1 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Σημειώσεις για το μάθημα: Χρηματοπιστωτικοί Διαμεσολαβητές Συμεών Καραφόλας.

Παρουσίαση με θέμα: "1 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Σημειώσεις για το μάθημα: Χρηματοπιστωτικοί Διαμεσολαβητές Συμεών Καραφόλας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 1 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Σημειώσεις για το μάθημα: Χρηματοπιστωτικοί Διαμεσολαβητές Συμεών Καραφόλας

2 1. Εισαγωγικά Διάφορες είναι οι συνιστώσες που μπορούν να αποτελούν το οικονομικό γίγνεσθαι. Μεταξύ αυτών μπορούμε να διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες: αυτών που έχουν ανάγκη χρηματοδότησης και αυτών που έχουν πλεόνασμα χρημάτων (θα μπορούσαμε να πούμε και αγαθών σε άλλες περιπτώσεις). Οι παράγοντες που ευρίσκονται στη μια ή στην άλλη κατηγορία είναι διάφοροι και ενδεχομένως να ευρίσκονται τόσο στη μια όσο και στην άλλη κατηγορία. Διάφορα θέματα τίθενται που θα εξεταστούν στην ενότητα αυτή: Πως μπορούν να κάνουν συναλλαγές μεταξύ τους οι πλεονάζοντες με τους έχοντες ανάγκη χρημάτων; Μπορούν να γίνουν απευθείας συναλλαγές; Τίθενται εμπόδια ώστε οι συναλλαγές να γίνονται απευθείας μεταξύ των; Ποια είναι τα ενδεχόμενα εμπόδια; Υπάρχει κάποιος βασικός παράγοντας (ή πολλοί παράγοντες) που μπορεί να επιλύσει προβλήματα συνδιαλλαγών; 2

3 1. Εισαγωγικά Στο πλαίσιο των ερωτημάτων αυτών θα δούμε: Βασικά στοιχεία για τη συναλλαγή πλεονασματικών και ελλειμματικών μονάδων και μεταφορά κεφαλαίων. Ο παράγοντας του διαμεσολαβητή στις συναλλαγές. Ποιοι μπορούν να αναλάβουν το ρόλο του διαμεσολαβητή. Οι τράπεζες και τα άλλα χρηματοπιστωτικά κα μη ιδρύματα. Η σημασία των διαμεσολαβητών στην περίπτωση της Ευρωζώνης. Η σημασία τους ανά χώρα της Ευρωζώνης. Η ειδικότερη σημασία και εξέλιξη της σημασίας του τραπεζικού συστήματος και των τραπεζών ανά χώρα της ευρωζώνης στη διάρκεια της κρίσης. 3

4 2. Προβλήματα των απευθείας συναλλαγών Στο Γράφημα 1 έχουμε τη Δομή της Χρηματοπιστωτικής Διαμεσολάβησης στην Οικονομία. Ξεκινώντας από τις υποχρεώσεις και απαιτήσεις που εκφράζουν τους ελλειμματικούς και πλεονασματικούς φορείς αντίστοιχα μπορούμε να πούμε ότι καταρχήν οι δύο φορείς μπορούν να δοκιμάσουν απευθείας μεταξύ τους συναλλαγές. Τίθενται όμως ορισμένα βασικά προβλήματα όπως: Πρακτικά θέματα: μπορούμε να φανταστούμε μια οικονομία όπου όλα τα μέλη της να κάνουν απευθείας πράξεις δανεισμού; Αυτό μπορεί να είναι εφικτό σε μικρές τμήματα της κοινωνίας όπως, συγγενείς, φίλοι, τοπικές κοινωνίες, ομάδες μεταναστών με σκοπό την ανάπτυξη και αλληλοβοήθεια στο εξωτερικό. Στην περίπτωση αυτή οι ειδικές σχέσεις, συγγενικές, φιλικές, έχουν τον κύριο λόγο. Πέραν των σχέσεων αυτών βέβαια υπάρχει η περίπτωση της τοκογλυφίας που άπτεται των παράνομων συναλλαγών. Αν όμως θέλουμε να επεκτείνουμε τη σχέση αυτή τότε παρουσιάζεται ένα τεράστιο πρακτικό πρόβλημα: πως θα κάνουν χρηματοπιστωτικές συναλλαγές δισεκατομμύρια άνθρωποι απευθείας μεταξύ τους; Μάλλον άλυτο. Αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσαν να προχωρήσουν οι συναλλαγές αυτές, τότε ορισμένοι όροι θα ήταν απαραίτητοι: 4

