Παιχνίδια στις υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής / Εισαγωγή

Παρουσίαση με θέμα: "Παιχνίδια στις υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής / Εισαγωγή"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παιχνίδια στις υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής / Εισαγωγή
Εύα Ιωαννίδου PhD

2 Το παιχνίδι είναι: «Ένα ασυνήθιστο είδος επαφής των ανθρώπων.
Ένα είδος μέσου για τον εμπλουτισμό όχι μόνο του ελεύθερου χρόνου μας, αλλά και των ανθρώπινων ικανοτήτων. Ένας διαφορετικός κόσμος στον οποίο μπαίνοντας, ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας και γνωρίζουμε τους άλλους. Ένας πολυεπίπεδος και ασαφής κόσμος» (Neuman, 2004) Πανάρχαια και διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου. Τάση ελευθερίας… καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπινων αναγκών κάθε ηλικίας.

3 Βασικά στοιχεία των παιχνιδιών
Παιχνίδι: είναι η δομημένη δραστηριότητα που διεξάγεται με σκοπό την ψυχαγωγία ή ασκείται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο. (Είναι παγκόσμιο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και παρατηρείται σε όλους τους πολιτισμούς). Κύριοι παράγοντες του παιχνιδιού είναι οι κανόνες, τα επιτεύγματα, η πρόκληση και η αλληλεπίδραση. Τα παιχνίδια, γενικά, υποβάλλουν τον παίκτη σε μια ψυχική ή σωματική διέγερση, ή πολλές φορές και τα δύο. Πολλά παιχνίδια βοηθάνε στην ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων, μπορεί να έχουν τη μορφή άσκησης ή να έχουν εκπαιδευτικό, προσομοιωτικό ή ψυχολογικό χαρακτήρα. Τα παιχνίδια εστιάζουν την προσοχή των συμμετεχόντων σε συγκεκριμένη δραστηριότητα που έχει κανόνες, εργαλεία και μπορεί ή όχι να οδηγήσει σε νίκη (π.χ. παιχνίδια συνεργασίας, γνωριμίας κ.α.). Το σημαντικότερο στοιχείο στα παιχνίδια είναι ότι όλοι διασκεδάζουν και όλοι με κάποιο τρόπο «κερδίζουν» και αποκομίζουν σημαντικά οφέλη…

4 Έννοια του παιχνιδιού Παίζουμε σημαίνει διέξοδος από τη ρουτίνα και το άγχος. Γι’ αυτούς που δίνονται ολόψυχα, ολοκληρωτικά σε ένα παιχνίδι η καθημερινή πραγματικότητα παύει να υπάρχει και εξαλείφεται από τη συνείδηση, όσο διαρκεί το παιχνίδι. Μόνο όταν αυτό τελειώσει, επανεμφανίζεται η αίσθηση της πραγματικότητας. Παίζουμε σημαίνει αντίδραση σε μια δοσμένη κατάσταση. Τα παιχνίδια έχουν τη δυνατότητα να μας γοητεύουν και λόγω αυτής της ιδιότητας τους να μας κάνουν να δράσουμε, μέχρι να μας απορροφήσουν τελειωτικά. Παίζουμε σημαίνει επίσης: σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ενεργούμε. Στη ζωή μας σπάνια σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και ενεργούμε ταυτόχρονα. Ο συνδυασμός αυτός, συναισθημάτων και κίνησης είναι που χαρακτηρίζει το παιχνίδι και το κάνει να ξεχωρίζει (Φιλιππίδης, Γκόλιας, 2001).

5 Η Σημασία του παιχνιδιού (θεωρητικές προσεγγίσεις) (Neuman, 2004)
Το παιχνίδι είναι ενεργητική ξεκούραση (αναζωογόνηση της ενέργειας μας) Τα παιδιά παίζουν για να διοχετεύσουν την περιττή τους ενέργεια. Στο παιχνίδι ζωντανεύουν οι δραστηριότητες των προγόνων μας (θυμίζουν την πρωτόγονη ζωή) Ένα καλό παιχνίδι μπορεί να είναι μέσο κάθαρσης, να βοηθήσει στη χαλάρωση μετά από μια δύσκολη συναισθηματική κατάσταση. Μέσω των παιχνιδιών διοχετεύονται καταπιεσμένα συναισθήματα. Χρησιμοποιείται από τους ψυχολόγους για τον παραμερισμό των δύσκολων ψυχολογικών καταστάσεων. Είναι ένα είδος εξάσκησης των ενστικτωδών ικανοτήτων οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη μελλοντική ζωή των παιδιών (προετοιμάζουν τα παιδιά για το μέλλον) Το παιχνίδι ως ενεργητική επανάληψη και εκτέλεση ασυνήθιστων ενεργειών, βοηθά στην αντιμετώπιση άγνωστων καταστάσεων και στην απόκτηση εμπειριών. Στο παιχνίδι εκδηλώνονται διάφορα συναισθήματα, όπως η ευθυμία που συνδέεται με το γέλιο. Το παιχνίδι θεωρείται θεμελιώδες φαινόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης (βοηθά στο πλησίασμα του ύψιστου / αλλαγή του εαυτού) Το παιχνίδι είναι ένα πρωτόγονο φαινόμενο, το οποίο πρέπει να κατανοήσουμε ως ένα ενιαίο σύνολο και ως μια μορφή δράσης των ζώων, των παιδιών και των ενηλίκων.

