«Περιβαλλοντικά προβλήματα - προτάσεις για την επίλυσή τους» ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ ΒΕΡΟΙΑΣ Μάθημα: Ειδική Θεματική Δραστηριότητα «Περιβαλλοντικά προβλήματα - προτάσεις για την επίλυσή τους»

Περιεχόμενα Περιβαλλοντικά προβλήματα Απειλούμενα είδη Ατμοσφαιρική ρύπανση Όξινη Βροχή Παγκόσμια θέρμανση Τρύπα του όζοντος Φαινόμενο του θερμοκηπίου Δασικές Πυρκαγιές Ρύπανση του Νερού Υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων

Περιβαλλοντικά προβλήματα Περιβαλλοντικά προβλήματα ονομάζονται οι διαταραχές στη γήινη βιόσφαιρα και στο φυσικό περιβάλλον οι οποίες συνηθίζεται να αποδίδονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Στον βαθμό που τα οικολογικά προβλήματα απειλούν την επιβίωση ενός πληθυσμού, οδηγούν σε μία οικολογική κρίση. Ωστόσο οι οικολογικές κρίσεις μπορεί να έχουν και φυσικά αίτια.

Στα περιβαλλοντικά προβλήματα συγκαταλέγονται η περιβαλλοντική ρύπανση, η κλιματική αλλαγή, η τρύπα του όζοντος, η αποδάσωση (αποψίλωση των δασών), η ερημοποίηση, η εξαφάνιση βιολογικών ειδών, η όξινη βροχή κλπ. Τα οικολογικά προβλήματα άρχισαν να εμφανίζονται κυρίως μετά τη βιομηχανική επανάσταση, ενώ υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις σχετικά με τα αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.

Επιστημονικά διερευνώνται από την οικολογία και την περιβαλλοντολογία, αλλά κατά τη δεκαετία του 1960 αναδύθηκε το πολύπλευρο οικολογικό κοινωνικό κίνημα με στόχο την προσπάθεια για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων. Οι μηχανικοί περιβάλλοντος προσπαθούν να αναπτύξουν τεχνολογικές λύσεις για τα περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα, καταλύτες αυτοκινήτου, συσκευές καθαρισμού αερίων κλπ).

Απειλούμενα είδη Απειλούμενο ονομάζεται κάθε είδος ζωντανού οργανισμού το οποίο απειλείται με εξαφάνιση στο άμεσο μέλλον. Η διεθνής οργάνωση που δραστηριοποιείται για την προστασία των απειλούμενων ειδών είναι η Παγκόσμια Ένωση Προστασίας της Φύσης που ιδρύθηκε το 1948 στην Ελβετίας. Τα απειλούμενα είδη χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Στα είδη που βρίσκονται σε κρίσιμη απειλή, στα είδη που είναι απλώς απειλούμενα και τα είδη που είναι εκτεθειμένα.

Υπολογίζεται ότι ο συνολικός αριθμός ζώων και φυτών στον πλανήτη μας κυμαίνεται από 2 έως 8 εκατομμύρια. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο εξαφανίζονται περίπου 30.000 είδη! Τρεις είναι οι κύριοι λόγοι που οδηγούν τα είδη στην εξαφάνιση. O πρώτος είναι το ανεξέλεγκτο κυνήγι που υφίστανται. O δεύτερος είναι η καταστροφή των βιοτόπων τους, δηλαδή της περιοχής όπου ζουν, τρέφονται και μεγαλώνουν. O τρίτος είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή.

Αίτια - Απειλές - Οι καταστροφικές επιπτώσεις της ανθρώπινης πίεσης στα οικοσυστήματα - Η μείωση του διαθέσιμου χώρου για την επιβίωση των ειδών - Η αποξήρανση των υγρότοπων - Η αποψίλωση των δασών και οι πυρκαγιές - Η επέκταση των οικισμών και των τουριστικών εγκαταστάσεων στις παράλιες ζώνες - Η ρύπανση της ατμόσφαιρας, των νερών και των εδαφών από τα απόβλητα της βιομηχανίας και της γεωργίας - Η υπερεκμετάλευση των ειδών (αλιεία, κυνήγι, εμπόριο σπάνιων ειδών, δερμάτων, κ.ά.) - Η επιλεκτική εξόντωση (χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων) - Η εισαγωγή ξενικών ειδών

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ - Η κατανόηση του φυσικού κόσμου μας προσφέρει πολλά μαθήματα ζωής - Προσαρμογή "φιλικής" ζωής με το περιβάλλον - Προστασία φυσικών τόπων - Περιβαλλοντική πολιτική - Αλλαγή τρόπου ζωής - Αποφυγή καταστροφικών πράξεων - Ανακύκλωση περισσότερων φυσικών πόρων και σπατάλη λιγότερων - Χρησιμοποίηση καθαρότερων πηγών ενέργειας - Χρησιμοποίηση φυσικών αντί χημικών λιπασμάτων - Φυσικός τρόπος ελέγχου παρασίτων -Αειφόρος ανάπτυξη - Απόκτηση όσων χρειαζόμαστε σήμερα χωρίς να καταστρέφουμε τις προοπτικές του μέλλοντος

Ατμοσφαιρική ρύπανση

Ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας, δηλαδή η προσθήκη ουσιών (ρύπων) στην ατμόσφαιρα που υπό φυσιολογικές συνθήκες δε θα υπήρχαν. Στη σύγχρονη εποχή, συχνά η ρύπανση είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η ανθρωπογενής ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλείται κυρίως από τρεις ανθρώπινες δραστηριότητες, τη βιομηχανία, τις μεταφορές και τα νοικοκυριά. Σε μια τυπική πόλη, η βιομηχανία ευθύνεται για το 50% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα μέσα μεταφοράς για το 35%, ενώ τα νοικοκυριά για το 15%.

Συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Η ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί σοβαρό υγειονομικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, γιατί τα αέρια που τη ρυπαίνουν, όπως το διοξείδιο του άνθρακα έχουν σοβαρές συνέπειες, όπως την υπερθέρμανση της γης, αναπνευστικά προβλήματα και άλλα προβλήματα υγείας. Η τρύπα του όζοντος προκλήθηκε από τη χρήση των χλωροφθορανθράκων, απαγορευμένων σήμερα χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνταν στην ψυκτική και τα σπρέι.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση γίνεται κυρίως από οξείδια, όπως οξείδια του αζώτου, του θείου, του άνθρακα και άλλα, και από αιθάλη (άκαυστος άνθρακας σε αέρια μείγμα αέρα). Τα οξείδια του αζώτου προκαλούν το φωτοχημικό νέφος, συνήθως στα κέντρα μεγαλουπόλεων ή και στις γύρω περιοχές. Τα οξείδια του θείου και του άνθρακα αντιδρούν με τους υδρατμούς των νεφών δημιουργώντας όξινη βροχή, η οποία προσβάλλει τα δάση, ενώ το θειϊκό οξύ (συστατικό της όξινης βροχής) προσβάλλει τα μάρμαρα μετατρέποντάς τα σε γύψο. Το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και άλλα αέρια που παράγονται από ατελείς καύσεις, όπως άκαυστοι υδρογονάνθρακες, συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στις πόλεις που βρίσκονται κοντά σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας όπου γίνεται καύση ορυκτων καυσίμων, όπως το πετρέλαιο ή ο λιγνίτης, υπάρχουν αρκετά αναπνευστικά περιστατικά, ενώ τα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα είναι αυξημένα.

Σήμα κινδύνου από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος για την ατμοσφαιρική ρύπανση: Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, το 90 % των κατοίκων των ευρωπαϊκών πόλεων είναι εκτεθειμένο σε αιωρούμενα σωματίδια.

«Καμπανάκι» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας

Ο αέρας που αναπνέουμε είναι μολυσμένος από ουσίες που προκαλούν καρκίνο και πρέπει πλέον να χαρακτηρισθεί καρκινογόγος για τους ανθρώπους, ανακοίνωσε σήμερα η υπηρεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον καρκίνο. Η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) επικαλέσθηκε δεδομένα τα οποία δείχνουν ότι, το 2010, 223.000 θάνατοι σε όλο τον κόσμο από καρκίνο του πνεύμονα ήταν αποτέλεσμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, και πρόσθεσε ότι υπάρχουν επίσης πειστικά στοιχεία πως η εν λόγω ρύπανση αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου της ουροδόχου κύστης.

Η έρευνα δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια τα επίπεδα της έκθεσης έχουν αυξηθεί σημαντικά σε ορισμένα μέρη του κόσμου, ιδιαίτερα σε χώρες με μεγάλους πληθυσμούς που εκβιομηχανίζονται με γρήγορους ρυθμούς, όπως η Κίνα.

Το πρόγραμμα μονογραφιών της IARC, που μερικές φορές αποκαλείται η «εγκυκλοπαίδεια των καρκινογόνων», έχει στόχο να αποτελεί μια έγκυρη πηγή επιστημονικών στοιχείων για τις καρκινογόνες ουσίες. Έχει ήδη ταξινομήσει πολλά χημικά και μείγματα που είναι συστατικά της ρύπανσης του αέρα, περιλαμβανομένων αερίων από την εξάτμιση των μηχανών ντίζελ, διαλυτικών, μετάλλων και σκόνης. Είναι ωστόσο η πρώτη φορά που ειδικοί ταξινόμησαν την ρύπανση του εξωτερικού αέρα ως αιτία καρκίνου.

ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ Με τον όρο όξινη βροχή ονομάζουμε όλες τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (δηλ. η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι) οι οποίες έχουν pH (ενεργό οξύτητα) χαμηλότερο από το pH της κανονικής βροχής, δηλαδή οι κατακρημνίσεις αυτές είναι πιο όξινες από την κανονική βροχή.

Πώς δημιουργείται Η όξινη βροχή δημιουργείται από την αντίδραση του διοξειδίου του θείου (SO2) και των οξειδίων του αζώτου με τους υδρογονάνθρακες στα σύννεφα. Η αντίδραση αυτή δημιουργεί θειικό και νιτρικό οξύ. Το διοξείδιο του θείου παράγεται από τις καύσεις των καμίνων παραγωγής μετάλλων, των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής, και των οχημάτων ντίζελ, ενώ τα οξείδια του αζώτου παράγονται από τις ίδιες πηγές και τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα.

Τα αέρια της καύσης σε πολλές περιπτώσεις παρασύρονται από τους ανέμους και ταξιδεύουν μέχρι χιλιάδες χιλιόμετρα προτού πέσουν σαν όξινη βροχή. Οι πιο πολύ απειλούμενες περιοχές του κόσμου σήμερα είναι ο Καναδάς, οι ανατολικές και δυτικές ΗΠΑ, η Σκανδιναβία και η Ιαπωνία. Το πρόβλημα της ρύπανσης είναι διεθνές.

Συνέπειες Η όξινη βροχή προκαλεί : Την καταστροφή των δασών Διάβρωση των μαρμάρων και πολλών άλλων υλικών Έλλειψη ορατότητας. Επιπλέον, οι ρύποι της όξινης βροχής προκαλούν το νέφος που παρατηρείται κυρίως στις μεγάλες πόλεις. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες η ορατότητα μειώνεται αισθητά. Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία: Έχει παρατηρηθεί πως οι ρύποι που προκαλούν την όξινη βροχή μπορούν να βλάψουν την υγεία του ανθρώπου. Συγκεκριμένα δημιουργούνται σοβαρά δερματικά, οφθαλμολογικά και αναπνευστικά προβλήματα.

Η όξινη βροχή μπορεί να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στους υδροβιότοπους και στις τροφικές αλυσίδες .Το οξύ, της βροχής, εισέρχεται στα βράγχια των ψαριών και τα δηλητηριάζει, έτσι ώστε να γίνουν ανίκανα στο να αποβάλουν το αλάτι από το νερό για να διατηρήσουν στον οργανισμό τους τα επίπεδα νατρίου. Η όξινη βροχή προκαλεί επίσης δυσκολίες στο αναπαραγωγικό σύστημα των ψαριών. Σε Ρ Η 5,τα περισσότερα αυγά δεν μπορούν να εκκολαφτούν .Γενικά τα μικρά ψάρια είναι πιο ευαίσθητα στις όξινες περιβαλλοντικές συνθήκες από τα ενήλικα. Σε χαμηλά επίπεδα μερικά ενήλικα ψάρια πεθαίνουν και έτσι σε κάποιες όξινες λίμνες δεν υπάρχει ούτε ένα ψάρι.

