 Τι είναι μεταφορά; ◦ Παράγωγη ζήτηση για μετακίνηση ◦ Παράγεται από την επιθυμία για κατανάλωση προϊόντος ή υπηρεσίας.  Ουσιώδες χαρακτηριστικό της σύγχρονης δραστηριότητας.  Δείκτης οικονομικής ανάπτυξης.

 Υποδομές  Οχήματα  Τεχνολογία  Χρήστες  Διαχειριστές – Προσωπικό  Διοίκηση

Μεταφορικό Σύστημα Οικονομικό Περιβάλλον Ανταγωνισμός Κυβέρνηση / Διοίκηση Πάροχοι Χρήστες Λοιποί Φορείς

Μεταφορικό Σύστημα Οικονομικό – Κοινωνικό Περιβάλλον Χρήσεις Γης Άλληλεπιδράσεις: Οικονομική Ανάπτυξη Βελτίωση Βιοτικού Επιπέδου

 Διαστάσεις Μεταφορικού Συστήματος Οργάνωση Χωρική Επιρροή Χρόνος Ένα μέσο Πολλά μέσα Εφοδιαστική Αλυσίδα ΑστικήΥπεραστικήΠραγματικός χρόνος Τακτικός Προγραμματισμός Στρατηγικός Προγραμματισμός

 Ιδιοκτησία ◦ Δημόσια ◦ Ιδιωτικά ◦ Μικτά  Μεταφέρουν ◦ Ανθρώπους ◦ Εμπορεύματα  Σε επίπεδο ◦ Αστικό ◦ Υπεραστικό ◦ Διεθνές

 Υποδομές ◦ Διάδρομοι κίνησης:  Αυτοκινητόδρομοι.  Σιδηρόδρομοι.  Θαλάσσιοι διάδρομοι.  Διάδρομοι εναέριας κυκλοφορίας.  Αγωγοί. ◦ Τερματικοί σταθμοί:  Σταθμοί διαλογής.  Λιμένες.  Αερολιμένες.  Σιδηροδρομικοί σταθμοί.  Σταθμοί λεωφορείων.

 Οχήματα ◦ Αυτοκίνητα ◦ Βαρέα οχήματα ◦ Σιδηρόδρομος ◦ Αεροπλάνο ◦ Πλοίο  Άνθρωπος ◦ Διοίκηση ◦ Διαχείριση ◦ Προσωπικό  Τεχνολογία o Σηματοδότες o Συστήματα πληροφόρησης o Συστήματα αυτόματου ελέγχου o Συστήματα εντοπισμού o Έξυπνα συστήματα μεταφορών (Intelligent Transportation Systems)

Κόμβοι: Αρχή Ενδιάμεσος Τέλος Δίκτυο: Σύνδεσμοι Ζήτηση: Άνθρωποι Αγαθά Πληροφορίες Αλληλεπίδραση Ροές ΘέσειςΤερματικοί Σταθμοί

ΧωρητικότηταΜετεπιβίβαση Αξιοπιστία Διαδρομή Κόμβος Ομογενοποίηση Συνήθη προβλήματα:

Δίκτυο Χρήσεις Αλληλοσυσχέτηση Δομές μετακινήσεων

 Αλληλεπίδραση με χρήσεις γης Μεταβολή χρήσης γης Ανάπτυξη μεταφορικού συστήματος Αλλαγή δραστηριοτήτων Αυξημένες Ανάγκες Μετακινήσεων Αυξημένες Ροές Ανθρώπων και Αγαθών Βελτίωση μετακινήσεων Αύξηση αξίας γης και δραστηριοποίησης

ΑιτίεςΛειτουργίεςΕκροέςΑποτελέσματα Χρήσεις Γης Οικονομικό Περιβάλλον Κοινωνικό Περιβάλλον Κατασκευή και συντήρηση υποδομών Κατασκευή οχημάτων Συντήρηση οχημάτων Μετακίνηση Ανακύκλωση οχημάτων Αλλαγές στον τρόπο ζωής Ρύπανση Επιπτώσεις στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και συμπεριφορά Επιπτώσεις στη φύση Επιπτώσεις στο περιβάλλον

 Βασικά Βήματα Σχεδιασμού 1.Αναγνώριση κατάστασης και περιβάλλοντος. 2.Προσδιορισμός προβλήματος. 3.Καθορισμός εναλλακτικών λύσεων 4.Ανάλυση επιπτώσεων λύσεων 5.Συγκριτική αξιολόγηση λύσεων 6.Επιλογή καλύτερης εναλλακτικής 7.Εφαρμογή