6 Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του παιχνιδιού είναι:
«Το απρόβλεπτο αποτέλεσμα Η διεξαγωγή με κανόνες Η σοβαρότητα Η ψυχαγωγία, η ευθυμία και η ευχαρίστηση Ο εθελοντισμός Η εσωτερική εμπειρία Το δήθεν (μη σοβαρή δραστηριότητα» Η αμφισημία (διφορούμενη σημασία) Η δραματικότητα Ο αυθορμητισμός Ότι πραγματοποιείται εδώ και τώρα» (Neuman, 2004) «Μια δυναμική διαδικασία. Μέσο που διευκολύνει τη μάθηση. Ότι στηρίζεται στην ομαδική εργασία. Η παροχή ευκαιριών για διερεύνηση των προσωπικών και των εναλλακτικών απόψεων. Οδηγεί στη λήψη αποφάσεων» (Γεωργόπουλος & συν., 1998)

7 Παιχνίδια στην πράξη: τέχνη & επιστήμη
Παιχνίδια εφαρμόζονται σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από την ηλικία και τις ικανότητες τους, στα πλαίσια των υπαίθριων δραστηριοτήτων αθλητικής αναψυχής, γιατί το παιχνίδι συμβολίζει την κατάλληλη εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου. Η εφαρμογή των παιχνιδιών στην ύπαιθρο είναι τέχνη και επιστήμη μαζί. Είναι τέχνη, γιατί χρειάζεται φαντασία, δημιουργικό πνεύμα και ευελιξία για την ανάπτυξη συναρπαστικών διασκεδαστικών δραστηριοτήτων σε χώρους με μοναδικά χαρακτηριστικά και απρόβλεπτη αλλαγή των καιρικών συνθηκών. Είναι επίσης επιστήμη, γιατί οι συγκεκριμένες δραστηριότητες είναι καλά σχεδιασμένες, βασίζονται σε οργανωμένη γνώση/θεωρίες, χρησιμοποιούν μια ποικιλία μεθόδων και έχουν ορισμένα αναμενόμενα αποτελέσματα (Gilbertson et al,2011).

8 Τα Παιχνίδια στις υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής:
Προσθέτουν ευθυμία, ευχαρίστηση. Εμπλουτίζουν τους παίκτες με εμπειρίες. Επηρεάζουν τα συναισθήματα και τις απόψεις των παικτών. Αναπτύσσουν ποικίλες δεξιότητες και ατομικές επιδόσεις. Βοηθούν στην αύξηση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης και της προσπάθειας για αυτοβελτίωση. Αυξάνουν το κίνητρο για μάθηση. Βοηθούν τα άτομα να αναπτύξουν νέα ενδιαφέροντα. Αναπτύσσουν την κοινωνική επαφή (φιλία, επικοινωνία…) Καλλιεργούν αξίες (συνεργασία, σεβασμός, υπευθυνότητα, αλληλεγγύη) Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αξιολόγηση των συμμετεχόντων σε ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα. Δίνουν λύσεις σε διάφορα προβλήματα και καταστάσεις. Προσφέρουν ευκαιρίες για την απόκτηση θετικών εμπειριών και ποικίλων βιωμάτων στη φύση.

9 Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη των παιδιών
Το παιχνίδι παίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχοσωματική & πνευματική ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών . Είναι φυσική ανάγκη για κίνηση, έκφραση, γνωριμία, συνεργασία, ανακάλυψη, δημιουργία, ελευθερία, γέλιο και χαρά. Είναι τρόπος ζωής… Το παιχνίδι προλαμβάνει, θεραπεύει, αποκαλύπτει την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση κάθε παιδιού, αναπτύσσει και βελτιώνει τις φυσικές δεξιότητες και διανοητικές δυνατότητες, εκπαιδεύει, ηρεμεί και ψυχαγωγεί. Είναι μέσο άσκησης, μάθησης και καλλιέργειας αξιών όπως, η συνεργασία, ο αλληλοσεβασμός, η δικαιοσύνη, η φιλία… Τα παιδαγωγικά παιχνίδια βοηθούν τα παιδιά, να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους προς το καλύτερο.

10 Αρνητικά στοιχεία παιχνιδιών
Η ενίσχυση της επιθετικότητας, της βίας, της πονηριάς, της δίψας για εξουσία. Η έξαρση του φανατισμού Η απομόνωση ορισμένων συμμετεχόντων Η έλλειψη της ουσίας του παιχνιδιού που είναι η ψυχαγωγία (η εφαρμογή μόνο π.χ. εκπαιδευτικών/ νοητικών παιχνιδιών) Η δημιουργία «αποδιοπομπαίου τράγου» / γελιοποίηση Η μεγάλη διάρκεια που οδηγεί στη μείωση του ενδιαφέροντος Η χρήση ανέντιμων / ανήθικων μέσων και συμπεριφορών προκειμένου να επιτευχθεί νίκη (ο σκοπός αγιάζει τα μέσα) Η δημιουργία φόβου Η ενίσχυση της ανασφάλειας/προσωπικής ανεπάρκειας Τα ατυχήματα Η καταπόνηση του οργανισμού Οι απαιτήσεις σε υλικά (οικονομικό κόστος)

11 Είδη παιχνιδιών Τα παιχνίδια, ατομικά ή ομαδικά, βάσει του μέσου που χρειάζεται για να παιχθούν, του σκοπού τους, το είδος της εμπειρίας και του χώρου, μπορούν να διακριθούν σε διάφορα είδη. Στην πράξη, συνήθως τα διάφορα είδη των παιχνιδιών διαπλέκονται (π.χ. δρομικά με μιμητικά, κινητικά με στόχου…). Παιδαγωγικά παιχνίδια: όλα τα παιχνίδια που έχουν θετική επίδραση στη ψυχοκινητική, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία απαιτείται για την εφαρμογή παιχνιδιών σε ομάδες πελατών με ειδικές ικανότητες και ανάγκες. Παιχνίδια μπορούν να γίνουν σε όλους τους φυσικούς χώρους και τις υπαίθριες εγκαταστάσεις των κέντρων αναψυχής και τουρισμού.

