ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ Καθηγητής Π.Τ.Δ.Ε./Δ.Π.Θ.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Ιστορικό-κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο νεοελληνικής Ιστορίας ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (1974-σήμερα) Η ελληνική Ιστορία και η ελληνική κοινωνία Ελληνική οικονομία και ιστορική εξέλιξη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Περίοδος Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα ( ) Πρώτη περίοδος ( ) Προσπάθειες για οργάνωση εκπαίδευσης και εκπαίδευσης δασκάλων (Εθνοσυνελεύσεις , Διδασκαλείο Άργους) H κατάσταση στην περίοδο πριν τον Απελευθερωτικό Αγώνα Οργάνωση και έλεγχος της εκπαίδευσης από τους ιερωμένους Καμία συστηματική παροχής εκπαίδευσης (κανένα εκπ/κο σύστημα) Δεύτερη περίοδος ( ) Καμία εκπαιδευτική κινητικότητα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Περίοδος Ι. Καποδίστρια (1828-1831)
Οργάνωση εκπαιδευτικού συστήματος (στοιχειώδους εκπαίδευσης) Ορφανοτροφείο Αίγινας Εκπαίδευση δασκάλων (Διδασκαλείο Αθηνών, Ι. Κοκκώνης). Διδακτική μεθοδολογία (Α/Δ μέθοδος). Περίοδος Όθωνα και Βαυαρών ( ) Θεμελίωση εκπαιδευτικού συστήματος (G.L. von Maurer) Δημοτικό (4 χρ.) Ελληνικό (Σχολαρχείο) (3 χρ.) Γυμνάσιο (4 χρ.) Πανεπιστήμιο (1837) (3-4 χρ.). Διδακτική μεθοδολογία παραμένει η Α/Δ. Κεντρικό σύστημα διοίκησης εκπαίδευσης (κέντρο προς περιφέρεια). Κυριαρχεί ο Κλασικισμός και η αρχαιολατρία. Γλώσσα διδασκαλίας η αρχαία ελληνική. Καμία ΤΕΕ.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Περίοδος «στασιμότητας» (1862-1880)
Οι Glücksburg από την Δανία ως νέοι Βασιλείς στην Ελλάδα Τεράστια ποσοστά αναλφάβητων Η κατάσταση στα σχολεία τραγική Η κατάρτιση των δασκάλων ανύπαρκτη Κλείσιμο Διδασκαλείου Αθηνών (1863) Λόγοι και αίτια Διδακτική μεθοδολογία Έλληνες υπότροφοι στην Γερμανία (Χ. Παπαμάρκου-Π.Οικονόμου-Σπ. Μωραΐτης) Περίοδος Αλλαγή Διδακτικής μεθόδου Από την Α/Δ στην Συνδιδακτική ή Ερβαρτιανή, κυριαρχία δασκάλου Γλωσσικό ζήτημα - Εμφάνιση Δημοτικισμού Θέσεις και απόψεις διανοουμένων

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Ιστορικό πλαίσιο
Ιστορικό πλαίσιο 1895: Πρώτη μεταρρύθμιση εκπ/κου συστήματος Έμφαση μεταρρύθμισης στην Α/βαθμια εκπ/ση, καμία ΤΕΕ 1897: χαμένος πόλεμος 1899: Νέα μεταρρυθμιστική προσπάθεια Γεγονότα αρχών 20ου αιώνα: Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Κυριαρχία Γλωσσικού ζητήματος Ευαγγελιακά Ορεστιακά Ανώτερο Παρθεναγωγείο Βόλου (Αλ. Δελμούζος) Εκπαιδευτικός Όμιλος Αντιδράσεις και αντίπαλοι δημοτικής γλώσσας

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση 1913/17 Δημοτική Γλώσσα
Σχολικά εγχειρίδια (Αναγνωστικά) ΤΕΕ (Αστικό σχολείο) Αντιπαράθεση – εμφάνιση κομμουνισμού 1920: Επιτροπεία «Να καώσι» τα σχολικά βιβλία Ποινική δίωξη των πρωτεργατών της μεταρρύθμισης ως προδότες Δεκαετίες 1920 και 1930: δράση Παιδαγωγών Δελμούζος: Μαράσλειο Διδασκαλείο Μ. Παπαμαύρος: Μαράσλειο και Διδασκαλείο Λαμίας Θ. Κάστανος: Διδασκαλείο Αλεξ/πολης Μ. Κουντουράς: Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ 1936: δικτατορία Μεταξά (διώξεις και απολύσεις εκπαιδευτικών) αυστηροποίηση λειτουργίας της εκπαίδευσης και ειδικότερα της εκπαίδευσης των δασκάλων. : δράση Μ. Τριανταφυλλίδη και Ε. Παπανούτσου 1964: Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης 1967 Δικτατορία, απολύσεις, διώξεις, αυστηροποίηση λειτουργίας της εκπαίδευσης 1974: Μεταπολίτευση, έναρξη εκδημοκρατισμού της εκπαίδευσης

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Ι.ΚΟΚΚΩΝΗΣ
Χρόνος γέννησης πιθανότατα το 1796 στο Καστρί Κυνουρίας , μετοίκηση οικογενείας στην Σμύρνη. Φοίτηση στην Εκκλησιαστική Σχολή της Σμύρνης ( ) με την οικογένεια να έχει τον οικονομική άνεση για σπουδές. Στη Σμύρνη καταγράφεται σημαντική πνευματική κίνηση. Γνωστός δάσκαλός του ο Θ. Καΐρης. Μετοίκησή του στην Πόλη, εργάζεται ως οικοδιδάσκαλος. Το 1817 εκδίδει το βιβλίο «Παιδαγωγός των νέων ή νέον αλφαβητάριον. Θελκτικόν και μεθοδικόν προς εύκολον μάθησιν της αναγνώσεως….». Το βιβλίο αυτό αποτελεί καινοτομία γιατί μέχρι τότε η ανάγνωση και η γραφή διδάσκονται από τα εκκλησιαστικά βιβλία. Μέχρι το 1817 υπήρχαν μόνον 10 περίπου Αλφαβητάρια ελληνικά με τόπους έκδοσης πόλεις της διασποράς, και με δυσκολία πρόσβασης σε αυτά από τα παιδιά των σχολείων της υπόδουλης Ελλάδας.

Όλα τα Αλφαβητάρια άρχιζαν με τα αλφάβητο, μια σειρά από συλλαβές με συνδυασμό των συμφώνων με όλα τα φωνήεντα και συνέχιζαν με προσευχές και αποσπάσματα από την Αγία Γραφή. Μέχρι τότε κυριαρχεί ο Καππακισμός (μέθοδος εκμάθησης αλφαβήτου): ονομασία γραμμάτων, δηλ. δέλτα+εψιλον=δε Ο Κοκκώνης εισάγει τον Γραμματισμό: φωνή γράμματος για τα φωνήεντα και μια μονοσύλλαβη λέξη για τα σύμφωνα. δ+ε=δε. Ο Γραμματισμός «εισάγεται» από τον Κοκκώνη από τη Γερμανία, ενώ και τα περισσότερα έργα του είναι μεταφράσεις, επιμέλειες από ξένους, χωρίς να αναφέρονται τα ονόματα των συγγραφέων. Η αντιγραφή ευρωπαϊκών προτύπων και την εποχή αυτή είναι διαδεδομένη. Το Αναγνωστικό του Κοκκώνη γνωρίζει πολλές εκδόσεις σε διάφορες πόλεις (Βουκουρέστι, Πέστη).

Στην Ελλάδα δεν θα κυκλοφορήσει ποτέ το Αλφαβητάριο του Κοκκώνη, εξαιτίας της μη χρησιμότητας της μεθόδου (Γραμματισμός) από την Α/Δ που εφαρμόζεται. Υπάρχει μια άποψη για πιθανή ταύτιση με τον συγγραφέα της Ελληνικής Νομαρχίας, χωρίς όμως βάση. Κατά την Επανάσταση βρίσκεται στη Γαλλία (Παρίσι, Μονπελλιέ), γνωρίζει την Α/Δ που εφαρμοζόταν από τον 17ο αι. και τελειοποιήθηκε από τον Άγγλο Lancaster. Στην Γαλλία εκδίδεται ο Οδηγός της Α/Δ από τον Sarazin, έργο που θα αποτελέσει το βασικό εγχειρίδιο εφαρμογής της μεθόδου στην Ελλάδα, αφού μεταφράστηκε από τον Κοκκώνη. Γνωριμία με τον Α. Κοραή, επιρροή από τον Διαφωτισμό της Γαλλίας

Άφιξη του ι. Κοκκώνη στην Ελλάδα (1829) Μέλος Επιτροπής από τον Ι. Καποδίστρια σχετική με την εκπαίδευση και τα βιβλία, αλλά και την εφαρμογή της Α/Δ. Στην στοιχειώδη εκπ/ση θα βάλει τη σφραγίδα του για όλο τον 19ο αι. (Επιτροπές, εφαρμογή προτάσεών του, οργάνωση εκπ/σης δασκάλων, διοίκηση εκπ/σης, έκδοση βιβλίων). Έμπιστος του Καποδίστρια, λόγω της δυτικής παιδείας του, αλλά και παραίνεση του Κοραή και του Sarazin. Πρόταση για πιστή εφαρμογή του Οδηγού του Sarazin. Υιοθέτηση της πρότασης το 1830. 1830: Επιθεωρητής των σχολείων στην Πελοπόννησο για καλύτερη εφαρμογή της Α/Δ. Συμβολές και καθοδήγηση των δασκάλων, άσκηση πίεσης για εφαρμογή της Α/Δ. Σύνταξη Εκθέσεων για τα σχολεία της εποχής. Προκύπτει ότι τα σχολεία, με βάση την Α/Δ, είναι ακατάλληλα, το διδακτικό υλικό ελλιπέστατο, οι δάσκαλοι έχουν που έχουν ανεκτό επίπεδο μόρφωσης είναι ελάχιστοι «Οι δε νων ευρισκόμενοι διδάσκαλοι εις τα σχολεία πρέπει κατά μικρόν να αλλαχθώσι όλοι σχεδόν, διότι, αν δεν διδαχθώσιν εκ νέου, δεν είναι ικανοί να κάμωσι καμίαν ωφέλειαν διδάσκοντες».