Κόμβος Σύνδεσμος Διάδρομος κίνησης οχημάτων Ροές μίας ή δύο κατευθύσεων Έχει συγκεκριμένη χωρητικότητα Κόμβος Οδικοί κόμβοι, χώροι στάθμευσης, λιμένες, σιδηροδρομικοί σταθμοί, αερολιμένες Έχει συγκεκριμένη χωρητικότητα Ενίοτε εικονικοί

Αερολιμένας Οδός Χώρος Στάθμευσης Σιδηροδρομικός Σταθμός Σιδηροδρομική γραμμή Αεροδιάδρομος

 Χωρητικότητα: ◦ Η μέγιστη ροή που μπορεί να διέλθει από ένα σύνδεσμο ή κόμβο, πέρα από την οποία ο χρόνος μετακίνησης γίνεται άπειρος. Ροή Χρόνος μετακίνησης +∞ Χωρητικότητα

 Μετακίνηση: ◦ Η διαδικασία της μεταφοράς προσώπου ή αγαθού από ένα σημείο σε ένα άλλο

 Ταξίδι ◦ Το αποτέλεσμα μιας ή περισσότερων μετακινήσεων. ◦ Στόχος η προσέγγιση κάποιου προορισμού Στάση Σταθμός Κέντρο Αθήνας Θεσσαλονίκη Λεωφορείο Σιδηρόδρομος Βάδισμα

 Για παράδειγμα: ◦ Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος => Αεροδρόμιο JFK με Ο.Α.:  Μετακίνηση  Χρήση αεροπλάνου για μεταφορά από το ένα σημείο (Α/Δ) στο άλλο (Α/Δ) ◦ Αμπελόκηποι => Μανχάταν:  Ταξίδι  Μετρό για Πρόσβαση στο Α/Δ (Ελ. Βενιζέλος)  Αεροπλάνο από το Α/Δ της Αθήνας στο Α/Δ της Νέας Υόρκης  Ταξί από το Α/Δ της Νέας Υόρκης στο Μανχάταν.

 Αίτια γένεσης των μετακινήσεων Μετακίνηση με σκοπό: Εργασία Αναψυχή Αγορές Άλλοι λόγοι

Μετακίνηση με βάση την Οικία (ΜΒΟ) Μετακίνηση όχι με βάση την Οικία Δημιουργία Προσέλκυση Δημιουργία Προσέλκυση Οικία Εργασία Αγορές

 Δημογραφικά χαρακτηριστικά  Γεωγραφικά χαρακτηριστικά  Εργασία  Εισόδημα  Ηλικία  Φυσική κατάσταση  Άλλα

Οι δραστηριότητες αλλά ζουν με το χρόνο Η χωρική διασπορά – δομή των δραστηριοτήτων καθορίζεται από τις χρήσεις γης.

 Πώς επιδρούν οι δραστηριότητες στο ΜΣ; ◦ Σε μικρό βάθος χρόνου (<5 ετών)  Συμβατικά καμία επίδραση ◦ Σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου  Εξαρτάται από δομικές ή λειτουργικές αλλαγές στην κοινωνία και στην οικονομία  Αλλά και το ΜΣ επιδρά στις δραστηριότητες ◦ Προσιτότητα  Έντονη διαχρονική αλληλεπίδραση στην εξέλιξη δραστηριοτήτων και Μ.Σ.

 Συγκέντρωση και μίξη προορισμών  Συγκέντρωση υπηρεσίων  Περισσότερες επιλογές μεταφορικών μέσων.  Μεγαλύτερη παροχή στάθμευσης

 Ελκυστικότητα μιας περιοχής ◦ Ισχυρός λόγος για μετακίνηση στην περιοχή ◦ Οφείλεται σε δραστηριότητα που πραγματοποιείται στην περιοχή. ◦ Εξαρτάται από σύνολο χαρακτηριστικών γνωρισμάτων της περιοχής.  Προσιτότητα: ◦ Μέτρο της δυνατότητας πρόσβασης σε μια περιοχή ◦ Σχετίζεται με το λόγο πρόσβασης – δραστηριότητα της περιοχής.

 Προσιτότητα μιας περιοχής i στις ευκαιρίες αγορών. Α i :Προσιτότητα περιοχής E i :Μέτρο ευκαιριών F ij :Μέτρο αντίστασης μετακίνησης n:Αριθμός ευκαιριών  Συντελεστής αντίστασης μετακίνησης ν:Συντελεστής ευαισθησίας μετακίνησης

Αριθμητική Εφαρμογή Τεύχος Ασκήσεων Ενότητα Δ – Παράδειγμα 1

 Πυκνότητα πληθυσμού  Πυκνότητα προορισμών  Ομαδοποίηση – Συγκέντρωση ατόμων/προορισμών / μεταφορικών υπηρεσιών.  Σύνθεση χρήσεων γης  Συνδεσιμότητα συστήματος μεταφορών

