Θεωρία Πολιτισμικού Κεφαλαίου Πιέρ Μπουρντιέ, Ζαν Κλωντ Πασερόν 20/4/2017 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Η θεωρία του πολιτισμικού κεφαλαίου Aόρατοι μηχανισμoί μέσα από τους οποίους συντελείται στο σχολείο η αναπαραγωγή της κοινωνικής ανισότητας. Τα οικονομικά εμπόδια δεν αρκούν για να κατανοήσουμε την αναπαραγωγή του καταμερισμού της εργασίας. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Έμφαση στη σημασία των πολιτισμικών διαδικασιών Ενδιαφέρεται: α) να ανακαλύψει γιατί οι δομές τείνουν να αυτο-αναπαράγονται β) να εξετάσει πώς λειτουργεί η εκπαίδευση ως σύστημα μετάδοσης ιδεών και γνώσεων. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Συμπέρασμα Η εκπαίδευση αναπαράγει και νομιμοποιεί τις ανισότητες Αν δεχτούμε ότι η εκπαίδευση λειτουργεί ως σύστημα μετάδοσης γνώσης και ιδεών τότε είναι ανεπιτυχής 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αποτυχία εκπαίδευσης α) Ορισμένα παιδιά προοδεύουν στην εκπαίδευση περισσότερο από κάποια άλλα β) η πρόοδος επηρεάζεται από την κουλτούρα που μεταβιβάζει η οικογένεια στο παιδί γ) οι οικογένειες της κυρίαρχης τάξης δίνουν στα παιδιά τους το πολιτισμικό κεφάλαιο που τους επιτρέπει να προοδεύσουν δ) η κουλτούρα της εκπαίδευσης είναι παρόμοια με της κυρίαρχης τάξης 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αποτυχία εκπαίδευσης ε) η κουλτούρα των κυρίαρχων τάξεων καθορίζει τα κριτήρια της σχολικής αξιολόγησης στ) η εκπαίδευση δεν διδάσκει ρητά αυτά που εξετάζει ζ) η εκπαίδευση χαίρει μιας φαινομενικής αυτονομίας από έξωθεν παρεμβάσεις, επειδή νομιμοποιεί την εξουσία και την κουλτούρα των κυρίαρχων τάξεων. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Πολιτισμικό κεφάλαιο και ταξικό έθος Εκτός από τα κοινωνικά και οικονομικά προνόμια υπάρχει το πολιτισμικό κεφάλαιο, το οποίο αποτελείται από γνωστικά και ιδεολογικά στοιχεία. Συνδέεται με το «μορφωτικό ταξικό έθος», δλδ στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στο σχολείο και την παιδεία Μεταδίδονται από γενιά σε γενιά και είναι διαφορετικές σε κάθε κοινωνική τάξη 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ «Ελεύθερη παιδεία» Τα παιδιά των προνομιούχων τάξεων έρχονται στο σχολείο εφοδιασμένα με την «ελεύθερη παιδεία» Δλδ μορφωτικά εφόδια που προδιαθέτουν θετικά τους μαθητές απέναντι στη μάθηση. Αποτελεί μια εξάσκηση αποκτημένη έξω από το σχολείο που έχει άμεση σχολική απόδοση. Η εξάσκηση πραγματοποιείται ωσμωτικά και ανεπαίσθητα 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Η Ελεύθερη παιδεία πηγή ανισότητας Η κοινωνική προέλευση εκτός από γνώσεις παρέχει στάσεις κ συμπεριφορές Οι στάσεις απέναντι στον εκπαιδευτικό θεσμό διαφέρουν από τη μία κοινωνική τάξη στην άλλη. Π.χ. τα παιδιά από τα προνομιούχα στρώματα αντιμετωπίζουν τις πανεπιστημιακές σπουδές ως το φυσικό τέλος της σχολικής τους πορείας. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Κοινωνική θέση οικογένειας Οι συμπεριφορές απέναντι στην παιδεία καθορίζονται από τη θέση της οικογένειας Η εξοικείωση με τις διανοητικές πρακτικές αφαιρεί κάθε έννοια καταναγκασμού από την απόκτησης των γνώσεων που η εκπαίδευση απαιτεί. Η μάθηση δεν θεωρείται μόχθος για τα παιδιά από τις προνομιούχες τάξεις. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ταξική άνεση Ένα αίσθημα ασφάλειας επιτρέπει στον προνομιούχο φοιτητή να αδιαφορεί για το ενδεχόμενο αργοπορίας στις σπουδές. Το ίδιο αίσθημα του επιτρέπει να επιλέγει σπάνιες ή καινούργιες ειδικότητες ανάλογα με τις ατομικές προτιμήσεις και κλίσεις του. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ταξική δυσκολία Ο μαθητής από λαϊκά στρώματα ο μη ικανός μαθητής Ο μικροαστός μαθητής είναι η προσωποποίηση του σχολικού μόχθου Το σχολείο ως μέσο κοινωνικής κινητικότητας 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Ο μύθος των φυσικών χαρισμάτων Η άνεση και η ευκολία στη μάθηση αντιμετωπίζονται ως ενδείξεις ευφυΐας ή φυσικής έφεσης για μάθηση. Έτσι καλλιεργείται ο μύθος των «φυσικών χαρισμάτων» και του «εκλεκτού» μαθητή. Το κοινωνικό κεκτημένο μεταφράζεται σε φυσικό προσόν και μεταβιβάζονται τα προνόμια της σχολικής αριστείας στους ήδη προνομιούχους. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Συμβολική βία Χρήση του όρου «συμβολική βία» για την κατανόηση του κοινωνικού ρόλου του σχολείου. Κάθε εξουσία τείνει στην αναπαραγωγή της και εκτός από τη φυσική βία ασκεί και συμβολική. Επιβολή των αυθαίρετων πολιτιστικών σταθερών ή σημασιών. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Αυθαίρετες πολιτισμικές σταθερές Ορισμένες πτυχές της κουλτούρας δεν εξηγούνται με τη λογική ανάλυση ούτε προκύπτουν από την ανθρώπινη φύση Μέσω κοινωνικοποίησης αποκτούμε την κουλτούρα και τις αυθαίρετες σταθερές της 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Διαφορετικές τάξεις διαφορετικές σταθερές Η εκπαίδευση επιβάλλει τις σταθερές των κυρίαρχων τάξεων Τα προνομιούχα παιδιά κατανοούν την εκπαίδευση και δείχνουν πιο ικανά Η κουλτούρα των κυρίαρχων αποδεικνύεται ανώτερη Ασκείται μια πράξη συμβολικής βίας 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Κώδικες Η εκπαίδευση δεν διδάσκει ρητά τους βασικούς κώδικες της σκέψης και της αντίληψης. Στην καλύτερη περίπτωση εκθέτει τους μαθητές σ’ αυτά και οι πιο «έξυπνοι» μπαίνουν στο νόημα. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Κοινωνικά κριτήρια αξιολόγησης Οι κυρίαρχες τάξεις καθορίζουν έμμεσα το περιεχόμενο εκπαίδευσης Η εκπαίδευση συνεπώς δεν είναι αντικειμενικός κριτής των μαθητών Τα κριτήρια δίνονται από την κουλτούρα των κυρίαρχων παραλλαγμένα ως ένα βαθμό από το εκπαιδευτικό σύστημα 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Σχετική αυτονομία Η αυτονομία που δίνεται στο εκπαιδευτικό σύστημα αποκρύπτει ότι τα κριτήρια ωφελούν τις ανώτερες τάξεις. Η εκπαίδευση είναι αυτόνομη στο βαθμό που παραμένει στα όρια των αυθαίρετων πολιτιστικών σταθερών των κυρίαρχων τάξεων. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Κριτική Όλα τα μέλη των κυρίαρχων τάξεων έχουν το κυρίαρχο πολιτιστικό κεφάλαιο; 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Κριτική Οι παιδαγωγικές που στοχεύουν στη διαμόρφωση πειθήνιων και παραγωγικών υποκειμένων ενδέχεται να οδηγήσουν στη σύγκρουση και την αμφισβήτηση. 20/4/2017 ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