Ωστόσο διαπιστώνει θέληση γονέων για την φοίτηση των παιδιών, φιλομάθεια των νέων, ενώ και οι δάσκαλοι επιδεικνύουν διάθεση για μάθηση. Συμμετοχή στην Επιτροπή αξιολόγησης υποτρόφων των σχολείων της Αίγινας, αξιολόγησης αποφοίτων δασκάλων Τυπικού σχολείου και εξέταση ήδη υπηρετούντων δασκάλων για χορήγηση βεβαίωσης ικανότητας διδασκαλίας. Επιτροπή καθησύχασης εξεγερμένων μαθητών Κεντρικού σχολείου. Ο G.L. Maurer τον διόρισε μέλος της Επιτροπής Παιδείας το 1833, για την επεξεργασία εκπαιδευτικού συστήματος με τέσσερεις βαθμίδες: Δημοτικό, Ελληνικό, Γυμνάσιο, Πανεπιστήμιο. Μέλος της Εφορίας Αρχαιοτήτων. 1835: Διευθυντής του Διδασκαλείου Αθηνών και όλων των Δημοτικών σχολείων της επικράτειας, διαδέχθηκε τον Korck, o οποίος είχε προτείνει την εφαρμογή της συνδιδακτικής, αλλά λόγω διαμάχης των ξένων Ιεραποστολών παραιτήθηκε.

Ως Διευθυντής προωθεί την Α/Δ στο Διδασκαλείο και όλα τα σχολεία της επικράτειας. απόλυτη κυριαρχία Κοκκώνη στα εκπαιδευτικά δρώμενα της χώρας, στο Διδασκαλείο, οργάνωση Πρότυπο σχολείου για την πρακτική άσκηση, υψηλότατος μισθός. Η «κυριαρχία» του δημιουργεί αντιπάλους, η Εφημερίδα Ζέφυρος πρωτοστατεί με δημοσιεύματα εναντίον του. Κατηγορείται για δωροληψία, ατασθαλίες, αδικίες και εξυπηρέτηση ημετέρων κ.α. Επιθέσεις και από πολιτικού, το 1852 απολύεται, με ευθύνη του Υπουργού, λόγω γήρατος!!! αλλά και αναφορών που υπάρχουν εναντίο του. Μέχρι τον θάνατό του (1864) θα είναι σε διάφορες Επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας. Τι 1863 αποκατάσταση της αδικίας της απόλυσης με τοποθέτηση στη θέση του Διευθυντή του Διδασκαλείου, αλλά 68 ετών, το Διδασκαλείο κλείνει και πριν το θάνατό του είναι μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου.

Συγγραφικό Έργο Ι. Κοκκώνη Τα περισσότερα έργα του είναι σχολικά εγχειρίδια και δεν διασώζονται. Βιβλία: Παιδαγωγός των νέων ή νέον Αλφαβητάριον, Παιδαγωγία νέα ευμέθοδοδς, Περί πολιτειών, εγχειρίδιον δια τα’ Αλληλοδιδακτικά Σχολεία ή Οδηγός της αλληλοδιδακτικής μεθόδου, Διδασκαλία της διαγραφικής ή Γραμμικής Ιχνογραφίας, Γεωγραφία στοιχειώδης, Μαθήματα πρακτικής ηθικής, το εξωκλήσσιον του δάσους (διήγημα), κ.π.α. Κύριος αρθρογράφος του Περιοδικού: Ο Παιδαγωγός

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ 19ος αι. Κυριαρχία της Ερβαρτιανής Παιδαγωγικής
Στα εκπαιδευτικά δρώμενα παρατηρείται μια τελμάτωση όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Αντιδρούν οι διανοούμενοι, οι λόγιοι και οι εκπαιδευτικοί της εποχής μέσα από σωματεία που δραστηριοποιούνται. Η πρώτη προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης καταβλήθηκε από τον νεοϊδρυθέντα «Σύλλογο προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων» το Ο σύλλογος αυτός απέρριπτε την Α/Δ, θεωρώντας την αναχρονιστική για τη χώρα, αφού σε όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης είχε εγκαταλειφθεί προ πολλού, αλλά και υπεύθυνη για την κακή κατάσταση που επικρατούσε στα δημοτικά σχολεία. Προτάθηκε η αντικατάσταση της μεθόδου αυτής από τη συνδιδακτική, σε συνδυασμό με την εξατομικευμένη διδασκαλία. Την ίδια χρονιά ο σύλλογος προκήρυξε διαγωνισμό για την επιλογή υποτρόφων, προκειμένου να σταλούν για σπουδές στη Γερμανία για να επιμορφωθούν στις νέες παιδαγωγικές τάσεις που κυριαρχούσαν στον ευρωπαϊκό χώρο.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Από το διαγωνισμό επιλέχθηκαν οι Χαρ. Παπαμάρκου, Σπ. Μωραΐτης, Π. Οικονόμου. Με την επιστροφή τους από τη Γερμανία, το 1874/75, οι τρεις υπότροφοι έγιναν οι πρώτοι εισηγητές των παιδαγωγικών αρχών του Herbart. Οι ανησυχίες των διανοουμένων και λογίων της εποχής για την τελμάτωση της ελληνικής εκπαίδευσης ήταν έκδηλες. Οι προβληματισμοί τους οδήγησαν στην ίδρυση του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», ενώ οι εκπαιδευτικοί συσπειρώθηκαν γύρω από τον «Ελληνικό Διδασκαλικό Σύλλογο» που ίδρυσαν το 1873. Το 1879, το Υπουργείο Παιδείας, απέστειλε στα σχολεία όλης της επικράτειας έκτακτους επιθεωρητές για να μελετήσουν την ισχύουσα κατάσταση. Οι επιθεωρητές εντόπισαν, εκτός των γνωστών προβλημάτων υλικοτεχνικής υποδομής, προβλήματα σχετικά με τη μαθησιακή διαδικασία… «…ανάγνωσιν άνευ προηγουμένης αναπτύξεως και εξηγήσεως του οριζομένου απλώς δια σημείων εν τω περιθωρίω μαθήματος και εις απομνημόνευσιν ολοκλήρων διδακτικών βιβλίων…».

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Η παιδαγωγική του Herbart
Βασικός σκοπός της αγωγής θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός ηθικού ανθρώπου, χωρίς να υπάρχουν κληρονομικές προδιαθέσεις που μπορούν να επηρεάσουν την πνευματική του εξέλιξη. Η δημιουργία ενός ηθικού χαρακτήρα μπορεί να επιτευχθεί κυρίως μέσα από τη διδασκαλία, η οποία «ανυψώνεται τώρα σε σημαντικότατη παιδαγωγική δραστηριότητα» Σύμφωνα με τον Herbart, δεν νοείται αγωγή χωρίς διδασκαλία και δεν αναγνωρίζει καμία διδασκαλία που δεν ασκεί αγωγή, που δεν διαπαιδαγωγεί, το σχολείο το οποίο μορφώνει τον άνθρωπο πρέπει να βασίζεται στις γνώσεις, και η διδασκαλία, μέσω των γνώσεων, αποβλέπει «να οδηγήσει τους μαθητές στην ανακάλυψη σχέσεων που υπάρχουν ανάμεσα στις παλαιές εμπειρίες και στις προς διδασκαλία νέες».

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ Η μεθοδολογία Herbart (Ερβαρτιανή ή συνδιδακτική)
Τη χωρίζουν σε πέντε στάδια, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων, έχοντας λόγο όμως μόνο στη μορφή που θα παίρνει η διδακτική πράξη, χωρίς να γίνεται λόγος για το περιεχόμενο. Τα πέντε στάδια της συνδιδακτικής μεθόδου είναι η προπαρασκευή, η προσφορά, η σύγκριση, η σύλληψη και η εφαρμογή.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Χ.ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
1844: Βελβενδός Κοζάνης Απόφοιτος Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών : Δάσκαλος στην Στρώμνιτσα Μακεδονίας : Ελληνικό Εκπαιδευτήριο Θεσσαλονίκης : Υπότροφος στην Γερμανία, Δρ, Φιλ. του Παν. Göttingen επίσκεψη σχολείων σε Γερμανία και Ελβετία. 1876: Επιστροφή στην Ελλάδα, Διευθυντής του Διδασκαλείου Θεσσαλονίκης. Ανύπαρκτα: κανονισμοί λειτουργίας, διδακτικά βιβλία, εποπτικά μέσα διδασκαλίας. Με παρακίνησή του προς την ελληνική Πολιτεία ιδρύονται Διδασκαλεία σε Αθήνα, Κέρκυρα, Τρίπολη και Λάρισα. Σύνταξη Προγράμματος Σπουδών Διδασκαλείου και Πρότυπο Δημοτικού σχολείου. Πάνω σε αυτά στηρίχθηκαν τα μετέπειτα Προγράμματα των σχολείων και Διδασκαλείων της ελεύθερης Ελλάδας. Καινοτομία: Η διδασκαλία της συνδιδακτικής μεθόδου (Herbart).

Εποπτεία και καθοδήγηση των σχολείων της υπόδουλης Βορείου Ελλάδας. Εφαρμογή δύο 6/ετων κύκλων σπουδών σε Α/βαθμια και Β/βαθμια, αντίδραση του Οικονόμου με την άποψη ότι θίγονται οι σπουδές Β/βαθμιας εκπαίδευσης. Στα σχολεία εποπτείας Α/βαθμιας του κατάργησε τη διδασκαλία της Αρχαίας ελληνικής γλώσσας, προκαλώντας αντιδράσεις. Ανώνυμη καταγγελία σε εφημερίδα της Πόλης: κακή οργάνωση Διδασκαλείου χωρίς εφαρμογή σπαρτιατικού προτύπου. Κατηγορίες περί φιλοπατρίας. Παραίτηση Παπαμάρκου από τη Δ/νση του Διδασκ. : Διεύθυνση Διδασκαλείου Κέρκυρας με παρόμοια δράση. Σε Έκθεσή του διαπιστώνει ότι δεν φοιτούν τα παιδιά στα σχολεία (10% αγοριών και ελλιπώς, τα κορίτσια καθόλου), ελλιπέστατη η κατάρτιση των δασκάλων, η κοινωνική του θέση ταπεινότατη και ο μισθός ευτελέστατος.

1884: Διευθυντής Διδασκαλείου Αθηνών Απομακρύνει από το Δ. τους ανίκανους και προσλαμβάνει κατάλληλους δασκάλους και καθηγητές. Ήθελε τους δασκάλους πρώτα ηθικά μορφωμένους και μετά ικανούς να ασχοληθούν με νέες μεθόδους. Συγγράφει πολλά βιβλία με τα οποία συμβάλλει στην εισαγωγή ξένων ιδεών στο ελληνικό εκπ/κο σύστημα με προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα. Σημαντική η συμβολή του στα σχολικά βιβλία: 1891: «Αλφαβητάριο», 1892 (συνεργασία με Φ. Γεωργαντά): Αναγνωστικά των Β΄ Γ΄ και Δ΄ τάξεων Δημοτικού. Με τα «Αλφαβητάριο εισάγεται η «Αναλυτικοσυνθετική» μέθοδος για τη διδασκαλία της πρώτης ανάγνωσης που χρησιμοποιείται ως σήμερα. Κ. Παλαμάς: «Είναι βιβλία αληθινά διδακτικά». Τα βιβλία του Παπαμάρκου χρησιμοποιήθηκαν 30 χρόνια (έως το 1930) με μικρή διακοπή το Άλλα παιδαγωγικά έργα: «Περί του Σκοπού της Εκπαιδεύσεως της Ελληνικής Νεολαίας», «Τα παρά τω Πολυβίω Παιδαγωγικά», «Περί της κατά Πλάτωνος Τροφής και Παιδείας», κ.α.

1889: Τμηματάρχης Υπουργείου Παιδείας και Γενικός Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. Εκσυγχρονισμός της εκπ/κης νομοθεσίας. Σκοπός της αγωγής: Βρίσκεται μεταξύ του πολιτειακού, χρησιμοθηρικού και του ηθικού ιδεώδους: Ο σκοπός της αγωγής είναι ηθοπλαστικός και εθνοπλαστικός. Επιδίωξή του είναι να θεμελιωθεί μια Παιδαγωγική στην Εθνική παράδοση, αποφεύγοντας τις ανεξέλεγκτες ξενικές επιδράσεις. Επικρίθηκε για την αυστηρή προσκόλλησή του στο ελληνικό παρελθόν και την απόρριψη κάθε ξένης ιδέας, με το επιχείρημα του αλάθητου των αρχαίων Ελλήνων. Ενώ από την άλλη όμως στηρίζει την Ερβαρτιανή παιδαγωγική.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Παν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
1871: Γερμανία ως υπότροφος στις πόλεις Jena και Leipzig. Φοίτησε κοντά στον καθηγητή Ziller μαθητή του Herbart. : Επιστροφή στην Ελλάδα, Διευθυντής στο Πρότυπο Δημοτικό σχολείο Θεσ/νικης. Το σχολείο αποτέλεσε τόπο «προσκυνήματος» για τους δασκάλους της εποχής λόγω της διδασκαλίας της συνδιδακτικής μεθόδου, ενώ πίστευε στο αλάθητο των Ερβαρτιανών δογμάτων. Σκοπός της διδασκαλίας είναι: το ξύπνημα του ενδιαφέροντος του μαθητή. : Διευθυντής του Πρότυπο Δημοτικού σχολείου Αθηνών : Διευθυντής στο Διδασκαλείο Λάρισας. Πιστεύει ότι το Έθνος είναι έτοιμο να δεχθεί την επιστημονική μεταρρύθμιση της Παιδείας. Ως επιστημονική μεταρρύθμιση εννοεί τις ιδέες της ερβαρτιανής παιδαγωγικής.

Πιστεύει ότι με κατάλληλους δάσκαλους θα βελτιωθεί η ελληνική εκπαίδευση.«Διορθωμένη εκπαίδευση = διορθωμένοι δάσκαλοι = διορθωμένα Διδασκαλεία = διορθωμένοι Καθηγητές = διορθωμένα Πανεπιστήμια». Προσόντα καλού δασκάλου: Α) η επιστημονική γνώση του μαθήματος που θα διδάξει και, Β) η παιδαγωγική του κατάρτιση, η οποία δεν περιορίζεται στη μετάδοση της διδακτέας ύλης, αλλά στο πως θα παιδαγωγεί τους μαθητές του. Εκφράζει τον προβληματισμό του για τη μη προσέλευση σπουδαστών στα Διδασκαλεία της εποχής, όπως της Λάρισας στο οποίο φοιτούσαν μόνο 8 Θεσσαλοί από πληθυσμό. Αυτό οφείλεται στις οικονομικές δυσχέρειες για τις σπουδές και στην έλλειψη κινήτρων για το διδασκαλικό έργο. Απευθύνει έκκληση στους Δήμους να στέλνουν ευφυείς νέους με δαπάνη τους στα Διδασκαλεία.

Διαφωνίες με τον Χ. Παπαμάρκου Α) στον «διαχωρισμό» Α/βαθμιας και Β/βαθμιας σε δύο 6ετείς κύκλους Β) στον περιορισμό των ωρών διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. : Τμηματάρχης Δημοτικής εκπαίδευσης και Γενικός Επιθεωρητής σχολείων, : Καθηγητής στο Αρσάκειο : Διευθυντής Διδασκαλείου Αθηνών : Επιθεωρητής σχολείων Κρητικής Πολιτείας : Καθηγητής στο Αρσάκειο. Συγγράφει σειρά αναγνωστικών βιβλίων και τη «Μεθοδική Αριθμητική για τους μαθητάς των δημοτικών σχολείων». Αυτοτελείς μελέτες: Οι όροι της επιτυχίας των Διδασκαλείων, ΤΟ Διδασκαλείο Αθηνών κατά το έτος 1898, Τα Διδασκαλεία, τι γίνεται και τι πρέπει να γίνεται. Επίκριση για την εμμονή του στο αλάθητο των ιδεών του Ερβάρτου καθώς και η διαφωνία του στους 6ετείς κύκλους σπουδών, όσο και στο περιορισμό της αρχαίας ελληνικής από τα Δημοτικά σχολεία.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Σπ. ΜΩΡΑΪΤΗΣ
Παν. Leipzig Δρ. Φιλοσοφίας. 1875 επιστροφή στην Ελλάδα, Διεύθυνση του Πρότυπου Δημοτικού σχολείου με την επωνυμία «Παιδαγωγείον». Ιδρύθηκε από τον σύλλογο «Προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων», λειτουργούσε με 6 τάξεις για να διαδοθεί το νέο σύστημα δημοτικής εκπαίδευσης. Ευθύνη του ήταν η προετοιμασία δασκάλων στην συνδιδακτική μέθοδο, λόγω μη λειτουργίας Διδασκαλείου. Μπορούν να φοιτήσουν επί ένα Εξάμηνο σπουδαστές που προετοιμάζονταν για το διδασκαλικό επάγγελμα: Α) με την παρακολούθηση της διδασκαλίας διαφόρων μαθημάτων στο Παιδαγωγείο, Β) με την παρακολούθηση μαθημάτων από τον Διευθυντή, σχετικά με την παιδαγωγική και τη Διδακτική, Γ) με την πρακτική εξάσκηση των σπουδαστών ενώπιον του Διευθυντή. Μετά το πέρας του Εξαμήνου έπαιρναν Πιστοποιητικό ότι είναι ικανοί να διδάξουν μαθήματα σύμφωνα με την συνδιδακτική μέθοδο.

Ο Μωραΐτης πίστευε ότι μόνο δάσκαλοι μπορούν να διδάξουν με τη συνδιδακτική και όχι μαθητές, όπως γινόταν με την Α/Δ, άρα ήταν απαραίτητη η απομάκρυνση όλων των μαθητών-δασκάλων και ο διορισμός νέων δασκάλων, ώστε να πραγματοποιηθούν και οι προσδοκίες των νεοελλήνων για βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών τους. Ως μέσα για την επιτυχία της νέας μεθόδου θεωρεί την μόρφωση και των τρόπο επιλογής των δασκάλων. Επίσης την χορήγηση των κατάλληλων μέσων για το έργο τους, την τακτική φοίτηση και τις προαγωγές των μαθητών. Επισημαίνει τον κίνδυνο μιας βιαστικής εφαρμογής της νέας μεθόδου. Δίνει επίσης έμφαση στην «τέχνη του διδάσκειν». Σωστός δάσκαλος είναι εκείνος που δεν αρκείται μόνο σε συμβουλές προς τους μαθητές του, αλλά παρέχει τον εαυτό του τύπο και υπογραμμό προς μίμηση, είναι ειλικρινής και κάθε του ενέργεια χαρακτηρίζεται από την αγάπη του για τους μαθητές και το λαό. Μια αγάπη χωρίς διακρίσεις. Δεν τιμωρεί τους μαθητές του για παραπτώματα, αλλά τα προλαβαίνει. Δεν έρχεται στο σχολείο ποτέ απροετοίμαστος. Ο καλός δάσκαλος είναι πρότυπο τελειότητας.

Στις ανώτερες βαθμίδες πείθει η διδασκαλία ενώ στο Δημοτικό πείθει ο δάσκαλος. : Διευθυντής Διδασκαλείου Λάρισας Εξέδωσε τρεις Τόμους των Πλατωνικών Διαλόγων. Άλλα έργα του είναι: Διδασκαλική ή σύντομοι οδηγίαι περί της χρήσεως της νέας διδακτικής μεθόδου (1880), Ιερά Ιστορία κατά το σύγγραμμα του Γερμανού Φραγκ. Βιδεμάνου (1881), Λόγος επιμνημόσυνος εις Δημ. Πετρίδην Υπουργόν Παιδείας (1897), κ.α.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: ΑΛ. ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ
Αλ. Δελμούζος: Άμφισσα1880 Ε. Παπανούτσος: Ο Δ. είναι ο κατ’ εξοχήν Παιδαγωγός, με την κύρια και αυθεντική σημασία του όρου. Πρωτοστάτησε στον αγώνα για εκσυγχρονισμό της ελληνικής εκπ/σης. Σπουδές στην Φιλοσοφική Αθηνών, με ειρωνείες «δάσκαλος» για την επιλογή του. 1905 αποφοίτηση παρά την απογοήτευση από τις σπουδές στην Φιλοσοφική. Συνέχιση σπουδών σε Leipzig και Jena χωρίς περάτωση σπουδών. Αναζήτηση και καθοδήγηση για την πράξη της αγωγής και όχι την θεωρητική ανάλυση των επιστημών. Γνωριμία με τον μαρξιστή Γ. Σκληρό, αλλά στη 2η δεκαετία του 20ου αι. διατυπώνει ανεπιφύλακτα την πλήρη και ριζική του αντίθεση προς τη θεωρία και την τακτική του μαρξισμού.

1907: Επιστροφή στην Ελλάδα. 1908: Ανώτερο Παρθεναγωγείο Βόλου. Διευθυντής. Πρώτη προσπάθεια εφαρμογής του εκπαιδευτικού δημοτικισμού στην πράξη. «Μια μεταρρύθμιση στηριγμένη σε μια πολύχρονη παράδοση, που θεμελίωσε ο Σολωμός με το έργο του και που γεννήθηκε από τη βαθύτατη ανάγκη του έθνους να ζήσει αληθινά τη ζωή του. Πρόκειται για αίτημα που το πιο ουσιαστικό του γνώρισμα είναι η φροντίδα για την ανύψωση του Έθνους». Ένα σχολείο που να διαπλάθει ηθικούς, αυθύπαρκτους ανθρώπους, αυθύπαρκτους χαρακτήρες, ζωντανούς, ικανούς να ζήσουν. Οι αρχές του Σχολείου Εργασίας, σε συνδυασμό με τη δημοτική γλώσσα, θα μπορούσαν να αναστήσουν το ελληνικό σχολείο.

Οι καινοτομίες που εισήχθησαν στο Ανώτερο Παρθεναγωγείο του Βόλου ήταν πρωτοποριακές: Εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας, εμπειρική μάθηση, με τη διοργάνωση, υπαίθριων μαθημάτων ή εκπαιδευτικών εκδρομών. Εισαγωγή του διαλόγου στη μαθησιακή διαδικασία. Ο χρόνος διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών κειμένων περιορίζεται σε μια ώρα/εβδομάδα, ενώ διδάσκονται αρχαία κείμενα μεταφρασμένα στη δημοτική. Την ευθύνη στελέχωσης του σχολείου σε εκπαιδευτικό προσωπικό έχουν εμπλεκόμενοι στη διοίκηση του σχολείου. Αποφεύγεται η χρήση βιβλίων και γίνεται χρήση χειρόγραφων ή σημειώσεων από τους καθηγητές, ενώ και οι μαθήτριες κρατούν σημειώσεις.

Το Ωρολόγιο και το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Παρθεναγωγείου διαμορφώθηκε από τους εμπλεκόμενους στη λειτουργία του σχολείου. Αυξήθηκαν οι ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων εικαστικής αγωγής. Τα θεωρητικά μαθήματα διδάσκονταν τις πρωινές ώρες ενώ τα πρακτικά τις απογευματινές. Η μη τακτική φοίτηση των μαθητριών δεν επέφερε σοβαρές συνέπειες. Επιφύλαξη η ύπαρξη ενός τέτοιου εγχειρήματος Κατηγόρησαν τον Δελμούζο ότι ήταν άθεος, ότι οι σχέσεις του με τις μαθήτριες ήταν ύποπτες, ότι η διδασκαλία διαφόρων μαθημάτων γινόταν με χρήση μεθόδων ανάρμοστων προς τη σεμνότητα και τις ελληνικές παραδόσεις. Οι πρωτεργάτες της πρωτοποριακής αυτής προσπάθειας του Βόλου παραπέμφθηκαν σε δίκη με σοβαρές κατηγορίες για ανατρεπτικές ενέργειες κατά της κοινωνικής και κρατικής έννομης τάξης. Δίκη 1914 στο Ναύπλιο. Δελμούζος: Στο σχολείο του Βόλου επιχείρησε να διαμορφώσει ζωντανούς ανθρώπους, έτοιμους να ανταποκριθούν στη ζωή, και ότι για την επιτυχία του στόχου αυτού ο ραγιαδισμός έπρεπε να εκλείψει.

1910: Εκπαιδευτικός Όμιλος. Ιδρυτικά μέλη του Ομίλου ήταν οι: Αλ. Δελμούζος, Ι. Δραγούμης, Ν. Καζαντζάκης, Λ. Μαβίλης, Αλ. Παπαναστασίου, Α. Καρκαβίτσας, Φ. Φωτιάδης κ.α. Ως βασικοί στόχοι του Ομίλου προβάλλονται η αναμόρφωση της εκπαίδευσης, η εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας στα σχολεία και η ίδρυση ενός πρότυπου δημοτικού σχολείου. Σκοπός: να αναδείξουν τη σημασία της εισαγωγής της δημοτικής στο σχολείο, την απαραίτητη αλλαγή των σχολικών βιβλίων, την αναθεώρηση των σχέσεων μεταξύ δασκάλου-μαθητή. Απώτερος σκοπός: η εσωτερική μεταρρύθμιση, η οποία θα περιλάμβανε τα εξής: το πρόγραμμα, τη μέθοδο διδασκαλίας και τα σχολικά βιβλία.

Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος αποτέλεσε τον κυριότερο εκφραστή του Εκπαιδευτικού Δημοτικισμού και η προσφορά του στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του 1913/17 και 1929 και τις άλλες εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες της δεκαετίας του 1920 (λ.χ. Μαράσλειο Διδασκαλείο) υπήρξε σημαντική. 1927: Χρονιά διάσπασής του σε δύο τάσεις: η μία (Δ. Γληνός), η άλλη (Αλ. Δελμούζος και Μ. Τριανταφυλλίδης). Ο πρώτος θεωρήθηκε ριζοσπαστικός και αριστερός, οι δύο άλλοι συντηρητικοί. Αιτίες της διάσπασης του Ομίλου: Οι απόψεις του Γληνού για την εξέλιξη που θα έπρεπε να έχει μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ο Γληνός πίστευε πως αυτό ήταν δυνατό μόνο μέσω της πάλης των κοινωνικών τάξεων, καθώς η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση θα πρέπει να συνοδεύεται από κοινωνικό μετασχηματισμό. Επιπλέον, θεωρούσε ότι το μάθημα των Θρησκευτικών δεν ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του αναλυτικού προγράμματος.

Συμμετοχή στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις Πρόταση για 6/τάξιο Δημοτικό σχολείο, λειτουργία Αστικού σχολείου, ευκολία πρόσβασης στα σχολεία και ΑΕΙ. Εισαγωγή της Δημοτικής γλώσσας στο Δημοτικό σχολείο (1917) και συγγραφή νέων Αναγνωστικών. Μαράσλειο Διδασκαλείο και «Μαρασλειακά γεγονότα» Διευθυντής ο Αλ. Δελμούζος, μετά την φοίτηση κοντά στον G. Kerschensteiner. Ο Δελμούζος, μαζί με τη βοήθεια του Μ. Παπαμαύρου, Υποδιευθυντή του Διδασκαλείου, προσπάθησαν να εφαρμόσουν τις αρχές του Σχολείου Εργασίας. Aπό τις πρώτες ενέργειες του Δελμούζου στο Μαράσλειο Διδασκαλείο ήταν η καθιέρωση της δημοτικής ως γλώσσας διδασκαλίας.

Επιχείρησε να μορφώσει «ζωντανούς ανθρώπους καλύτερους από τη δική μας γενιά, και να στηθή με τον καιρό ένα σχολειό απάνω στη δική μας ζωή... το σχολείο δεν είναι όργανο που εξυπηρετεί δουλικά την κοινωνία, αλλά ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την ατομική, την κοινωνική και εθνική πρόοδο... να προετοιμάση τον τρόφιμο του για τη ζωή. Να τον κάμη ικανό για την οικονομική, την πνευματική, την ηθική και τη σωματική του αυθυπαρξία». Τρεις δάσκαλοι που φοιτούσαν σε αυτό διαμαρτυρήθηκαν για τα περιεχόμενα διδασκαλίας της καθηγήτριας Ρ. Ιμβριώτη, ισχυριζόμενοι ότι διαδίδει υλιστικές απόψεις στο μάθημα της ιστορίας. Δημοσιεύματα στον τύπο αλλοιώνουν τα γεγονότα και κατηγορούν το Μαράσλειο ότι εργάζεται εναντίον της Θρησκείας, του Εθνισμού και της Οικογένειας. Οι κατηγορίες που προσάφθηκαν στο Δελμούζο και τους συνεργάτες του ήταν, αντεθνική διδασκαλία, κατάργηση ή περιφρόνηση του θρησκευτικού μαθήματος και καλλιέργεια «ηθικής εκλύσεως».

Ο Δελμούζος γράφει: «Ο Εθνισμός δεν είναι ιδέα αφηρημένη που μπορεί κανείς να την πετάξει όταν θέλει, είναι πραγματικότητα αιώνων, ζυμωμένη στο αίμα, που τη ζει κάθε άτομο και καθορίζει τη χωή του, ότι μόρφωση πραγματική είναι απολύτως αδύνατη, αν δεν στηρίζεται στα εθνικά μας στοιχεία και τη δική μας πραγματικότητα, ότι ο ανθρωπισμός αν δεν στηρίζεται στον Εθνισμό είναι κάτι αδιανόητο και αδύνατο…. Ότι το θρησκευτικό συναίσθημα είναι πολυτιμότατο για την αγωγή στοιχείο και θα προσπαθήσει να το καλλιεργήσει εντατικά… ότι η οικογένεια είναι από τους πιο πολύτιμους παράγοντες στην αγωγή». 1926: Απόλυση Αλ. Δελμούζου και συνεργατών του από τη δικτατορία Θεοδ. Πάγκαλου

Πόρισμα Αρεοπαγίτη Ανακριτή: η διαμάχη αυτή ανάγεται στο θέμα της γλώσσας και οι κατηγορίες ήταν μέσα καταπολέμησης της δημοτικής γλώσσας, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να εντυπωσιάσουν την ελληνική κοινωνία. «Το έργο τούτο εις πολύμοχθος πελώριος πειραματισμός προς δημιουργία καλύτερου σχολείου της αύριον δια τα παιδιά της Ελλάδας». Tο 1928 κλήθηκε σε απολογία, από την Ιερά Σύνοδο, «ως κατηγορούμενος επί διαδόσει αθεϊστικών ιδεών και προσηλυτισμού εις τας ιδέας ταύτας». 1929: Καθηγητής Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Ίδρυση Πειραματικού σχολείου Φιλοσοφικής Σχολής 1936 απόλυση από δικτατορία Μεταξά 1937 διορισμός εκ νέου 1938 παραίτηση μετά από διαφωνία με τον Υπουργό Παιδείας λόγω της πολεμικής προς το Πειραματικό σχολείο Στον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του ιδιωτεύει γράφοντας (1956).

Συγγραφικό έργο: Πολλές μελέτες και άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες. Βιβλία: Σαν παραμύθι (1911) Αλφαβητάριο «Ο Ήλιος» (1919) Μαράσλειο και Ζωή (1925) Δημοτικισμός και Παιδεία (1926) Το πρόβλημα της Φιλοσοφικής Σχολής (1944) Το Κρυφό Σχολειό (1950) Μελέτες και πάρεργα (μεταθανάτια έκδοση 1958).

Αποτίμηση του έργου του Σκοπός της παιδείας είναι: «να κάνει τον άνθρωπο άξιο και ικανό να κατακτήσει το μεγαλύτερο αγαθό της ζωής του, την ηθική του αυθυπαρξία. Αυθύπαρκτος είναι ο άνθρωπος που εξουσιάζει το σώμα του, που μπορεί να ζήσει μόνος του βρίσκοντας το σωστό επάγγελμα στη ζωή του, που μπορεί να κρίνει ο ίδιος όσα προβλήματα του παρουσιάζει η ζωή του και να παίρνει σε αυτά στάση συνειδητή, ο άνθρωπος που ορίζει τις πράξεις του, που παίρνει την ευθύνη για αυτές. Γι΄ αυτό η παιδεία είναι ένα από τα πιο σπουδαία μέσα για την ατομική και τη συνολική προκοπή. Για να πετύχει όμως στον προορισμός της πρέπει να στηρίζεται στην σύγχρονη πραγματικότητα του τόπου αυτού…. της Παιδείας γενικά ιδανικό…. δεν μπορεί να είναι άλλο παρά ο καθολικός ανθρωπισμός, η εξύψωση και ο εξευγενισμός του ανθρώπου».

