ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη

ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη
ΓΛΩΦ 165 – ΣΥΝΤΑΞΗ

γλώσσα και Γλώσσα Όλοι οι άνθρωποι μιλούν μια ή και περισσότερες γλώσσες. Κατανοούν και παράγουν προτάσεις. Προτάσεις νέες, που δεν έχουν ξαναπει ή ξανακούσει ποτέ. Δεν έχουν ιδέα πώς το κάνουν αυτό. Πρόκειται για ασυνείδητη γνώση. Αυτή η ασυνείδητη γνώση είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό: -Κατακτάται στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου. -Διακρίνει τον άνθρωπο από όλα τα άλλα έμβια όντα.

γλώσσα και Γλώσσα Η σύγχρονη γλωσσολογία ενδιαφέρεται να κατανοήσει
τι είναι αυτή η ασυνείδητη γνώση; πώς την έχει ο άνθρωπος; ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; πώς κατακτάται από το παιδί;

γλώσσα και Γλώσσα Για να απαντήσουμε στο ερώτημα Τι γνωρίζει ένας φυσικός ομιλητής για τη γλώσσα του θα πρέπει να απαντήσουμε στα ακόλουθα επιμέρους ερωτήματα: Τι γνωρίζει ένας ομιλητής όταν γνωρίζει μια γλώσσα; Τι γνωρίζει ένας ομιλητής όταν γνωρίζει τη φυσική/ μητρική του γλώσσα; Πώς μαθαίνουμε τη μητρική μας γλώσσα; Με ποιες διαδικασίες η γνώση της γλώσσας μπαίνει σε εφαρμογή (πώς χρησιμοποιείται η γνώση της γλώσσας στην ομιλία και την κατανόηση);

γλώσσα και Γλώσσα Γλωσσική Ικανότητα:
Η ικανότητα του ανθρώπου να παράγει και να κατανοεί απεριόριστο αριθμό νέων προτάσεων χωρίς να έχει συνειδητή γνώση των κανόνων που του το επιτρέπουν αυτό. Αυτό ονομάζεται δημιουργικότητα. -Η ικανότητα να διακρίνει ανάμεσα σε γραμματικές και αντιγραμματικές προτάσεις: (1) α. Δεν είπε λέξη β. *Είπε λέξη Τις αντιγραμματικές τις δηλώνουμε με αστερίσκο. - Η ικανότητα να ερμηνεύει τις προτάσεις ανάλογα με την δομή τους: (2) α. Ο Γιάννης αγαπάει την Μαρία περισσότερο από τον Πέτρο β. Ο Γιάννης αγαπάει την Μαρία περισσότερο απ’ ό,τι τον Πέτρο γ. Ο Γιάννης αγαπάει την Μαρία περισσότερο απ’ ό,τι ο Πετρος -Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται τις σχέσεις μεταξύ των γλωσσικών στοιχείων μιας πρότασης και τις σχέσεις μεταξύ προτάσεων.

γλώσσα και Γλώσσα γλώσσα: οι γλώσσες που μιλούν οι άνθρωποι, Αγγλικά, Ελληνικά, Ιαπωνικά. Γλώσσα: η ασυνείδητη γνώση των ομιλητών, η ικανότητα που έχουν να μιλήσουν (την οποιαδήποτε) γλώσσα. Η σύγχρονη γλωσσολογία ενδιαφέρεται να μελετήσει τη Γλώσσα (ως ικανότητα/ γνώση) που επιτρέπει στον άνθρωπο να μιλήσει μία οποιαδήποτε γλώσσα (ως έκδήλωση αυτής της ικανότητας). Ο Noam Chomsky, ο θεμελιωτής αυτής της προσέγγισης στη γλωσσολογία ονομάζει την Γλώσσα i(nternal)-language και την γλώσσα e(xternal)-language.

Γλωσσική πραγμάτωση - πλήρωση
Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη γλωσσική του ικανότητα για να επικοινωνήσει γλωσσικά (παραγωγή – αντίληψη ομιλίας) Η γλωσσική πραγμάτωση αποτελεί αντανάκλαση της γλωσσικής ικανότητας (η ίδια διάκριση υπάρχει π.χ. στη γνώση μιας σονάτας και στην εκτέλεσή της). Η πραγμάτωση είναι ατελής αντανάκλαση της γνώσης (περιορισμοί μνήμης, κόπωση, μέθη κλπ.).

Γραμματική και τι περιλαμβάνει
Γνώση μιας γλώσσας: δυνατότητα σύνδεσης ηχητικών ακολουθιών με σημασίες. Αν ξέρω κινέζικα μπορώ να *καταλάβω* τι λέει ένας κινέζος στο τραίνο δίπλα μου. Η θεωρητική γλωσσολογία χρησιμοποιεί τον όρο "γραμματική" για να αναφερθεί στη νοητική παράσταση (mental representation) της γλωσσικής γνώσης.

Είδη Γραμματικής Νοητική Γραμματική: Περιγραφική Γραμματική:
Περιγραφική γραμματική: μελετά τη γλώσσα Νοητική γραμματική: μελετά τη Γλώσσα Νοητική Γραμματική: Αναπαράσταση της γλωσσικής ικανότητας του ομιλητή. Γνωστικό τμήμα του νου. Περιγραφική Γραμματική: Περιγραφή των στοιχείων και κανόνων που περιλαμβάνει το σύστημα μιας γλώσσας (Ελληνικής, Αγγλικής κλπ.). Χρησιμεύει ως βάση διδακτικών και παιδαγωγικών γραμματικών.