12 Είδη παιχνιδιών Τα παιχνίδια που εφαρμόζονται στο χώρο της αναψυχής, μπορεί να είναι: Γνωστά παιχνίδια που αναγράφονται σε διάφορα βιβλία και εφαρμόζονται αυτούσια. Γνωστά παιχνίδια που τροποποιεί ο εμψυχωτής και τα προσαρμόζει στις εκάστοτε ομάδες ή συνθήκες. Πρωτότυπα παιχνίδια που δημιουργεί ο εμψυχωτής με τη φαντασία και την εμπειρία του. Γνωστά παιχνίδια που τροποποιούν, ο εμψυχωτής και οι συμμετέχοντες. Νέα παιχνίδια που σχεδιάζονται από τον εμψυχωτή και τους συμμετέχοντες. Παιχνίδια που σχεδιάζονται από τους συμμετέχοντες. Διάκριση σε 4 ομάδες ανάλογα με το είδος της εμπειρίας: Παιχνίδια συναγωνισμού Παιχνίδια αντίληψης Ριψοκίνδυνα παιχνίδια Μιμητικά, θεατρικά παιχνίδια (Neuman, 2004)

13 Διάκριση παιχνιδιών Παιχνίδια με διάφορους τύπους κυνηγητού
Δρομικά παιχνίδια Παιχνίδια γενικής κινητικής επιδεξιότητας Παιχνίδια μίμησης Παιχνίδια με μπάλα Παιχνίδια με μορφή σκυταλοδρομιών Παιχνίδια εξάσκησης φυσικών ικανοτήτων Παιχνίδια με δεξιότητες χειρισμού Παιχνίδια ακρίβειας στόχου Παιχνίδια με μουσική και ρυθμό Παιχνίδια αντίδρασης Παιχνίδια που απαιτούν συνεργασία

14 Διάκριση παιχνιδιών Παιχνίδια που περιέχουν ένα βασικό σενάριο
Παιχνίδια γνωριμίας Παιχνίδια πρωτοβουλίας Παιχνίδια που ενισχύουν την εμπιστοσύνη Νέα παιχνίδια Παραδοσιακά παιχνίδια Παιχνίδια άλλων χωρών Παιχνίδια αθλοπαιδιών Παιχνίδια για γιορτές και εκδηλώσεις Παιχνίδια με αριθμούς και λέξεις Στρατηγικά παιχνίδια Θεατρικά παιχνίδια

15 Διάκριση παιχνιδιών Παιχνίδια αισθήσεων Κατασκηνωτικά παιχνίδια
Παιχνίδια περιπέτειας/ριψοκίνδυνα Παιχνίδια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Aperitif games Coffee games Παιχνίδια στο νερό Παιχνίδια με χορό Παιχνίδια με μορφή διαγωνισμών Παιχνίδια προσανατολισμού Παιχνίδια ανακάλυψης Παιχνίδια χαλάρωσης και ηρεμίας

16 Ο ρόλος του εμψυχωτή/γυμναστή
Διαδραματίζει ταυτόχρονα διάφορους ρόλους. Είναι ο επίσημος αρχηγός και διαιτητής και γενικά από την προσωπικότητα, τις ικανότητες και τη συμπεριφορά του, εξαρτάται αν οι παίκτες αποκομίσουν καλή εμπειρία. Ο ρόλος του είναι ενίοτε συντονιστικός, συμβουλευτικός ή διαμεσολαβητικός, εμψυχωτικός, οργανωτικός, καθοδηγητικός και ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του παιχνιδιού που θα επιλεγεί (Kavtaradge, 2006, Scoullos et.al.,2004) Οφείλει να δώσει ζωή, ρυθμό και ένταση στο παιχνίδι, προσαρμόζοντας το συνεχώς, ανάλογα με τους παίκτες, τις συνθήκες, τα διαθέσιμα μέσα, την επικαιρότητα κ.α. (Κουσουρής , 2005) Γενικά: επιβλέπει, παρατηρεί, υποστηρίζει τους παίκτες και δημιουργεί ένα χαρούμενο κλίμα και διάθεση. Σε κάθε περίπτωση οφείλει να νοιάζεται για το ρόλο και τις επιδόσεις των παικτών, αλλά και του εαυτού του. Μπορεί απλά να διευκολύνει τη διαδικασία (Hewitt, 1997)

17 Ο ρόλος του εμψυχωτή/γυμναστή
Σε καμία περίπτωση, δεν είναι αυταρχικός. Βαθμιαία, πρέπει να προτρέπει τους παίκτες να παίρνουν αποφάσεις και να αυτενεργούν. Μπορεί να είναι και προπονητής ή παίκτης. Οφείλει να είναι δραστήριος, αμερόληπτος, να εμπνέει εμπιστοσύνη και να επηρεάζει θετικά τους παίκτες και ιδιαίτερα τα παιδιά. Σε παιχνίδια συναγωνισμού, ποτέ δεν επεμβαίνει στο παιχνίδι και δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα του. Πρέπει να δείχνει εύθυμος και ταυτόχρονα να αντιμετωπίζει σοβαρά και υπεύθυνα το παιχνίδι και τους παίκτες. Ο ιδιαίτερος τρόπος εφαρμογής των παιχνιδιών είναι προσωπικό θέμα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να μπορεί να κάνει το παιχνίδι να φαίνεται και να είναι απλό και διασκεδαστικό. Οφείλει να γνωρίζει καλά, πολλά παιχνίδια, καθώς και το στόχο κάθε παιχνιδιού και να δημιουργεί νέα πρωτότυπα. Σημαντικότερο από όλα είναι να έχει επίγνωση του ρόλου του και αγάπη στη δουλειά του.

18 Οι «δέκα εντολές» του Chartier, 1974 (Taylor, 1983)
Δεν πρέπει να διορθώνει τα μικρά λάθη των παιδιών Δεν πρέπει να προσφέρει μια καλύτερη στρατηγική για το παιχνίδι που όμως δεν την αντιλαμβάνονται Δεν πρέπει να διορθώνει κάποια επέκταση ή περαιτέρω ανάπτυξη των κανόνων του παιχνιδιού Δεν πρέπει να εξετάζεται με υπερβολική λεπτομέρεια η τήρηση των κανόνων, οι στόχοι και τα υλικά που χρησιμοποιούνται Δεν απαιτείται να τηρείται απόλυτη πειθαρχία: το παιχνίδι είναι συνυφασμένο με τη διασκέδαση και το θόρυβο Δεν πρέπει να υποβαθμίζονται οι αναφορές των παιδιών, που αρχικά φαίνονται άσχετε με το θέμα. Συνήθως αποδεικνύονται σχετικές ή αποτελούν μικρές παρεκκλίσεις Δεν πρέπει να παραβιάζεται η φυσική εξέλιξη του παιχνιδιού Δεν πρέπει στις ερωτήσεις των παιδιών, στις απαντήσεις να υπάρχει η φράση: «αυτό δεν είναι στους κανόνες». Είναι αδύνατο για τους σχεδιαστές του παιχνιδιού να έχουν υπολογίσει όλες τις περιπτώσεις και τις ερωτήσεις που θα προκύψουν Πρέπει να αποδέχονται την έλλειψη γνώσεων, για κάποιο σημείο του παιχνιδιού ή της διαδικασίας Πρέπει να θεωρούν τα παιχνίδια εξίσου σοβαρές εκπαιδευτικές μεθόδους, όσο και τις υπόλοιπες λιγότερο διασκεδαστικές

19 Επιλογή παιχνιδιού Κριτήρια σωστής επιλογής παιχνιδιού:
Το μέγεθος και η σύνθεση της ομάδας Η ηλικία των συμμετεχόντων Το επίπεδο ενδιαφέροντος τους για το παιχνίδι Το κοινωνικό επίπεδο Η φυσική κατάσταση/δεξιότητες Το διανοητικό επίπεδο Οι ιατρικές παθήσεις Οι εξωτερικοί παράγοντες (ώρα, χώρος, μέσα κ.α) Η δομή του ίδιου του παιχνιδιού Η οικειότητα των μελών της ομάδας Η κουλτούρα / εθνικότητα των συμμετεχόντων Οι ικανότητες του εμψυχωτή/γυμναστή

20 Επιλογή παιχνιδιού Τα κλειστά παιχνίδια που έχουν σταθερή και αυστηρή δομή με ακριβείς κανόνες που δεν μπορούμε να παραβούμε, ταιριάζουν καλύτερα στα παιδιά που έχουν ανάγκη από συγκεκριμένα όρια. Τα ανοικτά παιχνίδια που έχουν μεγαλύτερη ελαστικότητα και δίνουν περισσότερες δυνατότητες για ατομική συμμετοχή, ταιριάζει καλύτερα σε μεγάλους. Βασική αρχή: όσο πιο δεμένη είναι μια ομάδα, τόσες περισσότερες επιλογές έχουμε. Αν αντίθετα δεν υπάρχει συνοχή, πρέπει να υπολογίσουμε με ακρίβεια την επιλογή του παιχνιδιού (Φιλιππίδης, Γκόλιας, 2001). Ποτέ δεν επιλέγουμε κάποιο παιχνίδι που απαιτεί ικανότητες που αντικειμενικά δε διαθέτουν οι συμμετέχοντες. Οι μεγάλοι τα παιχνίδια τα αντιλαμβάνονται ως ανταγωνιστικά (κοινωνικοί, επαγγελματικοί παράγοντες…). Τα παιδιά ήδη βιώνουν έντονες ανταγωνιστικές καταστάσεις. Η επιλογή των παιχνιδιών / διαδικασίας δεν πρέπει να ενισχύει το φαινόμενο αυτό.

21 Εφαρμογή παιδαγωγικών παιχνιδιών
1. Επιλογή του παιχνιδιού (Γιατί επιλέγω το παιχνίδι, ποιοι είναι οι στόχοι του παιχνιδιού, τι μέσα χρειάζεται να διαθέτω, τι χώρο και πόσο χρόνο;) 2. Προετοιμασία (Ελέγχω το περιβάλλον, τα υλικά, παίρνω μέτρα ασφάλειας, προσαρμόζω τους κανόνες) 3. Έναρξη του παιχνιδιού (Ανακοινώνω το όνομα του παιχνιδιού, τους κανόνες, τους ρόλους, οργανώνω τις ομάδες και δίνω οδηγίες για τη διαδικασία και την ομαλή διεξαγωγή του παιχνιδιού) 4. Υλοποίηση του παιχνιδιού (Δημιουργώ το κατάλληλο κλίμα, επιβλέπω, καθοδηγώ και υποστηρίζω τους παίκτες) 5. Αξιολόγηση/Ανατροφοδότηση (Συζητώ με τους παίκτες για το σύνολο της εμπειρίας τους, πώς αισθάνθηκαν, τι έμαθαν, τι άλλαξε στη συμπεριφορά τους και επίσης εκφράζω δικά μου συναισθήματα και επισημάνσεις και δίνω έμφαση σε συγκεκριμένα σημεία του παιχνιδιού)

