ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Ομάδα Εργασίας: Βενετία Αποστολίδου Νικολίνα Κουντουρά Κατερίνα Προκοπίου Ελένη Χοντολίδου

2 ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΣ

3 ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (1)
Βασικός σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας είναι «η κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό». Με τη φράση αυτή επιδιώκουμε να τονίσουμε πως αφετηρία μας είναι το παρόν, τα προβλήματα και τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου, περίπλοκου και δυσνόητου κόσμου.

4 ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (2)
Η συνειδητοποίηση της σχέσης της λογοτεχνίας με την ανθρώπινη εμπειρία και, επομένως, της σημασίας της για την κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε και του εαυτού μας. Η δημιουργία ενός «έθνους αναγνωστών». Προώθηση της φιλαναγνωσίας. Η ανασύσταση της σχολικής τάξης ως μιας κοινότητας αναγνωστών.

5 ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (3)
Η καλλιέργεια μιας πλατειάς ποικιλίας αναγνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, μέσα από την αξιοποίηση κειμένων από όλο το φάσμα της πολιτισμικής παραγωγής, από όλα δηλαδή τα διαφορετικά είδη της εικονικής, θεατρικής και μαζικής επικοινωνίας. Η απόκτηση, μέσα από τη λογοτεχνία, πολλαπλών γλωσσικών εμπειριών και η εξοικείωση με τη μεταφορική λειτουργία της γλώσσας, απαραίτητη για τη φιλοσοφία, την έρευνα και το στοχασμό.

6 Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ως προς την πρόσληψη των λογοτεχνικών κειμένων
Να κατανοήσουν και να αποδεχτούν οι μαθητές/τριες τη σχετικότητα και την πολλαπλότητα των ερμηνευτικών προσεγγίσεων καθώς και να αντιμετωπίζουν κριτικά και τις δικές τους ερμηνευτικές προτάσεις. Να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν τις αξίες και τις ιδέες που ενυπάρχουν στα λογοτεχνικά κείμενα. Να κατανοήσουν ότι οι πολιτισμικές αξίες σχετίζονται με το χώρο, το χρόνο και την κοινωνική ομάδα που τις παράγει, είναι επομένως προσδιορισμένες ιστορικά, γεγονός που δικαιολογεί τη σχετικότητα αλλά και την ποικιλία τους. Να διερευνούν την ιστορικότητά τους και να τοποθετούνται κριτικά απέναντι σε αυτές. Να εξοικειωθούν οι μαθητές/τρες με διαφορετικά λογοτεχνικά είδη και να κατανοήσουν ότι αυτά ανταποκρίνονται σε διαφορετικούς σκοπούς και ιστορικές ανάγκες. Να συνειδητοποιήσουν ότι τα λογοτεχνικά είδη διακρίνονται στη βάση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και κειμενικών συμβάσεων.

7 Δεξιότητες που αναμένεται να αποκτήσουν οι μαθητές/τριες
Ανάπτυξη αιτιολογημένης και τεκμηριωμένης προσωπικής άποψης, αρέσκειας ή απαρέσκειας, για τα κείμενα που διαβάζουν. Αυτοαξιολόγηση της δικής τους ερμηνευτικής προσέγγισης καθώς και εκείνης των συμμαθητών τους Αναγνώριση των πολιτισμικών στοιχείων που υπάρχουν σε κάθε κείμενο και προσδιορισμός της ιστορικότητάς τους. Αναγνώριση και περιγραφή ιστορικού πλαισίου: χρόνος, χώρος, ιστορικά γεγονότα που ορίζουν την εξέλιξη της πλοκής, τους χαρακτήρες, καθώς και την οπτική γωνία του συγγραφέα. Αναγνώριση και περιγραφή των συμβάσεων και τεχνικών των λογοτεχνικών κειμένων. Συσχέτιση με τις χαρακτηριστικές μορφές και συμβάσεις των διαφορετικών ειδών της λογοτεχνίας. Μετουσίωση και μεταφορά των συναισθημάτων που τους προκαλεί μια λογοτεχνική ανάγνωση σε νέο κείμενο κάθε είδους: πεζό, ποιητικό, δοκιμιακό, ζωγραφικό, μουσικό, δραματικό.