Παγκόσμια θέρμαvση Ο όρος παγκόσμια θέρμαvση (global warming) δηλώνει μία ειδική περίπτωση κλιματικής μεταβολής και αναφέρεται στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της γης και των ωκεανών. Ο όρος είναι εν γένει ουδέτερος ως προς τα αίτια πρόκλησης της θέρμανσης του πλανήτη, ωστόσο έχει επικρατήσει να υποννοεί την ανθρώπινη παρέμβαση. Αποδίδεται συχνά με διαφορετικό τρόπο, ως πλανητική (υπερ)θέρμανση ή παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ άλλες φορές ταυτίζεται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου που αποτελεί έναν μηχανισμό παγκόσμιας θέρμανσης.

Η επίσημη επιστημονική θέση πάνω στις κλιματικές μεταβολές, , είναι πως η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί 0.6 ± 0.2 °C από τα τέλη του 19ου αιώνα και πως η αύξηση αυτή οφείλεται σημαντικά στην ανθρώπινη δραστηριότητα των τελευταίων 50 ετών. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες της IPCC, η θερμοκρασία της Γης ενδέχεται να αυξηθεί κατά 1.4 - 5.8 °C εντός της χρονικής περιόδου 1990 και 2100. Οι συνέπειες μίας τέτοιας ενδεχόμενης αύξησης, επεκτείνονται και σε άλλου είδους μεταβολές, όπως αύξηση της στάθμης των θαλασσών ή δημιουργία ακραίων καιρικών φαινομένων όπως πλημμύρες, τυφώνες ή εξαφάνιση βιολογικών ειδών. Αν και το φαινόμενο της παγκόσμιας θέρμανσης αναμένεται να αυξήσει την ένταση και την συχνότητα τέτοιων μεταβολών, θεωρείται δύσκολο να συνδεθεί κάθε μεμονωμένο γεγονός ως άμεσο αποτέλεσμα της.

Αίτια Οι κλιματολογικές παράμετροι μεταβάλλονται τόσο μέσα από φυσικές "εσωτερικές" διαδικασίες όσο και από εξωτερικές παρεμβάσεις, ανθρώπινες ή μη (όπως η ηλιακή δραστηριότητα ή η έκλυση αερίων του θερμοκηπίου από ηφαίστεια). Αν και οι κλιματολόγοι αποδέχονται το γεγονός της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης, ως προς τα αίτιά του υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες. Ο εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας με αέρια όπως το διοξείδιο του άνθρακα ή το μεθάνιο, έχουν ως αποτέλεσμα την θέρμανση του πλανήτη, εφόσον δεν συνοδεύονται από άλλες μεταβολές στην ατμόσφαιρα. Το αποκαλούμενο και φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, ευθύνεται εξ άλλου για μία αύξηση της θερμοκρασίας της Γης περίπου 30 °C, γεγονός που την καθιστά και κατοικήσιμη.

Ανθρωπογενείς δραστηριότητες συντελούν στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων των κατώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας (διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμοί, χλωροφθοράνθρακες, όζον κλπ.), συνεισφέροντας με 450 εκατομμύρια τόνους μεθανίου κάθε χρόνο. Οι συγκεντρώσεις σε διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο έχουν αυξηθεί από το 1750 κατά 31% και 149% αντίστοιχα, ενώ βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 650.000 ετών. Εκτιμάται ότι τα τρία τέταρτα της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της αποδάσωσης.

Συνέπειες Οι προβλεπόμενες συνέπειες της παγκόσμιας θέρμανσης ποικίλουν και αφορούν στο περιβάλλον καθώς και την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Στις κυριότερες από αυτές συγκαταλέγονται η αύξηση της στάθμης των θαλασσών καθώς και διαφορετικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Η εκτίμηση των επιπτώσεων της συγκέντρωσης των αερίων θερμοκηπίου στην γενικότερη οικολογική ισορροπία, αποτελεί πεδίο επιστημονικής αντιπαράθεσης καθώς υπάρχουν πολλές διαφορετικές παράμετροι που αλληλεπιδρούν και πολλά στοιχεία που πρέπει να συνεκτιμηθούν.

Κλίμα Η παγκόσμια θέρμανση μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή του κλίματος της Γης μετακινώντας τις ζώνες βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό προς τον βορρά και ερημοποιώντας το κάτω τμήμα της εύκρατης ζώνης. Αυτό συνεπάγεται αλλαγές στους διάφορους τύπους βλάστησης τόσο στις γεωργικές όσο και στις δασικές εκτάσεις. Αναμένονται επιπλέον συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως κύματα θερμότητας και ξηρασίες ή έντονες βροχοπτώσεις ανάλογα με την περιοχή.

Θάλασσες Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο της στάθμης των θαλασσών, μέσω της θερμικής διαστολής των υδάτων και την τήξη των πάγων. Μία αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 έως 4,5 °C εκτιμάται πως μπορεί να οδηγήσει σε μία άνοδο της στάθμης κατά 15 έως 95 cm. Η άνοδος αυτή, μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες, προκαλώντας πλημμύρες σε περιοχές που βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο και κοντά στο επίπεδο της θάλασσας. Από το 1900 μέχρι το 2001, έχει υπολογιστεί μία ετήσια άνοδος 1-2 χιλιοστά, ενώ σύμφωνα με μετρήσεις του δορυφόρου TOPEX/Poseidon, από τo 1992 μέχρι σήμερα η άνοδος είναι περίπου 3 χιλιοστά ετησίως.

Σύμφωνα με μία άλλη πιθανότητα, η παγκόσμια θέρμανση ενδέχεται να επηρεάσει την ωκεάνια κυκλοφορία και ειδικότερα επιβραδύνοντας το θερμό ρεύμα του Κόλπου, ωθώντας το προς τα Νότια και προκαλώντας πτώση τις θερμοκρασίας στις περιοχές από τις οποίες διέρχεται, όπως η Δυτική Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική. Επιπλέον, λόγω της αύξησης της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα, οι ωκεανοί της Γης απορροφούν μεγαλύτερο ποσοστό, γεγονός που οδηγεί στην μείωση του pH των υδάτων.