Άκρο διαδρομής: Δυσκολότερη μετακίνηση – χαμηλή προσπελασιμότητα Μέσο διαδρομής: Υψηλότερη προσπελασιμότητα

Κυκλική διαδρομή: Περισσότερες επιλογές διαδρομών – Αυξημένη προσπελασιμότητα

Διασταυρώσεις με ή χωρίς διάσυνδέσεις: Αυξημένη προσπελασιμότητα

Συγκεντρωμένες δραστηριότητες: Αυξημένη προσπελασιμότητα

 Τμήμα περιοχής με ομοειδή χαρακτηριστικά  Σύμβαση: Οι μετακινήσεις εκκινούν από ή καταλήγουν σε ζώνες.  Νοητό σημείο αναφοράς ζώνης: ΚΕΝΤΡΟΕΙΔΕΣ ◦ Κεντροβαρικό σημείο ζώνης ως προς κάποιο χαρακτηριστικό. ◦ Σύνδεσμοι ανάμεσα σε κεντροειδή ζωνών. Ζώνη Κεντροειδές Σύνδεσμος Περιοχή

 Μέγεθος ζώνης: Ανάλογα με: ◦ Ανάλογα με το στόχο της μελέτης ◦ Μέγεθος της περιοχής μελέτης ◦ Μετακινήσεις εντός και εκτός ζωνών ◦ Είδη μέσων Κεντροειδή πόλεων Κεντροειδή περιοχών εντός πόλεων Υπεραστική σύνδεση

 Εσωτερικές ζώνες ◦ Μέγεθος σε αναλογία με τις μετακινήσεις εντός ζώνης. ◦ Ακριβής Υπολογισμός Κόστους  Εξωτερικές ζώνες ◦ Απεικόνιση σημειακά ◦ Σύνδεσμοι με εσωτερικές ζώνες ◦ Μετακινήσεις μεταξύ εξωτερικών ζωνών: Διαμπερείς Περιοχή Μελέτης Εξωτερική Ζώνη Εσωτερικές ζώνες

 Σύστημα ζωνών ◦ Πλήρης κάλυψη περιοχής μελέτης ◦ Όχι υπερκάλυψη ζωνών ◦ Όρια ζωνών ανάλογα με  Δημογραφικά χαρακτηριστικά  Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά  Φυσικά όρια ◦ Ομοιόμορφη κατανομή μετακινήσεων ανάμεσα σε ζώνες ◦ Αποφυγή μεγάλου αριθμού ζωνών

 Χρήσεων Γης ◦ Υπολογισμός αριθμού επιθυμιών μετακίνησης ◦ Συνάρτηση κοινωνικών, δημογραφικών και οικονομικών μεταβλητών  Αλληλεπιδράσεων στο Χώρο ◦ Εκτίμηση προελεύσεων – προορισμών με βάση την ζήτηση και την προσφορά. ◦ Κατανομή μετακινήσεων στο χώρο  Δικτύου ◦ Καταμερισμός στο δίκτυο ◦ Εκτίμηση μεταφορικών φόρτων ανά σύνδεσμο.

Ζώνες Προορισμού Ζώνες Προέλευσης D O 1 2 …………………………j……….…………….K Σύνολο iΤ ij ΤiΤi...K...K Σύνολο TjTj ΤΤ

 Τι είναι: ◦ Διαδικασία Σχεδιασμού Συστήματος Μεταφορών ◦ Ολοκληρώνεται ως μια αλληλουχία 4 βημάτων  Προαπαιτούμενα ◦ Περιοχή μελέτης ◦ Ζώνες, κεντροειδή ◦ Δομή δικτύου και μέσων ◦ Στοιχεία εκτίμησης της ζήτησης για μετακινήσεις. ◦ Γνώση – εκτίμηση της συμπεριφοράς μετακινούμενων.

 Βασικά χαρακτηριστικά 1.Εκτιμάται ο αριθμός των μετακινούμενων που προσελκύει και παράγει κάθε ζώνη. 2.Εκτίμηση για το σήμερα και σε βάθος χρόνου. 3.Χρήση δημογραφικών, κοινωνικών, οικονομικών και άλλων στοιχείων των ζωνών. 4.Εφαρμογή στατιστικών και οικονομετρικών μοντέλων. Το αποτέλεσμα της γένεσης είναι τα αθροίσματα των γραμμών και στηλών του πίνακα προέλευσης προορισμού!

 Γραμμική Παλινδρόμηση ◦ Προσδιορισμός γραμμικής σχέσης ζήτησης με επεξηγητικούς παράγοντες. Ζήτηση = f(πληθυσμός, κατοχή ΙΧ, εισόδημα κλπ) ◦ Συνήθεις παράγοντες  Πληθυσμός  Εισόδημα  Κατοχή ΙΧ  Αριθμός ατόμων ανά νοικοκυριό

 Μια τυπική μορφή προτύπου γραμμικής παλιδρόμησης Ημερήσιες μετακινήσεις = β 1 +β 2 x (Αριθμός ατόμων ανά νοικοκυριό) + β 3 x (Αριθμός IX ανά νοικοκυριό) + ε ◦ Σταθερές β 1,β 2,β 3 :  Εκφράζουν τη συμμετοχή κάθε μεταβλητής στις ημερήσιες μετακινήσεις  Πρέπει να προσδιοριστούν ◦ Όρος ε:  Απόκλιση Εκφράζει σφάλμα προσέγγισης με τη γραμμική μορφή.

 Προσδιορισμός με μέθοδο ελαχίστων τετραγώνων:

 Προϋποθέσεις γραμμικής παλινδρόμησης Γραμμικότητα

 Προϋποθέσεις γραμμικής παλινδρόμησης Ανεξαρτησία

 Προϋποθέσεις γραμμικής παλινδρόμησης Κανονικότητα

 Προϋποθέσεις γραμμικής παλινδρόμησης Ίση Διακύμανση

 Τελικό Αποτέλεσμα ◦ Οι συνολικές έλξεις και παραγωγές ανά ζώνη 123 1P1P1 2P2P2 3P3P3 Α1Α1 Α2Α2 Α3Α3

 Βασικά Χαρακτηριστικά: ◦ Προσδιορίζεται ο αριθμός των μετακινούμενων από μια ζώνη σε μια άλλη. ◦ Συνάρτηση των:  Προσελκύσεων κάθε ζώνης  Παραγωγών κάθε ζώνης  Της αντίστασης μετακίνησης ανάμεσα σε κάθε ζώνη. ◦ Πρότυπα βαρύτητας, Fratar κλπ Το αποτέλεσμα της κατανομής είναι η συμπλήρωση των επιμέρους στοιχείων του πίνακα προέλευσης - προορισμού

 Βασικό Πρότυπο Βαρύτητας: Όπου α ij : Μετακινήσεις μεταξύ των i,j P i : Παραγόμενες μετακινήσεις από το i A j : Προσελκυόμενες μετακινήσεις στο F ij : Aντίσταση Μετακίνησης Κ:Σταθερά

 Ανάγκη προσδιορισμού στοιχείων α ij στο μέλλον. ◦ Βασίζεται στη γνώση του τωρινού Π-Π α 12 P1P1 2 α 21 0α 23 P2P2 3 α 31 α 32 0 P3P3 Α1Α1 Α2Α2 Α3Α ? P’ 1 2P’ 2 3P’ 3 Α’1Α’1 Α’2Α’2 Α’3Α’3 ΣήμεραΜέλλον

 Μέθοδοι: ◦ Furness ◦ Fratar ◦ Detroit  Επαναληπτικές διαδικασίες  Εύρεση τελικών α όταν συγκλίνουν οι τιμές Ρ, Α.  Σύγκλιση πρακτικά όταν διαφέρουν κατά 5%.

 Μέθοδος Furness ◦ Υπολογίζονται σε επαναλήψεις τα: ◦ Αν κάποια A’ i,A i διαφέρουν κατά 5%, διόρθωση:

 Μέθοδος Fratar ◦ Υπολογίζονται σε επαναλήψεις τα: Επανάληψη μέχρι η διαφορά όλων των P’ και P f, Α’ και Α f είναι μικρότερη του 5%.

 Μέθοδος Detroit ◦ Υπολογίζονται σε επαναλήψεις τα: Επανάληψη μέχρι η διαφορά όλων των P’ και P f, Α’ και Α f είναι μικρότερη του 5%.

 Τελικό Αποτέλεσμα ◦ Οι επιμέρους μετακινήσεις ανάμεσα στις ζώνες α' 12 P’ 1 2 α' 21 0α' 23 P’ 2 3 α' 31 α' 32 0 P’ 3 Α’1Α’1 Α’2Α’2 Α’3Α’3

 Βήμα 3 ο : Επιλογή διαδρομής – μέσου ◦ Επιλέγονται οι διαδρομές και τα μέσα που εξυπηρετούν τις μετακινήσεις ανάμεσα στις ζώνες ◦ Μπορεί να επιλεγεί μία ή και περισσότερες διαδρομές και μέσα ανά ζεύγος ζωνών.  Βήμα 4 ο : Καταμερισμός στο δίκτυο ◦ Προσδιορίζεται ο αριθμός των μετακινούμενων σε κάθε σύνδεσμο του δικτου