Τι συμβαίνει όταν συνομιλούμε; -Ο ομιλητής παράγει φθόγγους με τη γλώσσα, τα χείλη και τις φωνητικές χορδές που μεταδίδονται με τη μορφή ηχητικών κυμάτων στον ακροατή που τα επεξεργάζεται και τα αντιλαμβάνεται ως φθόγγους. -Τους φθόγγους αυτούς ο άνθρωπος είναι σε θέση να τους αναλύσει στα χαρακτηριστικά τους, γνωρίζει τους κανόνες συνδυασμού τους, τους κανόνες με τους οποίους δημιουργούν συλλαβές και λέξεις και τους κανόνες τονισμού των λέξεων.

Τι συμβαίνει όταν συνομιλούμε; -Οι φθόγγοι που χρησιμοποιούνται με διαφοροποιητική λειτουργία και διακρίνουν τις σημασίες ανάμεσα στις λέξεις ονομάζονται φωνήματα: /p/: /pοnos/ πόνος /f/: /fonos/ φόνος /k/ : /konos/ κώνος //: /onos/ γόνος /t/ : /tonos/ τόνος /m/: /monos/ μόνος

Τι συμβαίνει όταν συνομιλούμε; Οι συνδυασμοί των φωνημάτων δημιουργούν μορφήματα, ελάχιστες μονάδες ήχου και σημασίας, και με τον συνδυασμό των μορφημάτων δημιουργούμε τις λέξεις: χορ-ός, χορ-εύ-ω, χορ-ευ-τής, χορ-ευ-τ-ικ-ός οργαν-ο, οργαν-ών-ω, οργαν-ω-τής, οργαν-ω-τ-ικ-ός παίζ-ω, παιχ-νίδι, παιχ-νιδ-ιάρης, παικ-της οργαν-ο-παίχ-της, οργαν-ό-γραμμα, χορ-ό-δραμα, χορ-ο-θέατρο

Τι συμβαίνει όταν συνομιλούμε; Στη συνέχεια, συνδυάζουμε τις λέξεις και φτιάχνουμε φράσεις: ο, οργανοπαίκτης, παίζει, σε, το, χορόδραμα [ο οργανοπαίκτης] [το χορόδραμα], [σε [το χορόδραμα], [παίζει [σε [το χορόδραμα]]] και προτάσεις: Ο οργανοπαίκτης παίζει στο χορόδραμα.

Πρόταση 3 Φράση Φράση 3 3 Ο οργανοπαίκτης παίζει Φράση σε Φράση το χορόδραμα

Τι συμβαίνει όταν συνομιλούμε; Τέλος, ερμηνεύουμε τις προτάσεις , καταλήγοντας να μετατρέπουμε τα ηχητικά κύματα που ακούμε σε ιδέες, σκέψεις, εικόνες. -Γνωρίζουμε πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος ώστε η πρόταση που συζητήσαμε παραπάνω να είναι αληθής, μπορούμε δηλαδή να προσδιορίσουμε τις συνθήκες αληθείας της πρόταση: Στις 22 Αυγούστου 1998 ο Newt Gingrich χαιρέτησε δια χειραψίας ανθρώπους Οι ομιλητές γνωρίζουν ότι το ακόλουθο ισχύει, ανεξάρτητα από το πού, πότε και ποιος το λέει: Η πρόταση «Στις 22 Αυγούστου 1998 ο Newt Gingrich χαιρέτησε δια χειραψίας ανθρώπους» είναι αληθής αν και μόνο αν ο Newt Gingrich χαιρέτησε δια χειραψίας ανθρώπους στις 22 Αυγούστου του 1998. Η πρόταση συμβαίνει να είναι αληθής. Ο Gingrich κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ στο χαιρετισμό δια χειραψίας.

Επίπεδα - Τομείς γραμματικής Όλα τα παραπάνω που περιγράψαμε αποτελούν τα λεγόμενα «επίπεδα» της Γραμματικής. Τα μελετούν χωριστοί κλάδοι της Θεωρητικής Γλωσσολογίας.

Επίπεδα - Τομείς γραμματικής Η φωνητική μελετά: (α) την παραγωγή των φθόγγων από τα φωνητικά όργανα και τα φυσικά χαρακτηριστικά τους (αρθρωτική φωνητική), (β) την ακουστική υφή των φθόγγων και τη μετάδοσή τους με τη μορφή ηχητικών κυμάτων (ακουστική φωνητική), (γ) τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται ο ακροατής τους φθόγγους που ακούει (αντιληπτική φωνητική) (βλ. Ladefoged 2007).

Επίπεδα - Τομείς γραμματικής Ενώ η φωνητική αποτελεί τον τομέα όπου εξετάζονται τα ποικίλα φυσικά χαρακτηριστικά των φθόγγων, η φωνολογία αποτελεί το επίπεδο ανάλυσης της γλώσσας που εξετάζει: -την εσωτερική δομή και τις καθολικές ιδιότητες των φθόγγων που απαντoύν στις φυσικές γλώσσες. -τη λειτουργία φθόγγων και τους κανόνες που διέπουν την κατανομή τους και τους συνδυασμούς μεταξύ τους (φωνοτακτική της γλώσσας), τους φωνολογικούς κανόνες, τη συλλαβική δομή και τα προσωδιακά χαρακτηριστικά των λέξεων.

Επίπεδα- Τομείς Γραμματικής Η μορφολογία εξετάζει τους κανόνες συνδυασμού των μορφημάτων για την δημιουργία των λέξεων. Οι διαδικασίες σχηματισμού λέξεων είναι τρεις: Κλίση: φεύγ-ω έ-φυγ-α λύν-ω έ-λυ-σ-α Παραγωγή: φευ-γιό φυγ-ή φυγ-άδ-ευ-ση λύ-σ-η λύ-σ-ιμο λυ-τός Σύνθεση: χαρτ-ο-κλέφτης, Αυστρ-ο-Ουγγαρία, κομπ-ό-δεμα, βατραχ-άνθρωπος

Επίπεδα- Τομείς Γραμματικής Η σύνταξη μελετά τον τρόπο με τον οποίον διαπλέκονται μεταξύ τους οι κατηγορίες των λέξεων για τη δημιουργία των φράσεων και των προτάσεων. Εξετάζονται οι κανόνες με τους οποίους δομείται ιεραρχικά μια πρόταση (δες διαφάνεια 14), και οι κανόνες με τους οποίους συνδέονται προτάσεις: α. Ο Γιάννης είπε τι; β. Τι είπε ο Γιάννης; γ. Και είπε τι ο Γιάννης; Οι πρώτοι κανόνες ονομάζονται κανόνες φραστικής δομής και οι δεύτεροι κανόνες μετακίνησης. Υπάρχει και μία τρίτη κατηγορία κανόνων που ονομάζονται κανόνες δέσμευσης και ρυθμίζουν τη σχέση ανάμεσα σε μία αυτοπαθή ή προσωπική αντωνυμία και το αντικείμενο αναφοράς τους: α. Ο Γιάννης δεν προσέχει τον εαυτό του [το τον εαυτό του αναφέρεται στον Γ.] β. Ο Γιάννης δεν τον προσέχει [το τον δεν μπορεί να αναφέρεται στον Γ.] γ. Ο Γιάννης λέει ότι η Μαρία δεν τον προσέχει [το τον μπορεί να είναι ο Γ.]

Επίπεδα – Τομείς Γραμματικής Η σημασιολογία μελετά τον τρόπο που ερμηνεύουμε τις λέξεις και τις προτάσεις και χωρίζεται σε λεξική και προτασιακή. Λεξική σημασιολογία: π.χ. Τι διαφοροποιεί το «σπάω» από το «θρυμματίζω» και τα κάνει να συμπεριφέρονται διαφορετικά: α. Ο Γιάννης έσπασε το βάζο β. Το βάζο έσπασε γ. Ο Γιάννης θρυμμάτισε το βάζο δ. *Το βάζο θρυμμάτισε Προτασιακή σημασιολογία: Πού αναφέρεται το «του» στο παράδειγμα «Κανένα παιδί δεν έφαγε το παγωτό του»; Γιατί λέμε «Δεν είπε λέξη» αλλά δεν λέμε «*Είπε λέξη»; Γιατί είναι αμφίσημη η πρόταση «Η Μαρία αγαπάει τον Κώστα περισσότερο από τον Πέτρο»;

Επίπεδα-Τομείς Γραμματικής Η σημασία των προτάσεων εξαρτάται από την σημασία των επιμέρους λέξεων και τον τρόπο που οι λέξεις αυτές συνδυάζονται δομικά μεταξύ τους. Αυτό ονομάζεται Αρχή της Συνθετικότητας (Principle of Compositionality): Αρχή της Συνθετικότητας (Frege) Η σημασία μιας γλωσσικής έκφρασης είναι συνάρτηση της σημασίας των μερών αυτής της έκφρασης και του τρόπου που οι σημασίες των μερών συνδυάζονται μεταξύ τους.

Επίπεδα- Τομείς Γραμματικής Τέλος, η πραγματολογία μελετά μελέτη τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται οι προτάσεις όταν γίνονται εκφωνήματα, εκφωνούνται δηλαδή σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές συνθήκες: α. Μπορείς να μου δώσεις το αλάτι; β. Μου δίνεις το αλάτι; Έχουν τη μορφή ερώτησης αλλά είναι ευγενικές προσταγές.

Βασικά Ερωτήματα Στην Παραδοσιακή γραμματική (τη γραμματική του σχολείου) όταν λένε «γραμματική» εννοούν «μορφολογία». Για την θεωρητική γλωσσολογία «γραμματική» είναι όλο το γλωσσικό σύστημα που χωρίζεται στα επίπεδα: Φωνητική Φωνολογία Μορφολογία Σύνταξη Σημασιολογία Πραγματολογία Για κάθε επίπεδο, η θεωρία μας θα πρέπει να δώσει απάντηση σε δύο επιμέρους ερωτήματα: Ποιες είναι οι μονάδες του; (ποιες είναι ελάχιστες μονάδες, τα τεμάχια που χειρίζονται οι κανόνες της φωνολογίας, μορφολογίας, σύνταξης, σημασιολογίας;) Ποιοι είναι οι κανόνες συνδυασμού των μονάδων ώστε να πάρουμε αποδεκτές ακολουθίες (στη φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία);

Επιστημονική μελέτη της γλώσσας
Η θεωρητική γλωσσολογία μελετά την γλώσσα (όλα τα επίπεδα γλώσσας που περιγράψαμε) όχι σαν πολιτιστικό αντικείμενο αλλά σαν ένα αντικείμενο του κόσμου μας/ σαν ένα φυσικό αντικείμενο. Υιοθετεί την επιστημονική μέθοδο για την μελέτη της γλώσσας: Συλλογή και παρατήρηση δεδομένων ↓ Διατύπωση γενικεύσεων Διατύπωση Υποθέσεων Οι υποθέσεις μας οδηγούν σε προβλέψεις: συλλέγουμε και παρατηρούμε και άλλα δεδομένα και ελέγχουμε εάν είναι συμβατά με τις υποθέσεις μας ή τις διαψεύδουν.

