόψη τους στίχους που προηγήθηκαν, επισημάνετε τυχόν αλλαγές στη διάθεση ή στη συμπεριφορά του. Να γράψετε τύπους της Ν. Ελληνικής ομόρριζους με τις αρχαιοελληνικές λέξεις που δίνονται στον παρακάτω πίνακα. ΑΕ ΝΕ παῦσαι σείοντες ἵστασθαι λημμάτων ὀφείλω

22 Φύλλο εργασίας 4ης ομάδας
Ο Κρέοντας είναι βέβαιος ότι την εντολή του την παραβίασαν πολιτικοί του αντίπαλοι. Τι συνέβη όμως στην πραγματικότητα και τι είναι αυτό που εμποδίζει τον Κρέοντα να αντιληφθεί την αλήθεια; Στις δευτερεύουσες προτάσεις που ακολουθούν να δηλωθεί το είδος και ο συντακτικός τους ρόλος:

23 Φύλλο εργασίας 5ης ομάδας
Να επισημάνετε τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το ήθος του φύλακα, όπως παρουσιάζεται στο διάλογό του με τον Κρέοντα ( ). Σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται και γιατί; Να συνδέσετε κάθε φράση της Α στήλης με το λογοτεχνικό σχήμα της Β' στήλης που της αντιστοιχεί.

24 Παρουσίαση Εργασιών Ομάδων
Οι μαθητικές ομάδες ανακοινώνουν τα αποτελέσματα της εργασίας τους στην ολομέλεια της τάξης. Επειδή ο χρόνος είναι περιορισμένος, ανακοινώνονται μόνο οι απαντήσεις των ερωτήσεων κατανόησης και ερμηνείας, που κρίνονται καθοριστικές για την ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου και την προσέγγισή του με θεατρικές τεχνικές που θα ακολουθήσει.

25 Θεατροπαιδαγωγική προσέγγιση [1]
Η καρέκλα των αποκαλύψεων (hot seating) : Ένας από τους μαθητές αυτοβούλως αναλαμβάνει το ρόλο του Κρέοντα. Κάθεται μπροστά στους άλλους , που -εκτός ρόλου- δημιουργούν ένα ημικύκλιο, προκειμένου να αρχίσουν να του θέτουν ερωτήσεις. Προσοχή: Δεν εμπλέκονται σε συζητήσεις μαζί του. Διατυπώνουν μόνο ερωτήσεις που δε σχεδιάστηκαν από πριν. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται το ενδιαφέρον με το αποκαλυπτικό ή και το εξομολογητικό κλίμα που δημιουργείται ενώ ενισχύεται και η ενεργητική ακρόαση.

26 Θεατροπαιδαγωγική προσέγγιση [2]
Περίγραμμα χαρακτήρα (role on the wall): O διδάσκων - εμψυχωτής καλεί τους μαθητές να σχηματίσουν το περίγραμμα του Κρέοντα και του φύλακα. Δύο από τα παιδιά ξαπλώνουν πάνω σε χαρτί “του μέτρου” και κάποιοι αποτυπώνουν το περίγραμμά τους. Έχοντας πια μπροστά τους τα περιγράμματα κάνουν τα εξής: α) έξω από το περίγραμμα ο κάθε μαθητής γράφει αυτά που ήθελε να πει στον Κρέοντα και στον φύλακα. β) αλλάζουν οπτική γωνία και μέσα πια στο περίγραμμα γράφουν ως Κρέοντας ή ως φύλακας όσα ο κάθε ήρωας θα ήθελε να πει.

27 Θεατροπαιδαγωγική προσέγγιση [3]
Φωνές συνείδησης: Ένας μαθητής αυτοβούλως αναλαμβάνει το ρόλο του Κρέοντα. Οι υπόλοιποι χωρίζονται σε ομάδες και στέκονται ο ένας απέναντι από τον άλλο σηκώνοντας τα χέρια ψηλά, σαν σπαθιά, και ενώνοντάς τα. Δημιουργείται έτσι ένας διάδρομος μέσα από τον οποίο θα περνάει ο “Κρέοντας”. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής κάθε μαθητής τού ψιθυρίζει τη γνώμη του για τη διαταγή. Δηλαδή, κάποιοι προσπαθούν να του αλλάξουν γνώμη, ενώ κάποιοι ενισχύουν την ήδη ληφθείσα απόφασή του.

28 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική Αξιολόγηση Ο διδάσκων αξιολογεί με βάση:
α) την επιτυχία των διδακτικών στόχων. β) τον τρόπο λειτουργίας της ομάδας μέσα σε συνεργατικό πλαίσιο. γ) την προθυμία και τη συμμετοχή των μαθητών. δ) συγκεντρώνει τα φύλλα εργασίας και τα διορθώνει, έχοντας έτσι και πλήρη εικόνα της δουλειάς που έγινε ομαδικά.

29 Επέκταση σεναρίου/ ερευνητικές εργασίες
Θα ήταν δυνατό κάποιες ομάδες σε συνεννόηση και με την καθοδήγηση του καθηγητή να αναλάβουν μικρές σε έκταση εργασίες, για να παρουσιάσουν επιμέρους θέματα ή πτυχές του επεισοδίου. Ενδεικτικά παρουσιάζουμε :

30 “Ο Κρέων έχει τη δική του θεωρία για την πολιτική ανυπακοή
“Ο Κρέων έχει τη δική του θεωρία για την πολιτική ανυπακοή. Θεωρεί ότι αυτή παρακινείται από το χρήμα. Αυτή είναι η γλώσσα των πολιτικών. Παρουσιάζοντας ο Σοφοκλής τον Κρέοντα να μιλά σαν πολιτικός ικανοποιεί την ειρωνική του διάθεση. Ο Κρέων δείχνει πως ο ίδιος είναι τύραννος και οι τύραννοι συχνά βασίζουν την δύναμή τους στην αγάπη των άλλων ανθρώπων για το χρήμα. Ο Κρέων αποδίδει στους άλλους ό,τι θα ταίριαζε στον εαυτό του. Αποτελεί μέρος της πλάνης μέσα στην οποία κινείται και αυτό δείχνει πως η τυραννική του ιδιοσυγκρασία βρίσκεται μέσα του σε ενάργεια. Όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, χαρακτηριστικό του τυράννου είναι να δυσπιστεί προς τους φίλους του. Ο Κρέων είναι ο αυθεντικός τύπος του ΤΥΡΑΝΝΟΥ.” C. BOWRA Λαμβάνοντας υπόψη σας τους στίχους που διδαχθήκατε να δικαιολογήσετε την άποψη του C.BOWRA.

31 Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Οδηγίες ΥΠΑΙΘΠΑ για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων, σχολικού έτους Η Αξιολόγηση των μαθητών της Β'Λυκείου στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Τεύχος Α', Κ.Ε.Ε, Αθήνα 1998, σελ Δειγματική διδασκαλία αποσπάσματος από την Αντιγόνη του Σοφοκλή στα πλαίσια της εισαγωγικής επιμόρφωσης 2ου ΠΕΚ Αθήνας ( ) με οργανώτρια τη σχολική σύμβουλο κα. Αγάθη Γεωργιάδου. Παιδαγωγική του Θεάτρου, Σίμος Παπαδόπουλος, Αθήνα,2010.

32 Τέλος παρουσίασης Παπαζάνη Αγγελική Φιλόλογος