Υγεία Η άνοδος της θερμοκρασίας εμφανίζει δύο αντικρουόμενα άμεσα αποτελέσματα σε σχέση με την ανθρώπινη θνησιμότητα: οδηγεί σε αύξηση των θανάτων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού αλλά και σε μείωση των θανάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μία άλλη παράμετρος της παγκόσμιας θέρμανσης αφορά στην ενδεχόμενη εξάπλωση και άνθιση επιδημιών του παρελθόντος, καθώς οι μεγάλες θερμοκρασίες και η υγρασία αποτελούν κατάλληλο υπόβαθρο για την ανάπτυξη πολλών μικροβίων. http://el.wikipedia.org/wiki

Τρύπα του όζοντος Εικόνα της μεγαλύτερης τρύπας του όζοντος που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ανταρκτική (Σεπτέμβριος 2006)

Τρύπα του όζοντος ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης μειώνεται σε πάχος πάνω από την Ανταρκτική. Επειδή το λεπτότερο σημείο του είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η μείωση του πάχους του στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη "τρύπα" στο στρώμα του όζοντος.

Λόγω του ότι το όζον προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας σημαντικό τμήμα της υπεριώδους, η δημιουργία της τρύπας του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη υγεία. Επίσης αυξάνει την θερμοκρασία στον πλανήτη και βοηθάει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων. Το φαινόμενο αυτό θεωρείται πως δημιουργήθηκε από υπερβολική χρήση χλωροφθορανθράκων που χρησιμοποιούνταν σε κλιματιστικά και γενικά σε ψυκτικές συσκευές. Στην επέκταση του επίσης συμβάλλουν τόσο τα καυσαέρια (από την κυκλοφορία των οχημάτων) όσο και τα αέρια απόβλητα των εργοστασίων.

Αίτια Βασικότερη αιτία του φαινομένου είναι αποδεδειγμένα η εκπομπή χλωροφθορανθράκων στην ατμόσφαιρα. Οι χλωροφθοράνθρακες, όπως δείχνει και το όνομά του, περιέχουν χλώριο, το οποίο είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για το όζον. Ενδεικτικά, 1 μόριο χλωρίου καταστρέφει μέχρι και 100.000 μόρια όζοντος πριν την αδρανοποίησή του.

Οι χλωροφθοράνθρακες έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, έτσι μεταφέρονται από την τροπόσφαιρα στην ατμόσφαιρα πριν αδρανοποιηθούν. Εκεί, παρουσία της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, διασπώνται ελευθερώνοντας άτομα χλωρίου.Τα άτομα χλωρίου λειτουργούν ως καταλύτες, επιταχύνοντας την καταστροφή της στοιβάδας του όζοντος.

Οι χλωροφθοράνθρακες συναντώνται σε ψυκτικές συσκευές (ψυγεία, κλιματιστικά) και σε σπρέι. Η εκπομπή τους, για προφανείς λόγους, είναι μεγαλύτερη σε πυκνοκατοικημένες και βιομηχανικές περιοχές. Από το 1987, χρονιά που ανακηρύχτηκαν ως η βασικότερη αιτία της τρύπας του όζοντος, γίνονται προσπάθειες για την αντικατάστασή τους από άλλες ουσίες, (οι οποίες όμως φαίνεται να επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, για παράδειγμα, οι υδροφθοράνθρακες).

Συνέπειες Το όζον στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς απορροφάει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες. Οι υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες αποτελούν το 10% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη. Χωρίζεται σε τρία είδη, τη UV-A, τη UV-B και την πιο επικίνδυνη, την UV-C. Η τελευταία είναι αυτή που απορροφάται από το όζον στη στρατόσφαιρα. Η UV-C, λοιπόν, είναι η πιο επικίνδυνη υπεριώδης ακτινοβολία, καθώς:

Αποτελεί τη βασικότερη αιτία για το μελάνωμα, μια μορφή θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος. Επίσης, η ακτινοβολία UV-C αποτελεί αιτία του καταρράκτη, καθώς είναι αρκετά ισχυρή ώστε να περάσει μέσα από τον αμφιβληστροειδή του ματιού. Τελευταία, και ενδεχομένως η κυριότερη επίδραση της UV-C στους ζωντανούς οργανισμούς είναι η μετάλλαξη του DNA τους. Μάλιστα, είναι τόσο ισχυρή που οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν σε εργαστήρια και υπό κατάλληλες συνθήκες για να επιτύχουν μεταλλάξεις γονιδίων. Πιο συγκεκριμένα, η UV-C αλλοιώνει το DNA σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτό σταδιακά να χάνει την ιδιότητά του να διαιρείται και να πολλαπλασιάζεται.

Τρόποι Αντιμετώπισης H 16η Σεπτεμβρίου έχει ανακηρυχτεί από τον ΟΗΕ Παγκόσμια Ημέρα κατά της Τρύπας του Όζοντος. Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1987 υπεγράφη από 46 χώρες το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, η σημαντικότερη και αποτελεσματικότερη πράξη αντιμετώπισης του φαινομένου της τρύπας του όζοντος μέχρι σήμερα. Στόχος του Πρωτόκολλου ήταν η σταδιακή εξάλειψη των Ουσιών που Φθείρουν το Όζον) όπως οι υδροχλωροφθοράνθρακες ή το μεθυλοβρωμίδιο για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της καταστροφής του όζοντος, που είχε ανακαλυφθεί πριν από δύο χρόνια.

Με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταργήθηκε σταδιακά το 99% των χλωροφθορανθράκων οικιακής χρήσης, ενώ παράλληλα στοχεύει με νομοθεσίες να ρυθμίσει τη χρήση φθοριούχων αερίων από βιομηχανίες, που επίσης καταστρέφουν τη στοιβάδα του όζοντος.

Φαινόμενο του θερμοκηπίου Το ποσό της ενέργειας που εκπέμπεται από τη θερμή Γη εξαρτάται μόνο από το πόσο μεγάλη είναι όλη η επιφάνειά της και φυσικά από τη θερμοκρασία της. Αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρα και θεωρήσουμε ότι όση ενέργεια απορροφά η Γη από τον Ήλιο κάθε χρονική στιγμή την επανεκπέμπει στο διάστημα, μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε ότι η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της θα ήταν σχεδόν -20oC!

Επίδραση ανθρωπογενούς δραστηριότητα Το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στο ότι η ατμόσφαιρα της Γης επιτρέπει μόνο ένα μέρος του φωτός που έρχεται από τον Ήλιο, το οποίο είναι όπως γνωρίζουμε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και αποτελείται από τη σύνθεση πολλών διαφορετικών μηκών κύματος, να τη διαπεράσει και να φθάσει στο έδαφος. Το οπτικό φως, το οποίο βλέπουμε με τα μάτια μας, αλλά και τα ραδιοκύματα διαπερνούν εύκολα την ατμόσφαιρα. Τo υπεριώδες και το υπέρυθρο φως είναι πολύ δύσκολο να τη διασχίσουν μια που αλληλεπιδρούν έντονα με διάφορα μόριά της. Καθώς το οπτικό φως από τον Ήλιο φθάνει στο έδαφος της Γης απορροφάται.

Το έδαφος θερμαίνεται και εκπέμπει ακτινοβολία προς το διάστημα αλλά κυρίως σε μεγαλύτερα, υπέρυθρα μήκη κύματος. Αυτή όμως η ακτινοβολία δυσκολεύεται να διαπεράσει την ατμόσφαιρα και ένα μέρος της «παγιδεύεται» ανεβάζοντας έτσι τη θερμοκρασία τόσο της ατμόσφαιρας όσο και του εδάφους. Ακριβώς ανάλογο είναι το φαινόμενο στα θερμοκήπια όπου το διαφανές πλαστικό που καλύπτει τις καλλιέργειες εμποδίζει πολύ περισσότερο απ’ ότι ο αέρας το υπέρυθρο φως που εκπέμπει το έδαφος να διαφύγει.

Σχηματική παράσταση του φαινομένου του θερμοκηπίου Σχηματική παράσταση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι υπέρυθρες ακτίνες έχουν κόκκινο χρώμα. Προσοχή μια που τα διάφορα μεγέθη δεν είναι σε κλίμακα. Η διάμετρος της Γης είναι 100 φορές μεγαλύτερη από το πάχος της ατμόσφαιρας, ενώ η απόσταση της Γης από τον Ήλιο είναι σχεδόν 12000 φορές πιο μεγάλη από τη διάμετρο της Γης.

Μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε τις συνέπειες αυτού του φαινομένου Μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε τις συνέπειες αυτού του φαινομένου. Ξεκινούμε κάνοντας τη λογική υπόθεση ότι τόσο ο Ήλιος όσο και η Γη εκπέμπουν σχεδόν ως «μελανά σώματα», δηλαδή ακτινοβολούν φως με έναν καθορισμένο τρόπο σε όλα τα μήκη κύματος και η συνολική ενέργεια που εκπέμπει ανά μονάδα χρόνου ένα τμήμα της επιφάνειάς τους εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία του στην 4η δύναμη. Το ποσό της ακτινοβολίας/ενέργειας που φθάνει από τον Ήλιο στην επιφάνεια της Γης, και τελικά απορροφάται από αυτήν θερμαίνοντάς την, εξαρτάται από την απόσταση ανάμεσά τους, από το μέγεθος της επιφάνειας της Γης που «βλέπει» προς τον Ήλιο, αλλά και από το πόσο εύκολα η Γη απορροφά το φως και δεν το ανακλά αμέσως, μια ποσότητα που λέγεται albedo, και για τη Γη έχει τιμή 0.3.

Το ποσό της ενέργειας που εκπέμπεται από τη θερμή Γη εξαρτάται μόνο από το πόσο μεγάλη είναι όλη η επιφάνειά της και φυσικά από τη θερμοκρασία της. Αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρα και θεωρήσουμε ότι όση ενέργεια απορροφά η Γη από τον Ήλιο κάθε χρονική στιγμή την επανεκπέμπει στο διάστημα, μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε ότι η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της θα ήταν σχεδόν -20oC!

Σε τέτοιες πολικές συνθήκες θα ήταν φυσικά αδύνατον να δημιουργηθεί ζωή όπως τη γνωρίζουμε σήμερα μια που όλο το νερό του πλανήτη μας θα ήταν σε μορφή πάγου. Ευτυχώς για εμάς η ύπαρξη της ατμόσφαιρας και το φαινόμενο του θερμοκηπίου παγιδεύουν ένα μέρος της ακτινοβολίας που θα έφευγε ελεύθερη προς το διάστημα και ανεβάζουν τη μέση θερμοκρασία του εδάφους κατά 35 σχεδόν βαθμούς, στο ευχάριστο περιβάλλον των +15oC… Επιπλέον το φαινόμενο αυτό διασφαλίζει το ότι η μέση θερμοκρασία της Γης μεταβάλλεται μόνο 10 με 20 βαθμούς από τη μέρα στη νύχτα. Στη Σελήνη, η οποία βρίσκεται στην ίδια σχεδόν απόσταση από τον Ήλιο αλλά δεν υπάρχει ατμόσφαιρα, η αντίστοιχη μεταβολή της θερμοκρασίας είναι σχεδόν 280 βαθμοί!

Προφανώς εάν το φαινόμενο του θερμοκηπίου γίνει πιο έντονο, λόγω της αύξησης στην ατμόσφαιρα μορίων όπως το διοξείδιο του άνθρακα που απορροφούν την υπέρυθρη ακτινοβολία, τότε η θερμοκρασία στο έδαφος θα μπορούσε να αυξηθεί πολύ περισσότερο. Αυτό θα προκαλούσε το λιώσιμο μεγάλου μέρους των πάγων στους πόλους της Γης και αύξηση του επιπέδου της θάλασσας, γεγονός που θα οδηγούσε σε σημαντικές δυσάρεστες αλλαγές τόσο στο κλίμα της Γης όσο και στη ζωή κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές.

Φωτοχημικό νέφος Το φωτοχημικό νέφος είναι μια μορφή ρύπανσης της ατμόσφαιρας που εμφανίζεται σε μεγάλες πόλεις. Πρόκειται για μια κατάσταση που οφείλεται σε συσσώρευση αέριων ρύπων, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τις μηχανές καύσης των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων. Κύρια συστατικά του είναι διάφορα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον. Το όζον, που είναι δευτερογενής ρύπος, παράγεται -στην περίπτωση του φωτοχημικού νέφους- από την αλληλεπίδραση των οξειδίων του αζώτου με την ηλιακή ακτινοβολία, γι’αυτό και το νέφος ονομάζεται "φωτοχημικό". Ονομάζεται επίσης "νέφος τύπου Λος Άντζελες" επειδή μελετήθηκε για πρώτη φορά στην ομώνυμη μεγαλούπολη των ΗΠΑ, όπου αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα. Οι ρύποι που αποτελούν το φωτοχημικό νέφος, ειδικά τα οξείδια αζώτου και το όζον, προκαλούν σημαντικά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που ζουν στις μεγαλουπόλεις και τους εισπνέουν καθημερινά.