5 2. Προβλήματα των απευθείας συναλλαγών Αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσαν να προχωρήσουν οι συναλλαγές αυτές, τότε ορισμένοι όροι θα ήταν απαραίτητοι: Η διάρκεια: Ο μεν δανειστής θα μπορούσε να ζητήσει το ποσό που δάνεισε να του επιστραφεί νωρίτερα (για την εκπλήρωση έκτακτων αναγκών). Ο υπόχρεος όμως δεν είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει νωρίτερα από τη συμφωνία το δανεισθέν ποσό. Η εγγύηση: Ο δανειστής μπορεί και ζητεί συνήθως μια εγγύηση από τον υπόχρεο για την επιστροφή των χρημάτων και σε περίπτωση αθέτησης να λάβει κάτι σε αντάλλαγμα. Ο ορισμός μιας τέτοιας εγγύησης μπορεί να είναι προβληματικός. Το κόστος: Ο δανειστής μπορεί να μια ανταμοιβή για τη χρηματοδότηση που κάνει. Ο ορισμός της ανταμοιβής μπορεί να αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα για την ολοκλήρωση των συναλλαγών. Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων Ποιος θα επιβάλει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων σε περίπτωση αθέτησης; 5

6 3. Υπόχρεοι και Δανειστές Πέραν των πρακτικών προβλημάτων συνεπώς εγείρονται και μια σειρά από άλλα ερωτήματα που είναι δύσκολο να εκπληρωθούν στις απευθείας συναλλαγές. Φαίνεται έτσι η ανάγκη ενός ενδιάμεσου μεσολαβητή ο οποίος μπορεί να προσφέρει λύσει τόσο στο πρακτικό πρόβλημα του μεγάλου όγκου των συναλλαγών όσο και στα επιμέρους προβλήματα του κινδύνου με αποπληρωμής, της διάρκειας, του «λογικού» κόστους και απόδοσης. Ένα ερώτημα που εγείρεται επίσης είναι : ποιοι είναι οι Υπόχρεοι και οι Δανειστές; Αυτοί μπορούν να είναι τα νοικοκυριά, η Κυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα μη Χρηματοπιστωτικές εταιρίες. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, οι συντελεστές αυτοί ευρίσκονται τόσο στην κατηγορία του Υπόχρεου όσο και του Δανειστή. Ο Χρηματοπιστωτικός Διαμεσολαβητής καλείται να καλύψει τις ανάγκες και απαιτήσεις που δημιουργούνται στις συναλλαγές των δύο μεγάλων κατηγοριών. 6

7 Διάγραμμα 1. Δομή Χρηματοπιστωτικής Διαμεσολάβησης στην Οικονομία 7 Μη Χρηματοπιστωτικός Τομέας Νοικοκυριά Γενική Κυβέρνηση Μη Χρηματοπιστωτικές εταιρίες Χρηματοπιστωτικοί Ενδιάμεσοι Εμπορικές τράπεζες Μη Τραπεζικοί Χρηματοπιστωτικοί Ενδιάμεσοι Μη Χρηματοπιστωτικός Τομέας Νοικοκυριά Γενική Κυβέρνηση Μη Χρηματοπιστωτικές εταιρίες Χρηματοπιστωτικές Απαιτήσεις Υποχρεώσεις

8 4. Χρηματοπιστωτικοί Μεσολαβητές Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες χρηματοπιστωτικών ενδιάμεσων ή μεσολαβητών: Οι Εμπορικές Τράπεζες και οι Μη Τραπεζικοί Χρηματοπιστωτικοί Ενδιάμεσοι. Το Διάγραμμα 2 μας δίνει τη δομή του χρηματοπιστωτικού τομέα. ΟΙ χρηματοπιστωτικές εταιρίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις καταθετικές εταιρίες, κατά βάση τράπεζες, και τις άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρίες. Στην πρώτη κατηγορία έχουμε: την Κεντρική Τράπεζα και τις άλλες καταθετικές εταιρίες που χωρίζονται στις τράπεζες και στα Αμοιβαία Κεφάλαια Διαχείρισης Διαθεσίμων. Στη δεύτερη κατηγορία έχουμε μια σειρά χρηματοπιστωτικών εταιριών που είναι: Αλλοι Χρηματοπιστωτικοί Διαμεσολαβητές όπως εταιρίες ειδικού σκοπού (για παράδειγμα ο Οργανισμός Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων που είχε σκοπό να εξαγοράσει μια εταιρία πτωχυμένη ή υπό πτώχευση και αφού την εξυγιάνει να την πωλήσει). Επενδυτικά Κεφάλαια πλην Αμοιβαίων Κεφαλαίων Διαχείρισης Διαθεσίμων. Ασφαλιστικές εταιρίες και Συνταξιοδοτικά Ταμεία και Επικουρικοί Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί (οργανισμοί που συνδέονται με τη χρηματοπιστωτική μεσολάβηση χωρίς οι ίδιοι να είναι χρηματοπιστωτικοί μεσολαβητές) 8

9 Διάγραμμα 2. Δομή του Χρηματοπιστωτικού Τομέα 9 εταιρίες Χ Χρηματοπιστωτικές εταιρίες Καταθετικές εταιρίες Αλλες Χρηματοπιστωτικές εταιρίες Κεντρική Τράπεζα Άλλες καταθετικές επιχειρήσεις (κυρίως τράπεζες) ΑΚΔΔ ** Τράπεζες* Αλλοι Χρηματοπι στωτικοί διαμεσολαβ ητές *** Επενδυτι κά κεφάλαια πλην ΑΚΔΔ Ασφαλι στικές εταιρίες Συνταξιο δοτικά Ταμεία Επικουρι κοί Χρηματο πιστωτικ οί Οργανισ μοί ****

10 5. Σημασία των Χρηματοπιστωτικών Μεσολαβητών, περίπτωση της Ευρωζώνης Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές με βάση τις μεγάλες κατηγορίες και την εξέλιξη του ενεργητικού σε 3 έτη που καλύπτουν μια 15ετία, Πίνακας 1. Παρατηρούμε ότι στη διάρκεια της περιόδου αυτής ότι οι τράπεζες βλέπουν το μερίδιό τους να μειώνεται σε βάρος των μη τραπεζικών διαμεσολαβητών ή αλλιώς σκιώδους τραπεζικού συστήματος. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να επιταχύνεται προς όφελος του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στη διάρκεια της κρίσης (2007-2014), που περνά από τα 20,9 τρις ευρώ στα 33,7 τρις ευρώ το 2014. Αντίθετα πολύ περιορισμένη μένει η αύξηση στις τράπεζες. Τα ερωτήματα που τίθενται συνεπώς είναι πόσο η κρίση συνέτεινε στην εξέλιξη αυτή, που ήδη παρατηρείται τα προηγούμενα χρόνια. Γιατί υπάρχει η εξέλιξη αυτή πέραν της τραπεζικής κρίσης (καλύτερη ευελιξία του σκιώδους συστήματος, μεγαλύτερες αποδόσεις), σε ποιες χώρες παρουσιάζεται περισσότερο. 10

11 Πίνακας 1. Ανάπτυξη του συνολικού ενεργητικού των χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών στην ευρωζώνη 11 Σε τρις ευρώΣυμμετοχή σε % 199920072014199920072014 Εμπορικές τράπεζες152728,157,9%56,4%45,5% Μη τραπεζικοί χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές10,920,933,742,1%43,6%54,5% ~ Αλλοι χρηματοπιστωτικοί διμασολαβητές7,214,724,827,8%30,7%40,2% * Αμοιβαία Κεφάλαια Διαχείρισης Διαθεσίμων ΑΚΔΔ0,31,10,941,2%2,3%1,5% * Επενδυτικά Κεφάλαια πλην ΑΚΔΔ2,85,19,510,8%10,6%15,4% * Επικουρικοί Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί001,850,0% 3,0% * Αλλοι διάφοροι Διαμεσολαβητές4,18,512,515,8%17,7%20,2% ~ Ασφαλιστικές εταρίες και Συνταξιοδοτικά ταμεία3,66,28,8613,9%12,9%14,3% Συνολο25,947,961,76100,0%

12 5. Σημασία και διάρθρωση του τραπεζικού συστήματος στης χώρες της Ευρωζώνης Στον Πίνακα 2 εμφανίζεται το σύνολο του ενεργητικού για τις τράπεζες, τοπικές και ξένες, στις χώρες της Ευρωζώνης την περίοδο τη κρίσης 2008-2014. Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι οι μεγάλες χώρες έχουν υψηλότερο συνολικό ενεργητικό. Παρατηρούνται όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις τόσο μεταξύ των μεγάλων χωρών όσο και μεταξύ χωρών με σημαντικές πληθυσμιακές αποκλίσεις. Κυρίαρχη φαίνεται να είναι η Γερμανία πριν την κρίση. Σύντομα όμως μειώνεται η υπεροχή προς όφελος των Γαλλικών τραπεζών. Από την άλλη μεριά χώρες συγκριτικά μικρές πληθυσμιακά, όπως Ολλανδία Αυστρία, Βέλγιο και Ιρλανδία (αρχικά) εμφανίζουν σημαντικό όγκο τραπεζικών συναλλαγών. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε χώρες μεγαλύτερης ή μικρότερης τραπεζικής πρακτικής ή χρήσης. Μια δεύτερη παρατήρηση αφορά στην εξέλιξη του ενεργητικού. Παρατηρούμε μια συνεχή πτώση του ενεργητικού για το σύνολο της Ευρωζώνης, με σχετική εξαίρεση το 2011. Η μείωση του ενεργητικού είναι μεγάλη για τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Κύπρο και την Πορτογαλία στα τελευταία χρόνια της περιόδου αυτής. Αντίθετα στις ελάχιστης εξαιρέσεις της ανόδου εγγράφονται οι περιπτώσεις της Φινλανδίας, Σλοβακίας, Μάλτας. Σε γενικές γραμμές η κρίση επηρέασε ιδιαίτερα την Ευρωζώνη και τις επιμέρους χώρες αυτής. 12

13 Πίνακας 2. Σύνολο ενεργητικού τοπικών και θυγατρικών και καταστημάτων ξένων τραπεζών (δις Ευρώ) 13 2008200920102011201220132014 Βέλγιο1.4201.1901.1511.1471.048960996 Γερμανία10.0108.6287.8967.9967.5666.7357.062 Εσθωνία3733302021 22 Ιρλανδία1.6211.3391.1801.193999789503 Ελλάδα458490493425409369 Ισπανία3.6373.7323.8073.9133.8843.4883.576 Γαλλία7.1506.3166.3856.6746.8106.3437.187 Ιταλία2.7582.7112.7652.7942.8552.6322.701 Κύπρος1261441551381257776 Λετωνία3329 26282931 Λιθουανία2928262322 24 Λουξεμβούργο1.008874766795740718800 Μάλτα444351 545152 Ολλανδία2.9952.6462.7132.8322.6882.4332.528 Αυστρία1.1751.1401.1311.1671.1641.0891.079 Πορτογαλία477510532513497462426 Σλοβενία5356 53494341 Σλοβακία62525455 5763 Φινλανδία386382463634599522573 Ευρωζώνη33.31830.25729.59830.40029.56326.78928.085