Πηγή Δεδομένων Σώματα Δεδομένων (κείμενα, μαγνητοφωνημένες συνομιλίες κλπ.). Πειραματικά δεδομένα (το πιο συχνό είδος είναι οι λεγόμενες "προτασιακές κρίσεις"). Τα Σώματα Δεδομένων μας δίνουν μεγάλο αριθμό δεδομένων που απαντούν πραγματικά (ηλεκτρονικά ΣΔ, δυνατότητα στατιστικών μελετών κλπ.). Οι προτασιακές κρίσεις μας δίνουν δυνατότητα πρόσβασης στις λεγόμενες "αρνητικές μαρτυρίες" (negative evidence), δηλαδή τι δεν λέγεται. Όπως θα δούμε, οι αρνητικές μαρτυρίες είναι απαραίτητες στη διατύπωση γενικεύσεων και υποθέσεων.

Γραμματικές προτάσεις
α. Ποιον άκουσε ο Πέτρος ότι ανέφερε η Μαρία ότι απέλυσαν προχτές; β. Ποιον αναρωτιέσαι πότε θα συναντήσεις; γ. Ποιο άρθρο αρχειοθέτησες χωρίς καν να ξεφυλλίσεις; δ. Τον Πέτρο είναι που θα απολύσουν αύριο ε. Αυτό που είναι ο Πέτρος είναι σπάνιο στ. Ποιο δρόμο δεν πιστεύει η Μαρία ότι απέκλεισαν οι διαδηλωτές; ζ. Ποιος αγόρασε τι; η. Τι αγόρασε ποιος; θ. Ποια εργασία έγραψε η Μαρία και διόρθωσε η Κατερίνα; ι. Η Κατερίνα πρόσβαλε μη χαιρετώντας, τον αγαπημένο της θείο από τη Θεσσαλονίκη κ. Ο ψυχίατρος περιέγραψε στη μία γυναίκα το παιδί της άλλης λ. Η Μαρία είναι ψηλότερη απ’ ό,τι πιστεύει ο Γιάννης ότι ο Βασίλης δήλωσε ότι ήταν πριν από πέντε χρόνια.

Αντιγραμματικές προτάσεις
α. *Ποιον ψιθύρισε ο Πέτρος ότι φώναξε η Μαρία ότι απέλυσαν προχτές; β. *Πόσο αναρωτιέσαι πότε ζύγιζες; γ. *Το άρθρο το αρχειοθέτησες χωρίς να ξεφυλλίσεις δ. *Είναι τον Πέτρο που θα απολύσουν αύριο ε. *Αυτό που είναι ο Πέτρος είναι γιατρός στ. *Πώς δεν πιστεύει η Μαρία ότι πέρασε ο Γιάννης; ζ. *Ποιος έφυγε γιατί; η. *Τι αγόρασε ποιος, πότε; θ. *Ποια εργασία έγραψε η Μαρία και η Κατερίνα διόρθωσε τα γραπτά; ι. *Τον αγαπημένο της θείο από τη Θεσσαλονίκη η Κατερίνα τον πρόσβαλε μη χαιρετώντας κ. *Η Μαρία είναι ψηλότερη απ’ ό,τι πιστεύει τη φήμη ο Γιάννης ότι ο Βασίλης δήλωσε ότι ήταν πριν από πέντε χρόνια.

Το πρόβλημα του μαύρου κουτιού
Δεν έχουμε άμεση πρόσβαση στη γνώση των ομιλητών για τη γλώσσα τους. Οι ομιλητές μπορούν να διατυπώσουν σύνθετες κρίσεις για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται προτάσεις (αμφισημίες, σύνθετες προτάσεις ορθά σχηματισμένες και άλλες, το ίδιο σύνθετες, που είναι αντιγραμματικές) αλλά δεν γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους οι κρίσεις τους είναι αυτές που είναι. Αφού λοιπόν οι ερευνητές δεν έχουν άμεση πρόσβαση στην γλωσσική ικανότητα καλούνται, με βάση αυτά που παρατηρούν ως εκφάνσεις ή εξωτερικά συμπτώματα αυτής της γνώσης, να την ανακαλύψουν.

Το πρόβλημα του μαύρου κουτιού
Αυτού του είδους το πρόβλημα εμπίπτει στην κατηγορία προβλημάτων που έχουν ονομαστεί προβλήματα ‘του μαύρου κουτιού’. Υπάρχει κρυμμένος ένας μηχανισμός, ο οποίος δέχεται ως ‘εισαγόμενο’ (input) δεδομένα που μπορούμε να παρατηρήσουμε και δίνει ως ‘εξαγόμενο’ (output) συμπεριφορές που μπορούμε να παρατηρήσουμε. ‘Εισαγόμενο’: τα γλωσσικά δεδομένα στα οποία εκτίθεται ο άνθρωπος ως παιδί και ως ενήλικος. ‘Εξαγόμενο’: οι γλωσσικές συμπεριφορές των παιδιών και των ενηλίκων.

Παράδειγμα: επιστημονική μέθοδος
Με βάση τα δεδομένα που ακολουθούν διατυπώνουμε την υπόθεση Ι: α. Ο Γιάννης αγαπάει τον εαυτό του β. *Ο Γιάννης αγαπάει τον εαυτό της γ. Η Μαρία αγαπάει τον εαυτό της δ.*Η Μαρία αγαπάει τον εαυτό του Υπόθεση Ι: Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες πρέπει α) να έχουν ένα αντικείμενο αναφοράς και β) να συμφωνούν στο γένος με το αντικείμενο αναφοράς τους.