Αίτια του Φαινόμενου Το φωτοχημικό νέφος δημιουργείται από την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι οξείδια του αζώτου (NOx), πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) που υπάρχουν σε τεχνητές ουσίες όπως η βενζίνη και τα τεχνητά χρώματα, ορισμένες αλδεΰδες (RCHO) και το όζον (Ο3) όταν βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιρας. Συναντώνται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, κυρίως με θερμό και ξηρό κλίμα, καθώς οι ουσίες αυτές προέρχονται από οχήματα και βιομηχανίες και αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Ενδεικτικά, έρευνες στο Λος Άντζελες έδειξαν πως το φωτοχημικό νέφος της πόλης οφείλεται κατά 50% στη μεγάλη κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Η παρουσία του σε πιο αραιοκατοικημένες περιοχές οφείλεται στη μεταφορά των ρύπων με τον αέρα.

Συνέπειες του φαινομένου Οι συνέπειες του φαινομένου αφορούν κυρίως την υγεία του ανθρώπου. Οι ασθένειες που οφείλονται στο φωτοχημικό νέφος μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο. Μερικές απ’ αυτές είναι το άσθμα, η βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Επίσης, αποτελεί αιτία αναπνευστικών προβλημάτων (δυσκολία στην αναπνοή, βήχα) και ερεθισμών στα μάτια. Τέλος, μπορεί να επηρεάσει ακόμα και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητά του να αντιστέκεται σε κάθε μορφής ασθένεια. Πρώτη χώρα στην ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν αναδειχτεί οι Η.Π.Α. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα ομάδας ερευνητών των πανεπιστημίων του Σαν Φρανσίσκο και της Νέας Υόρκης που ολοκληρώθηκε το 2009, από τους 450.000 ανθρώπους που παρακολουθούνταν, οι 118.000 έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των 20 χρόνων που η έρευνα διήρκεσε. Οι ερευνητές παρατήρησαν πως το ποσοστό αυτό, που αποτελεί το 26,2% του δείγματος, κατοικούσε σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Συμπέραναν, τελικώς, πως οι κάτοικοι αστικών κέντρων έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν κάποια πνευμονική ασθένεια. Όλος ο κόσμος, ωστόσο, έχει υποστεί τις βαριές συνέπειες του φωτοχημικού νέφους.

Τρόποι Αντιμετώπισης Αν και το Λος Άντζελες ήταν η πρώτη πόλη όπου παρουσιάστηκε το φωτοχημικό νέφος, απορία δημιουργεί το γεγονός ότι σήμερα παρατηρείται σημαντική μείωση των επιπέδων φωτοχημικού νέφους πάνω από την πόλη. Ένα μεγάλο ποσοστό των τεχνολογικών επιτευγμάτων που λάμβανουν χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αφορούν τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ο παράγοντας, ωστόσο, που συνέβαλλε στη μείωση του φωτοχημικού νέφους ήταν ο Έλεγχος Νέφους Καλιφόρνιας, ένα σύνολο κανόνων που στοχεύουν στην εξάλειψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πολιτείας της Καλιφόρνια. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν τον υποχρεωτικό έλεγχο των οχημάτων κάθε δύο χρόνια, την προσθήκη μικρών χρηματικών ποσών στη φορολόγηση με σκοπό την ενίσχυση περιβαλλοντικών προγραμμάτων και έρευνες για να συγκεντρωθούν χρήσιμες πληροφορίες για τα αίτια του φαινόμενου. Εκτιμήσεις λένε πως το πρόγραμμα αφαιρεί περίπου 400 τόνους νέφους κάθε μέρα. Ωστόσο, το πρόγραμμα θεωρείται ανεπιτυχές, δεδομένου ότι έχει περιορίσει μόνο το 12,3% των υδρογονανθράκων (CxHy) και το 9,8% του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) στην ατμόσφαιρα, έναντι του 25% όλων των ρύπων, που υπολογιζόταν αρχικά πως θα μειωθεί. Η αποτυχία αυτή αποδίδεται στην έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών πάνω στο φαινόμενο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το πρόγραμμα συνέβαλλε, ωστόσο, σημαντικά στον περιορισμό του φωτοχημικού νέφους.

ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

Το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν την κύρια απειλή και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που απειλούν τα δάση. Κάθε καλοκαίρι, οι πυρκαγιές προκαλούν τεράστιες καταστροφές στα δασικά οικοσυστήματα αφήνοντας στο πέρασμά τους στάχτες και αποκαΐδια. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα παραγόντων που συμβάλει στην αύξηση του κινδύνου δασικών πυρκαγιών όπως είναι οι ψηλές θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ξηρασία, οι δυνατοί άνεμοι, οι μεγάλες κλίσεις των δασικών εδαφών και η εύφλεκτη ξηροφυτική βλάστηση. Ένας άλλος επίσης σημαντικός παράγοντας είναι και η συσσώρευση βιομάζας, λόγω της εγκατάλειψης πολλών αγροτικών περιοχών. Ο αυξανόμενος τουρισμός και η μαζική έξοδος των κατοίκων των πόλεων για αναψυχή στα δάση, συμβάλουν επίσης σημαντικά στην αύξηση του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών.

Οι αιτίες των δασικών πυρκαγιών Οι διάφορες γεωργικές δραστηριότητες και κυρίως το καψάλισμα της αποκαλάμης και το κάψιμο ξηρών χόρτων. Η απόρριψη αναμμένων τσιγάρων και σπίρτων. Το άναμμα φωτιάς σε μη επιτρεπόμενους χώρους. Tο κάψιμο σκουπιδιών σε μη οργανωμένους σκυβαλοτόπους. Οι στρατιωτικές ασκήσεις. Οι δραστηριότητες κυνηγών κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Οι διάφορες δραστηριότητες σε εξοχικές κατοικίες όπως η χρήση ηλεκτρικών εργαλείων και το κάψιμο σκυβάλων. Οι κακόβουλες ενέργειες (εμπρησμοί). Βραχυκύκλωμα ηλεκτροφόρων καλωδίων. Οι κεραυνοί.

Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι τεράστιες, αφού επηρεάζουν όχι μόνο το δάσος, αλλά επίσης την οικονομία, την κοινωνία και τον άνθρωπο. Καταστρέφονται σπίτια και άλλες περιουσίες, υποβαθμίζεται το περιβάλλον, διαταράσσεται η ισορροπία του οικοσυστήματος, διαβρώνεται το έδαφος, δημιουργούνται χείμαρροι και πλημμύρες, επηρεάζεται το μικροκλίμα, καταστρέφεται η χλωρίδα και η πανίδα του τόπου και χάνεται η φυσική ομορφιά.

Αδικήματα σε σχέση με τη φωτιά Οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο: (α) ανάβει φωτιά μέσα σε κρατικό δάσος ή σε απόσταση δύο χιλιομέτρων (2 χλμ.) από τις παρυφές του, ή (β) εγκαταλείπει άσβεστη φωτιά που έχει ανάψει το ίδιο σε κρατικό δάσος ή σε απόσταση δύο χιλιομέτρων (2 χλμ.) από τις παρυφές του, ή (γ) απορρίπτει σε κρατικό δάσος ή σε απόσταση δύο χιλιομέτρων (2 χλμ.) από τις παρυφές του αναμμένο σπίρτο, τσιγάρο ή άλλο αντικείμενο που δυνατόν να προκαλέσει πυρκαγιά, ή (δ) προκαλεί πυρκαγιά σε κρατικό δάσος ή σε απόσταση δύο χιλιομέτρων (2 χλμ.) από τις παρυφές του συνεπεία αλόγιστης ή αμελούς ενέργειας ή παράλειψής του να λάβει όλες τις αναγκαίες προφυλάξεις, είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις είκοσι πέντε χιλιάδες ευρώ (€25.000,00) ή και στις δύο αυτές ποινές.

Πληροφόρηση Πραγματοποιείται εκτεταμένη εκστρατεία διαφώτισης του κοινού και κυρίως των νέων με διαλέξεις σε σχολεία, σε στρατόπεδα και σε οργανωμένα σύνολα. Επίσης κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου μεταδίδονται μηνύματα από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού ώστε να είναι πιο προσεκτικό και να μη γίνεται πρόξενος δασικών πυρκαγιών.

Ρύπανση του Νερού Εισαγωγή Ρύπανση του Νερού Εισαγωγή Το νερό είναι η βάση της ζωής στον πλανήτη. Περίπου το 70% της επιφάνειας της Γης σκεπάζεται με νερό. Οι ωκεανοί ρυθμίζουν το κλίμα και είναι ο βιότοπος πολλών ζωντανών οργανισμών, οι οποίοι αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από νερό.

Ο άνθρωπος αποτελείται κατά 70% από νερό Ο άνθρωπος αποτελείται κατά 70% από νερό. Το 76% του αίματος και των μυών, το 72% του δέρματος, το 75% του εγκεφάλου και το 22% των οστών είναι νερό. Καρδιά, πνεύμονες, συκώτι, εγκέφαλος, η πέψη της τροφής και όλες οι ζωτικές λειτουργίες, χρειάζονται νερό. Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να ζήσει χωρίς νερό για πολλές μέρες.

Ο άνθρωπος ζει χωρίς τροφή 60 – 70 ημέρες. Χωρίς νερό 5 – 6 ημέρες. Ο άνθρωπος ζει χωρίς τροφή 60 – 70 ημέρες. Χωρίς νερό 5 – 6 ημέρες.   Μπορούμε να πίνουμε όσο νερό θέλουμε άφοβα. Είναι η μοναδική τροφή που όσο περισσότερη καταναλώνουμε, τόσο καλό βλέπουμε. Ο κάθε οργανισμός έχει ανάγκη να πίνει πάνω από 2 λίτρα νερό την ημέρα, ανάλογα με την εποχή του χρόνου (χειμώνας, καλοκαίρι), και τον τρόπο ζωής που έχουμε (πχ καθιστική ζωή, κουραστική ζωή κλπ).

   Εκτός από καλή υγεία, το νερό μας εξασφαλίζει ομορφιά, (πχ καταπολέμηση της κυτταρίτιδας, λεία επιδερμίδα, χάσιμο και ρύθμιση του βάρους, ζωντάνια και καλή διάθεση).

Ρύπανση υδάτων Ρύπανση υδάτων ονομάζεται οποιαδήποτε μεταβολή των φυσικών, χημικών και βιολογικών παραμέτρων του νερού (θαλασσών, ποταμών, λιμνών), λόγω της παρουσίας σε αυτό ουσιών σε ποσότητα που υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια. Η μεταβολή αυτή μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο, σε άλλους ζωικούς ή φυτικούς οργανισμούς και γενικότερα να διαταράξει την ισορροπία των οικοσυστημάτων σε μικρή ή μεγάλη γεωγραφική κλίμακα. Οι ουσίες αυτές διαλύονται στο νερό, επιπλέουν ή κατακάθονται στον πυθμένα και προέρχονται κυρίως από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως το πετρέλαιο και τα λιπάσματα. Επίσης, είναι πιθανή η απελευθέρωση ενέργειας υπό τη μορφή θερμότητας ή ραδιενέργειας, η οποία προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, οπότε έχουμε τη «θερμική ρύπανση των υδάτων».

Τι είναι ρύπανση;    Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη. Η ρύπανση μπορεί να επηρεάζει, επίσης, την υλική και πολιτιστική βάση της ζωής, τους φυσικούς πόρους, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της αναψυχής.  Η ρύπανση μπορεί να είναι χημική, με την εισαγωγή επικίνδυνων, βλαβερών ή και τοξικών ουσιών, ενεργειακή (θερμική, ραδιενεργή κα), βιολογική, αισθητική, ηχητική, γενετική (με την εισαγωγή π.χ. γενετικά μεταλλαγμένων ειδών).

Τι είναι μόλυνση; Μόλυνση είναι μια ειδική κατηγορία ρύπανσης, που οφείλεται σε μικροοργανισμούς. Όταν καταλήγουν σε ποτάμια, λίμνες ή στη θάλασσα βρώμικα νερά από κατοικίες, νοσοκομεία, χώρους απόρριψης σκουπιδιών κλπ μπορεί να προκαλέσουν διάφορες μορφές ρύπανσης: για παράδειγμα, ρύπανση εξαιτίας της παρουσίας χημικών, βλαβερών ουσιών, αλλά και μόλυνση εξαιτίας της παρουσίας μικροβίων και γενικότερα παθογόνων οργανισμών στα βρώμικα νερά. Το νερό μολύνεται σε όλη τη διαδρομή του. Όταν είναι σύννεφο, όταν πέφτει σαν βροχούλα , όταν κυκλοφορεί μέσα στη γη, στις πηγές που συγκεντρώνεται, αλλά και στους σωλήνες που το φέρνουν στα σπίτια μας.