22 Σχηματισμός ομάδων Η επιλογή των ομάδων είναι σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία του παιχνιδιού. Υπάρχουν πολλοί τρόποι ομαδοποίησης των παικτών, ανάλογα με τους στόχους του παιχνιδιού και τα χαρακτηριστικά των παικτών π.χ.: Με κλήρωση Ανάλογα με την ηλικία και το φύλο (ισάριθμα στις ομάδες) Τη συγκρότηση των ομάδων κάνουν οι αρχηγοί Με ατομικά παιχνίδια π.χ. μονά-ζυγά, πέτρα-ψαλίδι-χαρτί… Ανάλογα με τα σωματικά τους χαρακτηριστικά π.χ. ύψος, βάρος… Ανάλογα με την εμπειρία τους Τυχαία, π.χ. αρχικό ονόματος, μήνας γέννησης, προτιμήσεις… Με ομαδικά παιχνίδια, π.χ. κάρτες με ζώα, φυτά, μιμήσεις… Με πρωτοβουλία των ίδιων των παικτών Σε καμία περίπτωση δε διαχωρίζουμε αγόρια και κορίτσια.

23 Διάταξη της ομάδας Η διάταξη των ομάδων ποικίλει ανάλογα με το είδος και τους στόχους του παιχνιδιού. «Κύκλος» Ο σχηματισμός αυτός έχει πολλά θετικά παιδαγωγικά στοιχεία, όπως οπτική επαφή των παικτών, καλή επικοινωνία, δημιουργία ομαδικού πνεύματος, βελτίωση της συνοχής, της συνεργασίας, καλό κλίμα… «Ευθεία γραμμή» Η διάταξη αυτή χρησιμοποιείται συνήθως στα παιχνίδια σκυταλοδρομιών. Με τη διάταξη αυτή δεν υπάρχει καλή οπτική επαφή και επικοινωνία των μελών της ομάδας. Καλύτερα να στέκονται οι παίκτες ο ένας δίπλα στον άλλο σε ευθεία γραμμή. «Αντιμέτωποι» Όταν οι παίκτες των ομάδων στέκονται αντιμέτωποι, δημιουργείται αντιπαλότητα και εντείνεται ο ανταγωνισμός.

24 Μικρές ιστορίες… Για να δημιουργήσουμε ελκυστικό κλίμα, να τραβήξουμε την προσοχή των παικτών, να ενισχύσουμε την αφοσίωση και την ένταση, καλό είναι στην έναρξη του παιχνιδιού, να διηγηθούμε μια φανταστική μικρή ιστορία π.χ. ότι είμαστε ναυαγοί ή κάποια ζώα, ότι ήρθαν εξωγήινοι, ότι έρχεται θύελλα, ότι η μπάλα είναι βόμβα, ότι το κλαδί είναι μαγικό ραβδί… Αφού διηγηθούμε την ιστορία, οι παίκτες μπορούν να επιλέξουν το όνομα του παιχνιδιού. Πλαισιώνουμε την περιγραφή του παιχνιδιού με τη διήγηση μικρών αστείων καταστάσεων, χωρίς ποτέ να αναφερθούμε σε περιστατικά που θα υποτιμήσουν τις ικανότητες άλλων παικτών. Αποφεύγουμε να διηγούμαστε ιστορίες για τον εαυτό μας και να περιαυτολογούμε…

25 Επικοινωνία με τους παίκτες
Αποφεύγουμε τη χρήση της σφυρίχτρας, εκτός και αν είναι ανάγκη. Αποφεύγουμε να μιλάμε συνέχεια. Μιλάμε στους παίκτες. Δε φωνάζουμε. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε ποικίλα σήματα/σινιάλα π.χ. να σηκώσουμε το ένα χέρι, να δείξουμε με το χέρι, να κατεβάσουμε τα χέρια, να ρίξουμε ένα μαντήλι, να σπάσουμε ένα μπαλόνι κ.α. ή να χρησιμοποιούμε συνθηματικές λέξεις π.χ. τώρα, αλλαγή, φύγαμε κ.α. Η γλώσσα του σώματος είναι σημαντικός παράγοντας επικοινωνίας στο παιχνίδι. Όταν βλέπουμε τους παίκτες λαχανιασμένους, άτονους, κουρασμένους, αδιάφορους, απρόσεκτους, παίρνουμε μέτρα π.χ. τροποποίηση κανόνων, αλλαγή παιχνιδιού, διάλλειμα, συζήτηση… Πρέπει να θέλουμε να επικοινωνούμε αποτελεσματικά με τους παίκτες. (Βρισκόμαστε «εκεί» γιατί υπάρχουν παίκτες). Πάνω απ’ όλα να είμαστε καλοί ακροατές. Προσοχή στις λέξεις που χρησιμοποιούμε…

