Δημήτρης Λάλας Μέλος Ε.Σ. ΙΤΑ ΟΤΑ + ΕΝΕΡΓΕΙΑ Κοζάνη, 3 Σεπτεμβρίου 2009 «Το Περιβάλλον της Ενέργειας και Ανάποδα»

Παρουσίαση με θέμα: "Δημήτρης Λάλας Μέλος Ε.Σ. ΙΤΑ ΟΤΑ + ΕΝΕΡΓΕΙΑ Κοζάνη, 3 Σεπτεμβρίου 2009 «Το Περιβάλλον της Ενέργειας και Ανάποδα»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Δημήτρης Λάλας Μέλος Ε.Σ. ΙΤΑ ΟΤΑ + ΕΝΕΡΓΕΙΑ Κοζάνη, 3 Σεπτεμβρίου 2009 «Το Περιβάλλον της Ενέργειας και Ανάποδα»

2 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

3 Το λιώσιμο των αρκτικών πάγων

4 Επιπτώσεις Κλιματικής Αλλαγής 1°C2°C5°C4°C3°C Ανύψωση στάθμης θάλασσας απειλεί μεγάλες πόλεις Μείωσn στρεματικής απόδοσης και παραγωγής Τροφές Νερό Οικοσυστήματα Κινδυνος απότομων αλλαγών Μέση αύξηση θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο 0°C Μείωση απόδοσης σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες Αύξηση των ειδών υπό εξαφάνιση Αύξηση κινδύνου επικινδύνων μηχανισμών επαντροφοδότησης και απότομων αλλαγών κλιματικών μηχανισμών μεγάλης κλίμακας Μείωση υδατικών πόρων σε πολλές περιοχές όπως Μεσόγειος και νότια Αφρική Μικροί παγετώνες λειώνουν-παροχές νερού στερεύουν Καταστροφή κοραλιών Ακραία καιρικά φαινόμενα Αύξηση έντασης καταιγίδων, δασικών πυρκαγιών, ξηρασίας και καύσωνων Πιθανή αύξηση απόδοσης σε βόρειες περιοχές

5 AR4 Προβλέψεις Θερμοκρασίας & Βροχόπτωσης για το Σενάριο Α1Β

6 Ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

7 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

8 Τι χρειάζεται για να μείνουμε κάτω από 2 ο C

9 Οι απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών ΑΦΘ

10 Data source: CAIT, WRI 2003 Ποιός φταίει : μονάδα ΑΕΠ & κατά κεφαλή εκπομπές

11 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

12 Stern Report (2007)

13 Εξέλιξη της χρήσης ενέργειας στα τελευταία 150 χρόνια 1800-2000 Πληθυσμός Χ6 ΑΕΠ Χ72 Εκπομπές Χ21 Ενέργεια Χ34 Κινητικότητα Χ1000 Nakicenovic (2009)

14 Ενεργειακή Φτώχια σε παγκόσμιο επίπεδο Source: IEA WEO, 2002

15 Κατανάλωση ενέργειας προς ΑΕΠ κατά κεφαλή

16 EU WΕΤΟ-2050 Σενάριο Αναφοράς 2006: Πρωτ. παραγωγή ενέργειας (POLES)

17 Παγκόσμιες εκπομπές CO 2 από ενεργειακή χρήση (WRI)

18 Η κατανομή μεταξύ Ανεπτ.-Αναπτυσ. χωρών για επίτευξη του στόχου των 2 ο C (μέση πιθανότητα) με ίσες εκπομπές/κεφαλή (UNDP, 2007)

19 Εκτιμήσεις ενεργειακών πηγών στον 21o αιώνα (SRES B1) Nakicenovic and Riahi (2007), and IIASA (2007).

20 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

21 Παράδειγμα συνεισφοράς μειώσεων ΑΦΘ του ενεργειακού τομέα ΜΗ ΒΙΩΣΙΜΟ

22 Συνεισφορές για την επίτευξη μείωσης εκπομπών -τεχνολογίες Knopf, Edelhofer et al. 2009

23 Εγκαταστάσεις ηλεκ. ενέργειας – Προσθήκες & αντικατάσταση -2030 Grόbler, Nakicenovic and Riahi (2007).

24 E J/ a Παραγωγή Ηλεκτρισμού BaU και S450 Biomass Combined Heat-power Natural Gas NGCC Solar energy Wind energy Hydropower Nuclear LWRGeothermal energy Coal PC Edenhofer/Lueken 2007 E J/ a Natural Gas NGCC with CCS

25 Αναμενόμενες Τιμές Ενεργειακών Συστημάτων ($/ΜW) (Krewitt et al. 2007)

26

27 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 & τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

28 Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Κορυφής της 7-8/3/2007 Ενεργειακοί στόχοι και Περιβαλλοντικοί στόχοι αλληλένδετοι:  Εξοικονόμηση 20% ενέργειας μέχρι το 2020  Εσωτερική Αγορά - αναβάθμιση ΡΑΕ σημαντικό για την καλή λειτουργία του EU ETS μείωση εμποδίων για ΑΠΕ  ΑΠΕ: 20% της ενέργειας υποχρεωτικά μέχρι το 2020 διαφοροποίηση στόχων μεταξύ ΚΜ ευελιξία στόχων μεταξύ τομέων για κάθε ΚΜ  Περιλαμβάνεται υποχρεωτικός στόχος 10% μέχρι το 2020 για βιοκαύσιμα σε κάθε ΚΜ  Πυρηνικά: ότι θέλει το κάθε ΚM  Ανάπτυξη βιώσιμης παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα με στόχο σχεδόν μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2020 (CCS)  Σκοπεύοντας σε ένα στρατηγικό σχέδιο για ανάπτυξη ενεργειακής τεχνολογίας  Μείωση εκπομπών CO 2 από ενέργεια κατά τουλάχιστον 20% και μέχρι 30% αν και άλλοι αναλάβουν αντίστοιχες δεσμεύσεις

29 Δικαιώματα Ευρεσιτεχνίας Τεχνολογιών ΑΠΕ (OECD (2007)

30 20-20-20 το 2020 : Οι προτάσεις της ΕΕ της 23-1-2008/1 Για την Ελλάδα  Τομείς εκτός 2003/87/ΕΚ, μείωση κατά 4% των εκπομπών του 2005 (66.7Εκατ) μέχρι το 2020  Τομείς εντός 2003/87/ΕΚ όπως όλα τα ΚΜ, μείωση κατά 1.74% ετησίως  Εμφαση στην δημοπράτηση – Ηλεκτρισμός δεν παίρνει κανένα δικαίωμα δωρεάν  ΑΠΕ: 18% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας υποχρεωτικά μέχρι το 2020  Υποχρεωτικός στόχος 10% μέχρι το 2020 για βιοκαύσιμα  Εξοικονόμηση 20% ενέργειας μέχρι το 2020

31 20-20-20 το 2020 : Οι προτάσεις της ΕΕ της 23-1-2008/2 Για την Ελλάδα: Εκπομπές ΑΦΘ  Συνολικός «στόχος» εκπομπών περίπου 122Εκατ. τον (64+58?)  +10% σε σχέση με το Ετος Βάσης (108Εκατ.τον)  -12% σε σχέση με το 2005 (134Εκατ. τον) και  -30% σε σχέση με την αναμενόμενη εξέλιξη το 2020 (175Εκατ. Τον)  -16% εως και -24% για τις εγκαταστάσεις EU-ETS σε σχέση με το 2008-12 (69Εκατ. τον)

32 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

33 Συνεισφορά τομέων στις εθνικές εκπομπές ΑΦΘ 2007

34 Ακαθάριστη Εγχώρια Κατανάλωση Ελλάδος (υ, σ, α, βιο)

35 Εκπομπές ΑΦΘ του ενεργειακού τομέα και % αλλαγή

36 Τελική Κατανάλωση ανά Τομέα

37 Τελική Κατανάλωση Ενέργειας (ktoe) 2007201020202030 ΣΕΕΣ- ΣΑΕ227922012526590 (-10.7%) 28471 ΣΕΕΣ-ΣΕξ1937523095 (-25%) 26961 Greenpeace -ΣΑΕ 227922311625599 (+40%) 25934 Greenpeace -ΣΕξ 2297322065 (-12%) 18555

38 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

39 Τελική Κατανάλωση Ενέργειας ανά Κλάδο (ΤWh) κατά ΣΔΕΑ 18103ktoe

40 Εξοικονόμηση Ενέργειας ανά Κλάδο (GWh) κατά ΣΔΕΑ Στόχοι, 2010: 2,4%, 2016: 9%

41 Εξοικονόμηση Ενέργειας ανά Κλάδο (GWh) κατά ΣΔΕΑ ΣΔΕΑ. 2008

42 Εξοικονόμηση Ενέργειας ανά Κλάδο (GWh) κατά ΣΔΕΑ

43

44

45 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

46 Οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ για την επίτευξη του στόχου της 2001/77/ΕΚ (4η Εκθεση Προόδου, 2007) με τις σημερινές εγκαταστάσεις σε παρένθεση.

47 Εγκεκριμένες άδειες έργων ΑΠΕ κατά είδος αδείας & μορφής (ΡΑΕ, 2009)

48 Εγκαταστάσεις ΑΠΕ το 2020 για την επίτευξη του 18%

49 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

50 Σύμφωνο των Δημάρχων - Προοίμιο  Εκτιμώντας ότι αναγνωρίζουμε ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων·  Εκτιμώντας ότι τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα·  Εκτιμώντας ότι η δέσμευση της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών τους·  Εκτιμώντας ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες·  Εκτιμώντας ότι πολλές από τις δράσεις όσον αφορά την ενεργειακή ζήτηση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της διαταραχής του κλίματος, είτε εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας των τοπικών κυβερνήσεων, είτε δεν είναι εφικτές χωρίς την πολιτική στήριξή τους·

51 Σύμφωνο των Δημάρχων (Covenant of Mayors) Πάνω από 1000 πόλεις στην Ευρώπη (και 15 πρωτεύουσες), 38 χώρες και Αργεντινή, Νέα Ζηλανδία και Αρμενία εκτός Ευρώπης (από 1 πόλη) Στην Ελλάδα 22, εκ των οποίων 10 νησιά, 5 στην Αττική, 1 Δ. Μακεδονία Πρωτοβουλία της Ε. Επιτροπής το 2007 Δεσμεύσεις  Mείωση εκπομπών CO2 πάνω από 20% μέχρι το 2020  Με συγκεκριμμένα έργα και μετρήσιμα αποτελέσματα  Προετοιμασία απογραφής εκπομπών  Κατάρτιση και υποβολή Σχεδίων Δράσης για την Βιώσιμη Ενέργεια  Προσαρμογή δομών για την επίτευξη του στόχου  Κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών  Δημοσίευση των εμπειριών και καλών τεχνικών  Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης (κάθε 2 χρόνια) και δυνατότητα εξακρίβωσης από εξωτερικούς φορείς

52 Σύμφωνο των Δημάρχων ΗΠΑ (US Mayors Climate Agreement)  GHG emissions 7% below 1990 by 2012 O 12λογος των Δημάρχων Απογραφή εκπομπών Μείωση της εξάπλωσης Ηπιες συγκοινωνίες Πράσινη ενέργεια Εξοικονόμηση Πράσινες προμήθειες Βιώσιμα κτίρια Μείωση κατανάλωσης Δημ Οχημάτων Βελτίωση αντλιοστασίων Ανακύκλωση Αστικά-περιαστικά δάση Επιμόρφωση-πληροφόρηση

53 Περιεχόμενα Η κλιματική αλλαγή Η ανάγκη μείωσης των εκπομπών Η σημασία της ενέργειας Πως να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης 20-20-20 το 2020 και τι σημαίνει για την Ελλάδα Εκπομπές και ενέργεια στην Ελλάδα Το ΣΔΕΑ και οι δράσεις του Οι ΑΠΕ και ο στόχος του 18% Η Συμφωνία των Δημάρχων ΕΠΟΣ

54 Ειδικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΠΟΣ (Ενέργεια – Περιβάλλον - ΟΤΑ - Σήμερα) Το ΕΠΟΣ θα αποτελέσει αντικείμενο συνεργασίας των Υπουργείων Εσωτερικών, Ανάπτυξης και της ΚΕΔΚΕ με βάση σχετικό μνημόνιο μεταξύ των τριών συμβαλλομένων μερών.  δημιουργία δικτύου για την ορθολογική χρήση ενέργειας στους δήμους σύνταξη μακροχρόνιου (8 τουλάχιστον ετών) βιώσιμου προγράμματος ενεργειακού σχεδιασμού δημιουργία υποδομής παρακολούθησης των εκπομπών, της ενεργειακής ζήτησης και πιθανώς παραγωγής ενέργειας δημιουργία ελεύθερου λογισμικού για την ενεργειακή διαχείριση του δήμου  αξιοποίηση ενεργειακών πηγών δήμων χρηματοδότηση μελετών σκοπιμότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Οι μελέτες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν τεχνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, χρηματοδοτική και κοινωνική μηχανική, που συνάδει με τις ιδιομορφίες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ΟΤΑ χρηματοδότηση επιτοκίου (50%???) και να βελτιωθούν οι πιθανότητες προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων  δημιουργία κοινού πλαισίου κανονισμών για τη διενέργεια «πράσινων» δημοτικών προμηθειών και για ειδικές προδιαγραφές για την προμήθεια υλικών όπως: χαρτί, βαφές, μελάνι εκτύπωσης, προϊόντα καθαρισμού, φωτισμός δρόμων και ξυλεία

55 Πιθανή Χρηματοδότηση του ΕΠΟΣ  δημιουργία δικτύου για την ορθολογική χρήση ενέργειας στους δήμους οι δράσεις αυτές θα χρηματοδοτηθούν από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών (Νόμος 3614/2007, KYA, YπΟιΟ και ΥΠΕΣ, ΦΕΚ 1398 Β΄ τεύχος, 14/7/09), από το πρόγραμμα για την επιστημονική υποστήριξη των ΤΕΔΚ  αξιοποίηση ενεργειακών πηγών δήμων χρηματοδότηση μελετών σκοπιμότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. οι δράσεις αυτές θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» του ΕΣΠΑ και η ίδια συμμετοχή από τις οριζόντιες δράσεις του ΘΗΣΕΑ Ι και ΘΗΣΕΑ ΙΙ χρηματοδότηση επιτοκίου (50%?) ώστε να βελτιωθούν οι πιθανότητες προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων η επιδότηση επιτοκίου θα χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» του ΕΣΠΑ και η ίδια συμμετοχή από τις οριζόντιες δράσεις του ΘΗΣΕΑ Ι και ΘΗΣΕΑ ΙΙ ΙΙ  δημιουργία κοινού πλαισίου κανονισμών οι δράσεις αυτές θα χρηματοδοτηθούν από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση»

56 Ευχαριστώ Δημήτρης Λάλας lalas@facets.gr