Ήθη και έθιμα της Κεφαλονιάς

Παρουσίαση με θέμα: "Ήθη και έθιμα της Κεφαλονιάς"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ήθη και έθιμα της Κεφαλονιάς
Λυκειακές Τάξεις Μεσοβουνίων Σχολικό έτος 2015 – 2016 Ήθη και έθιμα της Κεφαλονιάς Project Β΄ Λυκείου A’ τετράμηνο

2 Με μουσικές, καντάδες, γεύσεις και αρώματα αποχαιρετούν τη χρονιά που φεύγει και υποδέχονται το νέο έτος στα Ιόνια Νησιά. Τα έθιμα και οι παραδόσεις τους, που μεταφέρονται με ακρίβεια από γενιά σε γενιά, έχουν επηρεαστεί από τη ζωή και την κουλτούρα των Επτανησίων.Στην Κεφαλονιά, κατά το έθιμο που έχει διασωθεί από την αρχαιότητα, τις τρεις τελευταίες μέρες του χρόνου, οι ντόπιοι βγαίνουν στην εξοχή για να ξεριζώσουν αγιοβασιλίτσες. Είναι ένα φυτό με καφέ βολβό και πράσινα φύλλα, που συμβολίζει την αναγέννηση του χρόνου, γιατί ξεραίνεται τον Μάρτη και ξαναγεννιέται τον Οκτώβρη. Το όνομα του φυτού οφείλεται στον εορτάζοντα της Πρωτοχρονιάς Άγιο Βασίλειο, ενώ είναι γνωστό και σαν ασκυνοκάρα.Παράλληλα, τα παιδιά που λένε τα κάλαντα προσφέρουν το φυτό αυτό για να εισπράξουν φιλοδώρημα, ενώ όλοι φροντίζουν να το κρεμάσουν στο σπίτι, την επιχείρηση ή το μαγαζί τους, για να φέρει καλή τύχη όλο το χρόνο. Την τελευταία ημέρα του χρόνου, από νωρίς το πρωί, παρέες κάθε ηλικίας, με μαντολίνα βιολιά και ακορντεόν, ψάλλουν στις γειτονιές και τους δρόμους τα παραδοσιακά κεφαλονίτικα κάλαντα.

3 Στο Αργοστόλι, το μεσημέρι όλοι ξεκουράζονται για να είναι έτοιμοι για τη μεγάλη "μάχη", που αρχίζει στο Λιθόστρωτο μόλις σκοτεινιάσει.Μέσα σε μια εορταστική ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι μπάντες και οι χορωδίες μικροί και μεγάλοι αρχίζουν το "κατάβρεγμα". Ο καθένας έχει μικρά δοχεία "ψεκαστήρες" με αρωματισμένο νερό και προσπαθεί να βρέξει τον διπλανό του.Σύμφωνα με το έθιμο, όλοι όσοι βρίσκονται στο Λιθόστρωτο πρέπει να γυρίσουν στο σπίτι βρεγμένοι, με αποτέλεσμα να μην γλιτώνει κανείς. Μάλιστα, στον Άγιο Σπυρίδωνα στο Λιθόστρωτο, ο Δήμος ετοιμάζει και ένα βαρέλι με αρωματισμένο νερό για να υπάρχει απόθεμα για αυτούς που θα ξεμείνουν από εφόδια...Κατά τις δέκα το βράδυ, η γιορτή τελειώνει καθώς όλοι επιστρέφουν στα σπίτια τους για να υποδεχτούν το νέο έτος, σπάζοντας ένα ρόδι στην είσοδο και κάνοντας τόσες ευχές όσοι είναι και οι σπόροι που απελευθερώνονται. Χαίρε νήσος Ιονίου, όμορφη Κεφαλονιά Που απ’ τσου δέκα τσου κατοίκους Οι κουρλοί είναι εννιά.