26 Ανασκόπηση του παιχνιδιού
Μπορεί να γίνει με συζήτηση ή παιχνίδια. Συχνές ερωτήσεις: Σας άρεσε το παιχνίδι; Τι πιστεύετε ότι πετύχατε; Συνεργαστήκατε καλά; Γιατί πιστεύετε ότι παίξαμε αυτό το παιχνίδι; Πως αισθανθήκατε; Τι μάθατε για τους συμπαίκτες σας; Τι μάθατε για τον εαυτό σας και τις ικανότητες σας; Σας βοήθησε να βελτιώσετε κάποια δεξιότητα; Τι θα θέλατε να αλλάξετε στο παιχνίδι; Τι μάθατε από την εμπειρία αυτή; Είχατε κάποιο πρόβλημα; O αρχηγός έπαιξε καλά το ρόλο του;

27 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι
Η επιτυχία του παιχνιδιού, η ασφάλεια για τους παίκτες και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, εξαρτάται από: Την ορθή επιλογή του παιχνιδιού Το ελκυστικό περιβάλλον Το διαθέσιμο/κατάλληλο υλικό Την οργάνωση του παιχνιδιού Τα μέτρα ασφάλειας Την κατάλληλη μέθοδο/διαδικασία Την επίβλεψη/διαχείριση των παικτών Τον εμψυχωτή (φιλοσοφία, προσωπικότητα, γνώσεις, εμπειρία, στάση, συμπεριφορά…)

28 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι πριν από την έναρξη
Επιλέγουμε το κατάλληλο παιχνίδι σύμφωνα με τα αντικειμενικά κριτήρια και τις προτιμήσεις των πελατών. Να αποφεύγουμε παιχνίδια που προκαλούν μεγάλες συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος. Ενημερωνόμαστε για τυχόν προβλήματα υγείας των συμμετεχόντων. Υπολογίζουμε το χρόνο που έχει μεσολαβήσει από την ώρα του φαγητού. Λαμβάνουμε υπόψη τις ώρες κοινής ησυχίας και το δικαίωμα για ηρεμία και ανάπαυση των υπόλοιπων πελατών. Ελέγχουμε την ετοιμότητα και την καλή κατάσταση του απαιτούμενου υλικού. Το υλικό που θα χρησιμοποιήσουμε πρέπει να βρίσκεται μέσα σε συγκεκριμένο χώρο φύλαξης και μέσο μεταφοράς. Προσέχουμε την πιθανή επικινδυνότητα του ψυχαγωγικού υλικού.

29 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι πριν από την έναρξη
Οριοθετούμε το χώρο διεξαγωγής του παιχνιδιού. Φροντίζουμε την ασφάλεια του περιβάλλοντα χώρου. Προσέχουμε την κατάλληλη ένδυση και υπόδηση των συμμετεχόντων. Ζητάμε από τους συμμετέχοντες να απομακρύνουν προσωπικά τους αντικείμενα π.χ. γυαλιά, ρολόγια, κοσμήματα, τσάντες κ.α. Ενημερώνουμε σχετικά με τις προφυλάξεις που θα πρέπει να λαμβάνονται για την ασφάλεια των συμμετεχόντων στο παιχνίδι. Σε περιορισμένους χώρους να αποφεύγουμε τις γρήγορες κινήσεις των συμμετεχόντων. Σε παιχνίδια με αντίθετες κινήσεις, να δίνουμε σαφείς οδηγίες για την αποφυγή συγκρούσεων. Η κατανομή των ομάδων στα γήπεδα, πρέπει να επιτρέπει την άνετη κίνηση συμπαικτών και αντιπάλων. Φροντίζουμε για την ασφάλεια των θεατών ή των διερχομένων. Σε δρομικά ή παιχνίδια στόχου, όλοι οι συμμετέχοντες πρέπει να είναι πίσω από τη γραμμή εκκίνησης.

30 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι πριν από την έναρξη
Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στις καιρικές συνθήκες. Χρειάζεται έγκαιρη ενημέρωση. Έχουμε πάντα μαζί μας κιβώτιο πρώτων βοηθειών. Ανάλογα με το παιχνίδι καθορίζουμε τον απαιτούμενο αριθμό των ψυχαγωγών. Ιδιαίτερα στα κινητικά/δρομικά παιχνίδια ή τα αθλήματα, πρέπει να προθερμάνουμε τους συμμετέχοντες. Δίνουμε με σύντομο και κατανοητό τρόπο τις απαραίτητες οδηγίες και εξηγούμε τους κανόνες. Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι όλοι κατανόησαν τους κανόνες. Ανάλογα με τους στόχους του παιχνιδιού και τα χαρακτηριστικά των ατόμων ή ομάδων, επιλέγουμε την ορθή μέθοδο εφαρμογής του παιχνιδιού. Οργανώνουμε το παιχνίδι με τρόπο που να επιτρέπει τη μέγιστη συμμετοχή. Προτρέπουμε τους πελάτες να συμμετέχουν χωρίς να τους υποχρεώνουμε.

31 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι κατά τη διάρκεια διεξαγωγής
Δεν αλλάζουμε τους κανόνες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Τους τηρούμε με συνέπεια. Πάνω απ’ όλα είμαστε δίκαιοι. Αν χρειάζεται, πρέπει να δείχνουμε πως παίζεται το παιχνίδι. Καλό είναι να βάζουμε μουσική, που δίνει μεγαλύτερη ελευθερία στην έκφραση και στις κινήσεις και ενισχύει τη συνολική ψυχαγωγία. Ο χρόνος διάρκειας κάθε παιχνιδιού δεν μπορεί να υπολογισθεί με ακρίβεια… μπορούμε όμως να τον παρατείνουμε ή περιορίσουμε... Ανακοινώνουμε το όνομα του παιχνιδιού. Πρέπει πάντοτε να έχουμε οπτική επαφή με τους συμμετέχοντες. Όταν οι συμμετέχοντες είναι πολλοί, οργανώνουμε περισσότερες ισάριθμες ομάδες με λιγότερα άτομα σε κάθε ομάδα. Προσπαθούμε οι ομάδες να είναι όσο το δυνατόν ισοδύναμες ως προς τη φυσική κατάσταση, την ηλικία και τις δεξιότητες. Οι συμμετέχοντες μπορούν να φτιάξουν δικές τους ομάδες, αρκεί να μην έχουν μεγάλη διαφορά στη δυναμική τους.

