ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μάθημα: Εκπαιδευτική πολιτική Διδάσκουσα: Ηλιάδου - Τάχου Σοφία Θέμα: Το συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών από το Φοιτητής: Ασίκης Κωνσταντίνος Α.Ε.Μ: 3107 Μάθημα: Εκπαιδευτική πολιτική Διδάσκουσα: Ηλιάδου - Τάχου Σοφία Θέμα: Το συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών από το Φοιτητής: Ασίκης Κωνσταντίνος Α.Ε.Μ: 3107

Ορισμοί Συνδικαλιστικές οργανώσεις: τα μέσα των εκπαιδευτικών για την προώθηση και επίλυση των επαγγελματικών/εργασιακών τους ζητημάτων, αλλά και γενικότερα για τη βελτίωση της ελληνικής εκπαίδευσης και κοινωνίας. Είναι οι εξής δύο: Η Δ.Ο.Ε (Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας, Ιδρ. 1922) για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση Η Ο.Λ.Μ.Ε (Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης, Ιδρ. 1924) για τη δευτεροβάθμια/μέση εκπαίδευση Ο συνδικαλιστικός λόγος των εκπαιδευτικών απευθύνεται κυρίως προς το Υπ. Παιδείας και γενικότερα προς την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα. Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: κάθε αλλαγή, τροποποίηση ή ανανέωση του εκπαιδευτικού συστήματος, που προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας και έχει δύο σημεία αναφοράς: αφενός το οργανωτικό πλαίσιο της εκπαίδευσης (διοίκηση της εκπαίδευσης, διάρκεια υποχρεωτικής φοίτησης των μαθητών, διάρκεια σπουδών των εκπαιδευτικών, αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα) και αφετέρου τη δομή της εκπαιδευτικής/παιδαγωγικής διαδικασίας και το πλαίσιο αλληλεπίδρασης εκπαιδευτικού - εκπαιδευόμενου.

Τα εκπαιδευτικά πράγματα και ο συνδικαλισμός των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα από το 1967 μέχρι το 1976 Ένα χαρακτηριστικό του συνδικαλισμού των εκπαιδευτικών είναι ο δημοσιοϋπαλληλικός χαρακτήρας του. Οι εκπαιδευτικοί που συγκροτούν τις συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι ταυτόχρονα και μέλη της κρατικής μηχανής και εφόσον η διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι ζήτημα πολιτικό, ζήτημα της εκάστοτε κυβέρνησης και των πολιτικών κομμάτων, αυτό που απομένει για τις εκπαιδευτικές οργανώσεις είναι ν’ ασκήσουν επιρροή ως «ομάδες πίεσης», γιατί ο συνδικαλισμός αποτελεί μέσο για την άσκηση πίεσης. Η περίοδος Κατά την περίοδο της δικτατορίας, η Δ.Ο.Ε και η Ο.Λ.Μ.Ε υπηρετούσαν το καθεστώς και διαμόρφωσαν μια ανάλογη «συνδικαλιστική» θεωρία και πρακτική. Το 1967, το δικτατορικό καθεστώς αναστέλλει την εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1964 (δημοτική γλώσσα, επιμήκυνση του χρόνου υποχρεωτικής φοίτησης και τεχνική εκπαίδευση) και καταργεί το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (αντικαθίσταται από το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο). Παράλληλα, για τον έλεγχο των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών, διορίζονται από το καθεστώς, πιστές σ’ αυτό, διοικητικές επιτροπές στις Δ.Ο.Ε και Ο.Λ.Μ.Ε.

Ωστόσο, ο νόμος 129/67 δημιούργησε σύγχυση και πλήθος προβλημάτων, με αποτέλεσμα να ετοιμάζεται ερήμην κάθε ενδιαφερόμενου φορέα νέος νόμος. Το καλοκαίρι του 1970, εν όψει της ψήφισης του νέου νόμου, η Δ.Ο.Ε και η Ο.Λ.Μ.Ε αντιδρούν χλιαρά, ζητώντας απλώς να λάβουν γνώση του νόμου. Ο νέος νόμος για τη Γενική Εκπαίδευση επέφερε, κατά κύριο λόγο, αλλαγές στους τομείς της διοίκησης της εκπαίδευσης και της βαθμολογικής και οικονομικής κατάστασης των εκπαιδευτικών. Το 1971, λόγω της αντίδρασης των εκπαιδευτικών για τη μη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση και ψήφιση του Ν.Δ. 651/70, ορίζεται τακτή ώρα εβδομαδιαίας συνεργασίας μεταξύ του Υπουργού και των Δ.Σ των οργανώσεων. Στη φάση αυτή εκδηλώνεται διάσταση απόψεων μεταξύ της Δ.Ο.Ε και της Ο.Λ.Μ.Ε στο θέμα της δομής της εκπαίδευσης. Στο σχήμα 6ετές δημοτικό - 6ετές γυμνάσιο, που θεσπίζει το Ν.Δ. 651/70, αντιπροτείνονται δύο διαφορετικά σχήματα: η Δ.Ο.Ε προτείνει 8ετές δημοτικό και 4ετές γυμνάσιο, ενώ η Ο.Λ.Μ.Ε 6ετές δημοτικό, 3ετές γυμνάσιο κατώτερου κύκλου και 4ετές γυμνάσιο ανώτερου κύκλου. Αίτημα των δασκάλων παραμένει και η τριετής φοίτηση στις παιδαγωγικές ακαδημίες. Η αντίδραση των εκπαιδευτικών γίνεται εντονότερη και επικεντρώνεται στην βαθμολογική και οικονομική τους υποβάθμιση εξαιτίας του νόμου του Έτσι το 1971 συγκροτείται επιτροπή για τη μελέτη του συνόλου των εκπαιδευτικών προβλημάτων της χώρας. Η Δ.Ο.Ε προτείνει συγκρότηση ευρύτατης σύσκεψης με τη συμμετοχή, εκτός των υπηρεσιακών παραγόντων και των γενικών επιθεωρητών, και εκπροσώπων των εκπαιδευτικών οργανώσεων.

Εφόσον τίθεται θέμα τροποποίησης του Ν.Δ. 651/70 το Υ.Π. προωθεί νέο σχήμα διάρθρωσης της εκπαίδευσης: διετές νηπιαγωγείο, εξαετές δημοτικό σχολείο, διετές κατώτερο γυμνάσιο ή διετές ανώτερο δημοτικό, τετραετές ανώτερο γυμνάσιο και προοπτική κατάργησης εισαγωγικών εξετάσεων για τα Α.Ε.Ι. Το , η Ο.Λ.Μ.Ε αντιπροτείνει πενταετές δημοτικό, τριετές κατώτερο γυμνάσιο και τετραετές ανώτερο γυμνάσιο. Τελικά, επικρατεί το σχήμα που πρότεινε το Υπουργείο Παιδείας. Η Δ.Ο.Ε ζητά ενιαιοποίηση και διεύρυνση των θέσεων των εκπαιδευτικών, ενώ η Ο.Λ.Μ.Ε προτείνει αναπροσαρμογή του βαθμού εισόδου, ακώλυτη βαθμολογική εξέλιξη των καθηγητών, μείωση του ωραρίου διδασκαλίας, αλλαγές στη σύνταξη των υπηρεσιακών εκθέσεων και ανασυγκρότηση του Α.Ε.Σ. Οι εργασίες της επιτροπής, για την τροποποίηση του Ν.Δ. 651/70, διαρκούν μέχρι το καλοκαίρι του 1974, οπότε και αλλάζει το καθεστώς. Η περίοδος Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 Η μεταπολίτευση βρίσκει τις δύο συνδικαλιστικές οργανώσεις να προσπαθούν να επανακαθορίσουν το συνδικαλιστικό τους πρόσωπο. Τον Ιούλιο του 1974 οι διοικήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων έχουν αλλάξει, αλλά κυριαρχούν πάλι τα ίδια πρόσωπα που υπηρετούσαν και την περίοδο της δικτατορίας.

Πλέον οι εκπαιδευτικοί ζητούν κατάργηση και αντικατάσταση του Ν.Δ. 651/70 μ’ έναν άλλο καταστατικό χάρτη για την εκπαίδευση. Προτείνεται η λήψη μέτρων τέτοιων, ώστε οι εκπαιδευτικοί ν’ αποκτήσουν κοινωνική προβολή και εκτίμηση από το κοινωνικό σύνολο. Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν πως δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν άλματα στην παιδεία αν δεν ζητηθεί η γνώμη των εκπαιδευτικών οργανώσεων. Η παραμονή στα Δ.Σ. των Δ.Ο.Ε και Ο.Λ.Μ.Ε προσώπων που εκπροσωπούσαν τους εκπαιδευτικούς κατά τη δικτατορία δεν επιτρέπει την επίσημη έκφραση απόψεων περί εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού. Παρ’ όλα αυτά το αίτημα των εκπαιδευτικών για εκπαιδευτική αλλαγή/μεταρρύθμιση είναι επίκαιρο και ζωτικό. Το 1974 αρχίζει η διαδικασία προετοιμασίας της μεταρρύθμισης. Τον Δεκέμβριο του 1974, ο Υπουργός Παιδείας (Π. Ζέπος), εξέδωσε απόφαση για τη συγκρότηση επιτροπής για τη σύνταξη νέου νόμου, προς αντικατάσταση του Ν.Δ. 651/70. Δύο μήνες μετά τη συγκρότηση της ανωτέρω επιτροπής, συγκροτήθηκε με υπουργική απόφαση η «επιτροπή δομής της παιδείας». Η μη συμμετοχή όμως εκπροσώπων των εκπαιδευτικών οδήγησε σε διαμαρτυρίες των Δ.Ο.Ε και Ο.Λ.Μ.Ε, με αποτέλεσμα να δοθεί διαβεβαίωση ότι για την υποβοήθηση του έργου της επιτροπής θα καλούνται για συνεργασία και εκπαιδευτικοί. Το σχέδιο νόμου δημοσιεύεται για πρώτη φορά τον Μάρτιο του Τον Μάιο του ίδιου έτους γίνεται η δεύτερη δημοσίευση του προσχεδίου, ενώ στη θερινή Βουλή του 1975 ψηφίζεται νόμος για την κατάργηση του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και την αντικατάσταση του από το Κέντρο Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμόρφωσης (Κ.Ε.Μ.Ε.).

Το καλοκαίρι του 1975 εκλέγονται οι πρώτες «δημοκρατικές, μεταδικτατορικές» ηγεσίες των Δ.Ο.Ε και Ο.Λ.Μ.Ε (Καζαντζής αντί Ντόγκα στην Δ.Ο.Ε και Τρομβούκης αντί Μιχαήλ στην Ο.Λ.Μ.Ε). Οι εκπαιδευτικοί δεν δίνουν σημασία στο νέο νόμο περί Κ.Ε.Μ.Ε. και συμπυκνώνουν τις παρατηρήσεις τους στην αναγκαιότητα συμμετοχής, στο νέο εκπαιδευτικό όργανο, εκπροσώπων των εκπαιδευτικών. Τον Σεπτέμβριο του 1975 το σχέδιο νόμου δημοσιεύεται για τρίτη φορά και προωθείται για ψήφιση στο θερινό τμήμα της Βουλής. Οι εκπαιδευτικοί αντιδρούν και ζητούν ψήφιση του από την ολομέλεια της Βουλής. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους το σχέδιο νόμου κατατίθεται για επεξεργασία στην κοινοβουλευτική επιτροπή παιδείας. Η καθυστέρηση της κοινοβουλευτικής επιτροπής, η απεργία των καθηγητών της Μ.Ε. (Δεκ Ιαν. 1976), η οποία συνδέεται με το αίτημα της ίσης οικονομικής μεταχείρισης των εκπαιδευτικών, και το γενικότερο κλίμα οδήγησαν στη «μεγάλη σύσκεψη για την παιδεία» (Ιανουάριος 1976) με πρόεδρο τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή. Στη σύσκεψη συζητήθηκαν θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής της γενικής, τεχνικής, επαγγελματικής και ανωτάτης εκπαίδευσης και συμμετείχαν μεταξύ άλλων και οι πρόεδροι των Δ.Ο.Ε και Ο.Λ.Μ.Ε. Η ψευδής υπόσχεση του Υπουργού Παιδείας (Γ. Ράλλης) στους εκπαιδευτικούς ότι το σχέδιο νόμου θα είναι νόμος του κράτους την 1/3/1976 και οι καθυστερήσεις στην ψήφιση του από τη Βουλή προκαλούν έντονες αντιδράσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων. Τελικά, το νομοσχέδιο ψηφίζεται στις 15 Απριλίου 1976 και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Οι σημαντικότερες αλλαγές της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1976 είναι τελικά οι εξής: 1.Η εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, η διχοτόμηση του 6τάξιου γυμνασίου σε 3χρονο γυμνάσιο και 3χρονο λύκειο και η «διπλή εκπαιδευτική πυραμίδα» μετά τη Γ’ γυμνασίου, δηλ. γενική και τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. 2.Η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση. 3.Οι αλλαγές (μερικές) στα αναλυτικά προγράμματα (διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από μετάφραση στο γυμνάσιο). 4.Οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για τη βαθμολογική και μισθολογική εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Σύνοψη των αιτημάτων των συνδικαλιστικών εκπαιδευτικών οργανώσεων ( ) Δ.Ο.Ε Εκπαιδευτικά αιτήματα α) Δομή της δημοτικής εκπαίδευσης: διαρκές αίτημα από το 1970 έως και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 είναι η θεσμοθέτηση 8χρονου δημοτικού σχολείου. β) Ανωτατοποίηση των παιδαγωγικών ακαδημιών: από το 1974 και εξής ζητείται υπαγωγή των ακαδημιών στα πανεπιστήμια, με 3ετή φοίτηση, ή δημιουργία ανεξάρτητων ανωτάτων παιδαγωγικών σχολών 4ετούς φοίτησης. Έως το 1976 το αίτημα δεν ικανοποιήθηκε.

γ) Γλώσσα της δημοτικής εκπαίδευσης: στη διάρκεια της περιόδου που μελετάται η Δ.Ο.Ε προβάλλει το αίτημα για καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σε όλη τη διάρκεια της δημοτικής εκπαίδευσης. Επαγγελματικά αιτήματα α) Συνθήκες εργασίας, ωράριο εργασίας: από το 1970 και εξής η Δ.Ο.Ε ζητά μείωση του ωραρίου εργασίας, με ανώτατο όριο τις 26 ώρες την εβδομάδα (αντί των ωρών που όριζε το Ν.Δ. 651/70). Τελικά (1975), εφαρμόζεται το διαβαθμισμένο ωράριο (ωράριο ανάλογα με τον βαθμό που κατέχει ο κάθε δάσκαλος). β) Βαθμολογική εξέλιξη - Σύστημα προαγωγών: ζητείται η «απρόσκοπτη βαθμολογική εξέλιξη» των δασκάλων και η τοποθέτηση των δασκάλων στα ίδια μισθολογικά κλιμάκια με τους καθηγητές της Μ.Ε. γ) Διοίκηση και εποπτεία της δημοτικής εκπαίδευσης: η Δ.Ο.Ε προτείνει την ανάληψη εποπτικών καθηκόντων από τους διευθυντές και υποδιευθυντές των δημοτικών σχολείων και αντικατάσταση του όρου επιθεωρητής με τον όρο σχολικός σύμβουλος. Το αίτημα αυτό, τελικά, δεν εισακούστηκε. δ) Οικονομικές διεκδικήσεις: ζητείται ίση επιδοματική μεταχείριση των δασκάλων και καθιέρωση ενιαίου μισθολογίου και προς την κατεύθυνση αυτή πραγματοποιείται η απεργία διαρκείας (26/3 έως 1/4/1976), οπότε και κατορθώνεται η ικανοποίηση του αιτήματος. ε) Προσχολική Εκπαίδευση - Νηπιαγωγεία: η Δ.Ο.Ε ζητά υποχρεωτική φοίτηση στα νηπιαγωγεία και άνοδο του επιπέδου σπουδών των νηπιαγωγών. Τα αιτήματα της Δ.Ο.Ε δεν άλλαξαν ιεράρχηση, παρά τις αλλαγές, τόσο στο Δ.Σ. της, όσο και στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας.

Ο.Λ.Μ.Ε Εκπαιδευτικά αιτήματα α) Δομή της γενικής εκπαίδευσης: διαρκές αίτημα της Ο.Λ.Μ.Ε είναι η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και η διχοτόμηση της Μ.Ε. β) Σκοποί γυμνασίου και λυκείου: κατά την Ο.Λ.Μ.Ε και οι δύο βαθμίδες πρέπει να έχουν τον ίδιο σκοπό (διάπλαση εθνικού, θρησκευτικού, πολιτικού και ανθρωπιστικού ήθους), με τη μόνη διαφορά ότι το λύκειο επιδιώκει μια περαιτέρω βελτίωση των στοιχείων που αποκτήθηκαν στο γυμνάσιο. Το 1975, οπότε και αλλάζει το Δ.Σ. της Ο.Λ.Μ.Ε, προστίθεται στους σκοπούς και η διάπλαση δημοκρατικού ήθους. Το ΥΠ.Ε.Π.Θ. συμφωνεί με το αίτημα. γ) Γλώσσα της εκπαίδευσης: από το 1974 και εξής ζητείται καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημη γλώσσα της εκπαίδευσης. δ) Αναλυτικά προγράμματα - Διδακτικά βιβλία: δεν έχουν παρουσιαστεί επεξεργασμένες και συγκεκριμένες θέσεις επί του θέματος, ενώ η ομοσπονδία των καθηγητών αποδέχεται την παραπομπή αυτών των θεμάτων στην εκτελεστική εξουσία. ε) Οργάνωση - Διοίκηση - Εποπτεία της Μ.Ε: από το 1974 και εξής το αίτημα στο θέμα αυτό συνοψίζεται στα εξής: α) επανασύσταση του Α.Ε.Σ., β) κατάρτιση της γενικής διεύθυνσης Γ.Ε. και δημιουργία ανεξάρτητων διευθύνσεων μέσης και στοιχειώδους εκπαίδευσης, γ) καθιέρωση του θεσμού του αιρετού συμβούλου, δ) καθήκοντα εποπτικού προσωπικού. Το αίτημα ικανοποιείται με τον Ν. 309/1976.

Επαγγελματικά αιτήματα α) Συνθήκες εργασίας, ωράριο εργασίας: μετά το 1970 ζητείται μείωση του ωραρίου διδασκαλίας. Το 1975 ζητείται μείωση του στις 18 ώρες, παρ’ όλα αυτά το αίτημα αυτό μένει ανικανοποίητο παρά την επιμονή και την απεργία των καθηγητών (17/12/ /1/1976). Αντ’ αυτού το 1976 καθιερώνεται η εφαρμογή διαβαθμισμένου ωραρίου για τους καθηγητές. Παράλληλα, οι καθηγητές ζητούν μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, με ανώτατο όριο τους 30. Τελικά, ο αριθμός των μαθητών που ορίζεται ανά τάξη είναι (δεύτερη δημοσίευση προσχεδίου - Μάιος 1975). β) Βαθμολογική εξέλιξη, σύστημα προαγωγών: μετά το 1970 οι καθηγητές ζητούν την επαναφορά τους στη βαθμολογική κλίμακα της διοικητικής ιεραρχίας, ενώ στο σύστημα των προαγωγών ζητούν οι προαγωγές να ενεργούνται α) κατ’ εκλογή, β) κατ’ αρχαιότητα, πρόταση με την οποία συμφώνησε το Υπουργείο Παιδείας (1975). γ) Οικονομικές διεκδικήσεις: μετά το 1970 η Ο.Λ.Μ.Ε ζητά οικονομική αναβάθμιση του κλάδου. Το 1974 ζητά εξομοίωση των αποδοχών των καθηγητών με τους δικαστικούς λειτουργούς, ενώ από το 1975 και μετά ζητά αύξηση του ειδικού επιδόματος από 10% σε 15% και τιμαριθμική προσαρμογή του βασικού μισθού. δ) Ηθική αποκατάσταση του κλάδου - «Κάθαρση»: το αίτημα αυτό τίθεται για πρώτη φορά το Ζητείται επαναφορά όλων των καθηγητών στον βαθμό που κατείχαν την 20 η Απριλίου 1967 και επανάκριση και προαγωγή τους με αξιολογικά κριτήρια. Τελικά, το αίτημα ικανοποιήθηκε το Η Ο.Λ.Μ.Ε προβάλλεται ως οργάνωση εθνική με αιτήματα όχι κλαδικά και επαγγελματικά, αλλά πανελλήνια. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως τα αιτήματα της Ο.Λ.Μ.Ε, την περίοδο αυτή, ιεραρχούνται διαφορετικά, ανάλογα με τις αλλαγές στο Δ.Σ. της και στο Υπουργείο Παιδείας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!