ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ 2 3/2017

Παρουσίαση με θέμα: "ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ 2 3/2017"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ/ 2 3/2017 Μετασχηματισμός του δυτικού κράτους από τη δεκαετία 1970 μέχρι σήμερα. Κράτος και διεθνής διακυβέρνηση. 1. Inglehart, Ronald F. (1977), The Silent Revolution, Princeton University Press (Μέρος III/10). =mdp ;view=2up;se q=10;size=125 2. Giorgio Agamben (2005), State of Exception, Chicago Press (Κεφάλαιο 1). es/textfile /file ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

2 Κρατικη επεκταση και κρατικοσ παρεμβατισμοσ μετα το β΄ππ
3/2017 Από το πολεμικό στο μεταπολεμικό κοινωνικό κράτος δικαίου: ενίσχυση των κυρίαρχων λειτουργιών του (jura regalia/ δικαιοσύνη, αστυνομία και άμυνα αλλά και διπλωματία, φορολογία), ανάπτυξη του δημόσιου τομέα, της παροχής των κοινωνικών υπηρεσιών, του ρόλου της δημόσιας διοίκησης, αύξηση των δημόσιων δαπανών και των φόρων. 1- H κρίση του 30 προετοίμασε το πεδίο για την υιοθέτηση της κενσυανής προσέγγισης στην οικονομική διαχείριση και την κοινωνική πολιτική. 2- Ο Β΄ΠΠ νορμαλοποίησε την ιδέα της μεγάλης κρατικής παρέμβασης και ανέπτυξε το αίσθημα κοινότητας και εθνικής αλληλεγγύης που οδήγησε μεταπολεμικά στην ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών. 3- Η ανοικοδόμηση απονομιμοποίησε την οικονομική και κοινωνική βάση του πολιτικού εξτρεμισμού και ισχυροποίησε την δημόσια αντίληψη υπέρ της σημασίας του κράτους στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

3 Μετασχηματισμοσ του κρατουσ και μειωση τησ κρατικησ παρεμβασησ
3/2017 Το αφήγημα: «‘αναδιάρθρωση του κράτους΄ γιατί δεν είναι οικονομικά μη βιώσιμη η επέκταση του κοινωνικού κράτους (αναδιανεμητικές πολιτικές, αύξηση της φορολογίας εισοδήματος, αύξηση απασχόλησης στο δημόσιο τομέα, δημοσιονομικά προβλήματα, κίνδυνος χρεωκοπίας κυβερνήσεων) » : ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης με την επιτάχυνση της κινητικότητας κεφαλαίου, προϊόντων, υπηρεσιών, επιχειρήσεων και αύξησης της μετανάστευσης και μετάβαση στη μεταβιομηχανική και μετα- μοντέρνα εποχή του οικονομικού ατομικισμού. Η συστημική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος οδηγεί σε στροφή στη χρηματιστικοποίηση της οικονομίας. Μετά την αμφισβήτηση του κράτους πρόνοιας, την ανάπτυξη της οικονομίας της αγοράς , επέρχεται η κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

4 Κρατοσ προνοιασ και κοινη γνωμη: tι λενε τα εμπειρικα δεδομενα;
3/2017 Με βάση μελέτες για το τι πίστευαν οι πολίτες, τις δεκαετίες του 70, 80, 90, η υποστήριξη της κοινής γνώμης στο κράτος παραμένει σταθερή. το 70% της κοινής γνώμης σε 7 ευρωπαϊκά έθνη κράτη πίστευαν ότι (συνεχίζει να) είναι ευθύνη του κράτους να παρέχει υπηρεσίες υγίειας, για άνεργους, ηλικιωμένους, να ελέγχει τις τιμές, να στηρίζει τη βιομηχανία, να μείωνει τις ανισότητες κτλ. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

5 Μετασχηματισμοσ του κρατουσ και μειωση τησ παρεμβασησ του: ti λεει η θεωρια;
3/2017 Θεωρία της μέσης μάζας (70s, Wilensky): η χαμηλή μεσαία τάξη απομακρύνεται από τις βιομηχανικές αξίες, αναπτύσει αντι-κρατικά αισθήματα θεωρώντας ότι ανήκει στους χαμένους (loosers). Θεωρίες της υπερφόρτωσης και ακυβερνησίας (70s, Bell, Crozier, Huntington): οι πολιτικοί υπόσχονται ενώ το κράτος δεν μπορεί να ανταξεπέλθει στις όλο και πιο μεγάλες απαιτήσεις των πολιτών που μετατρέπονται σε ‘καταναλωτές των δημόσιων αγαθών’. Θεωρίες της κρίσης νομιμοποίησης (70s, 80s, O’Connor, Offe, Habermas): το κράτος είναι αντιμέτωπο με αντιφατικές απαιτήσεις όπως το να επενδύει σε υποδομές, να διατηρεί την κοινωνική τάξη παρέχοντας προνοιακές υπηρεσίες και συγχρόνως να κρατά τους φόρους σε χαμηλά επίπεδα. Η κοινή γνώμη είναι δυσαρεστημένη στρέφεται εναντίον του. Οι κρίσεις και η παγκοσμιοποίηση εισάγει και μετα-υλιστικές αξίες στην πολιτική ατζέντα (τέλη 70s, Inglehart): στην υλιστική ατζέντα (ανάπτυξη, εργασία, ασφάλεια, συλλογικότητα) εισάγονται νέα θέματα που απασχολούν το κοινό (οικολογία, αυτοδιοίκηση, ελευθερία, ισότητα φύλων, δικαιώματα μειονοτήτων, προστασία καταναλωτή, προσωπική εκπλήρωση). Η επιτυχία του προνοιακού κράτους υπονομεύθηκε από την ίδια την επιτυχία του. Αφού έλυσε τα κοινωνικά προβλήματα του καπιταλισμού, έχασε έδαφος. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

6 Ο μετασχηματισμοσ του δυτικου κρατουσ σημαινει την υποχωρηση του; Εξήγηση 1
3/2017 Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών του 20αι, πραγματοποιείται ο περιορισμός της άμεσης συμμετοχής του κράτους στην οικονομία (απο-παρεμβατισμός) και η διεύρυνση του ρυθμιστικού του ρόλου (ρόλος χαμηλού κόστους με στόχο τη διόρθωση των αποτυχιών της αγοράς). Από τη δυναμική εθνικοποίησης της πολιτικής εξουσίας στη σταδιακή αποεθνικοποίηση της πολιτικής εξουσίας και των κρατικών λειτουργιών. Απέναντι στους ιδιωτικούς δρώντες (π.χ. Πολυεθνικές), τα δίκτυα και τους διεθνείς οργανισμούς, το κράτος χάνει το μονοπώλιο άσκησης της πολιτικής εξουσίας, αλλά παραμένει κεντρικός παίκτης αφού μετατρέπεται σε διαχειριστής της πολιτικής εξουσίας αναπτύσσοντας σχέσεις αλληλεξάρτησης με τους άλλους παίκτες (από την κυβέρνηση στη διακυβέρνηση). ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

7 Κυβερνηση - Διακυβερνηση
3/2017 Κυβέρνηση Διακυβέρνηση Η έννοια της κυβέρνησης με την ευρεία έννοια του όρου όπου συμμετέχουν κράτη, διακρατικοί οργανισμοί, η κοινωνία των πολιτών (λιγότερο στατική). Μορφές πολυεπίπεδου και πολύ-δρώντων (multi-agent) συντονισμού και διαπραγμάτευσης λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα όλων των εμπλεκόμενων δρώντων (εθνικοί, υπερεθνικοί δρώντες, οικονομικοί δρώντες, κοινωνία των πολιτών). Ικανότητα των δημόσιων φορέων να καθορίσουν μια κοινή λογική, να κινητοποιήσουν εμπειρογνώμονες από διαφορετικά υπόβαθρα και να αναπτύξουν μορφές λογοδοσίας και νομιμότητας των αποφάσεων. Νέοι μέθοδοι κυβέρνησης (δυναμική): καλές πρακτικές, ήπιο δίκαιο, peer review τεχνικές κτλ. Μορφή κυβέρνησης με την στενή έννοια του όρου (στατική, ως θεσμός) – διαχωρισμός εξουσιών, η κεντρικότητα του Κράτους Πολιτικο-διοικητική ελίτ, ομοιογενή και συγκεντρωτική Κρατικό μονοπώλιο η κατασκευή του κανονιστικού πλαισίου της Δημόσιας Πολιτικής Κλασσική έννομη τάξη (ιεραρχική) ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

8 Ο μετασχηματισμοσ του δυτικου κρατουσ σημαινει την υποχωρηση του; Εξήγηση 2
3/2017 (βεμπεριανής επιρροής): Σημασία στη γενεαλογική και ουσιοκρατική αντίληψη του κράτους, στα ιστορικά συστατικά της κρατικής κυριαρχίας και της ασφάλειας (εσωτερικής και εξωτερικής) και όχι στις δράσεις, την κυβέρνηση και τις δημόσιες πολιτικές. Οι μεταμορφώσεις του καπιταλισμού και του κράτους πρόνοιας δεν είναι παρά μακροπρόθεσμες αλλαγές που δεν έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα του κράτους. Αναλυτική διάκριση μεταξύ αλλαγής καθεστώτος (Raymond Aron) και Κράτους, ώστε να μην συγχέουμε την αλλαγή καθεστώτος και τη μακροπρόθεσμη διάρκεια του κράτους. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

9 Τι είδους διακυβέρνηση; (Bevir, 2010)
Democratic theory Representative (1945- ) (1970- ) 21s Participatory Citizenship National Consumerist Communautarian Pluralist Rationality Civilizational Economic and sociological Economic Sociological Local State Nation state Corporate and welfare state and central bureaucracy Neoliberal state Neoliberal and network state Policy making Expertise (neutral) Expertise (markets) Expertise (networks) Dialogic Mode of accountability Responsible government Procedural accountability Performance accountability Horizontal and network accountability 3/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

10 Το κρατοσ επιστρεφει: ενισχυση του παραδοσιακου ρολου του ωσ εγγυητησ εθνικησ ασφαλειασ τον 21 αιωνα
3/2017 Ενίσχυση διοικητικών, νομοθετικών και δημοσιονομικών εξουσιών των δυτικών κρατών για παρακολούθηση συνδιαλέξεων, διεξαγωγή ερευνών, προληπτική προφυλάκιση υπόπτων, εισαγωγή δικαστικών ενταλμάτων περιορισμένης μετακίνησης, θέσπιση νέων ποινικών αδικημάτων για την πρόληψη ή εξιχνίαση τρομοκρατικών ενεργειών. Υιοθέτηση αντιτρομοκρατικών νόμων-Patriot Acts με τη μορφή επείγουσας νομοθετικής πράξης (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία, Γαλλία κτλ.) Η συμμετοχή σε στάση: η βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης // Προδοσία: αθέτηση αφοσίωσης στο κράτος με τη παροχή βοήθειας στους εχθρούς. Η έννοια της ασφάλειας διευρύνεται πέραν της τρομοκρατίας. Ενίσχυση του ρόλου του κράτους διευρύνοντας τον ορισμό των κινδύνων που τα απειλούν πέρα των στρατιωτικών απειλών από ξένες δυνάμεις (απειλές κατά των πολιτών, του τρόπου ζωής, της ακεραιότητας κτλ.). Το κράτος, γενικός διαχειριστής κινδύνων; ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

11 Απο το κρατοσ δικαιου στο κρατοσ ασφαλειασ
3/2017 Αστυνόμευση, καταστολή, περιστολή ελευθεριών, αποδυνάμωση του μοντέλου πολυπολισμιτικής κοινωνίας. ΑΠΟ τη βιο-πολιτική (Foucault): η άσκηση της εξουσίας στη Δύση εισχωρεί στον ζωτικό χώρο του ατόμου και ρυθμίζει το δικαίωμα του στη ζωή και στο θάνατο μέσω ‘τεχνολογικών πολιτικών΄ ΣΤΗ βιο-κυριαρχία και τον εξαιρετισμό (Agamben): η αντι-τρομοκρατία στηρίζεται στη λογική της έκτακτης ανάγκης και της (εκ των πραγμάτων αναπόφευκτης) αναστολής του κράτους δικαίου. Παραδόξως έτσι ενισχύεται η κρατική κυριαρχία (ανακαλεί την αντίληψη Hobbes για τον Ηγεμόνα-Leviathan). Τα αντιτρομοκρατικά μέτρα (όπως και τα μέτρα για τη διαχείριση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης), χαρακτηρίζεται από τον εξαιρετισμό: η αντιτρομοκρατική νομοθεσία περιορίζει το ρόλο της δικαστικής εξουσίας σε "τρομοκρατικές" έρευνες (δηλαδή ποινικές), μετατρέπει τη διατήρηση της τάξης σε δραστηριότητα πρόληψης που στηρίζεται στην πληροφορία, επιτρέπει την επιτήρηση χωρίς να υπάρχει υποψία εγκλήματος, διαχωρίσει την τιμωρητική ποινή από την πραγματική τέλεση παράνομης πράξης και οδηγεί στο πολλαπλασιασμό ασαφών, ελαστικών και υποκειμενικών νόμων για την καταπολέμηση της «εγχώριας τρομοκρατίας». ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

12 Κρατοσ και διακυβερνητικοι οργανισμοι (δκο): προιον η/και επιρροη;
ΔΚΟ : τα κράτη τις ιδρύουν στη βάση Συνθηκών και συνήθως λειτουργούν με βάση την αρχή της συναίνεσης (παγκόσμιοι οργανισμοί, περιφερειακοί οργανισμοί, φορείς εξειδικευμένου αντικειμένου). Αποτελούν επέκταση της κρατικής ισχύος στη διεθνή σφαίρα. Ο ρόλος των ΔΚΟ : διαχείριση προβλημάτων, ανάπτυξη συνεργασιών και υποδομών, επεξεργασία δεδομένων, συντονισμός πολιτικών, σε περιφερειακό ή διεθνές επίπεδο. Τρόπος λειτουργίας και αποτελεσματικότητα: άτυπος και ευέλικτος τρόπος, υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης, τεχνοκρατική διακυβέρνηση χωρίς τις πιέσεις των εθνικών δημοκρατιών. Οι ΔΚΟ επηρρέαζουν τη λειτουργία του κράτους : τα κράτη ως μέλη των ΔΚΟ έχουν υποχρεώσεις, περιορισμός της επιμέρους δράσης των κρατών, άμβλυνση της διάκρισης εσωτερική-εξωτερική πολιτική (διεθνοποίηση μέρους της κυβερνητικής δραστηριότητας). Ο κερματισμός της λήψης των αποφάσεων στο εσωτερικό των κρατών (Α. Slaughter): οριζόντια δικτύωση των κρατικών/κυβερνητικών αξιωματούχων με ομολόγους τους από άλλα κράτη (διοικητικές συνδέσεις). Από την αντίληψη του ενιαίου κράτους στην θεσμική απο-ιεράρχιση του κράτους. Η συμμετοχή κρατών σε ΔΚΟ εμβαθύνει όλο και περισσότερο τις οριζόντιες συνδέσεις ομολόγων (σε υπουργικό επίπεδο, σε επίπεδο εμπειρογνώμονων κτλ.) σε διακρατικό επίπεδο και διευκολύνει την ανταλλαγή και σύγκλιση (τομεακών) απόψεων μακριά από τις εγχώριες πιέσεις σε εθνικό επίπεδο. Η ανάπτυξη των ΔΚΟ ενισχύει σε εθνικό επίπεδο την εκτελεστική εξουσία και τη γραφειοκρατία ενώ αποδυναμώνει τα κοινοβούλια και τα πολιτικά κόμματα και διαρρηγνύει τη διάκριση μεταξύ εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας (το φαινόμενο του κυβερνητισμού, governmentalism). Οι σχέσεις των κρατών σε διεθνές επίπεδο και η θέση των μικρών-αδύναμων κρατών μελών των ΔΚΟ: ίση κυριαρχία, άνιση ισχύς και πόροι (κυριαρχία, αλληλεξάρτηση, εξάρτηση). 3/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

13 Η ευρωπαϊκη ενωση 3/2017 Υβριδικός οργανισμός που συνδυάζει διακυβερνητικά και υπερεθνικά (κάποια ομοσπονδιακού και κάποια συνομοσπονδιακού) στοιχεία. Η ανάπτυξη του ρυθμιστικού και κανονιστικού χαρακτήρα της ΕΕ. Η διεθνής νομική προσωπικότητα της ΕΕ στα θέματα της εξωτερικής εμπορικής πολιτικής. Μετά την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου η ΕΕ θα βρεθεί στη δεύτερη θέση από την πρώτη πίσω από τις ΗΠΑ σε σχέση με το οικονομικό της μέγεθος. Η ΕΕ ως μοντέλο διαφοροποιημένης ενοποίησης (επέκταση και εμβάθυνση πεδίων λειτουργικής συνεργασίας χωρίς την αναγκαστική συμμετοχή όλων των κρατών μελών). ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

14 Ευρωπαϊκός Κοινός Αεροπορικός Χώρος: ΕΕ+ 8 εκτός ΕΕ Κράτη
Ευρωπαϊκός οικονομικός χώρος (ΕΟΧ): EE+3 πρώην ΕΖΕΣ Ευρωζώνη 18ΚΜ Οικονομική Διακυβέρνηση Ευρωζώνη 19ΚΜ: Δεν είναι ένα γκρουπ avant garde, ούτε μια σταθερή ομάδα μελών (no fixed-boundary division). Σένγκεν: ΕΕ 23ΚΜ + 4 εκτός ΕΕ Κράτη Κοινότητα Ενέργειας: EE+ 8 εκτός ΕΕ Κράτη Ευρ. Ενωση (EE) 28ΚΜ {Κοινότητα μεταφορών: ΕΕ + Δυτ. Βαλκάνια Υπό διαπραγμάτευση} 3/2017 ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ

15 Μη-κυβερνητικοι οργανισμοι (μκο)
3/2017 Ιδιωτικοί, ανεπίσημοι φορείς με προοδευτική αύξηση του αριθμού τους και της επιρροής τους. Ενισχυμένος ο ρόλος τους στα μετα-αποικιακά κράτη ως πάροχοι υπηρεσιών ανθρωπιστικού χαρακτήρα σε καταστάσεις έκτατης ανάγκης. Αποκτούν οιονεί εκτελεστικές αρμοδιότητες εφαρμογής πολιτικών που δρομολογούνται από Διακυβερνητικούς οργανισμούς (ΔΚΟ). Αυξάνεται το ποσοστό των κονδυλίων δημόσιας αναπτυξιακής βοήθειας που διανέμεται μέσω ΜΚΟ. Το πρόβλημα της χρηματοδότησης των ΜΚΟ και η σύγκρουση συμφερόντων. Στα μετα-αποικιακά ΄αποτυχημένα΄ κράτη που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα (χρεοκοπία, διατροφική κρίση, υγιειονομική κρίση, κατακερματισμός, υψηλή εγκληματικότητα, φτώχεια, συσσώρευση προσφυγικών ροών) μπορεί να υποκαταστήσουν το κράτος σε κάποιες λειτουργίες του. Η ισχυροποίηση των ΜΚΟ εντός των τοπικών κοινωνιών και το πρόβλημα της επανοικοδόμησης του κράτους. ΦΙΛΙΠΠΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