Πηγές ρύπανσης νερού    Οι σπουδαιότερες πηγές ρύπανσης, οι οποίες επιβαρύνουν κατ΄ αρχήν τα επιφανειακά νερά και στη συνέχεια τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, μπορεί να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες:   Αστικά λύματα: Ακάθαρτα νερά πόλεων και οικισμών που προέρχονται από τις κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες (σχολεία και πανεπιστήμια, δημόσιες επιχειρήσεις, χώροι εργασίας, τουριστικές μονάδες, νοσοκομεία, εργαστήρια και ιατρικά κέντρα, βιοτεχνίες κα). Βιομηχανικά υγρά απόβλητα, που μπορεί να είναι παρόμοια με τα αστικά λύματα ή να περιέχουν και επικίνδυνα ή και τοξικά στοιχεία.

Γεωργικά υγρά απόβλητα, τα νερά απορροής εντατικά καλλιεργούμενων εκτάσεων που μπορεί να περιέχουν λιπάσματα ή/και φυτοφάρμακα. Κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα, τα υγρά απόβλητα που προέρχονται από μεγάλες ή μικρότερες μονάδες εκτροφής ζώων. Διείσδυση θαλασσινού νερού λόγω υπεράντλησης των υπόγειων νερών ή λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος ("φαινόμενο θερμοκηπίου").    Όξινη βροχή εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ή κατακρήμνισης των αέριων ρύπων με τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο ή λόγω βαρύτητας.

Αιτίες μόλυνσης του νερού Ατμοσφαιρική ρύπανση Φυτοφάρμακα Λιπάσματα Χημικά Τοξικά απόβλητα εργοστασίων Απόβλητα κτηνοτροφίας – πτηνοτροφίας Αστικά απόβλητα - βόθροι Εντομοκτόνα - ζιζανιοκτόνα Μικρόβια – βακτηρίδια Υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων Διαρροές δικτύων αποχέτευσης Πετρέλαιο – βενζίνη Παράγωγα χλωρίωσης

Υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων Υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων του πλανήτη είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι ανανεώσιμοι ή μη φυσικοί πόροι του πλανήτη, εκμεταλλεύονται από τον άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα ή να έχουν εξαντληθεί ή να εξαντληθούν πολύ σύντομα. Χαρακτηριστικά η αλόγιστη σπατάλη ενέργειας και πρώτων υλών έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί ελλείψεις και προβλήματα στην διαδικασία παραγωγής βασικών αγαθών για την ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε μονάδες ενέργειας, ο πρωτόγονος άνθρωπος κατανάλωνε 2000 kcal την ημέρα ενώ ο σύγχρονος άνθρωπος καταναλώνει 230.000 kcal την ημέρα.

Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι Το πετρέλαιο αν και ανανεώνεται με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να θεωρηθεί μη ανανεώσιμος φυσικός πόρος αφού η διαδικασία σχηματισμού του απαιτεί πολλές χιλιετίες. Η αλόγιστη σπατάλη του πετρελαίου τις προηγούμενες δεκαετίες έχει σχεδόν εξαντλήσει τα τεράστια αποθέματα του πλανήτη με αποτέλεσμα την στροφή σε συνθετικές μορφές καυσίμων αλλά και στο φυσικό αέριο. 

Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι Ακόμα και οι φυσικοί πόροι οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να ανανεώνονται σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα, όπως η ξυλεία, γίνονται αντικείμενο εκμετάλευσης από τον άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιο τρόπο, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται το σύστημα της ανανέωσης τους. Στην περίπτωση της ξυλείας ολόκληρα δάση αποψιλώνονται χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη αναδάσωσης και προγραμματισμός για το μέλλον.

Η βιομηχανικής κλίμακας υλοτομία, με σκοπό την παραγωγή προϊόντων ξυλείας, καταστρέφει ή τεμαχίζει εκατομμύρια εκταρίων δασών ετησίως, και κατά συνέπεια καταστρέφει και τον οικότοπο πολλών μοναδικά προσαρμοσμένων ειδών. Η υπερβολική συλλογή αλιευτικών αποθεμάτων οδήγησε πολλά είδη ψαριών στο χείλος της εξαφάνισης και μείωσε τη συνολική ποικιλότητα της θαλάσσιας ζωής. Η υπερβολική θήρευση και το παράνομο εμπόριο απειλούμενων ειδών αποτελούν έναν πρωταρχικό κίνδυνο για την επιβίωσή τους. Αυτό συμβαίνει ακόμη και στις αναπτυγμένες χώρες όπως οι Η.Π.Α. Για παράδειγμα, οι χελώνες συλλέγονται παράνομα στις Η.Π.Α. και εξάγονται ως κατοικίδια, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν δεκάδες χιλιάδες ετησίως. Αυτά τα είδη αναπαράγονται σε πολύ αργούς ρυθμούς και για μερικούς πληθυσμούς το λαθραίο κυνήγι έχει οδηγήσει στην αναπόφευκτη εξαφάνιση.

Έως τώρα, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός ειδών ψαριών, από τα πιο δημοφιλή εδώ και εκατοντάδες έτη, συμπεριλαμβάνεται στα σπάνια και απειλούμενα είδη. Σήμερα, είδη όπως το god-fish, η ρέγγα, ο άγριος σολομός και αρκετά άλλα έχουν ελάχιστη οικονομική αξία στις Θάλασσες του Βόρειου Ατλαντικού. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη κάποιες αλιευτικές ποσότητες αυτών των ειδών, ο όγκος τους μειώνεται κάθε έτος. Εκτός από τα ψάρια, και τα ασπόνδυλα καθώς και τα μακροφύκη απειλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Σε πολλές χώρες, οι κάτοικοι συλλέγουν ασπόνδυλα κατά μήκος της παλιρροιακής ζώνης. Σε περιοχές κοντά σε πόλεις και κατοικίες, οι παλιρροιακές κοινότητες κινδυνεύουν κυριολεκτικά να "φαγωθούν"..