4 Ο Νίκος Καββαδίας αποτελεί έναν από τους πλέον αγαπημένους ποιητές σε ολόκληρη την Ελλάδα, με φήμη που ξεπερνά τα όρια της Χώρας. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν και έγιναν επιτυχίες από τους πλέον αναγνωρισμένους τραγουδιστές του έντεχνου δημιουργήματος. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το «Willy» ή το «Μαχαίρι», αλλά και τα υπόλοιπα τραγούδια της συλλογής «O σταυρός του Νότου».Ο Νίκος Καββαδίας έζησε ολόκληρη τη ζωή του στη θάλασσά και έκανε ιδεολογία το «όπου γης πατρίς» (όπως και πολλοί συντοπίτες μας που μεγαλούργησαν στο εξωτερικό). Πόσοι πραγματικά γνωρίζουν ότι η καταγωγή του είναι από την Κεφαλονιά και μάλιστα από το Φισκάρδο; Το σπίτι του υπάρχει εγκαταλελειμμένο και αναξιοποίητο στην πιο γραφική μεριά της νήσου, την κοσμοπολίτικη και πολυδιαφημισμένη αυτή περιοχή.Στο Αργοστόλι, τιμώντας τον μεγάλο συμπατριώτη μας ποιητή, φτιάχτηκε άγαλμα σε ανάμνησή του. Το άγαλμα αυτό τοποθετήθηκε στο τέρμα της παραλίας του Αργοστολίου, σε ένα μικρό πλάτωμα με παγκάκια ακριβώς μετά το παλαιό κολυμβητήριο. Το άγαλμα αυτό αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν άνθρωπο που με την ποίησή του κατόρθωσε να κερδίσει τη συμπάθεια και την εκτίμηση όλων. Παλαιότερα μάλιστα υπήρχε διεθνές 15ήμερο φεστιβάλ σε Αργοστόλι και Ληξούρι, με τη συμμετοχή παγκοσμίου φήμης συγκροτημάτων και χορωδιών από ολόκληρο τον κόσμο. Τα τελευταία 10 χρόνια το φεστιβάλ αυτό καταργήθηκε, αφού θεωρήθηκε από τους τοπικούς άρχοντες ως πολυδάπανο, με αποτέλεσμα το άγαλμα να μοναχό να μένει και να μας θυμίζει και αυτή την εποχή.

5 Προστάτης άγιος της Κεφαλληνίας είναι ο ’γιος Γεράσιμος, ο οποίος έζησε τον 16ο  αιώνα. Την ημέρα της γιορτής του κάτοικοι του νησιού και προσκυνητές από όλα τα μέρη της Ορθοδοξίας γιορτάζουν την επέτειο της Κοίμησης του Αγίου στο μοναστήρι του στα Ομαλά.   Κατά το έθιμο το εκκλησίασμα ακολουθεί  την λιτανεία από την εκκλησία, μέσα από μια μεγάλη σκιασμένη λεωφόρο στον μεγαλοπρεπή μοναχικό πλάτανο.'Ηταν σ' αυτό το σημείιο που ο 'Αγιος Γεράσιμος έσκαψε ένα πηγάδι και φύτεψε τον πλάτανο δίπλα του.Η λιτανεία σταματά για λίγο εδώ και συνηθίζεται να παίρνουν οι πιστοί ένα φυλλαράκι αυτού του πολύτιμου πλατάνου σε ανάμνηση  του ’γιου.Στις 20 Οκτωβρίου γίνεται μια παρόμοια γιορτή σε ανάμνηση της ανακομιδής του λειψάνου του ’γιου.

6 Έθιμα του Πάσχα Σε όλες τις εκκλησίες   στολίζεται ο Επιτάφιος με ανοιξιάτικα άνθη. Επάνω του απλώνονται αρωματικά φύλλα και ανθοπέταλα.Γίνεται μια συγκινητική πένθιμη λιτανεία με  αναμμένα κεριά γύρω από την ενορία για να αγιασθεί η περιοχή και τα σπίτια.     Το πρωί του Σαββάτου,φύλλα δάφνης σκορπίζονται στο δάπεδο των εκκλησιών συμβολίζοντας την δόξα και την νίκη του Χριστού πάνω στόν θάνατο.Τα μεσάνυχτα εορτάζεται η Ανάσταση.Είναι έθιμο να πάρει ο καθένας το κερί του στο σπίτι προσπαθώντας να μην σβήσει στον δρόμο, φέρνοντας το Αναστάσιμο φώς,ευλογία για τον υπόλοιπο χρόνο.Γίνεται  πραγματικός πόλεμος από τα βαρελότα και τα βεγγαλικά που δεν σέβονται ούτε τα γένια του δεσπότη.     Η  πιο σημαντική και όμορφη γιορτή για τους Έλληνες είναι το Πάσχα.Κατά το έθιμο, μετά την 50ήμερη νηστεία,ψήνονται αρνιά και τρώγονται τα κόκκινα αυγά που έχουν ετοιμασθεί για τις Πασχαλινές ημέρες.Απαραίτητο συμπλήρωμα του Πασχαλινού τραπεζιού είναι  το Λαμπρόψωμο που οι  νοικοκυρές συνήθιζαν να ψένουν την Μεγάλη Πέμπτη.Είναι  διακοσμημένο με το σχήμα του Σταυρού και ένα κόκκινο αυγό στό κέντρο.Το κόκκινο ήταν βασιλικό χρώμα και τα αυγά βάφονται βράζοντάς τα με ένα ειδικό φύκι που πουλιέται στήν αγορά του Αργοστολίου πριν το Πάσχα.   Η εκκλησία στολίζεται με κλαδιά φοίνικα (σύμβολο νίκης πάνω στο θάνατο) και φτιάχνονται τα βάγια, μικροί σταυροί από φύλλα φοίνικα δεμένα με κλαδάκια ελιάς (σύμβολο ειρήνης) δεντρολίβανο (σύμβολο ανάμνησης)δάφνη (σύμβολο νίκης)και φασκόμηλο (σύμβολο σωτηρίας).Κάθε   ένας από το εκκλησίασμα παίρνει ένα ματσάκι από τον ιερέα πρίν φύγει από την εκκλησία. 

7 ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ:    Τα παιδιά γύριζαν στις γειτονιές λέγοντας τα κάλαντα του Λαζάρου. Κρατούσαν τριζόνια στα χέρια τους. ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ:    Στους νιόπαντρους έδιναν ένα ξεχωριστό βάγιο, το οποίο ονομαζόταν βαγιοφόρα. Είχε επάνω του εκτός από τα συνηθισμένα φυτά των υπόλοιπων κοινών βάγιων και κόκκινες διπλές βιολέτες. Οι βαγιοφόρες προσφέρονταν στους νιόπαντρους μέσα σε ένα δίσκο και αυτοί έδιναν χρήματα καθώς έπαιρναν το βάγιο.  Το συνηθισμένο φαγητό της ημέρας είναι ψάρι και ιδίως μπακαλεόπιτα ή κοφισόπιτα. ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ:    Πηγαίνοντας στην εκκλησία για το μυστήριο του ευχελαίου , οι γυναίκες είχαν μαζί τους μια λεκανίτσα με αλεύρι και επτά κεριά-όσα ήταν τα Ευαγγέλια. Το κάθε κερί άναβε όταν λεγόταν το Ευαγγέλιο. Το αλεύρι αυτό δεν το πετούσαν, αλλά το έκαναν πρόσφορο και τον πήγαιναν κατόπιν στην εκκλησία, ή το χρησιμοποιούσαν όταν έκαναν ευχέλαιο στο σπίτι τους. ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ:   Την ημέρα αυτή πρώτα μεταλάβαιναν και μετά έβαφαν τα αυγά γύρω στις δώδεκα το μεσημέρι. Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές και γενικά θετικές ιδιότητες που αποδίδονται στο πρώτο βαμμένο αυγό, όπως αυτή που θέλει το χαλάζι να σταματά όταν βγάλουν το αυγό έξω την ώρα που ρίχνει χαλάζι. Το βράδυ την ώρα που ψάλλονται τα δώδεκα Ευαγγέλια, οι γυναίκες έχουν ένα μέτρο κλωστή μπλε και κάνουν ένα κόμπο κάθε φορά που λέγεται ένα Ευαγγέλιο. Την άλλη μέρα έβαζαν αυτή την κλωστή σε μια ανθισμένη αγραπιδιά για να παίρνει τις αρρώστιες του κόσμου. Το κερί που άναβε ο παπάς τα υπόλοιπα, το πήγαιναν στην εκκλησιά τη Λαμπρή για να ακούσει το Ευαγγέλιο της ημέρας και μετά το τοποθετούσαν στα δέντρα ή στα μελίσσια και αλλού. Του έβαζαν και μια καρφίτσα για να το γνωρίζουν. Την ημέρα αυτή οι υφάντρες, κρεμούσαν το “αντί” του αργαλειού και σταματούσαν τη δουλειά τους.

8 ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ : Δεν έκανε να καρφώσουν τίποτα, ούτε να βγάλουν αίμα
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ :    Δεν έκανε να καρφώσουν τίποτα, ούτε να βγάλουν αίμα. Δεν έμπαζαν νερό στο σπίτι, ή, αν είχαν το έχυναν την επόμενη μέρα. Δεν έκανε να ανάψουν φωτιά, ούτε μαγείρευαν, ούτε γενικά έκαναν δουλειές. Το πρωί αφού προσκυνούσαν τον Εσταυρωμένο , έπιναν λίγο ξύδι. Αφού τελείωνε η λειτουργία, γύριζαν σπίτι και τότε έστρωναν τα κρεβάτια τους : ήταν έθιμο να μην τα στρώνουν προτού στρωθεί το κρεβάτι του Χριστού. Επίσης πήγαιναν στα νεκροταφεία για να ανάψουν τα καντήλια και να λιβανίσουν. Έμεναν όλη μέρα νηστικοί και το βράδυ μόνο έτρωγαν αντίδωρο.  Ο Επιτάφιος στολιζόταν συνήθως το μεσημέρι από γυναίκες. Προηγουμένως είχαν μαζευτεί άνθη από λεμονιές και πορτοκαλιές και κάθε είδους λουλούδια από τα παιδιά που γύριζαν όλα τα σπίτια στα χωριά. Κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας του Επιταφίου, άναβαν κεριά, ένα σε κάθε γωνία του. Από το πρώτο κερί που αναβόταν, έπαιρναν ένα κομμάτι για το σπίτι διότι το θεωρούσαν καλό. Με τα άνθη του επιταφίου έκαναν φυλαχτό. Μία ακόμα χρήση των λουλουδιών του Επιταφίου ήταν η μεταφορά τους στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ή στο ομώνυμο ξωκλήσι- αν κάποιο χωριό είχε τέτοια εκκλησία- προκειμένου να ετοιμαστεί η εκκλησία που θα γιόρταζε τη Νέα Δευτέρα. Η μεταφορά των λουλουδιών γινόταν το Μεγάλο Σαββάτο. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εβδομάδα μετά το Πάσχα καλείται Νέα ή Νιά από τους Κεφαλονίτες. * Η όλη πορεία προς τη Μεγάλη εβδομάδα, δηλαδή οι πενήντα μέρες που μεσολαβούν , προβάλλονται με το εξής αίνιγμα: “Τριαντάφυλλο εφτάφυλλο εφτά φορές εφτάφυλλο και μέσα από το εφτάφυλλο βγαίνει το τριαντάφυλλο”.  ** Οι επιτρόποι της κάθε εκκλησιάς πήγαιναν στα σπίτια του χωριού, για να τους δώσουν οι ενορίτες αυγά ώστε να τα βάψουν για το Πάσχα. Αυτά τα μοίραζαν τη Νια Δευτέρα στα πανηγύρια που έκαναν τα ξωκλήσια του χωριού .

9 Λαμπαδάρης    ’λλο ένα έθιμο του καλοκαιριού  είναι το έθιμο της Λαμπάδας στις 24 Ιουνίου,προς τιμή του Αϊ- Γιάννη του Λαμπαδάρη,με το άναμμα των γνωστών φωτιών.Η ετοιμασία των φωτιών αρχικά άνηκε στις γυναίκες και τα κορίτσια .    Η γιορτή αυτή συνδέεται με το έθιμο του κλύδωνα στα χωριά. Σε στέρνες που δεν φαινόντουσαν οι σκιές των δέντρων μέσα, τις ανοίγανε και τις ξορκάγανε τις 2 το μεσημέρι με κόκκινο μαντήλι. Φέρνανε ένα μεγάλο καθρέφτη για να βλέπουνε κάτω χαμηλά στη στέρνα. Μετά το ξόρκι το νερό έκανε κύμα και οι κοπέλες βλέπανε αυτόν που θα παντρευόντουσαν. Την ώρα που έλεγαν το ξόρκι δεν έπρεπε να κρατούν φυλαχτό ή να γελάνε οι άλλες δίπλα τους ή να μιλούν ή ακόμα να έχουν σταυρό. Έπρεπε να ήταν αφοσιωμένες στη στέρνα. Το φυλαχτό και ο σταυρός είναι χριστιανικά στοιχεία και δεν ταιριάζουν με τα μάγια. Όσες δεν είχαν στέρνα, παίρνανε ένα σύκλο (=κουβά) φέρνανε το νερό, το οποίο ήταν αμίλητο και το ξορκάγανε πάλι με ένα κόκκινο μαντήλι. Όλα αυτά γίνονται πριν καθίσει ο ήλιος. Το ξόρκι που έλεγαν ήταν απλό: “Αϊ- Παύλο και Αϊ-Πέτρο και Αϊ-Γιάννη Λαμπαδάρη κάμε μου αυτή τη χάρη….” Και συμπληρώνανε τη χάρη που ήθελαν να τους γίνει. Αυτό γινότανε μέχρι και τη γιορτή του Αϊ-Λια.

10 Έθιμα Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς
Έθιμα Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς    Αυτή την εποχή η αγριοκουμαριά είναι φορτωμένη με ζωηρούς γλυκούς κόκκινους καρπούς. Κατά το έθιμο κλαδιά κουμαριάς και μυρτιάς στολίζουν το σπίτι τα Χριστούγεννα. Οι νοικοκυρές ψαίνουν το Χριστόψωμο, το διακοσμούν με το σχήμα του Σταυρού και το στολίζουν με αμύγδαλα και καρύδια. Τον παλιό καιρό γυρίζοντας από την εκκλησία μετά την νυχτερινή λειτουργία των Χριστουγέννων, ο νοικοκύρης κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από την φωτιά στο τζάκι και έριχνε πάνω του λάδι τρείς φορές, λέγοντας: "Χριστός γεννιέται, το φως αξαίνει". Κατόπιν κάθε μέλος της οικογένειας έκοβε ένα κομμάτι και το υπόλοιπο το πήγαιναν στον σταύλο και τάϊζαν τα ζώα σε ανάμνηση της ζεστασιάς που πρόσφεραν στον Χριστό στην γέννησή του.Οι Αργοστολιώτες   αποχαιρετούν τον παλιό χρόνο περπατώντας στον κεντρικό δρόμο της πόλης όπου οι μπάντες και χορωδίες ψάλλουν τα κάλαντα και άλλα τραγούδια, ρίχνοντας ο ένας στον άλλο αρώματα. Κατά το έθιμο,την 31η Δεκεμβρίου,βγαίνουμε στην εξοχή και ξεριζώνουμε μια αγιοβασιλίτσα(ασκυνοκάρα)την οποία κρεμάμε πάνω από την πόρτα του σπιτιού για να φέρει υγεία,καλή τύχη και προστασία στο σπίτι και την οικογένεια για όλο το χρόνο.Αυτό το έθιμο έχει διασωθεί από την αρχαιότητα. Το σημερινό όνομα του φυτού οφείλεται στον εορτάζοντα ’γιο Βασίλειο. Είναι επίσης Πρωτοχρονιάτικο έθιμο να σπάσουν ένα ρόδι πετώντας το στο έδαφος μπροστά από την είσοδο του σπιτιού,ελευθερώνοντας τους σπόρους.Ο αριθμός των ευχών για το σπίτι και την οικογένεια είναι ίδιος με τα σπυριά που περιέχονται στον καρπό. Σε μερικά χωριά την παραμονή των Χριστουγέννων έφτιαχναν μπομπότα και Χριστόψωμο το οποίο έφερνε στη μέση σημάδι από τη μεγάλη σφραγίδα και είχε πέντε άκρες σαν το χέρι του Χριστού. Επίσης ,την ημέρα της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες έφτιαχναν τηγανίτες και μαγείρευαν το “χοντρό”, (έμοιαζε με λαδερή σούπα και είχε λάδι και αλάτι την οποία έτρωγαν για πρωινό).              

11 Την παραμονή των Φώτων, την ημέρα του Αγιασμού,οι καλλικάτζαροι της υπόλοιπης Ελλάδας, τα “παγανά” της Κεφαλονιάς, έχουν εξαφανιστεί. Ο σταυρός που μπήκε στα σπίτια με το αγιασμένο νερό τα έδιωξε. Αφού για ένα δωδεκαήμερο, από την νύχτα των Χριστουγέννων κυριαρχήσανε στη γη, μπήκανε στα σπίτια από τις καμινάδες, μαγαρίσανε τα φαγητά , ήρθε η ώρα να ξαναγυρίσουν αποδιωγμένα στου κάτω κόσμου τα βασίλεια. Τα παγανά της Κεφαλονιάς είναι παράξενα πνεύματα με παιδική μορφή.Πολλοί πιστεύουν πως είναι οι ψυχές των αβάπτιστων νηπίων. Για το δωδεκαήμερο στα παλιά χρόνια έλεγαν ότι μπήκαν “παγανόμερες” . Σταύρωναν τις πόρτες κάθε βράδυ και λιβανίζανε.Για την ημέρα των Επιφανίων η κεντρική είσοδος της εκκλησίας στολίζεται με μια αψίδα από κλαδιά μυρτιάς (κλασσικό σύμβολο αιώνιας αγάπης ,ειρήνης και τιμής) και φοίνικα (σύμβολο της νίκης του Χριστού πάνω στο θάνατο).Την παραμονή ο ιερέας επισκέπτεται τα σπίτια των ενοριτών του για να τα αγιάσει.Χρησιμοποιεί την Αγιαστούρα (ένα ξύλο στολισμένο με δεντρολίβανο νάρκισσους και συχνά ένα γαρύφαλλο).Παλιότερα ,τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει. Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους. Εάν η περιοχή είναι κοντά σε θάλασσα ,ποτάμι ή λίμνη αγιάζονται και τα νερά.Ο Σταυρός ρίχνεται τρείς φορές στην θάλασσα και ελευθερώνονται τρία περιστέρια συμβολίζοντας την βάπτιση του Χριστού. Όταν ο παπάς έκανε τη Βάφτιση στην εκκλησία και ράντιζε τον κόσμο, οι γυναίκες προσπαθούσαν να μαζέψουν τις πρώτες σταγόνες που θα έπεφταν για να μπορέσουν να κάνουν αρσενικά παιδιά. Τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει.

12 Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους
Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους. Το ψωμί που βγάζει ο φούρνος έχει στρογγυλές άκρες και ονομάζεται Φωτίτσα.    Δεν έκανε να καρφώσουν τίποτα, ούτε να βγάλουν αίμα. Δεν έμπαζαν νερό στο σπίτι, ή, αν είχαν το έχυναν την επόμενη μέρα. Δεν έκανε να ανάψουν φωτιά, ούτε μαγείρευαν, ούτε γενικά έκαναν δουλειές. Το πρωί αφού προσκυνούσαν τον Εσταυρωμένο , έπιναν λίγο ξύδι. Αφού τελείωνε η λειτουργία, γύριζαν σπίτι και τότε έστρωναν τα κρεβάτια τους : ήταν έθιμο να μην τα στρώνουν προτού στρωθεί το κρεβάτι του Χριστού. Επίσης πήγαιναν στα νεκροταφεία για να ανάψουν τα καντήλια και να λιβανίσουν. Έμεναν όλη μέρα νηστικοί και το βράδυ μόνο έτρωγαν αντίδωρο. Ο Επιτάφιος στολιζόταν συνήθως το μεσημέρι από γυναίκες. Προηγουμένως είχαν μαζευτεί άνθη από λεμονιές και πορτοκαλιές και κάθε είδους λουλούδια από τα παιδιά που γύριζαν όλα τα σπίτια στα χωριά. Κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας του Επιταφίου, άναβαν κεριά, ένα σε κάθε γωνία του. Από το πρώτο κερί που αναβόταν, έπαιρναν ένα κομμάτι για το σπίτι διότι το θεωρούσαν καλό. Με τα άνθη του επιταφίου έκαναν φυλαχτό. Μία ακόμα χρήση των λουλουδιών του Επιταφίου ήταν η μεταφορά τους στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ή στο ομώνυμο ξωκλήσι- αν κάποιο χωριό είχε τέτοια εκκλησία- προκειμένου να ετοιμαστεί η εκκλησία που θα γιόρταζε τη Νέα Δευτέρα. Η μεταφορά των λουλουδιών γινόταν το Μεγάλο Σαββάτο. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εβδομάδα μετά το Πάσχα καλείται Νέα ή Νιά από τους Κεφαλονίτες. * Η όλη πορεία προς τη Μεγάλη εβδομάδα, δηλαδή οι πενήντα μέρες που μεσολαβούν , προβάλλονται με το εξής αίνιγμα: “Τριαντάφυλλο εφτάφυλλο εφτά φορές εφτάφυλλο και μέσα από το εφτάφυλλο βγαίνει το τριαντάφυλλο”.  ** Οι επιτρόποι της κάθε εκκλησιάς πήγαιναν στα σπίτια του χωριού, για να τους δώσουν οι ενορίτες αυγά ώστε να τα βάψουν για το Πάσχα. Αυτά τα μοίραζαν τη Νια Δευτέρα στα πανηγύρια που έκαναν τα ξωκλήσια του χωριού .

13 ΤΑ ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΡΕΛΙΑ   Η γιορτή γίνεται στο μέσον της εποχής της σποράς γι'αυτο η Παναγία των Εισοδίων λέγεται και Μεσοσπορίτισσα.Σε ανάμνηση της Παναγίας παραδοσιακά οι νοικοκυρές μαγειρεύουν "μπουρμπουρέλια "   ένα μείγμα από διάφορους ντόπιους καρπούς , στάρι, καλαμπόκι, φασόλια, φακές, ρεβύθια, κουκιά και μπιζέλια. Αποτελεί συνέχεια της αρχαίας ελληνικής συνήθειας προσφοράς των καρπών στην Δήμητρα ώστε ο επόμενος χρόνος να φέρει μια καλή σοδειά. Το λεγόμενο από τους χωρικούς είναι : “μισόφαγα, μισόσπειρα, μισά έχω να περάσω”.

14 Η παράδοση Τα φίδια εμφανίζονται στην περιοχή Μαρκόπουλο , πέριξ της εκκλησίας της Παναγίας της Λαγκουβάρας (ή Λακουβάρδας). Σύμφωνα με την παράδοση στη θέση της εκκλησίας βρισκόταν κάποτε αρχαία μονή της Παναγίας. Μια μέρα ,οι μοναχές είδαν να ανηφορίζουν προς το μοναστήρι πειρατές και παρεκάλεσαν την Παναγία να την βοηθήσουν. Εκείνη, έκανε το θαύμα της και η περιοχή γέμισε από τα συγκεκριμένα φίδια , τρομάζοντας τους πειρατές και αναγκάζοντάς τους να τα βάλουν στα πόδια. Πως εξηγείται το φαινόμενο Πέρα από τη θρησκευτική εξήγηση πολλοί είναι αυτή που προσπάθησαν ανά καιρούς να δώσουν μια ερμηνεία στο περίεργο και επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Ας δούμε όμως πρώτα τα ίδια τα φίδια. Πρόκειται για νεαρά άτομα της οικογένειας Telescopus fallax (ή αγιόφιδα). Οι γνώμες για το αν τα φίδια είναι δηλητηριώδη διίστανται με άλλους να ισχυρίζονται ότι είναι αλλά δεν δαγκώνουν εκείνες τις ημέρες, ενισχύοντας την άποψη ότι πρόκειται περί θαύματος ,και άλλους ότι τα φίδια δεν είναι δηλητηριώδη. Η αλήθεια βρίσκεται στη μέση. Τα φίδια αυτά είναι δηλητηριώδη αλλά εντελώς ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Ο λόγος βρίσκεται στο ίδιο το δηλητήριο, που είναι αποτελεσματικό για τις σαύρες και τα μικρά τρωκτικά που τα φίδια κυνηγάνε, δεν προκαλεί συμπτώματα όμως στον άνθρωπο. Επίσης τα φίδια αυτά εκχέουν το δηλητήριο από τα δόντια που βρίσκονται στο πίσω μέρος της πάνω σιαγώνας, κάτι που κάνει αδύνατη την έγχυσή του στον άνθρωπο ειδικά όταν αυτά είναι νεαρά. Ο τρίτος είναι ότι από την φύση του αυτό το φίδι, ακόμη και ενήλικο, αν παγιδευτεί από άνθρωπο μπορεί να επιτεθεί αλλά εξαιρετικά σπάνια δαγκώνουν.

15 Οι χοροί τον Επτανήσων Τα Επτάνησα λόγω της θέσης και των ιστορικών συγκυριών (ενετική κατάκτηση κ.λ.π.) παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερο χρώμα, επιρροές από τη δύση την Ήπειρο, τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου. Ξεχωριστή θέση έχουν οι καντάδες(είναι πολυφωνικά της καθημερινής ζωής όπου η ποιητική δεν προέρχεται από το λαϊκό τραγούδι αλλά από τη λόγια ποίηση). Κυρίαρχος χορός σε όλα τα νησιά είναι ο Συρτός (Διβαράτικος, Καραβίτικος) και κατά νησί έχουμε τους χορούς: Κέρκυρα (Ρούγα, Αηγιώργης, Κορακιανίτικος κλπ.), Κεφαλονιά(Μέρμηγκας, Μανέτας κ.λ.π.), Λευκάδα(Μηλιά,ο Γιάννης ο Μαραθιανός, Θιακός, κ.λ.π.), Ζάκυνθος (Λεβαντίνικος, Σταυρωτός, κ.λ.π.), Κύθηρα (Γέρανος, Μπουρδάρης, Τσιριγώτικος, κ.λ.π.)

16 Μέρμηγκας Χορός από την Κεφαλλονιά που λαμβάνει την ονομασία από το ομώνυμο τραγούδι “Που πας καημένε μέρμηγκα…” Το κομμάτι ανήκει στην συλλογή κεφαλλονίτικων τραγουδιών Τραγουδά η Αργυρή Σωτ. Βιτσεντζάτου-Απέργη, βιολί ο Λαμπρογιάννης Πεφάνης και κιθάρα ο Αποστόλης Νικ. Αυγερινός “Στην ανέμη του χορού”. Μεγάλη είναι η παράδοση που έχει η Κεφαλονιά στην καντάδα , τη λαϊκή σερενάτα κατά πολλούς. Ειδικά η Αριέτα, που θυμίζει την ζακυνθινή αρέκια, αποτελεί ένα συναρπαστικό είδος λαϊκής σερενάτας όπου ο κεντρικός τραγουδιστής κατευθύνει και οι υπόλοιποι ακολουθούν, δημιουργώντας εξαιρετικές πολυφωνίες πάνω στη μελωδική γραμμή. Θέλει μεγάλη τεχνική αλλά και ιδιαίτερη ικανότητα στο συγχρονισμό κάτι που οι λαϊκοί Κεφαλονίτες τραγουδιστές διαθέτουν. Μπορεί να τσακώνονται για τα πολιτικά, να είναι συχνά φωνακλάδες και ισχυρογνώμονες αλλά όταν πρόκειται για το τραγούδι, οι Κεφαλονίτες με ένα μαγικό τρόπο συντονίζονται άψογα και συνυπάρχουν αρμονικά με απίστευτη μουσικότητα. Ετοιμόλογοι και ευρηματικοί, παραλλάσουν συχνά τους στίχους από τα τραγούδια φτιάχνοντας νέες διασκευές, συχνά χιουμοριστικές, άλλοτε πικρές κρύβοντας πολλές φορές πολιτικά ή ερωτικά μυστικά μέσα από τα τραγούδια τους. Η καντάδα και η κεφαλονίτικη Αριέτα σε άλλες εποχές κυνηγήθηκαν όσο και το ρεμπέτικο τραγούδι αφού δεν ταίριαζαν με τα ήθη που ήθελε να επιβάλει η εκάστοτε εξουσία. Συχνά πυκνά, κουβαλήσανε μέσα τους το σπέρμα μιας επαναστατικότητας, γνήσιας και λαϊκής, που άλλοτε έκρυβε στους στίχους τα άσβεστα ερωτικά τους πάθη και άλλοτε την πολιτική τους ανυπακοή.

17 Απ’ τα στενά του Ληξουρίου τον 19ο αιώνα μέχρι το Λιθόστρωτο του Αργοστολίου και το μαγαζί του Σέσουλα σήμερα, οι Κεφαλλονίτες συνεχίζουν να ζουν και να εξελίσσουν την μουσική του παράδοση με έναν τρόπο μοναδικό, σε αντίθεση με την αθηναϊκή καντάδα που έμεινε στάσιμη και σιγά σιγά κατέληξε, σχεδόν ως είδος μουσειακό, να συγκινεί κυρίως τους λάτρες του είδους. Η καντάδα άλλωστε πέρασε στην ηπειρωτική Ελλάδα από αυτά εδώ τα μέρη που πριν τη μεταφέρουν είχαν φροντίσει να την μετατρέψουν σε αναπόσπαστο κομμάτι του δικού τους λαϊκού πολιτισμού. Δημιουργήσαμε μία συλλογή από καντάδες και αριέτες τραγουδισμένες από Κεφαλονίτες. Αποφύγαμε τα video που περιλαμβάνουν στατικές φωτογραφίες και δισκογραφημένες καντάδες και προτιμήσαμε κυρίως ζωντανές ηχογραφήσεις και video από τους δρόμους, τις ταβέρνες και τα σπίτια της Κεφαλονιάς.

18 Κεφαλονίτικες συνταγές

19 Υλικά Κεφαλονίτικη Κρεατόπιτα ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Κόβουμε το κρέας σε κύβους. Το βάζουμε σε μία κατσαρόλα μαζί με τα υλικά της γέμισης εκτός από το ρύζι και τα βράζουμε μέχρι να μαλακώσει το κρέας. Στο μεταξύ φτιάχνουμε το φύλλο. Βάζουμε σε μια λεκάνη όλα τα υλικά και τα ζυμώνουμε . Σε μια αλευρωμένη επιφάνεια ανοίγουμε την ζύμη σε δύο φύλλα. Στρώνουμε το ένα φύλλο σε ένα ελαφρά λαδωμένο, μεγάλο ταψί. Ρίχνουμε μέσα την γέμιση αφού πρώτα την ανακατέψουμε με το ρύζι. Προσθέτουμε λίγο νερό. Σκεπάζουμε με το άλλο φύλλο, και ενώνουμε τα δύο φύλλα μεταξύ τους. Τρυπάμε το φύλλο με ένα πηρούνι και το ψήνουμε σε 2000 C μέχρι να πάρει χρώμα ,περίπου 1 ώρα. ΓΕΜΙΣΗ: 1 1/2 κιλό μοσχάρι 1 1/2 κιλό χοιρινό 500γρ. ρύζι μισό ποτήρι λάδι 1 κεφάλι σκόρδο 1 κρεμμύδι  2 ματσάκια μαϊντανό  1 ντομάτα αλάτι – πιπέρι σάψιχο ΦΥΛΛΟ: 1 κιλό αλεύρι 1 αυγό  1 ποτήρι κρασί  1 ποτήρι λάδι   αλάτι – πιπέρι

20 Υλικά Ριγανάδα 4 φέτες χωριάτικο ψωμί ( ξερό ) 2 ντομάτες ρίγανη αλάτι  ξύδι  λάδι ΕΚΤΕΛΕΣΗ Βρέχουμε το ψωμί, του βάζουμε αλάτι, ξύδι, ρίγανη, λάδι και στύβουμε τις ντομάτες πάνω στο ψωμί.

21 Υλικά Σάλτσα Λαγός ΕΚΤΕΛΕΣΗ
1 Λαγό ( σε μερίδες) 1 ποτήρι λάδι 1 κεφάλι σκόρδο 2 κουταλιές τοματοπολτό αλάτι – πιπέρι ξύδι ( 2 ποτήρια περίπου) 3-4 λεμόνια Πλένουμε καλά τον λαγό και τον καλύπτουμε με νερό και ξύδι για 2 ώρες. Τον ξεπλένουμε . Τον τηγανίζουμε με το λάδι. Σε μία κατσαρόλα ρίχνουμε το λαγό μαζί με το λάδι που τον τηγανίσαμε και αν χρειαστεί προσθέτουμε και άλλο λάδι. Ρίχνουμε καθαρισμένα και ψιλοκομμένα τα σκόρδα, αλάτι, πιπέρι, τοματοπολτό .Προσθέτουμε νερό μέχρι να τον σκεπάσουμε. Τον αφήνουμε να βράσει όσο χρειαστεί ( περίπου 2 ώρες). Λίγο πριν τελειώσει το μαγείρεμα προσθέτουμε τον χυμό από τα λεμόνια. Κατά τον ίδιο τρόπο μαγειρεύουμε και το κουνέλι.