8 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Μέχρι τώρα στην Γ΄ Γυμνασίου, η οργάνωση του μαθήματος της λογοτεχνίας γινόταν με βάση την ιστορική διάταξη της ύλης. Στις τάξεις αυτές η διδασκαλία της λογοτεχνίας ταυτίζεται με την παρακολούθηση μίας σειράς αποσπασμάτων ή αυτοτελών κειμένων τα οποία παρατάσσονται μέσα στο εγχειρίδιο με χρονολογική σειρά. Στην παρούσα πρόταση για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας, η ιστορική παρουσίαση της λογοτεχνίας, με τη μορφή αυτή, απουσιάζει. Ως τρόπος οργάνωσης της ύλης στην Γ΄ Γυμνασίου επιλέγεται ο θεματικός ή ειδολογικός.

9 Σύμφωνα με το νέο ΠΣ ιστορική προσέγγιση της λογοτεχνίας σημαίνει:
Ανάδειξη της ιστορικότητας των ποικίλων παραμέτρων του λογοτεχνικού φαινομένου Ανάδειξη της ιστορικότητας ενός θέματος Ανάδειξη της ιστορικότητας των λογοτεχνικών ειδών Παρακολούθηση της ιστορικής συνέχειας μέσω της εναλλαγής της παράδοσης και της μεταβολής σε επίπεδο ατόμων, έργων, θεμάτων, ρευμάτων και ειδών Η ιστορία, λοιπόν, θα είναι πάντοτε παρούσα στην εξέταση θεματικών και ειδολογικών ενοτήτων, ακολουθώντας, όμως, τη μεθοδολογική ανανέωση του περιεχομένου της

10 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΩΝ
Απεξάρτηση από το ανθολόγιο της συγκεκριμένης τάξης. Το νέο ΠΣ προτείνει τη συνανάγνωση κειμένων από τα άλλα δύο ανθολόγια λογοτεχνικών κειμένων του Γυμνασίου. Παράλληλα προτείνονται, ως παράλληλα, κείμενα που είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο σε ψηφιακή μορφή και ολόκληρα λογοτεχνικά βιβλία.

11 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΠΕ
Να πολλαπλασιάσει τους διαθέσιμους μαθησιακούς πόρους που έχει στη διάθεσή του τώρα ο εκπαιδευτικός και ο μαθητής. Να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση του εκπαιδευτικού προσφέροντάς του ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο οποίο θα εντάσσεται ομαλά και με συνέπεια η χρήση των ΤΠΕ. Να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση του μαθητή στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης, έκφρασης και επικοινωνίας των προσωπικών του ερμηνειών για τα λογοτεχνικά κείμενα. Να διευρύνει το πολιτισμικό υπόβαθρο του μαθητή προσφέροντας γνώσεις, πληροφορίες, εικόνες, ακούσματα, με άλλα λόγια, εμπειρίες που θα τον βοηθήσουν να διαμορφώσει προσωπικές ερμηνείες για το λογοτεχνικό κείμενο.

12 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΠΕ
Να φέρει σε επαφή τον μαθητή με πολύ περισσότερα λογοτεχνικά κείμενα από αυτά που είναι διαθέσιμα στα σχολικά ανθολόγια. Να δώσει τις δυνατότητες στους μαθητές να κατανοήσουν την κατασκευή των λογοτεχνικών κειμένων, επεμβαίνοντας σ’ αυτά με τροποποιήσεις και πειραματιζόμενοι με τη δημιουργική γραφή. Να προωθήσει νέους τρόπους συνεργασίας των μαθητών μεταξύ τους στην κατεύθυνση της διαπραγμάτευσης και συνοικοδόμησης του νοήματος του λογοτεχνικού κειμένου (forum, blog, facebook, twitter, wikis). Να αναπτύξει τις συνθετικές και κριτικές ικανότητες των μαθητών με διαθεματικές εργασίες, πολυμεσικά παρουσιασμένες.

13 ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ, ΟΧΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ, ΟΧΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Η μεθοδολογική μας προσέγγιση βασίζεται σε δύο παιδαγωγικές μεθόδους: τη διδασκαλία σε ομάδες και τη μέθοδο project.

14 ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ, ΟΧΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ, ΟΧΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Η μονάδα οργάνωσης του προτεινόμενου Προγράμματος Σπουδών είναι η διδακτική ενότητα. Διδακτική ενότητα ονομάζουμε μια ολοκληρωμένη αναγνωστική και μαθησιακή διαδικασία η οποία στηρίζεται σε μια αρχική ιδέα που μπορεί να είναι ένα θέμα ή ένα λογοτεχνικό είδος, πραγματοποιείται μέσα από ένα σύνολο ομοειδών ή ομόθεμων κειμένων και διαρκεί αρκετό χρονικό διάστημα.

15 Διδακτική ενότητα Προτείνονται (03) διδακτικές ενότητες για μια σχολική χρονιά. Κάθε διδακτική ενότητα είναι σχεδιασμένη ως project, προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της λογοτεχνίας. Η διάρκειά του είναι δύο με τρεις μήνες, ανάλογα με τη συχνότητα των ωρών διδασκαλίας και των δραστηριοτήτων που θα γίνουν. Όπως σε όλα τα project, η διδασκαλία των ενοτήτων μας αναπτύσσεται σε φάσεις, με διακριτή στοχοθεσία στην κάθε μία. Οι φάσεις αυτές είναι συνήθως τρεις.

16 Φάσεις διδασκαλίας μιας διδακτικής ενότητας
Α΄ Φάση: Πριν από την ανάγνωση Β΄ Φάση: Ανάγνωση – παρουσίαση Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση

17 Α΄ Φάση: Πριν από την ανάγνωση
Η φάση αυτή είναι πολύ σημαντική, καθώς «χτίζει τις γέφυρες» μεταξύ των κειμένων και των μαθητών μας. Ο κυριότερος σκοπός της είναι να δώσει κίνητρα για την ανάγνωση που θα ακολουθήσει και να πλουτίσει το γνωστικό και πολιτισμικό ορίζοντα των μαθητών, δημιουργώντας ένα πλαίσιο προβληματισμού που θα διευκολύνει την εξαγωγή νοήματος.

18 Α΄ Φάση: Πριν από την ανάγνωση
Οι προσπάθειές μας σ’ αυτή τη φάση κατατείνουν στο να εισαγάγουμε τους μαθητές είτε στο θέμα της διδακτικής ενότητας (αν η ενότητα είναι θεματική, είτε στο λογοτεχνικό είδος και την ιστορία του (εάν η ενότητα είναι ειδολογική), επιστρατεύοντας τα προσωπικά τους βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις τους (σχολικές και εξωσχολικές) τις παραστάσεις και τις εμπειρίες τους.

19 Α΄ Φάση: Πριν από την ανάγνωση
Τα κείμενα που χρησιμοποιούμε σε αυτή τη φάση είναι συνήθως μη λογοτεχνικά (επιστημονικά, πληροφοριακά, δημοσιογραφικά, οπτικά, ηλεκτρονικά) αλλά και μικρά λογοτεχνικά κείμενα (μικρά διηγήματα, αποσπάσματα από μεγαλύτερα πεζά, ποιήματα) που διαβάζονται μέσα στην τάξη και προετοιμάζουν την κυρίως ανάγνωση που θα ακολουθήσει. Η φάση αυτή ολοκληρώνεται όταν θεωρήσουμε ότι οι μαθητές μας έχουν εξοικειωθεί με κάποιες έννοιες και ζητήματα και τους έχουν δημιουργηθεί κάποια ερωτήματα που θα απευθύνουν στα κείμενα που θα διαβάσουν. Οπωσδήποτε χρειάζονται το λιγότερο τέσσερις διδακτικές ώρες για να ολοκληρωθεί.

20 Β΄ Φάση: Ανάγνωση - παρουσίαση
Οι μαθητές/τριες διαβάζουν μεγαλύτερα κείμενα (συστάδες ποιημάτων, διηγήματα, κεφάλαια από μυθιστορήματα &, στο τέλος, ολόκληρα βιβλία) στο σπίτι τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει ιδιαιτέρως να τονιστεί πως έχει μεγάλη σημασία το σχολείο να ζητά από τους/τις μαθητές/τριες να διαβάζουν λογοτεχνικά κείμενα στο σπίτι.

21 Β΄ Φάση: Ανάγνωση - παρουσίαση
Η τάξη χωρίζεται σε ομάδες και κάθε ομάδα αναλαμβάνει να διαβάσει και να παρουσιάσει ένα διαφορετικό κείμενο.Ετσι μπορεί να επιτευχθεί μια διαφοροποιημένη διδασκαλία καθώς κάθε ομάδα μπορεί να αναλάβει ένα ή περισσότερα κείμενα που να ταιριάζουν στις δυνατότητές της και στις επιθυμίες της. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει κάποιες εργασίες πάνω στο κείμενό της τις οποίες παρουσιάζει στην ολομέλεια της τάξης.

22 Β΄ Φάση: Ανάγνωση - παρουσίαση
Εργασίες – δραστηριότητες και όχι ερωτήσεις κατανόησης πάνω στο κείμενο. Συγγραφή συγκεκριμένου είδους κειμένου (π.χ. οπισθόφυλλο, βιβλιοπαρουσίαση, ημερολόγιο του ήρωα) Μετατροπή ενός είδους κειμένου σε άλλο (π.χ. θεατρικό σε αφηγηματικό, οπτικό σε γραπτό) Δημιουργική γραφή (αφήγηση, ποίημα, εικονογραφήγηση) Σύνθεση πολυτροπικών κειμένων και παρουσιάσεων Εικαστικές Ερευνητικές Δραματοποιήσεις

23 Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση
Στη φάση αυτή οι μαθητές/τριες μας παράγουν το δικό τους λόγο όχι πια γύρω από τα κείμενα, αλλά γύρω από το θέμα της διδακτικής ενότητας με την οποία ασχολήθηκαν. Ο σκοπός της φάσης αυτής είναι να διαπιστώσουν όλοι, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, τι καινούριο έμαθαν, ποιες αντιλήψεις σχημάτισαν, ποια συναισθήματα ένιωσαν μέσα από τις αναγνώσεις και τις συζητήσεις τους. Η παραγωγή λόγου νοείται ως έκφραση προσωπικών αντιλήψεων και στάσεων που μπορεί να επιτευχθεί με γλωσσικές αλλά και μη γλωσσικές δραστηριότητες.

24 Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση
Σ’ αυτή τη φάση ζητείται από τους μαθητές να γράψουν, ατομικά ή ομαδικά, ένα κείμενο ανάλογο του είδους που διάβασαν, να κάνουν έρευνα και να γράψουν μια συνθετική εργασία. Στις εργασίες αυτής της φάσης αξιοποιούνται συνήθως μοτίβα, λογοτεχνικοί χαρακτήρες και επεισόδια από τα βιβλία που διαβάστηκαν αλλά και οι ειδικότερες γνώσεις γύρω από το λογοτεχνικό είδος ή φαινόμενο που μελέτησαν. Με τις τελικές αυτές δραστηριότητες, άλλοτε πιο «καλλιτεχνικές» (όπως είναι η συγγραφή ή διασκευή ποιημάτων, θεατρικών έργων) και άλλοτε πιο «επιστημονικές» (όπως είναι η συγγραφή συνθετικών εργασιών), ολοκληρώνεται η διδακτική ενότητα, δηλ. το project.

25 ΟΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Α΄ τάξη Σχολική ζωή Εικόνες της Ελλάδας στην ποίηση Φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον Β΄ τάξη Πορτρέτα εφήβων Ετερότητα στη λογοτεχνία Θέατρο Γ΄ τάξη Στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα Χιούμορ και σάτιρα Άτομο και κοινωνία

26 Αξιολόγηση των μαθητών
Οι μαθητές/τρτιες στο μάθημα της λογοτεχνίας αξιολογούνται όχι με βάση τις γενικότερες γνώσεις και την κουλτούρα τους, αλλά με βάση αυτά που διδάχτηκαν και αυτά που έκαναν στην τάξη. Οι μαθητές/τριες μας αξιολογούνται τόσο για τις ατομικές εργασίες τους όσο και για τη συμμετοχή τους στις ομαδικές εργασίες. Οι ομαδικές εργασίες συνιστούν ένα πολύ ουσιαστικό κομμάτι της δουλειάς μας και –μεταξύ άλλων– ασκούν τους μαθητές στην ανοχή της διαφοράς, στην πολυφωνία, στην υπευθυνότητα. Οι μαθητές/τριες αξιολογούνται για τον προφορικό και γραπτό τους λόγο, για τη γενικότερη συμμετοχή τους στο μάθημα και για τη συμβολή τους στη δουλειά της ομάδας τους.

27 Αξιολόγηση των μαθητών/τριών
Κάθε μαθητής/τρια έχει έναν φάκελο τον οποίον εμπλουτίζει τόσο με τις ατομικές όσο και με τις ομαδικές εργασίες. Ο εκπαιδευτικός ανά πάσα στιγμή είναι σε θέση να διαπιστώσει την εξέλιξη των γραπτών εργασιών του μαθητή, συμπληρώνοντας την εικόνα που έχει γι’ αυτόν από την προφορική συμμετοχή του στο μάθημα. Με άλλα λόγια, η αξιολόγηση του μαθητή στη διάρκεια της χρονιάς είναι διαμορφωτική και στις εξετάσεις τελική. Σε καμία φάση, ωστόσο, δεν προκρίνονται για την αξιολόγηση των μαθητών τα τεστ με ερωτήσεις πολλαπλού τύπου ούτε και φύλλα εργασίας τα οποία είναι πολύ καθοδηγητικά και περιορίζουν τους ορίζοντες των μαθητών/τριών.

28 Αξιολόγηση των μαθητών/τριών
Η αξιολόγηση προκύπτει από τις εργασίες των μαθητών/τριών και δεν τους αιφνιδιάζει ζητώντας τους άγνωστα στοιχεία ή δραστηριότητες που δεν έχουν συζητηθεί και δουλευτεί μέσα στην τάξη. Στις γραπτές εξετάσεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς, προτείνεται οι μαθητές να εξετάζονται σε άγνωστο λογοτεχνικό κείμενο, ομοειδές ή ομόθεμο με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν και με ασκήσεις παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη

29 Τι είναι τα σενάρια διδασκαλίας και ποια είναι η σχέση τους με το ΠΣ;
Το σενάριο ή «σενάριο μάθησης» είναι ένας δομημένος τρόπος σχεδιασμού δραστηριοτήτων μάθησης, που μας βοηθά να οργανώσουμε τα μαθήματα στη βάση των δραστηριοτήτων των μαθητών. Το σενάριο περιγράφει αυτό που γίνεται στην τάξη όχι από τη σκοπιά του «τι διδάσκω;» αλλά από τη σκοπιά του «τι κάνουν οι μαθητές» και «τι θέλω να αποκομίσουν από αυτή τους τη δραστηριότητα;». Το σενάριο απευθύνεται σε κάθε εκπαιδευτικό που θα διδάξει το συγκεκριμένο αντικείμενο αλλά και γενικότερα στην εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς αποτελεί έναν σαφή και πρακτικό τρόπο να εξειδικευτούν οι εξαγγελίες και οι γενικές αρχές του Προγράμματος Σπουδών και να δοθούν παραδείγματα οργάνωσης της διδασκαλίας και δραστηριοτήτων των μαθητών.

30 Ποια είναι η σχέση σεναρίου και διδακτικής ενότητας του ΠΣ;
Η διδακτική ενότητα, όπως αναπτύσσεται στους πίνακες του ΠΣ, δίνει το γενικό παιδαγωγικό πλαίσιο και το σενάριο αποτελεί μια εκδοχή, μια πρόταση για την οργάνωση της διδασκαλίας μιας διδακτικής ενότητας. Τα σενάρια είναι επομένως παραδειγματικά. Τούτο σημαίνει πως για μια διδακτική ενότητα μπορούμε να έχουμε περισσότερα του ενός σενάρια και σημαίνει επίσης πως ο εκπαιδευτικός μπορεί να αλλάζει σημεία των προτεινόμενων σεναρίων, ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης του.

31 Ποια σημεία μπορεί να αλλάζει ο εκπαιδευτικός;
Μπορεί να αλλάζει τα προτεινόμενα κείμενα και τις δραστηριότητες των μαθητών. Μπορεί δηλαδή να κάνει επιλογή από τα προτεινόμενα κείμενα και να προσθέσει και άλλα από τα πολλά ομόθεμα ή ομοειδή που υπάρχουν. Μπορεί επίσης να επιλέξει κάποιες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες ή να επινοήσει άλλες, στο πνεύμα πάντα της ενεργητικής μάθησης. Εκείνα τα οποία πρέπει να ακολουθούνται, σε κάθε περίπτωση, διότι αποτελούν τη βάση του νέου ΠΣ είναι: α) η εργασία των μαθητών σε ομάδες (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν ατομικές εργασίες), β) η οργάνωση της διδασκαλίας σε μεγάλες χρονικά ενότητες, γ) η διάκριση της διαδικασίας σε τρεις διακριτές φάσεις (πριν από την ανάγνωση, ανάγνωση – παρουσίαση, μετά την ανάγνωση).

32 Πρότυπη δομή σεναρίου Τίτλος: Τάξη: Δημιουργός:
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική λογοτεχνία Συμβατότητα με το νέο ΠΣ: Προβλέπεται διδακτική ενότητα με αυτό το θέμα στην Χ Γυμνασίου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, μετωπική διδασκαλία, ό,τι άλλο Προτεινόμενη διάρκεια: 24 ώρες ή 12 ώρες Δοκιμάστηκε στο σχολείο ή όχι: Μπορεί να εφαρμοστεί στην τυπική ή/και στην άτυπη εκπαίδευση

33 Πρότυπη δομή σεναρίου Εισαγωγή Σκοποθεσία Δεξιότητες
Aξιοποίηση των ΤΠΕ Κείμενα Από τα κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄, Β΄, Γ΄, Γυμνασίου: Παράλληλα κείμενα Εκπαιδευτικό υλικό

34 Πρότυπη δομή σεναρίου Μεθόδευση της διδασκαλίας
Αναλυτική περιγραφή των φάσεων υλοποίησης του project: Α΄ φάση: Πριν από την ανάγνωση (περίπου Χ διδακτικές ώρες) Β΄ Φάση: Ανάγνωση (περίπου χ διδακτικές ώρες, οι περισσότερες) Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση (περίπου χ διδακτικές ώρες) Αξιολόγηση των μαθητών/τριών Βιβλιογραφία για τον εκπαιδευτικό

35 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Η αξιολόγηση και στο μάθημα της λογοτεχνίας είναι μια παιδαγωγική και όχι μια φιλολογική διαδικασία. Αξιολόγηση της πορείας και της εξέλιξης των μαθητών /τριών μας από τη στιγμή που αρχίσαμε τη διδασκαλία μας. Αξιολόγηση όχι με βάση τις γενικότερες γνώσεις και την κουλτούρα τους, αλλά με βάση αυτά που διδάχτηκαν και αυτά που έκαναν στην τάξη. Αξιολόγηση τόσο των ατομικών εργασιών τους όσο και για τη συμμετοχή τους στις ομαδικές εργασίες. Αξιολόγηση του προφορικού και γραπτού τους λόγου

36 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Η αξιολόγηση του μαθητή/τριας εξαρτάται από το είδος της εργασίας που του/της αναθέτουμε. Οι δραστηριότητες στο μάθημα της λογοτεχνίας είναι σκόπιμα σχεδιασμένες να είναι πολλές και ποικίλες. Η αξιολόγηση γίνεται στη βάση της παραγωγής προσωπικού λόγου για το κείμενο ή για το θέμα για το οποίο μιλά το κείμενο και απομακρύνεται από τη λογική του σωστού/λάθους ή της αναπαραγωγής έτοιμων απαντήσεων που βρίσκονται στα κάθε είδους βοηθήματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Η άρθρωση προσωπικού λόγου στο σχολείο εκ μέρους των μαθητών /τριών είναι προϊόν των επικοινωνιακών σχέσεων που επικρατούν μέσα στην τάξη, του κλίματος ισοτιμίας, διαλόγου και αλληλοσεβασμού των μελών της κοινότητας της τάξης, τα οποία είναι αποκλειστική ευθύνη του εκπαιδευτικού. Σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς αξιολογούμε την ικανότητα και τις δεξιότητες των μαθητών σε μία σύνθετη και πολύμορφη γκάμα δραστηριοτήτων προφορικά και γραπτά, ατομικά και ομαδικά:

37 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Ανάγνωση να εντοπίζουν και να αναλύουν τα βασικά θέματα της ενότητας. να κατανοούν τη διαδικασία με την οποία διαμορφώνεται μέσα στο κείμενο το θέμα που εξετάζεται κάθε φορά. να ερμηνεύουν το κείμενο, παίρνοντας υπόψη του τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής, σχολιάζοντας και αξιολογώντας τις παραμέτρους που προσδιορίζουν τη διαμόρφωση του θέματος στο κείμενο.

38 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
να σχολιάζουν την οπτική γωνία του συγγραφέα και να αξιολογούν τις παραμέτρους που διαμορφώνουν αυτή την οπτική. να επισημαίνουν τα χαρακτηριστικά και τις αξίες που προβάλλει ο κάθε συγγραφέας και να τις συγκρίνουν με αυτές του σήμερα. να εντοπίζουν και να αναλύουν τις εκφραστικές και αφηγηματικές συμβάσεις των ειδών που εξετάζουμε. να αναλύουν τους χαρακτήρες και τα στερεότυπα των κειμένων. να συγκρίνουν κείμενα και να αιτιολογούν τις διαφοροποιήσεις τους. να συσχετίζουν τις προσωπικές τους εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα με τη θεματική της ενότητας.

39 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Έρευνα να αναζητούν, να αξιολογούν και να επιλέγουν πληροφορίες από γραπτές και ηλεκτρονικές πηγές για θέματα της ενότητας που εξετάζουμε. Παραγωγή δικού τους λόγου να παράγουν ανάλογα κείμενα με αυτά που εξετάστηκαν στην ενότητα. να εκφράζουν τις εμπειρίες και τις αντιλήψεις τους σε μία άλλη μορφή τέχνης (μουσική, ζωγραφική…) να αξιοποιούν τις συμβάσεις του κειμενικού είδους που εξετάζουμε στη σύνθεση δικής του ιστορίας.

40 Α) Τρόπος αξιολόγησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Η αξιολόγηση κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς προκύπτει από τις εργασίες των μαθητών/τριών, ατομικές ή ομαδικές. Οι εργασίες κρατούνται στον φάκελο του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός κρατά σημειώσεις για την επίδοση του μαθητή κατά την εργασία των ομάδων μέσα στην τάξη και κατά την παρουσίαση των εργασιών, ατομικών ή ομαδικών. Διαγωνίσματα στο τέλος των τριμήνων δεν προβλέπονται ούτε θεωρούνται απαραίτητα. Μπορεί να ζητείται συχνά από τους μαθητές να γράψουν μέσα στην τάξη μικρά κείμενα με συγκεκριμένο στόχο (π.χ. «να συγκρίνετε τον ήρωα του κειμένου που παρουσιάστηκε σήμερα με τον ήρωα ενός άλλου, γνωστού κειμένου») πάντα όμως ως μέρος της συνήθους δραστηριότητας της τάξης και όχι ως «διαγώνισμα».

41 Β) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Στο τέλος της σχολικής χρονιάς προτείνεται οι μαθητές/τριες να εξετάζονται σε άγνωστο λογοτεχνικό κείμενο, ομοειδές ή ομόθεμο με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν και με ασκήσεις παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη. Δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν. Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα. Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα, είναι σημαντικό να έχουν δυνατότητα επιλογής. Οι «ερωτήσεις» που τα συνοδεύουν είναι παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη και ελέγχουν το βαθμό κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στις στήλες του Προγράμματος Σπουδών.

42 Β) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Φυσικά, η πολυπλοκότητα και ο πλουραλισμός των δραστηριοτήτων των μαθητών/τριών σ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς δεν μπορεί να αξιολογηθεί στις στιγμιαίου τύπου γραπτές εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς. Οι ασκήσεις δηλαδή των προαγωγικών εξετάσεων θα είναι απλούστερες και συντομότερες από τις δραστηριότητες των μαθητών/τριών κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Για να γίνει κατανοητό αυτό δίνουμε ένα παράδειγμα από τη διδακτική ενότητα της Γ΄ Γυμνασίου «Άτομο και κοινωνία». Προτείνονται από το ΠΣ οι εξής δραστηριότητες: Περιγραφή και σχολιασμός της σχέσης των ηρώων του κειμένου με το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο. Συγγραφή ερευνητικών εργασιών για το κεντρικό θέμα του κειμένου (λ.χ. καταπίεση γυναικών, φτώχεια, δικτατορία, παγκόσμιοι πόλεμοι, προσφυγιά, εμφύλιος, Κυπριακός αγώνας, παιδί στον πόλεμο) με παράλληλη σύνδεση με το μάθημα της Ιστορίας και της Κοινωνιολογίας και πλαισίωση με φωτογραφίες και μουσική. Παρουσίαση της εργασίας με λογισμικό παρουσίασης.

43 Β) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Έρευνα για την ιστορικότητα του συγγραφέα (βιογραφικά στοιχεία που να σχετίζονται με τα κείμενά του), της εποχής του κειμένου και των ηρώων. Συγκριτική μελέτη ομόθεμων ή σύγχρονων κειμένων. Δραματοποίηση συγκρουσιακών καταστάσεων (εσωτερική σύγκρουση των χαρακτήρων, συνειδησιακά διλήμματα, καταπίεση των ατόμων από αυταρχικές εξουσίες). Κατασκευή χρονολογίου με τα έργα που διαβάστηκαν, τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται, τα γεγονότα της εποχής του συγγραφέα με παράλληλη έκθεση καλλιτεχνικού και φωτογραφικού υλικού.

44 Β) ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Είναι προφανές ότι από αυτές, οι περισσότερες δεν μπορούν να αποτελέσουν «θέματα» των γραπτών εξετάσεων, λ.χ. οι δραστηριότητες 2, 3, 5 και 6. Θέματα μπορούν να αποτελέσουν οι 1 και 4, με διατύπωση εξειδικευμένη έτσι ώστε να ταιριάζει στο συγκεκριμένο κείμενο. Η ομάδα σχεδιασμού του ΠΣ μπορεί αργότερα, σε συνεννόηση με το ΠΙ, να δώσει παραδείγματα θεμάτων για τις εξετάσεις.