32 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι κατά τη διάρκεια διεξαγωγής
Δίνουμε υπεύθυνους ρόλους συνήθως σε άτομα με ιδιαιτερότητες (ντροπαλά, μοναχικά…) Ο χωρισμός των ομάδων μπορεί να γίνεται με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά π.χ. χρώμα ενδυμασίας, προτιμήσεις σε φαγητά ή ποτά κ.α. Προτρέπουμε τους συμμετέχοντες να επιλέξουν πρωτότυπα ονόματα ομάδων. Σε κάθε περίπτωση αποφεύγουμε να δίνονται ονόματα αθλητικών ομάδων ή κρατών ή οτιδήποτε μπορεί να οδηγήσει σε φανατισμό ή συγκρούσεις. Οι αρχηγοί των ομάδων καλό είναι να αλλάζουν σε κάθε παιχνίδι. Στις σκυταλοδρομίες, να τοποθετούμε τους «αδύναμους κρίκους» στο μέσον της ομάδας. Δίνουμε ένα καθαρό σήμα για να αρχίσει το παιχνίδι. Αποφεύγουμε να παρεμβαίνουμε και δε διακόπτουμε το παιχνίδι αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος.

33 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι κατά τη διάρκεια διεξαγωγής
Αν χρειάζεται να πάρουμε μέρος στο παιχνίδι, δεν πρέπει να φανεί ότι εμείς κρίναμε τη νίκη της ομάδας μας. Γι’ αυτό αλλάζουμε ομάδα στο επόμενο παιχνίδι. Όταν παίζουμε, ταυτόχρονα οφείλουμε να επιβλέπουμε συνολικά τους συμμετέχοντες. Αν για οποιοδήποτε λόγο αδυνατούμε, μπορούμε να ζητήσουμε τη συμβολή ορισμένων θεατών. Ενθαρρύνουμε και καθοδηγούμε τους συμμετέχοντες. Η παρουσία μας είναι διακριτική. Παρατηρούμε, δε μιλάμε συνέχεια, δε συγκρίνουμε, δε φωνάζουμε, δεν ασκούμε κριτική στις ενέργειες των συμμετεχόντων. Επαινούμε και αναγνωρίζουμε τις ικανότητες και τις προσπάθειες όλων των συμμετεχόντων. Αποτρέπουμε το σκληρό και επικίνδυνο παιχνίδι. Ενισχύουμε το συναγωνισμό και όχι τον ανταγωνισμό που δημιουργεί φανατισμό, ένταση και συγκρούσεις.

34 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι κατά τη διάρκεια διεξαγωγής
Επιβραβεύουμε πάντοτε και τους νικητές και τους ηττημένους. Όλοι πρέπει να καταλάβουν ότι η χαρά του παιχνιδιού βρίσκεται στη συμμετοχή, στην επιτυχημένη διεξαγωγή του παιχνιδιού, στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα. Σε περιπτώσεις αντιαθλητικής ή γενικά κακής συμπεριφοράς, άμεσα εφαρμόζουμε τεχνικές διαχείρισης συμπεριφοράς/ποινές (χρονικός αποκλεισμός, διακοπή για παρατήρηση κ.α.) χωρίς να προσβάλουμε ή να διακόψουμε το παιχνίδι. Σε κατάλληλο χρόνο και με διακριτικότητα, προσπαθούμε (γνωστική διαχείριση των αξιών) να διερευνήσουμε την αιτία μιας τέτοιας συμπεριφοράς και να επισημάνουμε τις αρνητικές συνέπειες της τόσο στον ίδιο τον συμμετέχοντα όσο και στους υπόλοιπους.

35 Επιτυχημένο και ασφαλές παιχνίδι μετά τη λήξη
Δίνουμε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες ν’ ασκήσουν κριτική για το παιχνίδι, για τυχόν αλλαγές ή τροποποιήσεις… Εντοπίζουμε και καταγράφουμε τυχόν λάθη που εμποδίζουν την ομαλή διεξαγωγή του παιχνιδιού, καθώς και τρόπους επίλυσης τους. Ζητάμε από τους συμμετέχοντες να περιγράψουν πως αισθάνθηκαν ή συνολικά αποκόμισαν από τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι. Δίνουμε ανατροφοδότηση… Ανάλογα με την ένταση του παιχνιδιού, αφήνουμε τον απαραίτητο χρόνο ανάπαυσης. Προτιμάμε την ενεργητική ανάπαυση, με στατικά παιχνίδια ή happenings. Μαζεύουμε όλα τα αντικείμενα που χρησιμοποιήσαμε στο τέλος κάθε παιχνιδιού, με τη βοήθεια των συμμετεχόντων. Αγαπημένα παιχνίδια μπορούν να επαναληφθούν εάν το επιθυμούν οι συμμετέχοντες.

36 Βασικές αρχές Βασικός σκοπός από την ενεργή συμμετοχή στα παιχνίδια είναι η απόκτηση θετικών αξιών και εμπειριών/προσωπική ικανοποίηση. Να δίνουμε σε όλους ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή. Όλοι έχουν δικαίωμα στην αναψυχή. Παιχνίδια με λίγους και απλούς κανόνες δίνουν περισσότερες ευκαιρίες για ανάπτυξη και συμμετοχή. Να προσφέρουμε σε όλους μια ευκαιρία για επιτυχία. Να δημιουργούμε ένα ευχάριστο περιβάλλον, όπου όλοι θα ενθαρρύνονται περισσότερο να συμμετέχουν, να συνεργαστούν και να προσπαθούν και λιγότερο να παρακολουθούν. Δεν πρέπει να έχουμε υψηλές απαιτήσεις σχετικά με τις δεξιότητες των παικτών. Όταν ένα παιχνίδι οργανωθεί και διεξαχθεί ομαλά, τότε όλοι «κερδίζουν». Στα ομαδικά παιχνίδια, να οργανώνουμε περισσότερες ομάδες με λιγότερα άτομα (αδράνεια, περισσότερες ευκαιρίες εξάσκησης…) Πρώτα απ’ όλα φροντίζουμε για την ασφάλεια των παικτών και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

37 Βασικές αρχές Μεγαλύτερο όφελος έχει κάποιος από τη συμμετοχή, την προσπάθεια και τη συνεργασία (αυτοβελτίωση) και τις αξίες, παρά από την απόκτηση εξειδικευμένων δεξιοτήτων ή τη νίκη. Να αλλάζουμε (απλουστεύουμε) τους επίσημους κανόνες των αθλημάτων και να τα προσαρμόζουμε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων και των συνθηκών. Μπορούμε μαζί με τους συμμετέχοντες τόσο να επιλέγουμε όσο και να τροποποιούμε τα παιχνίδια (ιδέες, δημιουργία, δέσμευση…). Να περιορίζουμε τις ανταγωνιστικές καταστάσεις στο ελάχιστο. Ιδιαίτερα στα παιδιά, να προτιμάμε τα ομαδικά παιχνίδια, ακόμη και για τα ατομικά αθλήματα. Για τους παίκτες που χάνουν και βγαίνουν από το παιχνίδι, πρέπει να δώσουμε κίνητρα για να μη χάσουν το ενδιαφέρον τους… Κάθε παιχνίδι μπορεί να αποτελέσει θέαμα για τα άτομα που προτιμούν να παρακολουθούν, αν δώσουμε τον ανάλογο θεατρικό τόνο (π.χ. ιδιαίτερα αξεσουάρ, μακιγιάζ, κοστούμια κ.α.).

38 Όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας
Όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας. Όταν παίζουμε με τα παιδιά, γινόμαστε κι εμείς ένα από αυτά. Γι’ αυτό να: Χαμογελάτε συχνά Δείχνετε τον ενθουσιασμό σας Διδάσκετε, αλλά και να παίζετε, αν είναι απαραίτητο Επιμένετε στην τήρηση των κανόνων Ασχολείστε ισότιμα με όλους τους συμμετέχοντες Βάζετε μουσική / τραγούδια Έχετε έναν καλό λόγο για κάθε συμμετέχοντα Προετοιμάζετε / οργανώνετε με προσοχή κάθε παιχνίδι Κάνετε ελκυστικό κι ευχάριστο κάθε παιχνίδι Έχετε χιούμορ, υπομονή και ευελιξία Καλλιεργείτε τη φαντασία, τη δημιουργικότητα σας και την ικανότητα άμεσης αντίδρασης

39 Προτεινόμενη βιβλιογραφία
J. Silberg (2007) «125 παιχνίδια για έξυπνα και χαρούμενα παιδιά» Διόπτρα J. Neuman «Παιχνίδια και ασκήσεις στη φύση» Salto J. Neuman «Περιπετειώδη παιχνίδια» Salto Συλλογικό έργο (2003) «Το μεγάλο βιβλίο των παιχνιδιών» Άγκυρα B. Loraine (1998) «Παιχνίδια από όλο τον κόσμο» Salto X. Καραίσκου «100 παραδοσιακά παιχνίδια» Διάπλαση Α. Ανατολίτης (2000) «Ελληνικά παραδοσιακά παιχνίδια» Ατλαντίς Ο. Ripoll «Παιχνίδια για όλες τις εποχές του χρόνου» Σαββάλας J. Glenn, C. Denton «Τα παιχνίδια της παρέας» Κέδρος T. Dahlke «365 παιδικά παιχνίδια» Πατάκης Μ. Κυνηγού «Μουσικά ρυθμικά και κινητικά παιχνίδια» Διάπλαση Ζ. Σκαλίδη, Φ. Τσαμπρα (2000)«Πρωτότυπα παιχνίδια» Κέδρος Α. Γρίβα (1998)«Ελάτε να παίξουμε» Θυμάρι P. Wetton (1998) «Παιχνίδια φυσικής αγωγής» Salto M. Gustafson et al. (1995) «Τα ωραιότερα παιχνίδια» Salto Α. Αναστασιάδης (2010) «Κινητικά –Παιδαγωγικά Παιχνίδια» Σημειώσεις, ΑΠΘ

40 «Ο άνθρωπος παίζει όταν μπορεί να ανταποκριθεί στις συγκεκριμένες απαιτήσεις του παιχνιδιού και σε ένα περιβάλλον που αισθάνεται ασφαλής» (Neuman, 2004) Ευχαριστώ