Τα δεδομένα α, β, γ προβλέπονται από την Υπόθεση Ι αλλά τα δεδομένα στο δ και ε δεν προβλέπονται από την Υπόθεση Ι. α. Η δικηγόρος φρόντισε τον εαυτό της β. Ο δικηγόρος φρόντισε τον εαυτό του γ. Το παιδί μου προσέχει τον εαυτό του δ. *Οι δικηγόροι φρόντισαν τον εαυτό του ε. *Τα παιδιά φρόντισαν τον εαυτό του Τα δεδομένα στο στ’ μας οδηγούν στην Υπόθεση ΙΙ: στ. Οι δικηγόροι/ τα παιδιά φρόντισαν τον εαυτό τους Υπόθεση ΙΙ : Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες πρέπει α) να έχουν ένα αντικείμενο αναφοράς και β) να συμφωνούν στο γένος και στον αριθμό με το αντικείμενο αναφοράς τους.

Τα δεδομένα α, β, προβλέπονται από την Υπόθεση ΙΙ αλλά τα δεδομένα στο γ, δ και ε δεν προβλέπονται από την Υπόθεση ΙΙ. α. Οι Αθηναίοι θαυμάζουν τον εαυτό τους β. Οι άρρωστοι φροντίζουν τον εαυτό τους γ. *Εγώ προσέχω τον εαυτό της δ. *Εσύ φροντίζεις τον εαυτό μου ε. *Εσείς φρόντιζετε τον εαυτό τους Τα δεδομένα στο στ και ζ μας οδηγούν στην Υπόθεση ΙΙΙ: στ. Εγώ φροντίζω τον εαυτό μου/ Εσύ φροντίζεις τον εαυτό σου ζ. Εμείς φροντίζουμε τον εαυτό μας/ Εσείς φροντίζετε τον εαυτό σας Υπόθεση ΙΙΙ : Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες πρέπει α) να έχουν ένα αντικείμενο αναφοράς και β) να συμφωνούν στο γένος, στον αριθμό και στο πρόσωπο με το αντικείμενο αναφοράς τους.

Το λογικό πρόβλημα της γλωσσικής κατάκτησης
Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα τους χωρίς να καταβάλλουν καμία προσπάθεια, ενώ η όλη διαδικασία παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά: Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα τους χωρίς συστηματική διδασκαλία Με βάση 'θετικές ενδείξεις' (τα δεδομένα που ακούν) Κάτω από διαφορετικές συνθήκες και μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα Με ομοιογενή τρόπο, παρά το γεγονός ότι μαθαίνουν πολύ διαφορετικές γλώσσες

Το λογικό πρόβλημα της κατάκτησης
Χωρίς συστηματική διδασκαλία: -Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα τους σε πολύ μικρή ηλικία ακούγοντας τους γονείς και τους άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους να μιλούν. -Οι γονείς δεν διδάσκουν τα παιδιά τους τι πρέπει να λένε και τι όχι

Με βάση θετικές ενδείξεις: Εάν οι γονείς μάθαιναν τα παιδιά τους τι δεν επιτρέπεται στη γλώσσα τους, αυτού του είδους οι πληροφορίες θα αποτελούσαν αρνητικές ενδείξεις/ μαρτυρίες (negative evidence). Θα αντιστοιχούσαν στις πληροφορίες που παρέχονται στους γλωσσολόγους από τις αντιγραμματικές προτάσεις. Όταν οι γονείς διορθώνουν τα παιδιά, τους παρέχουν αρνητικές ενδείξεις. Αλλά οι γονείς σπάνια διορθώνουν τα παιδιά τους και, ακόμη κι όταν τα διορθώνουν, αυτό δεν φαίνεται να συμβάλλει στο να βελτιωθούν τα λάθη τους. Πολλές έρευνες έχουν γίνει για το αν οι γονείς παρέχουν αρνητικές ενδείξεις στα παιδιά τους (είτε διορθώνοντάς τα είτε μην καταλαβαίνοντας τι λένε). Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι αρνητικές ενδείξεις δεν παρέχονται στα παιδιά με συστηματικό τρόπο ούτε επαρκούν για να διδάξουν τα παιδιά τους κανόνες της γλώσσας τους.

Κάτω από διαφορετικές συνθήκες και μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες, ανάλογα με τον τρόπο που ζουν. Παρ' όλα αυτά, αποκτούν όλα την ίδια ακριβώς γλωσσική γνώση σε περιορισμένο χρονικό διάστημα. Όλα τα παιδιά έχουν μάθει τις περισσότερες δομές της γλώσσας τους μέχρι να γίνουν 5 χρονών. Μετά τα 5, αυτό που κυρίως αναπτύσσεται είναι το λεξιλόγιό τους.

Με ομοιογενή τρόπο, παρά το ότι μαθαίνουν πολύ διαφορετικές γλώσσες -Τα παιδιά περνάνε από τα ίδια στάδια κατάκτησης, ανεξάρτητα από την γλώσσα στην οποία είναι εκτεθειμένα. -6-8 μηνών: αρχίζουν να βαβίζουν, δηλ. να παράγουν επαναλαμβανόμενες συλλαβές του τύπου bababa. μηνών: αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λέξεις μηνών: αρχίζουν να συνδυάζουν της λέξεις και να φτιάχνουν φράσεις. -Μελέτες που έχουν γίνει σε διάφορες γλώσσες έχουν δείξει ότι τα παιδιά ηλικίας 2-3 ετών χρησιμοποιούν συστηματικά απαρεμφατικούς ρηματικούς τύπους στις κύριες προτάσεις και παραλείπουν τα υποκείμενα ακόμη και σε γλώσσες (όπως τα αγγλικά) που δεν επιτρέπεται η παράλειψη υποκειμένου. -Σε όλες τις γλώσσες, τα παιδιά χρησιμοποιούν ομαλές καταλήξεις για τον σχηματισμό των παρελθοντικών τύπων των ανώμαλων ρημάτων.

Το Λογικό Πρόβλημα της Γλωσσικής Κατάκτησης
"Το Πρόβλημα του Πλάτωνα" (Chomsky 1986): Τα παιδιά αποκτούν σύνθετη γλωσσική γνώση που τους επιτρέπει να παράγουν και να κατανοούν απεριόριστο αριθμό νέων προτάσεων, παρά το γεγονός ότι ακούνε περιορισμένο αριθμό προτάσεων. Για να μάθει το παιδί τη μητρική του γλώσσα στηρίζεται σε θετικές ενδείξεις. Τα παιδιά δεν έχουν συστηματική πρόσβαση σε αρνητικές ενδείξεις. Παρά το ότι κάνουν λάθη, υπάρχουν και λάθη τα οποία συστηματικά δεν γίνονται. Π.χ. ακουν Who do you wanna see? (Ποιον θέλεις να δεις;) αλλά δεν οδηγούνται στην παραγωγή αντιγραμματικών προτάσεων όπως *Who do you wanna come? (Ποιος/ ποιον θέλεις να έρθει;)

Το λογικό πρόβλημα της Γλωσσικής Κατακτησης
Το “επιχείρημα της πενίας του ερεθίσματος” (poverty of stimulus argument): Τα παιδιά δεν έχουν αρκετά ερεθίσματα ώστε να διδαχθούν βασικές πλευρές της γλωσσικής γνώσης, όπως είναι το γεγονός ότι οι γλωσσικοί κανόνες στηρίζονται σε ιεραρχικές σχέσεις. Οι κανόνες που διέπουν τη γλώσσα είναι τόσο αφηρημένοι, ώστε να μην έχουμε άμεση πρόσβαση σε αυτούς, ούτε να μπορούμε να τους διδάξουμε. Κι όμως, όλοι οι άνθρωποι φτάνουν να γνωρίζουν αυτούς τους αφηρημένους κανόνες παρά τις τόσο λίγες ενδείξεις.

Η Υπόθεση της Καθολικής Γραμματικής
Chomsky: Tα παιδιά καταφέρνουν να κατακτήσουν τη μητρική τους γλώσσα επειδή γεννιούνται με ένα πλούσιο σύστημα γλωσσικής γνώσης (ενδιάθετη γλωσσική γνώση / inborn human knowledge) που τους επιτρέπει να οδηγούνται σε σωστά συμπεράσματα σχετικά με τη φύση των κανόνων της γλώσσας τους από πολύ φτωχά και ελλιπή δεδομένα. Αυτή η ενδιάθετη γλωσσική γνώση ονομάζεται Καθολική Γραμματική

Η υπόθεση της Καθολικής Γραμματικής
Επιχειρήματα: Η διαδικασία της γλωσσικής κατάκτησης είναι εξαιρετικά ομοιογενής, παρά το ότι οι γλώσσες διαφέρουν μεταξύ τους. Κανένας άνθρωπος δεν είναι γενετικά προδιατεθειμένος να μάθει μια γλώσσα γρηγορότερα από τους άλλους. Η ανάλυση των γλωσσικών διαφορών έχει δείξει ότι είναι περιορισμένες και προβλέψιμες. Με βάση την Καθολική Γραμματική μπορούμε να ορίσουμε το σύνολο των πιθανών φυσικών γλωσσών (τι είδους γλώσσες περιμένουμε να βρούμε, ποια φαινόμενα μπορούν να υπάρχουν σε μία φυσική γλώσσα και ποια όχι).

Αρχές και Παράμετροι Υπολογίζεται ότι σήμερα μιλιούνται περίπου γλώσσες (σύμφωνα με τον κατάλογο Ethnologue, ο ακριβής αριθμός των γλωσσών που είναι γνωστές σήμερα είναι 6909, πολλές από τις οποίες, ωστόσο, είναι υπό εξαφάνιση). Εάν ο άνθρωπος είναι γενετικά προκαθορισμένος για γλώσσα, τότε θα πρέπει οι γλώσσες να έχουν περισσότερα κοινά στοιχεία από όσα νομίζουμε. Η συγκριτική μελέτη των γλωσσών έχει δείξει ότι: Υπάρχουν χαρακτηριστικά που είναι κοινά και δεν διαφοροποιούνται από γλώσσα σε γλώσσα. Υπάρχουν χαρακτηριστικά ως προς τα οποία οι γλώσσες διαφοροποιούνται μεταξύ τους.