Αποτίμηση του έργου του Από την αρχή στάθηκε με επιφύλαξη απέναντι στην ερβαρτιανή Παιδαγωγική και τη διδακτική της. Εντόπιζε κάτι το «ψεύτικο» ενώ αυτός ήθελε στο σχολείο «περισσότερη αλήθεια». Έβλεπε με επιφύλαξη τις επιδράσεις από το εξωτερικό και πάντα στην εκπαιδευτική του πορεία προχωρούσε με περίσκεψη και γνωρίζοντας ότι πρέπει να προτάσσει την νεοελληνική πραγματικότητα. Φοβόταν τους υπερβολικούς μοντερνισμούς. Καθ’ όλη τη ζωή του ήταν παραγκωνισμένος από το επίσημο κράτος και αμφισβητούμενους. Η αναγνώριση έρχεται μετά θάνατον. Η πρώτη δικαίωση στην μεταρρύθμιση του 1964 και συνέχεια το Θεωρήθηκε ως βασικός πρωτοπόρος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Ο Δ. «είναι μια τραγική φιγούρα γιατί, ενώ αγωνίζεται για την επιβολή της εθνικής γλώσσας και του λαϊκού σχολείου, θα καταδιώκεται από μια ομάδα σαν αναρχικό στοιχείο επικίνδυνο για το Έθνος, τη Θρησκεία και την Οικογένεια» (Φραγκουδάκη, 1977).

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: ΔΗΜ. ΓΛΗΝΟΣ
1882: Σμύρνη, φοίτηση στην Ευαγγελική Σχολή. 1905: Αποφοίτηση από Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών : Διδασκαλία σε Αδραμύτιο και Σμύρνη : Σπουδές στην Γερμανία (Παιδαγωγική, Ψυχολογία, Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία) σε Jena και Leipzig. 1911: Επιστροφή στην Ελλάδα Καθηγητής στο Αρσάκειο : Διευθυντής του Διδασκαλείου Μέσης Εκπαίδευσης 1913: Συμμετοχή στην σύνταξη των εκπαιδευτικών νομοσχεδίων : Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας 1921: Καθηγητής Παιδαγωγικών Ανωτέρα Γυναικεία Σχολή 1924: Διευθυντής στην Παιδαγωγική Ακαδημία (Μετεκπαίδευση εκπαιδευτικών β/βαθμιας) : Προσχωρεί στο ΚΚΕ, υπαρχηγός 1936: Βουλευτής , 1936 εξορία στην Ανάφη και Αστυπάλαια 1943: Θάνατος

«Άταφος Νεκρός»: «Τα εκπαιδευτικά ζητήματα δεν είναι απλώς επιστημονικά, αλλά κυρίως κοινωνικά…. Η παιδεία ως ζων οργανισμός έχει ανάγκη διαρκούς επαγρυπνήσεως, αλλαγής, συμπληρώσεως… Η λέξις εκδιώκει ακόμη από το σχολείο μας την επιστήμην και την πράξιν, την παρατήρησιν, το έργον, την κίνησιν…. Ατροφούν αι δημιουργικαί δεξιότητες, γεννάται η αποστροφή της θετικής εργασίας. Το σύστημα, δι’ όλων των δυνάμεών του, έναν τύπο ανθρώπου εκτρέφει, τον υπάλληλον… τα βασικά προβλήματα της Παιδείας: Ουσία αγωγής, ιδεώδη αγωγής, μελέτη της ελληνικής κοινωνίας, μελέτη του παιδιού και αγωγή, αναλυτικά προγράμματα και προβλήματα ύλης, μέθοδοι διδασκαλίας». Αναφέρεται στο έργο του σε: Εξουσιαστική κυριαρχία ξένων συστημάτων, προγονοπληξία, απομνημόνευση, δημοτική γλώσσα, αναγνώριση ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης, στροφή του μυαλού στο σήμερα και το αύριο, ίδρυση σχολείων κατάρτισης εκπαιδευτικών λειτουργών τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, διοικητική αποκέντρωση.

Παρομοιάζει το ελληνικό εκπ/κο σύστημα με μια πυραμίδα που στηρίζεται στην κορυφή και όχι στη βάση, αφού εντοπίζει την παραμέληση της αγωγής του λαού και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια ριζοσπαστική αναδιάταξη των κοινωνικών και σχολικών σχέσεων. Ένας τρόπος υπάρχει για τη βελτίωση των νεοελλήνων: να αποκτήσουν την ικανότητα να ζήσουν δημιουργικά το παρελθόν τους. Θα πρέπει οι Έλληνες να εκτιμήσουν τις αξίες του παρελθόντος και να βοηθήσουν και τα άλλα έθνη. Θα πρέπει όμως να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ανάλογες αξίες, βασισμένες στον τωρινό τρόπο ζωής τους και στο πολιτιστικό τους επίπεδο. Θέτει ένα από τα σοβαρότερα ερωτήματα: Είναι η συνειδητή επιστροφή στις αξίες του παρελθόντος πάντα παραγωγική; Συμβάλλει στην πρόοδο της σύγχρονης ζωής ή μήπως γίνεται επικίνδυνη προκαλώντας τελμάτωση και παρακμή;

Αναφέρεται στον ιστορισμό και διακρίνει δύο μορφές: Α) την αναλλοίωτη παραδοχή και τυφλή μίμηση των αξιών και, Β) τη μετουσίωση των αξιών. Ως μη παραγωγικός ιστορισμός είναι η πρώτη μορφή: σημαίνει ότι οι σημερινές αξίες είναι ευτελείς και ανάξιες προσοχής και έτσι το σήμερα γίνεται αποκρουστικό και μιμούμαστε το παρελθόν που κάποτε είχε φτάσει στο απόγειο και στο ιδεώδες της τελειότητας. Στηρίζει τη δεύτερη μορφή, όπου οι άνθρωποι αναζητώντας κάτι καινούργιο στρέφονται στο παρελθόν αναζητώντας τις ιδεώδεις αξίες που είναι πιο κοντινές στις σημερινές τάσεις. Αξίες που ικανοποιούν τη σύγχρονη ζωή και αφομοιώνουν όσα στοιχεία θεωρούν αναγκαία για τη διαμόρφωση νέων αξιών. Μόνο τότε γίνεται το παρελθόν παραγωγική πηγή για το μέλλον, χωρίς να πνίγει τις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου με την απόλυτη μίμηση.

Διαχωρίζει δύο πόλους στην εκπαιδευτική διαδικασία: Το παιδί που μορφώνουμε Το ιδεώδες του ανθρώπου προς το οποίο σκοπεύει η παιδεία. Η ζωή πρέπει να είναι η βασική προϋπόθεση για τους δύο στόχους. Ζωή είναι οι κοινωνικές ομάδες, οι υλικές επιδιώξεις, οι απογοητεύσεις και οι ικανοποιήσεις των σημερινών και των περασμένων γενεών, η επίδραση των κοινωνικών αναστατώσεων στον έξω κόσμο. Ο ιδανικός άνθρωπος πρέπει να έχει τις ρίζες του στην ίδια τη ζωή. Το ιδεώδες της παιδείας είναι η παιδεία για τον άνθρωπο. Η παιδεία αντλεί την έμπνευσή της από τα πιο προοδευτικά ιδεώδη της κάθε εποχής, δηλ. καθοδηγείται η εκπ/κη λειτουργία προς μια δημοκρατική επιλογή εκπ/κων σκοπών. Προοδευτικό και δημοκρατικό ιδεώδες της παιδείας θεωρείται αν δίνει την ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να το χρησιμοποιήσουν. Κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι σε θέση να αναπτύξει ολοκληρωμένα και αρμονικά το Εγώ του μέσα στην κοινωνία και αυτή να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια διαρκή ανάπτυξη του ατόμου.

Η Παιδεία έχει ως σκοπό της ένα Ιδεώδες ανάλογα με τις συνθήκες και τις απαιτήσεις του λαού και των καιρών. Άρα οι σκοποί της εκπ/σης θα πρέπει να μεταβάλλονται. Η Παιδεία έχει ως σκοπό της να διαπλάθει την ανθρώπινη ψυχή. Το παιδί είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα με δικές του δυνατότητες και κανόνες και δεν είναι μικρογραφία του μεγάλου με χαρακτήρα προκαθορισμένο από τη γέννηση σε καλό ή κακό. Η Διοίκηση της εκπαίδευσης πρέπει να περάσει στα χέρια των δασκάλων και του λαού. Συνολική αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση σε όλα τα ζητήματα της εκπαίδευσης. Η υποχρεωτική διδασκαλία των Θρησκευτικών πρέπει να καταργηθεί.

Απόσπασμα από το Σχέδιο Λαϊκής Παιδείας «Η παιδεία θέτει στον εαυτό της ως γενικό σκοπό να ανυψώσει πνευματικά, ηθικά και υλικά το λαό…. αποβλέπει στο να προετοιμάσει πολίτες θετικά δημιουργικούς……δε θα βασίζεται μόνο στην επιστήμη αλλά και στην τέχνη….. δε θα προετοιμάζει πολίτες παθητικούς, υποταχτικούς και άβουλους. Η Ελληνική Πολιτεία χρειάζεται πολίτες με ψυχική ελευθερία, με υποκειμενικότητα….θα προετοιμάσει πολίτες ελεύθερους, αυτοπειθάρχητους…..αποβλέπει στο να συνδέσει στενά το έργο της με το άμεσο φυσικό περιβάλλον της χώρας…..δε θα πάψει να δέχεται πρόθυμα τη γνώση και την πείρα των ξένων εθνών…..χωρίς δουλική μιμητικότητα…..δε θα καλλιεργεί τα μίση ανάμεσα στους λαούς».

Σημαντικότερα Έργα του Δημ. Γληνού: Δημιουργικός ιστορισμός (1920), Γυναικείος ανθρωπισμός (1921), Οι χοίροι υΐζουσιν (1921), Ένας άταφος νεκρός (1925). Εξόριστος κατά την τετραετία της δικτατορίας Μεταξά ( ), έγραψε την 'Τριλογία του Πολέμου' και το 'Διαλεκτικό υλισμό'. Το 1940 μετέφρασε το Σοφιστή του Πλάτωνα. Το International Bureau of Education της UNESCO συμπεριέλαβε τον Γληνό μεταξύ των 100 πιο σημαντικών διανoουμένων, πολιτικών, δημοσιολόγων κ.λπ. όλου του κόσμου, που με το στοχασμό και τη δράση τους είχαν σημαντική συμβολή στην υπόθεση της εκπαίδευσης από την εποχή της αυγής του ανθρώπινου πολιτισμού έως τις μέρες μας.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Μ. ΤρΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ
1883 Αθήνα. 1900: Φυσικομαθηματική Σχολή και 1901:Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών 1906 Αποφοίτηση 1909: Διδάκτορας Παν. Μονάχου Στην αρχή τάσσεται με την αρχαϊζουσα, αλλά βαθμιαία με την μελέτη της Γλωσσολογίας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η δημοτική γλώσσα είναι η γνήσια μητρική μας γλώσσα. Δεν είδε τη δημοτική γλώσσα ως αυτοσκοπό, αλλά ως το κύριο σημαντικό και δημιουργικό όργανο ενός λαού, που έχει δικαίωμα, μιλώντας και πράττοντας, να ορίσει ανεμπόδιστος την ιστορική του επιλογή. 1911: Μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και υπεύθυνος του Δελτίου του ( ). Έδωσε τον τύπο της δημοτικής όπως έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.

: Ανώτερος Επόπτης στο Υπ. Παιδείας. Βασικός θεμελιωτής της εκπ/κης μεταρρύθμισης του 1917. : καθηγητής Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ. Ήταν εξαιρετικά ανιδιοτελής: αποποιήθηκε την νόμιμα προσφερόμενη Έδρα της Γλωσσολογίας στο Παν. Αθηνών από τον Ι. Μεταξά, αν και το επιθυμούσε δε δέχτηκε έναν χαριστικό νόμο. Είχε υποβάλλει τρεις φορές υποψηφιότητα (1924, 1928 και 1948). Δείγμα Εισηγητικών (σελ. 175). Δεν προτίμησε την θεωρητική Γλωσσολογία που θα του έδινε λάμψη και λίγα προβλήματα, αλλά τα πρακτικά προβλήματα γλώσσας του εκπαιδευτικού δημοτικισμού και αυτό το «πλήρωνε» σε όλη τη ζωή του με διωγμούς και συκοφαντίες. Διαπιστώσεις από επισκέψεις σε σχολεία: ανακάτεμα δημοτικής-καθαρεύουσας: «καλύτερες λέξεις» για τους μαθητές, λ.χ. βραχίων και όχι μπράτσο. Δηλ. μαθαίνουν τα παιδιά καλύτερες λέξεις και τίποτε άλλο, ενώ δεν τις χρησιμοποιούν έξω από το σχολείο.

Σπ. Καλλιάφας: κρίση για Τρ. «Δεν επιτρέπεται εις ημάς να συντελέσωμεν εις την επίτασιν της χαλεπότητος των καιρών δίδοντες το αξίωμα του καθηγητού εις άνδρα στερούμενον ευρυτέρας παιδείας…». Ακαδημία Αθηνών: δεν προκήρυξαν την έδρα της Γλωσσολογίας «διότι απειλούσε να φέρει εις τους κόλπους της Ακαδημίας έναν εκ των κακουργησάντων κατά της ελληνικής παιδείας». Συγγραφική δραστηριότητα: Ξενηλασία ή Ισοτέλεια, 1907/07 Η Παιδεία μας και η γλώσσας της, 1912. Δημοτικισμός και σοσιαλισμός, 1913. Απολογία της Γραμματικής, 1914. Ο Ψυχάρης και το γλωσσικό ζήτημα, 1929. Η Ακαδημία και το γλωσσικό ζήτημα, 1933.

Νεοελληνική Γραμματική, Α΄ Τόμος, Ιστορική εισαγωγή, 1938. Νεοελληνική Γραμματική, 1941 Η Νεοελληνική Γραμματική και οι νέοι, 1942. Το αλφαβητάριο με τον Ήλιο: Νέα Εστία 64, 1958. 1959, Θάνατος Μ. Τριανταφυλλίδη, δεν πρόλαβε να δει την εφαρμογή των ιδεών του στην ελληνική εκπ/ση το 1964 και 1976.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ: Ν.ΕΞΑΡΧΟΠΟΥΛΟΣ
( ): Γεννήθηκε στη Νάξο. : Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών 1897 Διδάκτορας με διατριβή για τον Οράτιο γραμμένη στη λατινική. Διευθυντής σε ανώτερα σχολεία. : Σπουδές σε Γερμανία και Ελβετία με υποτροφία. 1904: Επιστροφή στην Ελλάδα, Καθηγητής στο Διδασκαλείο Αθηνών, : Διευθυντής Διδασκαλείου Πελοποννήσου : Επιθεωρητής Γυμνασίων και Ελληνικών Πελοποννήσου. : Διευθυντής Διδασκαλείου Μέσης Εκπαίδευσης, το οποίο ιδρύθηκε με εισήγησή του. «Ο καλός δάσκαλος δεν είναι εκείνος που απλώς γνωρίζει την επιστήμη του… αλλά ο δάσκαλος που ξέρει να διδάξει σωστά το μάθημα… αλλά και αυτό δεν αρκεί…. Γιατί σωστή διδασκαλία σημαίνει διάπλαση ηθικής προσωπικότητας… με την Παιδαγωγική γνωρίζει ο δάσκαλος τη φύση του παιδιού…».

1912: Εκλογή τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής στην Φιλοσοφική Σχολή του Παν. Αθηνών. Το 1921 η έδρα μετατρέπεται σε έδρα Παιδαγωγικής. Διδάσκονται για πρώτη φορά μαθήματα συστηματικής παιδαγωγικής και Ειδικής Ψυχολογίας. Πέτυχε την υποχρεωτική παρακολούθηση μαθημάτων Παιδαγωγικής για όσους από τους φοιτητές της Θεολογικής και της Φυσικομαθηματικής Σχολής επιθυμούσαν να γίνουν εκπαιδευτικοί. Θα χορηγούσαν και ειδικό επαγγελματικό παιδαγωγικό ενδεικτικό. Ίσχυσε από το Στη συνέχεια οι απόφοιτοι των Σχολών αυτών όφειλαν να φοιτούν στο Πειραματικό σχολείο επί 6 μήνες 1922: Καθιερώνει την διετή μετεκπαίδευση των δασκάλων στο Παν. Αθηνών ως Γ.Γραμ. του Υπουργείου. Επιδίωξή του ήταν η αναβάθμιση των δασκάλων και προορίζονταν να αναλάβουν θέσεις Επιθεωρητών. Αυτός ο θεσμός λειτούργησε έως το 1964 και στη συνέχεια το 1968 θεσμοθετήθηκε η μετεκπαίδευση στο Διδασκαλείο.

1923: Ίδρυση του Εργαστηρίου Πειραματικής Παιδαγωγικής στο Παν. Επέβλεπε τις έρευνες για το παιδί από παιδαγωγική, σωματική, ψυχική και ηθική άποψη. 1929: Ίδρυση του Πειραματικού σχολείου του Παν. Αθηνών. Λειτουργούν τρία Πρότυπα σχολεία (Γυμνάσιο-Λύκειο, δύο Δημοτικά, ένα 6/θεσιο, ένα 1/θεσιο). Στόχοι του Πειραματικού σχολείου ήταν: Η θεωρητική και πρακτική παιδαγωγική μόρφωση και, Η άσκηση σε υποδειγματική σχολική πράξη των φοιτητών και των μετεκπαιδευομένων δασκάλων.

Απόψεις του Ν. Εξαρχόπουλου Θεωρεί ότι το Εκπαιδευτικό ζήτημα, η αγωγή της νέας γενιάς, είναι εθνικό ζήτημα και αν δεν διαρρυθμιστεί ορθά όλα τα λοιπά ζητήματα θα παραμένουν πάντα εκκρεμή και άλυτα. Η χώρα που έχει άρτια εκπ/ση είναι ευτυχής, ηθικοποιείται η κοινωνία, πολλαπλασιάζεται η εργασία και η παραγωγή και αυξάνονται οι δημόσιοι και ιδιωτικοί πρόσοδοι. Εθνική αγωγή: Οφείλουμε να καλλιεργούμε το ενδιαφέρον και την αγάπη για την ελληνική κοινωνία και το ελληνικό έθνος. Η Αγωγή πρέπει να προσλαμβάνει εθνική χροιά και να προτάσσει την φιλοπατρία. Το σχολείο είναι ναός εθνικής μυσταγωγίας. Αγάπη προς τον πλησίον, προσέγγιση λαών, ευημερία και πρόοδος όλης της ανθρωπότητας.

Η φιλοπατρία να μην μετατραπεί σε σωβινισμό. Να διαπιστώσουν οι νέοι ότι αποτελούν μέλη όλης της ανθρωπότητας. Η αποστολή του δασκάλου: Ο δάσκαλος πρέπει να ενστερνιστεί και να πιστεύει στα παραπάνω ιδανικά, η εκπαίδευσή του να είναι προσανατολισμένη σε αυτά. Μόνο σε αυτόν τον δάσκαλο πρέπει η ελληνική πολιτεία να εμπιστευτεί τα παιδιά. Δεν πρέπει να υφίσταται στον δάσκαλο ψυχικός διχασμός μεταξύ επαγγελματικού καθήκοντος και ιδεών και πεποιθήσεων. Το πραγματικό Εγώ του εκδηλώνεται με λόγια και πράξεις αλλά και τόνο της φωνής, έκφραση προσώπου, και άλλες κινήσεις του σώματος. Να λείπει δηλ. η υποκρισία, διότι την αντιλαμβάνονται τα παιδιά. Κατά την εκπ/ση των δασκάλων οι γνώσεις πρέπει να τίθενται σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με τη διάπλαση της προσωπικότητάς τους. Δεν είναι απλός υπάλληλος αλλά εθνικός απόστολος. Πρέπει να απομακρύνονται δάσκαλοι που εμφορούνται από αντεθνικές και αντικοινωνικές αρχές.

Συγγραφική δραστηριότητα Ν. Εξαρχόπουλου. Έχει συγγράψει πάρα πολλά έργα (ελληνική, γερμανική και γαλλική, ενδεικτικά: Σωματολογία του παιδός, 1928 Ψυχικαί διαταραχαί των παίδων και η διάγνωσις αυτών, 1932 Γενική Διδακτική, 2 Τόμοι, 1946 Εισαγωγή εις την Παιδαγωγικήν, 2 Τόμοι, 1950 Ψυχικαί ανωμαλίαι των παίδων και τρόποι βελτιώσεως αυτών, 1953 Ψυχολογία του παιδός, 2 Τόμοι, 1957 Ειδική Διδακτική, 2 Τόμοι, 1962 (μετά θάνατος έκδοση). Τιμητικές διακρίσεις: Γ.Γ. Υπουργείου, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής, Πρύτανης, μέλος και Πρόεδρος Ακαδημίας Αθηνών, επιτ. Δρ. Παν. Jena.

Απόψεις για τον Ν. Εξαρχόπουλο: Επηρεάστηκε από τον ανθρωπισμό και συμβίβασε το ερβαρτιανό σύστημα με το σύστημα του Σχολείου Εργασίας… ενθουσιώδης εκπρόσωπος των ιδανικών του ελληνικού έθνους και δημιούργησε την ιερή αγάπη για την πατρίδα (Νανάκος) Ο Εξ. Ήταν πρώτος στις τιμές, στο κύρος, στις επίσημες εκδηλώσεις και στην επιβολή της θέλησής του. Η παιδεία του τόπου μας, καλή-κακή ή άθλια διαμορφώθηκε κατά τη βούληση του καθηγητή, Ακαδημαϊκού και ιδεολόγου της εξουσίας Ν. Εξαρχόπουλου… ο σωφρονιστικός τρόπος αγωγής και ο ηθικολογισμός του Herbart, ταυτιζόταν με την Ελληνοχριστιανική Αγωγή και διαμόρφωναν το εκπαιδευτικό περιεχόμενο του επίσημου εξουσιαστικού μηχανισμού. (Χρ. Φράγκου).

Ελληνεσ παιδαγωγοι: Μιχ. παπαμαυροσ
(Βολισσός Χίου Αθήνα 1963) Με υποτροφία του «Πρώιου Κληροδοτήματος» μπορούσε να σπουδάσει στην Ευρώπη. Πρώτα πολεμά στην Χίο ( ) και μετά πηγαίνει στη Γερμανία. Σπουδές στην Jena γνωρίζοντας τους Παιδαγωγούς W. Rein (ερβαρτ.) και B. Otto, H. Gaudig, ενώ επηρεάζεται και από τους G. Kerschensteiner και J. Dewey υιοθετώντας τις αρχές του Σχολείου Εργασίας. Το 1915 παντρεύτηκε την Μαργαρίτα, αδελφή συμφοιτητή του για να μην απελαθεί από την Γερμανία. Αναγορεύεται τρεις φορές Διδάκτορας : Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Jena, Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Leipzig και, Αρχαίας Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Berlin.

1919: Επιστρέφει στην Ελλάδα, εντάσσεται στον Εκπ/κο Όμιλο. 1920: Διευθυντής στη «Στέγη Μικρών Αδελφών» ίδρυμα για ορφανά. 1920: Καθηγητής Παιδαγωγικής στο Διδασκαλείο Θεσ/νικης, και Διευθυντής του Αρσάκειου Λάρισας. Καλοκαίρι 1920: Αδριανούπολη και διοργάνωση παιδαγωγικών συνεδρίων σε Επιβάτες Σηλυβρίας και Διδυμότειχο. (Σειρά παιδαγωγικών μαθημάτων και δειγματικών διδασκαλιών σε όλα τα μαθήματα). Επανάληψη την επόμενη χρονιά. 1922/23: Ανώτερος Επόπτης Δημοτικής Εκπαίδευσης Ανατολικής Θράκης στην Αδριανούπολη. 1923: Υποδιευθυντής στο Μαράσλειο Διδασκαλείο. 1926: Απόλυση μαζί με Δελμούζο και άλλους συνεργάτες. 1928: Διευθυντής στο Διδασκαλείο Λαμίας 1933: Απόλυση από Λαμία. Μέχρι το θάνατό του 1963 καμία κρατική εκπαιδευτική δράση.

Η δράση του Μ. Παπαμαύρου στη Λαμία Εφημερίδα «Ρουμελιώτης»: «Πραξικόπημα! Ο κομμουνιστής Παπαμαύρος εις το Διδασκλείον Λαμίας… άθεος, άπατρις και άξιος κομμουνιστής… αλλά αν η οχιά τολμήση να προβάλη την ειδεχθή κεφαλήν της, συντρίψατέ την». Η δουλειά του γίνεται γνωστή σε όλη τη χώρα. Γίνεται ο πολυσυζητημένος Παιδαγωγός. Εκδίδει το περιοδικό «Εργασία και ζωή», οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδρομές. Κατακρίνεται για τις εκδρομές καθώς «φτωχοί γονείς υποχρεώνονται να στείλουν τα παιδιά τους». Μεγάλη κριτική για εκδρομή στην Θεσ/νικη λόγω «βαρκάδας» μαθήτριας στον Θερμαϊκό. Κατηγορείται ο Παπαμαύρος ότι «αμαυρώνει τας τιμίας παραδόσεις». Νέα επίθεση: «το Διδασκαλείον Λαμίας κέντρον κομμουνιστικής προπαγάνδας. Ο Διευθυντής του Αρχικομμουνιστής». Μήνυση εναντίον του δημοσιογράφου και αθώωσή του. Συνέχεια επιθέσεων.

Υποβάλλεται από πολίτη της Λαμίας μήνυση κατά του Π. για εξυγίανση του εκπαιδευτικού συστήματος από όλα τα «σάπια» μέλη του. Ο Π. καλείται σε απολογία από το Υπουργείο λόγω δημοσιευμάτων για την κατάργηση του μαθήματος των Θρησκευτικών. Αποφασίζεται η οριστική του απόλυση (1933). Για την επιβίωσή του γράφει και μεταφράζει άρθρα και προσφέρει στη συγγραφή της «Παιδαγωγικής Εγκυκλοπαίδειας». Στην κατοχή οργανώνει τα Παιδαγωγικά φροντιστήρια (ταχύρρυθμη εκπ/ση δασκάλων), στο Καρπενήσι είναι συνδιευθυντής με τον Σωτηρίου. Με την απελευθέρωση κατηγορείται ως «δοσίλογος» των Γερμανών, χωρίς στήριξη κρατείται συνεχώς στη φυλακή. Το 1946 καταδικάζεται ερήμην σε 6 1/2 χρόνια. Φυλακές: Γυάρος, Αίγινα. 1952: αποφυλάκιση. Υποψήφιος βουλευτής και υποψήφιος Καθηγητής στο ΑΠΘ χωρίς αποτέλεσμα.

Προσκλήσεις για να μιλήσει σε γερμανικά πανεπιστήμια, όπως στο HUMBOLDT UNIVERSITAT του Βερολίνου. Οι ελληνικές κυβερνήσεις του απαγορεύουν να «παρασύρει του Γερμανούς στις επικίνδυνες ιδέες του». 1960: Καταδικάζεται και φυλακίζεται για διακίνηση παράνομου υλικού για το βιβλίο του «Σύστημα Νέας Παιδαγωγικής». 1963: Βράβευση από το Πανεπιστήμιο Λομονοσοφ της Μόσχας 1963: Πεθαίνει στην Αθήνα πάμπτωχος.

Συγγραφικό έργο Μ. Παπαμαύρου Τα έργα του χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες: Α. Έργα που έχουν δημοσιευθεί σε βιβλία. «Η σχολική κοινότητα» , 1928 «I. H. Pestalozzi Η ζωή και η δράση του» , 1929 Διδακτικές αρχές του Σχολείου εργασίας, «Είκοσι γράμματα στον Έλληνα δάσκαλο», 1930 Η Ειδική Διδακτική του Σχολείου Εργασίας, «Είκοσι γράμματα στον Έλληνα δάσκαλο», 1932 «Οι γονείς και τα παιδιά τους», 1959 «Συστήματα νέας Παιδαγωγικής», 1961. ΛΕΞΙΚΟΝ ΓΕΡΜΑΝΟΕΛΛΗΝΙΚΟΝ , 1941 και, ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, 1945.

Συγγραφικό έργο Μ. Παπαμαύρου Β. Μελέτες και άρθρα δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά κι εφημερίδες ή σε μικρά αυτοτελή φυλλάδια : VORSCHLAGE ZU EINER REFORM DER GRIECHISCHEN SCHULVERFASSUNG(Προτάσεις για μια μεταρρύθμιση της ελληνικής σχολικής διοίκησης). Jena, 1916 Ο Dr. LIETZ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ, Δελτίο Εκπαιδευτικού Ομίλου, Αθήνα, 1919, τόμος 8, αριθμ. Φύλλου 1-4, σελ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, Τρία παραδείγματα από τα εξοχικά παιδαγωγία του Dr. Lietz., Δελτίο Εκπαιδευτικού Ομίλου,1922. Το ίδιο και στο βιβλίο του Αλέξανδρου Δελμούζου «Οι πρώτες προσπάθειες στο Μαράσλειο», Αθήνα , ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, εκδόσεις εφημερίδας «Ο Ανεξάρτητος»,

Συγγραφικό έργο Μ. Παπαμαύρου Γ. Περιοδικά ΕΡΓΑΣΙΑ, δεκαπενθήμερο περιοδικό, Αθήνα, τεύχη 1-26, ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ, τεύχη 1-10, Δ. Μεταφράσεις: G. Wyneken: ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑ, εκδ. Α. Ράλλη, 1927. Siegfried-Kaverau: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ, 2 τόμοι εκδ. «Ανεξαρτήτου», Αθήνα, 1934. A. S. Makarenko: Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΖΩΗ, εκδ. «Γνώσεις», Αθήνα, 1953.

Συγγραφικό έργο Μ. Παπαμαύρου Δ. ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ: Έγραψε και κυκλοφόρησε τα αναγνωστικά: Ο ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ, για την Γ’ τάξη, 1927 Η ΝΕΑ ΠΑΤΡΙΔΑ, για την Δ’ τάξη, 1928 ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟ, για την Α’ τάξη, 1929 ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, για την Ε’ και ΣΤ’ τάξη, με τη συνεργασία και άλλων εκπαιδευτικών και κυρίως με τη συνεργασία του Γιώργου Μυρισιώτη και του Χάρη Σακελλαρίου, έκδοση ΠΕΕΑ, 1944. ΜΕΓΑΛΑ ΧΡΟΝΙΑ, για την Γ’ και Δ’ τάξη. Γράφτηκε στις φυλακές της Αίγινας κι αντιγράφτηκε με το χέρι από τον ίδιο και το συγκρατούμενο του Σπύρο Μήλα. Επίσης στις φυλακές της Αίγινας έγραψε άλλα δύο αναγνωστικά, που όμως δεν περισώθηκαν καθώς κι ένα αλφαβητάριο για τα τουρκόφωνα παιδιά της Θράκης.

Συγγραφικό έργο Μ. Παπαμαύρου Τα βοηθητικά του Δημοτικού που έγραψε είναι: ΖΩΑ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΥΛΗΣ, 1930 ΖΩΑ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΡΩΝ, 1930 ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ, 1930 ΖΩΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ, 1931 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Δ’ τάξης, 1933 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ , Γ’-Δ’, τάξης, 1933 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΣΤ’ τάξης, 1934 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Ε’-ΣΤ’ τάξης, 1934 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Δ’ τάξης, 1934 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Ε’ τάξης, 1934 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Γ’ τάξης, 1934 ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ, Ε’-ΣΤ’ τάξης, 1934 ΖΩΟΛΟΓΙΑ, Γ’-Δ’ τάξης, 1946

Αποτίμηση του έργου του Από τους «απαγορευμένους» Παιδαγωγούς Λίγες οι μελέτες για τον Παπαμαύρο. «Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι μεγάλη αρετή… να ξέρει ο άνθρωπος να συναναστρέφεται και να ζει με τους συνανθρώπους του». Προτρέπει τους γονείς να εμφυσήσουν στα παιδιά τους το ομαδικό πνεύμα. Ο δάσκαλος οφείλει να προκαλεί συζητήσεις ανάμεσα στα παιδιά επάνω σε διάφορα θέματα, είτε από την Ιστορία είτε από προσωπικά βιώματα των μαθητών, για να τους γεννήσει την ιδέα του ηθικού. Η κοσμοθεωρία του μαθητή θα είναι απαλλαγμένη από κάθε υπερφυσική εξήγηση του κόσμου και θα στηρίζεται αυστηρά στην επιστήμη. Η ηθική συνείδηση καλλιεργεί την αγάπη, το αυτοσυναίσθημα, την αυτοσυνείδηση, τη θέληση, την επιμονή , την πρωτοβουλία, την τόλμη και αποφασιστικότητα. Θεωρεί εξίσου σημαντικές αρετές την επιστημονικότητα και την ηθικότητα. Ηθικός είναι ο άνθρωπος που σέβεται τον άνθρωπο, τον εαυτό του, που ντρέπεται τον εαυτό του, που είναι ενεργητικότητα, δραστήριος κλπ.

Ο ανώτερος σκοπός της αγωγής καθορίζεται από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας που εξυπηρετεί το σχολείο. Η κοινωνία θέλει ανθρώπους μορφωμένους και παιδαγωγημένους. Ο νεοελληνικός πολιτισμός και η ελληνική φύση θα πρέπει να αποτελούν τις δυο πηγές των γνώσεων του Αναλυτικού προγράμματος των σχολείων της χώρας. διαθεματική προσέγγιση της γνώσης: Θα πρέπει τα χωριστά μαθήματα να βρίσκονται σε μια επαφή μεταξύ τους για μην διασπάται η ψυχή του μαθητή. ομοαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας: καθώς είναι θιασώτης του Σχολείου Εργασίας και την ομαδικής εργασίας. Με τον έπαινο πρέπει να επαινείται ο μαθητής που είναι επιμελής και κοπιάζει σκληρά. Δεν ωφελείται μόνο ο μαθητής αλλά παραδειγματίζονται και οι υπόλοιποι μαθητές. Η ποινή στο σχολείο αποτελεί παιδαγωγικό μέσο.

Σωματική αγωγή Ο μαθητής πρέπει να αποκτήσει συνήθειες υγιεινής ζωής. Οι μαθητές μόνο έτσι θα αποκτήσουν ηθικό βάρος και πειθαρχία στη ζωή τους. Η διατροφή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην απόκτηση συνηθειών σωστής υγιεινής από τα παιδιά. Το αλκοόλ, το κάπνισμα και τα λίπη πρέπει να απαγορεύονται στα παιδιά. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ Η οικογένεια είναι το πρώτο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ο άνθρωπος αρχίζει τη ζωή του και ενώνεται με αυτό με αδιάλυτους δεσμούς. Η συνεργασία γονέων και δασκάλων πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά.

Μ.ΠαπαμΑΥροΣ-Εκπ/ση και ΑγωγΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ Η κοινωνική αγωγή προηγείται από την σχολική αγωγή και αρχίζει από την πρώτη στιγμή της γέννησης του. Κοινωνία και εκπαίδευση πρέπει να συνεργάζονται στις παιδαγωγικές τους υποχρεώσεις. Η κοινωνική αγωγή προκειμένου να έχει θετική επίδραση στα παιδιά θα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις: Πρέπει να σεβόμαστε το παιδί, δηλαδή μπροστά του να συμπεριφερόμαστε όπως πρέπει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το παιδί είναι φιλότιμο και περήφανο και δεν ανέχεται το προσβάλλουν και να το θίγουν οι άλλοι. Δεν πρέπει να κάνουμε διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά.

Θ. ΚΑστανοΣ–ΕναΣ «ΑγνωστοΣ» ΠαιδαγωγΟΣ (1888-1932)
Γενάρχης των παιδαγωγικών σπουδών στην Θράκη και ιδιαίτερα στην Αλεξανδρούπολη, αφού ήταν αυτός που πέτυχε την ίδρυση του Διδασκαλείου Αλεξανδρούπολης το 1923. Στα Διδασκαλεία (Θεσ/νικη, Επιβάτες Α. Θράκης, Αλεξ/πολη, Καστοριά, Καρπενήσι, Φλώρινα). Στο σχολείο της εποχής κυριαρχούσε μια «μονόπλευρη τάση για επιστροφή σ' έναν πλούσιο σε αξίες κλασικισμό περασμένης όμως ζωής». Το νέο σχολείο, σύμφωνα με τον Κάστανο, θα πρέπει να οδηγεί το παιδί στη ζωή. Δε θα έπρεπε να γίνει μια «απρογραμμάτιστη και απότομη μεταβολή του σχολείου και του συστήματος». Πίστευε στην κατ’ αρχήν πειραματική δοκιμή των νέων παιδαγωγικών αρχών σε ορισμένα σχολεία και κατόπιν έπρεπε να ακολουθήσει η ευρύτερη εφαρμογή τους στην ελληνική εκπαίδευση, αφού έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες διορθώσεις και προσαρμογές στην ελληνική πραγματικότητα. Του αποδόθηκαν παρόμοιες κατηγορίες με αυτές των άλλων μεγάλων παιδαγωγών (αθεΐα, ανηθικότητα, εθνική προδοσία).

Θ. ΚΑστανοΣ–ΕναΣ «ΑγνωστοΣ» ΠαιδαγωγΟΣ (1888-1932)
Βιβλία Το Σχολείο Εργασίας στην θεωρία και στην πράξη Η Απολογία του Σχολείου Εργασίας Άρθρα στα Περιοδικά: Ελπίδες Το Σχολείο Εργασίας

Ε. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ ( ) Ε. Παπανούτσος (απόφοιτος Θεολογικής, καθηγητής σε Ελληνικό σχολείο, Γυμνάσιο στην Αίγυπτο) Διδάκτορας Φιλοσοφίας του Παν. Tuebingen Ξεκινά ως υποστηρικτής της Καθαρεύουσας και γίνεται στη συνέχεια θερμός οπαδός της δημοτικής γλώσσας, μετά τις σπουδές του στο εξωτερικό. Δεκαετία 1920 καθηγητής στην Αλεξάνδρεια Αιγύπτου Δ/ντης Διδασκαλείου Μυτιλήνης Δ/ντης Π.Α. Αλεξ/πολης Υποδ/ντης και Δ/ντης Π.Α. Ιωαννίνων Καθηγητής Μαράσλειο Π.Α. Αθηνών Δ/ντης Π.Α. Τρίπολης Δ/ντης Π.Α. Πειραιώς

Ε. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ ( ) Για τις συνεχείς μετακινήσεις του: «Δεν με άφησαν να ριζώσω πουθενά… να αξιωθώ να ιδώ τους καρπούς της δουλειάς μου… όχι για να καλυτερέψουν αλλά για να δυσκολέψουν τη ζωή μου και να εξαναγκαστώ να υποταχτώ ή να αλλάξω επάγγελμα». Γ. Δ/ντης Υπουργείου Παιδείας 1950 (15/4-20/8) Γ. Γραμματέας Υ. Παιδείας Γ. Γραμματέας Υ. Παιδείας Διεύθυνση εποπτεία Περιοδικού «Παιδεία και Ζωή» Διεύθυνση έκδοσης αρχαίων συγγραφέων Βουλευτής της Ένωσης Κέντρου

Ε. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ ( ) Κατηγορίες για αθεΐα και κομμουνισμό, ο «ερυθρός Παπανούτσος». «Βοηθούσα τους αδικημένους με έλεγαν αναρχοκομμουνιστή, απομάκρυνα τους αποδεδειγμένα στρατευμένους της αριστεράς, ήμουν μοναρχοφασίστας» «Ο μεγάλος καημός, η άγρυπνη έγνοια και η καθημερινή μου φροντίδα ήταν η εκπαίδευση του Έθνους… για να μπορέσει η νέα γενιά να αντιμετωπίσει τα νέα προβλήματα που δημιουργήθηκαν για την ανθρωπότητα…. Η σταυροφορία για την ανόρθωση και την ανάπλαση του σχολείου όλων των βαθμίδων, από το Νηπιαγωγείο ως το Πανεπιστήμιο, έγινε το πρόγραμμα και ο σκοπός της ζωής μου». «είναι αδύνατο να δέχτηκε ποτέ στην Ελλάδα άνθρωπος… το δημοσιογραφικό σφυροκόπημα που γνώρισα από το 1950…»

Ε. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ (1900-1982) Κατηγορίες:
συμπάθεια ή συνεργασία με τους κομμουνιστές που αιματοκύλισαν την Ελλάδα, καταλυτικές ιδέες της Θρησκείας, της Πατρίδας και της Οικογένειας. «Στενές σχέσεις διατήρησα με τον Δελμούζο και τον Τριανταφυλλίδη, όχι με τον Γληνό, επειδή ο μαρξισμός και ο κομμουνισμός ως πολιτική δεν με βρήκαν σύμφωνο». 1964: Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: Βασικός συντελεστής 1976: Σημαντική συμβολή στην εκπ/κη μεταρρύθμιση

Ε. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ(1900-1982) Παιδαγωγικές απόψεις:
Ο νέος πρέπει να βοηθηθεί στην προσπάθειά του να αποκτήσει πείρα της ζωής για δύο λόγους: επειδή ο εσωτερικός κόσμους του δε διαθέτει αρκετή ένταση και ευστάθεια και επειδή θα αποτελούσε τεράστια σπατάλη δυνάμεων για τον νέο να αρχίζει πάντα από την αρχή. Ο δογματισμός, ο φανατισμός και κάθε μορφή ακαμψίας δεν πρέπει να αποτελούν χαρακτηριστικά της αληθινής παιδείας. Ο καλός δάσκαλος δεν είναι ούτε δογματικός ούτε ρομαντικός αλλά κριτικός. Επιτρέπει την ελεύθερη εκλογή του περιεχομένου, αλλά απαιτεί την πειθαρχία της μορφής. Ο ρόλος της πολιτείας είναι να διασφαλίσει τον αυτοτελή χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Αναγνωρίζεται το δικαίωμα στο κράτος να επιβλέπει τη λειτουργία των σχολείων αλλά μόνα αν αποσκοπεί στη διατήρηση της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας απέναντι σε άλλους θεσμούς που θα μπορούσαν να την εκμεταλλευτούν.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Τ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια