Σύγχρονα Διατροφικά Πρότυπα Δρ. Αναστάσιος Παπαλαζάρου Διαιτολόγος - Διαιτολόγος www.nutrimed.gr

Ιστορικά « η υγεία είναι θέμα ισορροπίας μεταξύ περιβάλλοντος διατροφής και τρόπου ζωής και ότι οι ασθένειες προέρχονται όχι μόνο από το λίγο φαγητό, αλλά και από το πολύ» Αλκμέων ο Κροτονίτης «ο ξαφνικός θάνατος είναι περισσότερο πιθανός για εκείνους που είναι παχύτεροι, σε σχέση με τους αδύνατους». Ιπποκράτης

Ορισμός BMI < 18.5 Χαμηλό βάρος BMI 18.5-24.9 Κανονικό βάρος ΒΜΙ 25-29.9 Υπερβάλλον σωματικό βάρος ΒΜΙ 30-34.9 Παχυσαρκία (Class I) ΒΜΙ 35-39.9 Σοβαρή παχυσαρκία (Class II) ΒΜΙ  40 Νοσογόνος παχυσαρκία (Class III)

Επιδημικές διαστάσεις παχυσαρκίας National Health and Nutrition Examination Survey in US «6 στους 10 έχουν βάρος μεγαλύτερο από το κανονικό». «Οι ρυθμοί ανάπτυξης της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι σχεδόν διπλάσιοι από αυτούς της παχυσαρκίας τα τελευταία 15 χρόνια». Shah et al 2006

Συσχέτιση Δείκτη Μάζας Σώματος και θνησιμότητας (Gray και συν. 1989)

Δημοφιλείς δίαιτες Ετήσιος τζίρος 35 δις $ το χρόνο στις ΗΠΑ (Market Data 2002) Ετήσιος τζίρος 93 δις $ το χρόνο στην Ευρώπη (Datamonitor 2003) «Το 2002 231 εκατ. Ευρωπαίοι επιχήρησαν κάποια μορφής δίαιτας. Μόλις το 1% πέτυχε μόνιμη απώλεια βάρους» (Hill, Br.J.Nutr. 2004)

Γιατί Όχι αυστηρές δίαιτες κόπωση αδυναμία ζαλάδες  Μυϊκής Μάζας Νευρολογικά Συμπτώματα  Αυτοεκτίμησης Γυναικολογικές Διαταραχές Μελαγχολία Κατάθλιψη Υπερφαγικά Επεισόδια Στερητικά Σύνδρομα

Η επίδραση διαφόρων θεραπειών στον έλεγχο βάρους Wing 18,6 kg WL for diet and 10,1 for BT. Fro 5 mo Torgensen 16 kg WL for diet and 7 kg for BT+diet (Franz, 2007)

Τυποι παχυσαρκίας Visceral, central, android or “apple distribution” Intermediate type distribution Subcutaneous, peripheral, gynoid or “pear distribution”

Εξίσωση Ισορροπίας Ενέργειας Πρόσληψη Κατανάλωση Πείνα Κορεσμός Απορρόφηση τροφής Βασικός Μεταβολισμός Θερμογένεση Μυική Άσκηση

Το γονίδιο του «αρχέγονου φόβου της πείνας»

Καθιστική ζωή και παχυσαρκίαactivity related to Obesity Incidence % Obese Cars/household TV viewing (hours/week) 200 100 % of Mean of All Time Points 1950 1960 1970 1980 1990 Prentice et al,1995

50 χρόνια Homo sapiens Homo adipatus 13

Live to Eat! Eat to Many people Live!

Aborigines στην Αυστραλία 1953 1997 2000-2500 γρ τροφής 450 KJ/100γρ 1300 γρ τροφής. 700 γρ (fast food) 1100 KJ/100 γρ

Περιεκτικότητα σε λίπος «διάσημων» φαγητών Food values for portions commonly used. Pennington-Douglas 2005 Whopper/Burger King(850) Boston-kreme/Dunkin Donut(240) Chicken pieces/KFC(607) Big Mc/McDonalds(590) Meat lover’s 2p/Pizza Hut(720)

Πρόσληψη λίπους Πρόσληψη λίπους Εθισμός  πρόσληψη τροφής                     We have recently demonstrated that palatability can override, to a certain extent, satiety responses to high-energy carbohydrate and fat preloads Η γευστικότητα της τροφής ενεργοποιεί τις περιοχές αυτές του εγκεφάλου και παράλληλα αυξάνει την πρόσληψη τροφής μέσω ενός «μηχανισμού ανταμοιβής» (positive-feedback reward) εμπλέκοντας τα συστήματα οπιοειδών και GABA.

Γιατί (παρα)τρώμε Εξωτερικό ερέθισμα Περιορισμός τροφής Γιατί (παρα)τρώμε Εξωτερικό ερέθισμα Συναισθηματικό φαγητό Περιορισμός τροφής Οσμή-εικόνα (Mattes 1997) Αφθονία-μερίδες (Ello-Martin 2005) Διαφήμιση (Wardle 2007)) Στέρηση, αυστηρές δίαιτες Σκέψη αυτοπεριορισμού (Herman and Polivy 1993, Soatens 2006) Επιβράβευση, λύπη, αγχος (Gibson 2006) ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ

Οι επτά «χαρακτηριστικοί» τύποι Ο μη οργανωτικός Ο παρορμητικός Ο ποσοτικός Ο διχοτομικός Ο βουλιμικός Ο αυτοπεριοριστικός Ο συναισθηματικός

Ο μη οργανωτικός τύπος Δεν δίνει σημασία στη λεπτομέρεια Πάσχει από αποσυντονισμό σκέψης Δεν έχει συγκεκριμένο διατροφικό πρόγραμμα,(πρόγραμμα χωρίς ευελιξία)

Ο παρορμητικός τύπος Χαλαρή αντίσταση στα ερεθίσματα Μηχανοποιημένες κινήσεις Σκέψη μετά τη δράση

Ο ποσοτικός τύπος Υπερβολή στο φαγητό Ικανοποίηση της σκέψης παρά της πραγματικής ανάγκης Τίποτα δεν πάει χαμένο

Ο διχοτομικός τύπος Ασπρόμαυρη σκέψη Ανυπομονησία για το αποτέλεσμα Γενίκευση συμπεριφοράς

Ο «βουλιμικός» τύπος Ακατάστατο φαγητό Έλλειψη προγραμματισμού στο φαγητό Απουσία σκέψης κατά την κατανάλωση

Ο αυτοπεριοριστικός τύπος Ενοχή στην απόλαυση Έλεγχος της διατροφής με ακατάλληλο τρόπο Αποφυγή καταστάσεων

Ο συναισθηματικός τύπος Κατανάλωση βάσει συναισθήματος. Παγιδευμένες σκέψεις. Χρήση του φαγητού ως φάρμακο.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Ψώνια Από Το Σουπερμάρκετ 1 φ/βδομάδα στο σουπερμάρκετ Αγοράζουμε 2 τρόφιμα που δεν χρειαζόμαστε (π.χ. σοκολάτα και πατατάκια)  8 – 10 κιλά / έτος

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Προσπάθησε Να Αλλάξεις… Πήγαινε στο σουπερμάρκετ μόνο με λίστα αγορών. Απέφευγε να ψωνίζεις νηστική. Ψώνιζε μόνο τα απαραίτητα τρόφιμα. Φρόντισε να ψωνίζεις με παρέα. Βάζε στον πάτο της σακούλας ετοιμοφάγωτα τρόφιμα.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Κατά Τη Διάρκεια Του Γεύματος… Ποιος πράσινος κύκλος είναι μεγαλύτερος ? Είναι ίδιοι

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Κατά Τη Διάρκεια Του Γεύματος… Μη χρησιμοποιείς μεγάλα πιάτα και μαχαιροπήρουνα. Κόψε τη μερίδα σου σε μικρές μπουκιές και παίρνε μία μικρή μπουκιά κάθε φορά. Μάσησε καλά την τροφή. Τρώγε αργά. Άφηνε το πιρούνι κάτω μετά από κάθε μπουκιά. Κάνε μια μεγάλη παύση στο μέσο του γεύματος.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Διάρκεια Γεύματος και ΔΜΣ

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Αργός vs Γρήγορος Ρυθμός Γεύματος 900 kcal 10 min 600 kcal 10 min 20 min

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : …Στην Εργασία Προσπάθησε να τρως σε κατάσταση ψυχικής ηρεμίας. Μην κάνεις τίποτε άλλο ενώ τρως. Προετοίμασε το χώρο που θα φας ώστε να σε προδιαθέτει ευχάριστα. Φρόντισε να κάνεις διάλειμμα από τη δουλειά σου. Πρέπει να κάθεσαι μετά το φαγητό. Δεν τρώμε ενώ περπατάμε γιατί έτσι δυσχεραίνεται η πέψη. Μην παρασύρεσαι από τις οικονομικές προσφορές των ταχυφαγείων. Φάε αυτό που πραγματικά θέλεις και όχι αυτό που προσπαθούν να σου πουλήσουν.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : ….Στο Εστιατόριο Πόσο συχνά αδειάζεις το πιάτο σου ακόμα κι αν έχεις χορτάσει με μικρότερη ποσότητα

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : ….Στο Εστιατόριο Προσπάθησε να προσχεδιάζεις τι θα φας. Προσοχή στο ψωμί που έρχεται πριν τις παραγγελίες. Από τον κατάλογο των ορεκτικών παρήγγειλε κάτι όχι τηγανιτό και με πολλές σάλτσες. Ξεκίνα το γεύμα σου πρώτα από τη σαλάτα. Άφηνε το τραπέζι αμέσως μόλις τελειώσεις το γεύμα σου. Πάψε να λειτουργείς ως σκουπιδοτενεκές.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : ….Στο Εστιατόριο μερίδα Οι τηγανιτές πατάτες από 75 gr το 1954 σήμερα τις βρίσκουμε σε 116 gr(μεσαίο μέγεθος), 162 gr(μεγάλο μέγεθος) και 195 gr (king size). Στην Αμερική το μέγεθος των πιάτων στα εστιατόριο βρέθηκε ότι αυξήθηκε έως και 40%. Αν για παράδειγμα αντί για τις μικρές πατάτες εμείς προτιμούμε τις μεγάλες σε βάση κατανάλωσης 2 φορές / βδομάδα τότε μέσα σε ένα χρόνο θα αυξήσουμε το βάρος μας από 6-8 κιλά.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Τσιμπολογήματα 7.7 φ/μέρα 4,6 φ/μέρα Σοκολατάκια με σκεπασμένο καπάκι Σοκολατάκια με ανοικτό καπάκι  71 θερμίδες /μέρα  3 κιλά / έτος

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Τσιμπολογήματα Επιθυμία για τσιμπολόγημα 5-10 λεπτά χρόνος Πήγαινε πλύνε τα δόντια σου Κάνε μία βόλτα έξω από το σπίτι Πήγαινε στη ντουλάπα σου και βάλε ένα φαρδύ σου ρούχο Βάψε τα νύχια σου Τηλεφώνησε σε ένα φίλο

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Στην Τηλεόραση Την ώρα που τρως προσπάθησε να μη βλέπεις TV. Δεν πρέπει να «μολύνουμε» τη διαδικασία του φαγητού με άλλες δραστηριότητες. Συνδέουμε δύο διαφορετικά ερεθίσματα μεταξύ τους και κάθε φορά που συμβαίνει το ένα αυτόματα ανασύρεται και το άλλο.

Τροποποίηση Συμπεριφοράς : Στην Τηλεόραση αν κάθε φορά που βλέπουμε TV τρώμε μία χούφτα ξηρούς καρπούς Βάρους 2 κιλά / μήνα