Αρχές και Παράμετροι Κοινά χαρακτηριστικά: Ιεραρχική δόμηση των συστατικών. Οι κανόνες ορίζουν όχι μόνο τι προηγείται και τι ακολουθεί αλλά και τι περιέχεται σε τι. Λόγω της ιεραρχικής δόμησης έχουμε δομικές αμφισημίες: Ο Πέτρος είδε την κοπέλα με τα κιάλια α. Ο Πέτρος είδε [την κοπέλα] [με τα κιάλια] -Πώς την είδε; -Την είδε με τα κιάλια β. Ο Πέτρος είδε [την κοπέλα με τα κιάλια] -Ποια είδε; -Την κοπέλα με τα κιάλια

Αρχές και Παράμετροι Δομικές αμφισημίες:
α. Ένα βάζο με λουλούδια από την Κίνα 3 Το βάζο είναι από την Κίνα ένα 3 3 6 3 6 από την Κίνα βάζο με λουλούδια

Αρχές και Παράμετροι Δομικές αμφισημίες:
α. Ένα βάζο με λουλούδια από την Κίνα 3 Τα λουλούδια είναι από την Κίνα ένα 3 ! βάζο με λουλούδια από την Κίνα

Αρχές και Παράμετροι Κοινά χαρακτηριστικά: Επαναδρομή: μια πρόταση μπορεί να επεκτείνεται στο άπειρο με τη συνεχή επανάληψη του ίδιου κανόνα. α. Η Μαρία είπε ότι ο Γιάννης είπε ότι ο Κώστας είπε ότι η Κατερίνα είπε ότι..... β. Η Μαρία έβηξε και ξαναέβηξε και ξαναέβηξε και ξαναέβηξε..... γ. Είδα τον Πέτρο και την Μαρία και τον Γιώργο και την Κατερίνα και.... δ. Ένα βάζο μεγάλο, διάφανο, κινέζικο, ακριβό, πολύχρωμο...

Αρχές και Παράμετροι Κοινά χαρακτηριστικά:
Σε όλες τις γλώσσες τα ρήματα έχουν υποχρεωτικά ένα και μόνο συντακτικό Υποκείμενο Τα αντικείμενα/συμπληρώματα μπορεί να είναι: -Κανένα: Ο Γιάννης περπάτησε -Ένα προαιρετικό: Ο Γιάννης έφαγε (το μήλο) -Ένα υποχρεωτικό: Ο Γιάννης καταβρόχθισε το μήλο -Δύο: Ο Γιάννης έστειλε της Μαρίας το γράμμα Ο Γιάννης έβαλε τα βιβλία στα ράφια Ο Γιάννης άλειψε το ψωμί με βούτυρο

Αρχές και Παράμετροι Κοινά χαρακτηριστικά:
Σε όλες τις γλώσσες όταν το ρήμα δηλώνει γεγονός/δράση/αλλαγή, το πρόσωπο που δρά, ο δράστης, και η αιτία εκφράζονται συντακτικά σαν Υποκείμενο και το πρόσωπο ή πράγμα που επηρεάζεται από την ενέργεια, το θέμα εκφράζεται συντακτικά σαν αντικείμενο στη μεταβατική πρόταση: α. Ο Γιάννης έσπασε το τζάμι β. Ο αέρας έσπασε το τζάμι

Αρχές και Παράμετροι Κοινοί περιορισμοί:
Σε μία πρόταση του τύπου [Π1…….[Π2……[Π3……]]] (κύρια πρόταση που περιλαμβάνει δύο δευτερεύουσες), μπορούμε να διατυπώσουμε ερώτηση μερικής αγνοίας βάζοντας την ερωτηματική αντωνυμία άμεσου αντικειμένου του ρήματος της Π3 στην αρχή της Π1, με συγκεκριμένα ρήματα (όπως στο α) και όχι με άλλα (όπως στο β). α. Ποιον άκουσε ο Πέτρος ότι ανέφερε η Μαρία ότι απέλυσαν προχτές; β. *Ποιον ψιθύρισε ο Πέτρος ότι ούρλιαξε η Μαρία ότι απέλυσαν προχτές;

Αρχές και Παράμετροι Κοινοί περιορισμοί:
Στην συναναφορά αντωνυμίας και αντικειμένου αναφοράς της: (1) [Ο Γιάννης] j είπε ότι η Μαρία δεν [του] j/ k μίλησε (3) α. [Του] j είπε ότι η Μαρία δεν μίλησε [στον Γιάννη] k β. *[Του] j είπε ότι η Μαρία δεν μίλησε [στον Γιάννη] j (4) [Η μητέρα [του] j/ k] είπε ότι η Μαρία δεν μίλησε [στον Γιάννη] k Βάζουμε τον ίδιο δείκτη για να δηλώσουμε συναναφορά και διαφορετικό δείκτη για να δηλώσουμε έλλειψη συναναφοράς.

Αρχές και Παράμετροι Γλωσσικές διαφορές:
Οι γλώσσες βέβαια παρουσιάζουν και διαφορές: α. Ο Γιάννης είδε την Μαρία Ελληνικά β. John saw Mary Αγγλικά γ. Shigeru-ga Kazuko-o mita Ιαπωνικά Shigeru-ΟΝΟΜ Kazuko-ΑΙΤ είδε ‘Ο Shigeru είδε την Kazuko’

Αρχές και Παράμετροι Γλωσσικές Διαφορές:
μορφολογία: απομονωτικές (Κινέζικα) , συγκολλητικές (Τούρκικα), διαχυτικές (Ελληνικά), σχεδιοτυπικές (Εβραïκά) και πολυσυνθετικές (Mohawk) γλώσσες. ελεύθερη (Ελληνικά) ή αυστηρή (Αγγλικά) σειρά όρων αν η γλώσσα έχει πτώση (Ιαπωνικά), συμφωνία (Mohawk, Swahili), και τα δύο (Ελληνικά), τίποτα από τα δύο (Αγγλικά).

Αρχές και Παράμετροι Γλωσσικές Διαφορές:
Στη σειρά των όρων Υ(ποκείμενο)-Ρ(ήμα)- Αντικείμενο: 1) ΥΡΑ (π.χ. Αγγλικά, Γαλλικά) 2) ΥΑΡ (π.χ. Τούρκικα, Ιαπωνικά) 3) ΡΥΑ (π.χ. Ιρλανδικά, Αραβικά) 4) ΡΑΥ (π.χ. Malagasy πολύ πιο σπάνιο) 5) ΑΥΡ δεν απαντά (ή σχεδόν δεν απαντά) 6) ΑΡΥ δεν απαντά (ή σχεδόν δεν απαντά)

Αρχές και Παράμετροι Γλωσσικές διαφορές:
Στην λεγόμενη «Παράλειψη του Υποκειμένου», στη δυνατότητα δηλαδή να μην εκφράζεται φωνητικά το υποκείμενο: α. Έφυγε / Αυτός-ή έφυγε β. *Left / He/she left

Αρχές και Παράμετροι Ερμηνεία ομοιοτήτων και διαφορών: Θεωρία των Αρχών και Παραμέτρων – Principles and Parameters Theory, (Chomsky & Lasnik 1993): Η Καθολική Γραμματική αποτελείται από ένα σύστημα Αρχών και Παραμέτρων. Αρχές: τα χαρακτηριστικά που είναι ενιαία και αδιαφοροποίητα σε όλες τις ανθρώπινες γλώσσες. Παράμετροι: Αρχές που δεν είναι πλήρως καθορισμένες και επιτρέπουν εναλλακτικές δυνατότητες

Αρχές και Παράμετροι Παράδειγμα: Όλες οι προτάσεις έχουν Υποκείμενο, κι’ αυτό είναι μια Αρχή (λέγεται Αρχή της Διευρυμένης Προβολής). Το αν το Υποκείμενο προφέρεται υποχρεωτικά σε κάθε πρόταση ή όχι είναι Παράμετρος. Παράμετρος του Κενού Υποκειμένου, (Rizzi 1982)). Μπορεί να ισχύει σε μια γλώσσα (τότε η Παράμετρος έχει θετική τιμή) ή όχι (τότε η Παράμετρος έχει αρνητική τιμή).

Αρχές και Παράμετροι Ο ρόλος τους στην γλωσσική κατάκτηση:
Το αρχικό γλωσσικό στάδιο του παιδιού συγκροτείται από τις Αρχές, ενώ δεν έχουν ρυθμιστεί ακόμη οι Παράμετροι, δεν έχει δηλ. καθοριστεί αν π.χ. η Παράμετρος του Κενού Υποκειμένου έχει θετική ή αρνητική τιμή. Οι Αρχές καθοδηγούν το παιδί σε μία σειρά από αρχικές υποθέσεις για το πώς μπορούν να αναλυθούν τα δεδομένα που ακούει. Κατά τη διαδικασία της κατάκτησης, το παιδί μαθαίνει το λεξικό της γλώσσας του και ταυτόχρονα ρυθμίζει τις Παραμέτρους της με βάση τα δεδομένα της γλώσσας που μιλιέται στο περιβάλλον του. Όταν θα ρυθμίσει το σύνολο των Παραμέτρων της γλώσσας του, τότε θα έχει φτάσει να συγκροτήσει την ειδική γραμματική της, θα έχει περάσει δηλαδή από το αρχικό στο τελικό γλωσσικό στάδιο.

Αρχές και Παράμετροι Ο ρόλος τους στη γλωσσική κατάκτηση:
Παράδειγμα: είδαμε ότι οι σειρές ΥΡΑ, ΥΑΡ, ΡΥΑ και ΡΑΥ απαντούν στις γλώσσες ενώ οι ΑΥΡ και ΑΡΥ όχι. Ας υποθέσουμε ότι μόνο οι 4 από τις 6 σειρές προβλέπονται από την Καθολική Γραμματική. Τότε, ένα παιδί που ακούει “Mommy loves Kirsten” θα το αναλύσει ως ΥΡΑ και όχι ως ΑΡΥ. Καμία από τις άλλες σειρές δεν είναι συμβατή με τα δεδομένα. Έτσι, θα καταλήξει ότι η γλώσσα του είναι ΥΡΑ.

Γενετική Γραμματική Η γραμματική μίας γλώσσας είναι ένα σύνολο κανόνων και αρχών που χαρακτηρίζουν τις ορθά σχηματισμένες προτάσεις αυτής της γλώσσας. Η γραμματική παράγει (generates) τη γλώσσα, με την έννοια ότι το πεπερασμένο σύνολο αρχών και κανόνων μιας γλώσσας χρησιμοποιείται για την παραγωγή του απεριόριστου αριθμού όλων των σωστών προτάσεων που μπορούμε να εκφωνήσουμε και να κατανοήσουμε ως ομιλητές αυτής της γλώσσας. Ο επιστημονικός χώρος που ασχολείται με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών της γενετικής γραμματικής λέγεται "γενετική γραμματική”. Η φυσική γλώσσα παράγεται από τυπικούς κανόνες.

Βαθμοί Επάρκειας μιας Γραμματικής
Παρατηρητική επάρκεια: Η γραμματική που ορίζει τις γραμματικές και αποκλείει τις αντιγραμματικές προτάσεις. Μια γραμματική που παράγει όχι μόνο τις γραμματικές αλλά και τις αντιγραμματικές "υπερ-παράγει" (overgenerates). Προτάσεις που δεν ορίζονται σωστά από τη γραμματική: "αντιπαραδείγματα". Περιγραφική επάρκεια: Παρατηρητική επάρκεια + αναπαράσταση που ανταποκρίνεται στις διαισθήσεις μας (π.χ.αμφισημίες) Ερμηνευτική επάρκεια: Περιγραφική επάρκεια + ερμηνεία γλωσσικής κατάκτησης.

ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΕισαγωγικΑ στοιχεια : Συνταξη και γενετικη γραμματικη"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια