ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ «Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ» Κατερίνα Τζάμου, Δρ. Φιλόλογος ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να κατατοπιστούν οι μαθητές γύρω στη φυσιογνωμία της Επτανησιακής Σχολής ως γραμματολογικού φαινομένου με ιδιαίτερη σπουδαιότητα για τη συγκρότηση του νεοελληνικού πολιτισμού Να αποκτήσουν πληρέστερη γνωριμία με τον Σολωμό, έτσι όπως προκύπτει από τα έργα της ωριμότητάς του, ανακαλώντας και την προηγούμενη εμπειρία τους από την επαφή τους με το έργο του Να ασκηθούν στη συνάντηση με ένα κείμενο ξεχωριστής ποιότητας αλλά και υψηλών απαιτήσεων για τους αναγνώστες του Να κάνουν «ένα βήμα προς τα εμπρός» στο βαθύτερο, αργότερο και στοχαστικότερο διάβασμα που τέτοια κείμενα επιβάλλουν

Επτανησιακή Σχολή Χαρακτηριστικά: Λατρεία της θρησκείας Λατρεία της πατρίδας Λατρεία της γυναίκας Λατρεία της φύσης Προσήλωση στη δημοτική γλώσσα Επιδράσεις: Α) ιταλική και γενικότερα ευρωπαϊκή λογοτεχνία Β) κρητική λογοτεχνία Γ) δημοτικό τραγούδι Δ) έργο Βηλαρά και Χριστόπουλου

Ιστορικό πλαίσιο 1204: ενετική κατοχή 1667: Κρήτες έποικοι στα επτάνησα 1789: γαλλική επανάσταση 1797: συνθήκη Καμποφόρμιο – ο γαλλικός στόλος φτάνει στα Ιόνια νησιά και καταλύει το φεουδαρχικό καθεστώς – ο λαός καίει το Λίμπρο ντ’ όρο 1798: ρωσική κατοχή 1800: ιδρύεται η Ιόνιος Πολιτεία 1807-1815: γαλλική κατοχή 1815: αγγλική κατοχή- πτώση Ναπολέοντα 1864: ένωση με το ελληνικό κράτος

Ιστορικό πλαίσιο Μακρόχρονη επαφή με τη Δύση Απουσία τουρκικού ζυγού Ειρηνική διαβίωση των κατοίκων Καλλιέργεια γραμμάτων και τεχνών 1824: ιδρύεται η Ιόνιος Ακαδημία στην Κέρκυρα, το πρώτο ελληνικό Ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα

εκπρόσωποι Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) Ανδρέας Κάλβος (1792-1869) Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879) Ανδρέας Λασκαράτος (1811-1901) Γεώργιος Τερτσέτης (1800-1874) Αντώνιος Μάτεσης (1794-1874) Ιάκωβος Πολυλάς (1825-1896) Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912)

Ρομαντισμός Συναίσθημα Φαντασία Απόλυτο Υπερβολικό Συγκινησιακό Ιδανικό

Ο ρομαντικός καλλιτέχνης Αισθάνεται απόλυτα ελεύθερος να αποκαλύψει μέσα από την τέχνη του την προσωπική του ιδιοφυία και κάθε του διαίσθηση Ενδιαφέρεται για τη σύνδεση τέχνης και ζωής Πιστεύει στα ιδανικά της επανάστασης Επιδιώκει πολιτική δράση

Χαρακτηριστικά στοιχεία Παράδοξο Μυστηριώδες Όνειρο Υπερφυσικό Εξωτισμός Μελαγχολία Νοσταλγία

θέματα Προσωπική εμπειρία της φύσης Ο θεός Περιπέτεια Έρωτας (συνήθως μελαγχολικός ή καταδικασμένος) Ηρωισμός Αγώνες για την ελευθερία Θρύλοι και παραδόσεις

θέματα Χρησιμοποίηση υποβλητικών σκηνικών όπως τα νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία, τα ερείπια, οι τάφοι, οι μακάβριες εικόνες θανάτου Καλλιέργεια του πάθους για τον περιηγητισμό, την περιπέτεια και το ταξίδι Ιδιαίτερη επιμονή στο «εγώ» του δημιουργού ή ήρωα,

Απόλυτη πρωτοκαθεδρία του πνεύματος επί της ύλης Επιρροές - Ρίζες Φιλοσοφία του Καντ Ιδεαλισμός Απόλυτη πρωτοκαθεδρία του πνεύματος επί της ύλης

Φιλοσοφικό υπόβαθρο Αντικατάσταση του θεού με το «εγώ», το δημιουργικό και απόλυτο, ισορροπία και διαλεκτική σύνθεση ανάμεσα στο εμπειρικό εγώ και μη-εγώ. Η γνώση και η πραγματικότητα είναι μέσα στον άνθρωπο, διότι μόνο το εγώ είναι πραγματικό Ο κόσμος είναι σαν ένα κλειστό και συμβολικό βιβλίο που βασίζεται στη σύνθεση των αντιθέτων Ενόραση της κοσμικής ενότητας όπου τα αντίθετα συμπληρώνονται Ενότητα εξωτερικού και εσωτερικού, λογικής και πάθους, ονείρου και πραγματικότητας, επιστήμης και τέχνης

Γερμανικός ιδεαλισμός Επικαλούμενοι την ενόραση και την αναλογική γνώση, οι ιδεαλιστές ανακαλύπτουν μια κρυφή ομοιότητα ανάμεσα σε όλα τα όντα του σύμπαντος και θεωρούν τον άνθρωπο, μικρόκοσμο του μακρόκοσμου, ως το σημείο σύγκλισης όλων αυτών των αναλογιών. Συνεπώς το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι σα να γνωρίζεις το Παν.

Εκπρόσωποι στη Λογοτεχνία Rousseau (1712-1778) Goethe (1749-1832) Novalis (1792-1801) Byron (1788-1824) Heinrich Heine (1797-1856) Shelley (1792-1822) John Keats (1795-1821) Giacomo Leopardi (1798-1837) Pouchkin (1799-1837) Alfred de Musset (1810-1857) Alfred de Vigny (1797-1863) Victor Hugo (1802-1885) Alphonse de Lamartine (1790-1869) Το κίνημα «Θύελλα και Ορμή» - Sturm und Drag

Εκπρόσωποι στη Ζωγραφική Eugène Delacroix (1798-1863) Théodore Géricault (1791-1824) J.Α.D. Ingres (1780-1867) G. D. Friedrich (1774-1840) Goya (1746-1828) William Blake (1757-1827) Το κίνημα «Θύελλα και ορμή» Sturm und Drag

Ντελακρουά, Η σφαγή της Χίου Ντελακρουά, Η σφαγή της Χίου

Εκπρόσωποι στη Μουσική Ludwich van Beethoven (1770-1827) Frederic Chopin (1810-1849) Verdi (1813-1901) Schubert (1797-1828) Schuman (1810-1856) Franz Liszt (1811-1886) Tchaikovsky (1840-1893)

Ρομαντισμός και εθνικές σχολές Η συγκρότηση των εθνικών κρατών στον ευρωπαϊκό χώρο και η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης επηρέασαν καθοριστικά την πορεία προς τη νεωτερικότητα. Η ιδέα του εθνικού κράτους αποτέλεσε κυρίαρχο σύστημα πολιτικής οργάνωσης και ήταν βασική αξίωση των εθνικών κινημάτων που ξέσπασαν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Ρομαντισμός και εθνικές σχολές Ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα του ρομαντισμού είναι η ανάπτυξη εθνικών μουσικών σχολών σε χώρες που δε διέθεταν μουσική παράδοση ανάλογη με αυτή της Γαλλίας, Ιταλίας ή Γερμανίας. Το φαινόμενο αυτό ήταν αποτέλεσμα της επιθυμίας των λαών που ήταν υποτελείς να υψώσουν το δικό τους ανάστημα και να καλλιεργήσουν τη δική τους όχι μόνο πολιτική και κοινωνική ταυτότητα αλλά και καλλιτεχνική.

Ρομαντισμός και εθνικές σχολές Η στιχουργία και η δημοτική που χρησιμοποιούνται στα δημοτικά τραγούδια που εξέδωσε το 1824 ο Φωριέλ, επηρεάζουν την ποίηση του Σολωμού. Θα αποτελέσουν το θεμελιώδες στοιχείο της νεοελληνικής ιδεολογίας και λογοτεχνίας.

Διονύσιος Σολωμός Τα έργα του Σολωμού είναι ρομαντικά για τον πατριωτισμό, τον ιδεαλισμό, και τον αποσπασματικό τους χαρακτήρα. Γραμμένα στη δημοτική αποτελούν ένα «είδος μικτό, αλλά νόμιμο» όπου η ρομαντική έμπνευση ντύνεται μια λιτή, καθαρή μορφή, όπου το ηθικό και το μαγαλειώδες συμπίπτουν με το ωραίο.

Gericault, le radeau de la “Meduse”

Ντελακρουά, Γαλλιλαία

Διονυσίου Τσόκρου, Η φυγή από την Πάργα

Ο Κρητικός Εκοίταα, κι ήτανε μακριά ακόμη τα’ ακρογιάλι· «Αστροπελέκι μου καλό, για ξαναφέξε πάλι!». Τρία αστροπελέκια επέσανε, ένα ξοπίσω στ’ άλλο, πολύ κοντά στην κορασιά, με βρόντημα μεγάλο· τα πέλαγα στην αστραπή κι ο ουρανός αντήχαν, οι ακρογιαλιές και τα βουνά μ’ όσες φωνές κι αν είχαν.