Παπαδοπούλου Αθανασία

Παρουσίαση με θέμα: "Παπαδοπούλου Αθανασία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παπαδοπούλου Αθανασία
ΑρχαΙα Ελληνικα απο πρωτοτυπο στο Λυκειο: Στοχοθεσια, προτεινομενη μεθοδολογία Εργασία για το μάθημα: Παιδαγωγική: Ειδική Διδακτική για την Διδασκαλία Αρχαιογνωστικών Μαθημάτων Παπαδοπούλου Αθανασία Γαϊτάνη Ελένη

2 ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ Με τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στο Ενιαίο Λύκειο επιδιώκεται οι μαθητές: Να είναι σε θέση να πετύχουν τους γενικούς μορφωτικούς-ανθρωπιστικούς σκοπούς του μαθήματος με τη μελέτη σε βάθος από το πρωτότυπο επιλεγμένων αντιπροσωπευτικών κειμένων της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Να μπορούν να συνδέουν άμεσα και λειτουργικά τα πρωτότυπα κείμενα με συμπληρωματικά κείμενα από μετάφραση. Να αντιληφθούν πληρέστερα το νόημα των ερμηνευόμενων από πρωτότυπο κειμένων με την κατάλληλη διδακτική εκμετάλλευση παράλληλων κειμένων του ιδίου ή άλλων συγγραφέων. Να διευρύνουν και να διευρύνουν τις γνώσεις τους σχετικά με την αρχαία ελληνική γλώσσα που αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

3 Να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία απόκτησης του μορφωτικού αγαθού με την κινητοποίηση των πνευματικών τους δυνάμεων. Να ασκούν την ικανότητά τους για κριτική αφομοίωση και αξιολογική αποτίμηση των γνώσεων. Να ανακαλύπτουν τρόπους για να φθάσουν σε προσωπική επικοινωνία με τα κείμενα και να απολαμβάνουν αισθητικά το περιεχόμενό τους αφού πρόκειται για κορυφαία δημιουργήματα της τέχνης του λόγου. Να ασκούνται στο να αναζητούν απαντήσεις ως προς τα βασικά στοιχεία κάθε λογοτεχνικού έργου, την πλοκή του μύθου (εξέλιξη- δέση- κορύφωση- λύση), τη διαγραφή του ήθους των δρώντων προσώπων (κίνητρα, στάσεις, μεταπτώσεις, δραματικές συγκρούσεις), τα προβλήματα και τις ιδέες που διερευνώνται και τους καλλιτεχνικούς τρόπους έκφρασης που δένουν όλα τα στοιχεία του έργου και αναδεικνύουν το βαθύτερο νόημά του.

4 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ
Για να έρθουν οι μαθητές σε επικοινωνία με την ουσία της πνευματικής δημιουργίας των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων με επιτυχία, πρέπει να ακολουθούνται ορισμένες γενικές αρχές που αποτελούν δρόμους προσπέλασης στη σημασία των έργων. Η κύρια μέθοδος διδασκαλίας είναι η ερμηνευτική, που ξεκινάει από μια συνολική θεώρηση του κειμένου, προχωρά αναλυτικά στη διερεύνηση του περιεχομένου και της μορφής και κλείνει με συνολική συνθετική εκτίμηση των ουσιωδών στοιχείων του διότι: Προσαρμόζεται συνεχώς στις απαιτήσεις κάθε διδακτικής ενότητας, κρατώντας το νήμα των διδακτικών στόχων που οδηγεί με ασφάλεια στην επίτευξη του τελικού σκοπού. Δίνει έμφαση στην ανάλυση του νοηματικού περιεχομένου των έργων και στη διερεύνηση του ιδεολογικού πλούτου τους, καθώς και των προβλημάτων του ανθρώπου και της ζωής της εποχής τους. Επιχειρεί να εκτιμήσει τα κίνητρα της δραστηριότητας του ανθρώπου, την στάση και την κλίμακα των αξιών του μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικών, πολιτικών κι πολιτιστικών συνθηκών της εποχής του.

5 Διερευνά τη διαχρονική σημασία των στοιχείων που αναδεικνύονται από την ερμηνεία, αποφεύγοντας κάθε είδους ανεπίτρεπτους αναχρονισμούς. Προσφεύγει σε λεξιλογικές και μορφολογικές διευκρινήσεις μόνο στο βαθμό που αυτές εξυπηρετούν τη βαθύτερη κατανόηση των κειμένων. Συνεξετάζει συστηματικά τους μορφολογικούς και εκφραστικούς τρόπους με τα συγκεκριμένα κάθε φορά νοηματικά περιεχόμενα. Εκμεταλλεύεται με δεξιότητα και αξιοποιεί γόνιμα τα κατάλληλα παράλληλα κείμενα που φωτίζουν πληρέστερα το νόημα των ερμηνευμένων έργων.

6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Για την καλύτερη εφαρμογή των γενικών και ειδικών οδηγιών διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας είναι ανάγκη η καθημερινή ερμηνευτική διαδικασία να ακολουθεί και να στηρίζεται σε ορισμένες αρχές που θα την καταστήσουν πιο φυσική, ζωντανή, ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική. Έτσι, είτε ερμηνεύουμε κείμενο στην πρωτότυπη γλωσσική μορφή του είτε σε δόκιμη μετάφραση: Αντιμετωπίζουμε το κείμενο ως ένα οργανικό σύνολο, του οποίου τα μέρη φωτίζονται και ερμηνεύονται αμοιβαία. Κέντρο του ενδιαφέροντός μας είναι διαρκώς το κείμενο (κειμενοκεντρική μέθοδος). Συνεξετάζουμε τα στοιχεία μορφής με τα στοιχεία περιεχομένου ώστε να αξιοποιήσουμε τους εκφραστικούς τρόπους για τη σύλληψη του ιδιαίτερου χρώματος και της έμφασης που θέλει να δώσει ο δημιουργός του κειμένου. Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη δομή του κειμένου, που αποκαλύπτει την τέχνη και το πνεύμα του συγγραφέα. Ειδικά κατά την ερμηνεία κειμένων από πρωτότυπο, η αίσθηση της δομής του λόγου συμβάλλει αποτελεσματικά στην κατανόηση του περιεχομένου, καθώς αποκαλύπτει τον τρόπο λειτουργίας των όρων μέσα στην πρόταση, την περίοδο και την παράγραφο.

7 Διαφοροποιούμε την προσέγγιση των κειμένων ανάλογα με το γραμματειακό είδος στο οποίο ανήκει και ανάλογα με το τμήμα που ερμηνεύουμε μέσα στο ίδιο το έργο. Η διάκριση αυτή κάνει φανερό τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο δημιουργός του απευθυνόταν στο κοινό του (πλατιά επική αφήγηση, παραστατική ιστορική αφήγηση, πειστική ρητορική επιχειρηματολογία, ζωντανή σκηνική αναπαράσταση της ανθρώπινης δράσης, λυρική προσωπική έκφραση, διαλεκτική φιλοσοφική αναζήτηση της αλήθειας). Αναζητούμε την ομορφιά κάθε κειμένου ώστε να δημιουργηθούν οι όροι της αισθητικής επιδοκιμασίας και ευχαρίστησης από την ανάγνωση και την ερμηνεία. Δεν ξεχνάμε να προσεγγίσουμε έργα της τέχνης του λόγου και έχει μεγάλη σημασία να ασκούμε τους μαθητές ώστε να αντιλαμβάνονται και να κατανοούν την καλλιτεχνική τους έκφραση. Πολλαπλασιάζουμε τους τρόπους ενεργητικής έκφρασης των μαθητών μας, με το λόγο ή με την πράξη μέσα στον χώρο της αίθουσας ή του σχολείου, με την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, το μουσείο ή το θέατρο, με την ατομική ή συλλογική δημιουργική εργασία, με την πολύμορφη προσέγγιση των έργων του λόγου με τη βοήθεια εποπτικών μέσων εικόνας και ήχου. Είναι φανερό πως η ανάγνωση και ερμηνεία των έργων της λογοτεχνίας μιας άλλης μακρινής εποχής, έχει ανάγκα από ποικίλη υποστήριξη, για να δημιουργηθεί το κατάλληλο ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο που θα καταστήσει εναργέστερα αισθητό το περιεχόμενό τους.

8 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΛΑΒΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ
Όταν συζητούμε για τη διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είναι μια γλώσσα του παρελθόντος, την οποία οι μαθητές δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσουν σε αυθεντικά συμφραζόμενα επικοινωνίας. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν κατά την εκμάθησή της να αξιοποιηθούν επαρκώς οι πρακτικές διδασκαλίας της μητρικής ή της δεύτερης−ξένης γλώσσας. Ωστόσο, η ΑΕ γλώσσα, όπως κάθε άλλη γλώσσα, ήταν ένας ζωντανός οργανισμός σε εξέλιξη, του οποίου τα αποτυπώματα διασώζονται σε ποικίλα κείμενα διαφορετικών εποχών (λογοτεχνικά έργα, επιστημονικά συγγράμματα, επιγραφές, δημόσια έγγραφα, ιδιωτικά κείμενα κλπ.). Ο γλωσσικός κώδικας του κάθε κειμένου διαμορφώνεται ανάλογα με τις συνθήκες σύνταξης και πρόσληψής του και ανάλογα με τις διαφορετικές επικοινωνιακές και θεσμικές ανάγκες που καλείται να καλύψει σε κάθε εποχή. Γι’ αυτό κατά τη διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας οφείλουμε να παίρνουμε υπόψη μας τις ακόλουθες παραμέτρους: Δεν απομνημονεύουμε γλωσσικούς τύπους, αλλά μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τύπους και τη λειτουργία τους στο κείμενο στο οποίο εντάσσονται. Δεν μαθαίνουμε κανόνες σύνταξης λέξεων, αλλά προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις δομές μιας φράσης και τη λειτουργία τους για την κατασκευή του κειμένου. Στόχος είναι οι μαθητές να εξοικειωθούν με γλωσσικά φαινόμενα και συντακτικές δομές στο πλαίσιο κειμένων, όπου γίνεται κατανοητή η λειτουργία τους, χωρίς να απαιτείται γνώση της σχετικής ορολογίας (λ.χ. το ρήμα και το πρόσωπο που ενεργεί, το ρήμα με τα συμπληρώματά του κ.ο.κ.)·

9 Αξιολόγηση Η αξιολόγηση οφείλει να είναι σύμφωνη με τη διδασκαλία και να περιλαμβάνει: (α) Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου (Γνώσεις για τον κόσμο, Γνώσεις για τη γλώσσα, Καλλιέργεια γραμματισμών). (β) Ερωτήσεις ερμηνευτικής προσέγγισης βασικών εννοιών και θεμάτων που θίγονται στο κείμενο (Γνώσεις για τον κόσμο). (γ) Ασκήσεις γλωσσικές (λεξιλογίου, γραμματικής, σύνταξης), σύμφωνα με τις προτεινόμενες διδακτικές πρακτικές (Γνώσεις για τη γλώσσα)

10 Ενδεικτική πορεία διδασκαλίας
Σύντομη αφόρμηση ώστε να γίνει: σύνδεση με τα προηγούμενα και πρόκληση αναμονής για τα επόμενα. Εκφραστική ανάγνωση μια ή και περισσότερες φορές- η οποία αποτελεί το ήμισυ της ερμηνείας. Γενικός προσδιορισμός του περιεχομένου και των επιμέρους θεματικών κέντρων. Καθορισμός της δομής του κειμένου με βάση τα θεματικά κέντρα. Αναλυτική ερμηνευτική τμηματική προσέγγιση: με συνεξέταση της δομής του κειμένου, με άρση των βασικών δυσκολιών (λεξιλογικών, μορφολογικών και συντακτικών) η οποία είναι απαραίτητη για την κατανόηση της μετάφρασης, με άμεση μετάφραση όπου δεν υπάρχει δυσκολία, με αναλυτική επεξεργασία όπου δεν υπάρχει δυσκολία. Συνολική μετάφραση σε δόκιμο νεοελληνικό λόγο. Συγκριτική ακρόαση και άλλων μεταφράσεων για την καλλιέργεια της γλωσσικής ευαισθησίας των μαθητών.

11 Διακειμενική προσέγγιση του περιεχομένου με ανάγνωση και άλλων αποσπασμάτων του ίδιου συγγραφέα αλλά κυρίως άλλων δημιουργών. Έτσι επιτυγχάνεται πολύπλευρος φωτισμός του θέματος. Ανακεφαλαίωση, βασικές επισημάνσεις και ερμηνεία σε βάθος, για να αποκαλυφθούν τα διαχρονικά στοιχεία του κειμένου. Κριτική συζήτηση και εκτίμησή τους. Ασκήσεις εμπέδωσης και προέκτασης των διδαχθέντων για την άσκηση της κριτικής σκέψης με κύρια χαρακτηριστικά: την έμφαση στην ερμηνευτική διερεύνηση του περιεχομένου των κειμένων, την ποικιλία, την λειτουργία των όρων μέσα στην πρόταση ή την περίοδο καθώς και εμβάθυνση στη σημασία των λέξεων και εκφράσεων μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα.