ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΠΔ) ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ και ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Γιώργος Παγουλάτος

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΠΔ) ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ και ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Γιώργος Παγουλάτος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΠΔ) ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ και ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Γιώργος Παγουλάτος (gpag@aueb.gr) καιgpag@aueb.gr Σπύρος Μπλαβούκος (sblavo@aueb.gr)sblavo@aueb.gr

2 Δομή Παρουσίασης Προβλήματα Υλοποίησης ΔΠ Προβλήματα Στοχοθεσίας και Περιεχομένου Προβλήματα Δημόσιας Διοίκησης και Εφαρμογής Αξιολόγηση ΔΠ Μέθοδοι και Τεχνικές Δυσκολίες Αξιολόγησης

3 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΠ Έλλειμμα υλοποίησης: λόγω προβληματικής στοχοθεσίας: μη ρεαλιστική και υλοποιήσιμη: δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες μπερδεμένη: ανυπαρξία ξεκάθαρων στόχων, δημιουργία σύγχυσης και αβεβαιότητας λόγω προβληματικής υποστήριξης: διαθέσιμοι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι πολιτική υποστήριξη λόγω έλλειψης διάθεσης συνεργασίας και συναντίληψης στα εμπλεκόμενα κέντρα λήψης αποφάσεων αυξάνει όσο αυξάνουν τα εμπλεκόμενα κέντρα λήψης αποφάσεων – φορείς υλοποίησης

4 Αβεβαιότητα υλοποίησης οδηγεί τους εμπλεκόμενους φορείς που καλούνται να υλοποιήσουν μια ΔΠ στο να οικοδομήσουν ρουτίνες λειτουργίας στο ελάχιστο αυτών που καλούνται να υλοποιήσουν Προϋποθέσεις επιτυχούς υλοποίησης ΔΠ: ξεκάθαροι στόχοι και λεπτομερής εξειδίκευση της ΔΠ καλλιέργεια συν-αντίληψης γύρω από τους στόχους διοικητική δομή υλοποίησης πρέπει να αποτελείται από τους κατά το δυνατό λιγότερους κρίκους διεκπεραίωσης

5 ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΗ (1/3) Κίνητρα γραφειοκρατικής διολίσθησης στη φάση της υλοποίησης: αντίδραση σε μεταρρυθμίσεις που επιχειρούν να μεταβάλλουν τον τρόπο λειτουργίας Δημόσιας Διοίκησης (αρμοδιότητες, μετακινήσεις, τρόπος αξιολόγησης) με νέα αβέβαια αποτελέσματα διαφορετική αντίληψη ΔΔ για το περιεχόμενο της ΔΠ (λόγω εμπειρίας, θεσμικής μνήμης κτλ) διαφθορά/ προσωπικά κίνητρα

6 ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΗ (2/3) Δυνατότητα γραφειοκρατικής διολίσθησης είναι συνάρτηση: αδιαφορίας του εντολέα-κυβέρνησης για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης (υψηλού) κόστους πληροφόρησης και χρόνου υλοποίησης ΔΠ δυνατότητας συγκρότησης συμμαχιών ανάμεσα στη διοίκηση και σε νέους ή παλαιούς δρώντες με διαφοροποιημένες προτιμήσεις πολιτικής από ΔΠ ύπαρξης μιας συστηματικά αρνητικής αξιωματικής αντιπολίτευσης/ πολιτικής αντίδρασης γενικότερα αδυναμίας της κυβέρνησης να επανέλθει με διορθωτικές κινήσεις για να εξασφαλίσει την υλοποίηση της ΔΠ σύμφωνα με τις εξαγγελίες της

7 ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΗ (3/3) Τρόποι ελέγχου της γραφειοκρατικής διολίσθησης συνεπής μεταρρυθμιστική πολιτική ηγεσία που παρακολουθεί και ελέγχει όλα τα στάδια της μεταρρύθμισης λιγότερο γενική και καλύτερα εξειδικευμένη πρωτογενής νομοθετική παραγωγή από την κυβέρνηση μειώνει ex ante τη δυνατότητα διολίσθησης δομή έλεγχου: μέτρα προληπτικά - μέτρα εξειδικευμένης διοικητικής δραστηριότητας (διαδικαστικές μορφές) - εκ των υστέρων μορφές ελέγχου (ex post: ΕΔΕ, δυνατότητες αποπομπής, κτλ)

8 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Τύποι και Μορφές Αξιολόγησης ΔΠ Αξιολόγηση από ποιόν; ανάλογα με τους δρώντες και τους στόχους: διοικητική αξιολόγηση (managerial performance & budgeting) δικαστική αξιολόγηση και έλεγχος (judicial review) πολιτική αξιολόγηση (από πολίτες σε εκλογές, δημοψηφίσματα, έρευνες γνώμης, διαβουλεύσεις στις κοινότητες πολιτικής (deliberation) αγοραία αξιολόγηση (market evaluation) από καταναλωτές ΔΠ Αξιολόγηση τίνος; μπορεί να επικεντρώνεται: στις εισροές και εκροές παραγωγής ΔΠ: υλικοί και ανθρώπινοι πόροι - αποτελέσματα, επιπτώσεις (input-output evaluation) στη διαδικασία μετατροπής εισροών σε εκροές κατά την παραγωγή ΔΠ: θεσμική και διοικητική οργάνωση και αποτελεσματικότητα (process evaluation)

9 Δυσκολίες στην Αξιολόγηση ΔΠ συχνά χωρίς εξειδικευμένους ποσοτικούς στόχους όταν εξαγγέλλονται και απουσία προφανών αντικειμενικών δεικτών ποσοτικοποίησης άυλων στόχων επιπτώσεις ΔΠ διαχέονται σε αλλά πεδία και στο χρόνο ώστε δύσκολα ανιχνεύονται καθορισμών δεικτών αναγνωρίζεται από τους δρώντες που προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα συνεχίζοντας να παρεκκλίνουν και να μη λογοδοτούν ηθική διάσταση: συγκρουόμενες αξίες που πρέπει να συμφιλιωθούν στην παραγωγή ΔΠ: προστασία-προώθηση της ζωής, κοινωνικής δικαιοσύνης, αυτονομίας του πολίτη όταν αποφασίζει αν και κοινά αποδεκτές για κάθε ΔΠ, δεν είναι εύκολος στην πράξη ο συνυπολογισμός τους: προκύπτουν διλημματικές καταστάσεις Αξιολόγηση-Έλεγχος- Λογοδοσία Λογοδοσία με βάση τις εισροές Λογοδοσία με βάση το αποτέλεσμα Λογοδοσία με βάση τη διαδικασία

10 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Διάφορες Τεχνικές: Program Planning and Budgeting System (Σύστημα προγραμματισμού και διαχείρισης προϋπολογισμού εσόδων - εξόδων) (1970ς, Ford Motor Co, US Dept. of Defense) Operational Performance Measurement System (Σύστημα Μέτρησης Επιδόσεων, 1970s-) Zero Based Budgeting (Προϋπολογισμός Μηδενικής Βάσης, 1980s) Management by Objectives (Διοίκηση μέσω Στόχων) (1980s, Xerox Corp., Carter Admin.) Ειδικά Ακαδημαϊκά Περιοδικά: Evaluation-Τhe International Journal of Theory, Research and Practice American Journal of Evaluation

11 Κοινό Πλαίσιο Αξιολόγησης (Common Assessment Framework-CAF) εύχρηστο εργαλείο αυτοαξιολόγησης που υιοθετείται από ΕΕ στην Ατζέντα της Λισαβόνας (2000/02/06) προκειμένου οι ΔΔ των ΕΕ-28 να χρησιμοποιήσουν κοινές τεχνικές διοίκησης ολικής ποιότητας άξονες αξιολόγησης ΚΠΑ: εννέα κριτήρια Κριτήρια προϋποθέσεων: Ηγεσία/ Διοίκηση Ανθρωπίνου Δυναμικού/ Στρατηγική κ Προγραμματισμού/ Εξωτερικών συνεργασιών και πόρων/ Διοίκηση διαδικασιών κ αλλαγών/ Κριτήρια αποτελεσμάτων: αποτελέσματα για το ανθρώπινο δυναμικό/για πολίτη-πελάτη/ για κοινωνία/κύρια αποτελέσματα όχι αξιολόγηση της ουσίας ΔΠ αλλά της διοικητικής της λειτουργίας- εφαρμογής όχι αξιολόγηση του προσωπικού της ΔΔ σε οποιοδήποτε ιεραρχικό επίπεδο ευθύνης Διεύθυνση Ποιότητας και Αποδοτικότητας (ΔΙΠΑ) στο Υπ. Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

12 Ανάλυση Κόστους-Οφέλους καθαρό όφελος για το σύνολο των πολιτών που επηρεάζονται άμεσα η έμμεσα από το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι θετικό και μεγαλύτερο από το όφελος που αποδίδει κάθε άλλο εναλλακτικό πρόγραμμα δυνατή η ποσοτικοποίηση κέρδων-ζημιών και η έκφρασή τους σε χρηματικά μεγέθη κριτήρια επιλογής η βελτίωση της θέσης κάποιου δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος κάποιου άλλου (Pareto optimal) πώς; επαρκή οφέλη προς αποζημίωση και των «χαμένων» καθαρή Παρούσα Αξία ΔΠ ΔΠ δεν υλοποιείται σε μια στιγμή - κόστη και οφέλη δεν πραγματοποιούνται όλα ακαριαία και ταυτόχρονα για υπολογισμό συνολικής απόδοσης ΔΠ, πρέπει να υπολογισθεί η παρούσα αξία όλων των μελλοντικών καθαρών κερδών (όφελος μείον κόστος) ΔΠ επιλέγεται όταν ΚΠΑ>0

13 Προβλήματα Ανάλυσης Κ-Ο άυλα στοιχεία που είναι δύσκολο να αποδοθούν με χρηματικά μεγέθη όταν δεν υπάρχουν αγορές διακίνησης των στοιχείων συντελεστής προεξόφλησης μελλοντικών αποδόσεων συνδέεται με την υποκειμενική διάθεση αυτών που αποφασίζουν για ΔΠ μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας: απρόβλεπτες εξελίξεις τροποποιούν δραστικά την αρχική εκτίμηση μελλοντικών αποδόσεων-επιπτώσεων η μέθοδος αγνοεί τις αναδιανεμητικές επιπτώσεις του προς κρίση προγράμματος Συνολική αποτίμηση της Ανάλυσης Κ-Ο Μπορούν οι «ειδικοί» με αντικειμενικό τρόπο να ποσοτικοποιήσουν τα πάντα και να πάρουν αποφάσεις; ΔΠ κατά κανόνα αποτελεί προϊόν πολιτικών αποφάσεων