14 5. Σημασία των Μη Χρηματοπιστωτικών Μεσολαβητών στην Ευρωζώνης Στον Πίνακα 3 έχουμε τη διάρθρωση του ενεργητικού των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών μονάδων ανά κατηγορία για το 2014 και χώρα της Ευρωζώνης. Οι παρατηρήσεις που μπορούν να γίνουν είναι διάφορες: Παρατηρούμε ατ’ αρχήν ότι το Λουξεμβούργο αποτελεί το μεγαλύτερο «υποδοχέα» των εταιριών αυτών ακολουθούμενο από την Ολλανδία. Η σημασία του Λουξεμβούργου είναι πολύ μεγαλύτερη λόγω του μικρού πληθυσμιακού μεγέθους της χώρας αυτής. Η χώρα αυτή λειτουργεί σε ένα μεγάλο βαθμό (που μπορεί να του επιτρέπουν οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα ακόμη της Ευρωζώνης) αν ένα εξωχώριο κέντρο στην καρδιά της Ευρώπης. Μια δεύτερη παρατήρηση είναι ότι τα Αμοιβαία Κεφάλαια που αφορούν στις μετοχές και τα ομόλογα έχουν μεγάλο μερίδιο αν εξαιρέσουμε τα υπόλοιπα των άλλων χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών. Μια τρίτη παρατήρηση είναι η μικρή συμμετοχή άλλων χωρών, που σημαίνει ότι τους θεσμούς αυτούς εκμεταλλεύονται λίγες χώρες με πολύ αναπτυγμένες τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Ιδικά για την Ελλάδα η μικρή συμμετοχή δείχνει και τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης. 14

15 Πίνακας 3. Σύνολο Μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών μονάδων, το 2014 (δις Ευρώ) 15 ΑΚΔΔΑΕΚAKO Μικτά Κεφάλαια Real Estate funds Hedge Funds Αλλα κεφάλαιαΕΧΟ Υπόλοιπο ΑΧΔ Βέλγιο13316601585644 Γερμανία422440775316729944724 Εσθωνία00006 Ιρλανδία3945235791841126969402663 Ελλάδα11113015 Ισπανία72194382271257401 Γαλλία294327277360533191221654 Ιταλία73211785588316629 Κύπρος2000058 Λετωνία0000004 Λιθουανία0000005 Λουξεμβούργο2241.0341.2768064832981413.617 Μάλτα01110322161 Ολλανδία22732601610323753444.499 Αυστρία023716550230 Πορτογαλία3161160437145 Σλοβενία0021118 Σλοβακία0021118 Φινλανδία3364456239 Ευρωζώνη9412.5333.1532.3794733456251.84912.507

16 5. Σημασία των Ασφαλιστικών και Συνταξιοδοτικών Ταμείων στην Ευρωζώνης Όπως φαίνεται στον Πίνακα 4 η σημασία τους επικεντρώνεται σε ορισμένες χώρες που είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Αυστρία. Πρόκειται για μεγάλες και / ή πλούσιες χώρες που ιστορικά έχουν αναπτυγμένα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία. Επιπλέον η σημασία τους δε φαίνεται να επηρεάζεται από την κρίση αφού σημειώνουν συνεχή άνοδο την περίοδο αυτή στην Ευρωζώνη. 16

17 Πίνακας 4. Σύνολο ενεργητικού ασφαλιστικών εταιριών και συνταξιοδοτικών ταμείων (δις Ευρώ) 17 2008200920102011201220132014 Βέλγιο226249263270300303338 Γερμανία1.7151.7801.8981.9482.0962.1642.347 Εσθωνία0222233 Ιρλανδία0000000 Ελλάδα1314 131415 Ισπανία330349350358362392413 Γαλλία1.5911.7601.8941.8752.0772.1812.388 Ιταλία506564550546590640728 Κύπρος0000000 Λετωνία1223333 Λιθουανία2222222 Λουξεμβούργο82102122123135144164 Μάλτα0000000 Ολλανδία1.0501.1041.1961.2941.4551.4581.755 Αυστρία116124131132142143152 Πορτογαλία76848574737479 Σλοβενία67778910 Σλοβακία0101112131415 Φινλανδία46525758616472 Ευρωζώνη6.0096.4846.8947.0187.6517.9178.856

18 6. Συμμετοχή των χρηματοπιστωτικών μεσολαβητών στην παραγωγή. Ο πίνακας 5, μας δείχνει τη σημασία των ιδρυμάτων αυτών στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης και κάθε χώρας ξεχωριστά. Μπορούμε έτσι να δούμε πόσο κάθε χώρα μπορεί να επηρεάζεται από την «τραπεζοποίηση» της οικονομίας και πόσο αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο για μια χώρα. Στο σύνολο της Ευρωζώνης, το ενεργητικό των χρηματοπιστωτικών μεσολαβητών είναι 3,4 με 4,8 μεγαλύτερο του ΑΕΠ της Ευρωζώνης την εξεταζόμενη περίοδο, 2008- 2014. Για ορισμένες όμως χώρες το κλάσμα αυτό είναι υπερβολικά υψηλό. Ετσι στο Λουξεμβούργο πλησιάζει το 100 τα τέλη της περιόδου αυτής. Αντίστοιχα πολύ μεγάλο είναι το κλάσμα και για την Μάλτα, πάνω από 25. Σημαντικά υψηλότερο είναι και στην Κύπρο, την Ιρλανδία και την Ολλανδία. Στην Ελλάδα είναι σχετικά χαμηλό που σημαίνει ότι υπάρχουν και σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. 18

19 Πίνακας 5. Κλάσμα: Ενεργητικό ΝΧΙ και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων προς ΑΕΠ 19 2008200920102011201220132014 Βέλγιο5,4 3,1 2,82,62,7 Γερμανία4,23,93,63,53,43,1 Εσθωνία0,0 1,61,41,51,4 Ιρλανδία0,0 12,611,311,2 Ελλάδα0,0 2,2 2,1 Ισπανία3,74,0 3,9 3,53,3 Γαλλία4,1 4,44,24,14,2 Ιταλία0,0 3,02,9 Κύπρος0,0 9,08,18,4 Λετωνία1,51,81,91,61,51,41,5 Λιθουανία1,01,11,00,90,8 Λουξεμβούργο72,974,972,683,493,192,195,6 Μάλτα0,025,526,427,527,927,3 Ολλανδία0,0 9,610,010,410,110,6 Αυστρία4,3 4,03,93,73,53,3 Πορτογαλία3,84,14,44,3 4,03,6 Σλοβενία1,51,71,6 1,51,3 Σλοβακία0,0 0,9 Φινλανδία2,22,32,83,43,12,83,0 Ευρωζώνη3,4 3,54,84,5

20 7. Εχγώριες και ξένες τράπεζες στην τραπεζική αγορά Είναι σημαντικό να δούμε τη συμμετοχή των τραπεζών εγχώριων και ξένων στην τραπεζική αγορά. Η σημασία έγκειται στο γεγονός ότι οι νέες χώρες στο καπιταλιστικό σύστημα θα πρέπει θεωρητικά να βασίζονται περισσότερο στις ξένες τράπεζες που έχουν την τεχνογνωσία και τα κεφάλαια για την ίδρυση των τραπεζών, τουλάχιστον την πρώτη περίοδο. Η σκέψη αυτή φαίνεται να ισχύει παρατηρώντας τους πίνακες 6 και 7. Παράλληλα όμως παρατηρούμε ότι οι χώρες με συμπεριφορά εξωχώριου (“Offshore”) κέντρου όπως Λουξεμβούργο και Μάλτα έχουν πολύ μεγάλο ποσοστό ξένων τραπεζών στην αγορά τους. Αντίθετα εικόνα παρουσιάζουν οι χώρες όπως Ελλάδα και μεγάλες χώρες, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία. 20

21 Πίνακας 6. Συμμετοχή των τοπικών τραπεζών στο σύνολο του ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος (%) 21 2008200920102011201220132014 Βέλγιο85%50%51%48%50%49%50% Γερμανία90% 95% 96% Εσθονία0% 5% Ιρλανδία33%39%38%32%35% 52% Ελλάδα78%79%80%81%85%96%97% Ισπανία90%91%92% 93%94% Γαλλία96%97% 94% Ιταλία91% 92%91% 92% Κύπρος69%67%72%71%70%66%64% Λετονία33%34% 38%39%41%48% Λιθουανία14%18%23%9%5%9%8% Λουξεμβούργο13%10%8%12% 13%12% Μάλτα18%21%20% 22%25%29% Ολλανδία96% 87%89%90%93% Αυστρία71%76% 75%73%72%70% Πορτογαλία79% 78% 77%80%79% Σλοβενία72%73% 72%71%70%66% Σλοβακία3%6%7%11% 12%16% Φινλανδία30%31%27%22%25%29%28% Ευρωζώνη85%84%85%84%86%

22 Πίνακας 7. Συμμετοχή των θυγατρικών και καταστημάτων των ξένων τραπεζών στο σύνολο του ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος (%) 22 20082009201020112012 Βέλγιο15%50%49%52%50% Γερμανία10% 5% 4% Εσθονία100% 95% Ιρλανδία67%61%62%68%65% Ελλάδα22%21%20%19%15% Ισπανία10%9%8% 7% Γαλλία4%3% Ιταλία9% 8%9% Κύπρος31%33%28%29%30% Λετονία67%66% 62%61% Λιθουανία86%82%77%91%95% Λουξεμβούργο87%90%92%88% Μάλτα82%79%80% 78% Ολλανδία4% 13%11%10% Αυστρία29%24% 25%27% Πορτογαλία21% 22% 23% Σλοβενία28%27% 28%29% Σλοβακία97%94%93%89% Φινλανδία70%69%73%78%75% Ευρωζώνη15%16%15%16%14%

23 8. Συγκέντρωση στον τραπεζικό τομέα Η συγκέντρωση στον τραπεζικό τομέα παρουσιάζεται στον πίνακα 8 με βάση τη συμμετοχή του ενεργητικού των 5 μεγαλύτερων τραπεζών στο σύνολο του ενεργητικού. Παρατηρούμε έτσι ότι το 2014 τη μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζει η Ελλάδα αφού το ποσοστό ανέρχεται στο 95%, υπερβολικά μεγάλο. Η συγκέντρωση αυτή οφείλεται στις διαδοχικές εξαγορές και συγχωνεύσεις που έγιναν ιδιαίτερα την περίοδο της κρίσης. Γενικότερα, παρατηρείται ότι οι μικρές και νέες χώρες στην ΕΕ παρουσιάζουν σημαντική συγκέντρωση, πολύ μεγαλύτερη της συγκέντρωσης για την Ευρωζώνη ως σύνολο. 23

24 Πίνακας 8. Συμμετοχή των 5 μεγαλύτερων τραπεζών στο σύνολο ενεργητικού (%) 24 2008200920102011201220132014 Γερμανία23253334333132 Λουξεμβούργο302931 333432 Αυστρία393736383637 Ιταλία31 403940 41 ΕΕ44 47 Ιρλανδία505350474648 Γαλλία5147 48454748 Ευρωζώνη44 47 48 Σλοβενία596059 585756 Ισπανία42434448515458 Κύπρος64656461636263 Λετονία706960 64 Βέλγιο81777571666466 Πορτογαλία697071 70 69 Σλοβακία72 717071 Φινλανδία83 8481798480 Μάλτα73 7172747682 Ολλανδία878584 828485 Λιθουανία81807985848786 Εσθονία9593929190 Ελλάδα706971727994

25 Ερωτήσεις Με βάση τα θέματα που αναπτύχθηκαν μπορούν να εξετασθούν τα ερωτήματα: 1. Σημασία των τραπεζικών και άλλων διαμεσολαβητών: εξέλιξη και επιδράσεις της κρίσης στην εξέλιξη. 2. Σημασία των τοπικών και ξένων τραπεζών στην εθνική τραπεζική αγορά: Εξέταση στο σύνολο της ευρωζώνης και των επιμέρους χωρών: ποια συμπεράσματα βγαίνουν για διάφορες χώρες, τι μπορείτε να σκεφθείτε σαν αιτία της σημασίας της κάθε μιας από τις δύο κατηγορίες, βλέπετε κάποιους κινδύνους ή πλεονεκτήματα; 3.Σημασία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην οικονομία των χωρών, το παράδειγμα του κλάσματος Ενεργητικό / ΑΕΠ. Τι συμπεραίνεται από την εξέταση στην ευρωζώνη και των επιμέρους χωρών; Πως βλέπετε την εξέλιξη; Βλέπετε κινδύνους και που και γιατί; 4. Συγκέντρωση στον τραπεζικό τομέα. Τι συμπεραίνεται παρατηρώντας την ευρωζώνη και τις επιμέρους χώρες. Βλέπετε κινδύνους ή πλεονεκτήματα που και γιατί; 25