ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΤΥΠΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΝΑΩΝ

Η Λατρεία στην Παλαιοχριστιανική Εποχή αίθουσες ιδιωτικών σπιτιών(«κατ᾿ οἶκον ἐκκλησίαν») οικοδόμηση χριστιανικών ναών στα διαλείμματα των διωγμών (253-268) οι οποίοι καταστράφηκαν από τον Διοκλητιανό Κατακόμβες: υπόγειοι χώροι για την ταφή των νεκρών και σε ελάχιστες περιπτώσεις λατρείας νεκρικού περιεχομένου.

Προέλευση του όρου Βασιλική προέρχεται από τους Έλληνες :«Βασίλειος Στοά» των Αθηνών λανθασμένα πιστεύεται ότι το όνομα βασιλική σχετίζεται με τους Ρωμαίους, εξαιτίας των πολύκλιτων κτιρίων τους που ονομάζονταν basilicae forenses Τα πρότυπα του ρυθμού της βασιλικής βρίσκονται στην Ανατολή και ξεκίνησαν από τα μαρτύρια

Τάφος των Μαρτύρων ↓ τρίκλιτη βασιλική Ο τάφος ήταν αρχικά ακάλυπτος οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες → δημιουργία στοών Τοποθετήθηκε στέγη πάνω από την αρχικά ακάλυπτη κεντρική αυλή ↓ τρίκλιτη βασιλική

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Παλαιοχριστιανική: (Από την ίδρυση του χριστιανισμού – 6ος αι. ) Βυζαντινή (6ος –15ος αι. ). Χωρίζεται σε τρεις μεγάλες φάσεις: Πρωτοβυζαντινή ( 6ος – 9ος αι.) Μεσοβυζαντινή (9ος – 12ος αι.) Υστεροβυζαντινή ( 13ος – μέσα 15ου αι.) Μεταβυζαντινή (1453-19ος αι.)

Ο τύπος της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (έως 6ο αι.) Επίμηκες κτίριο, το οποίο διαιρείται με κίονες (ή πεσσούς) σε κλίτη ή μοίρες ή δρόμους (δρόμικαι βασιλικαί). Το μεσαίο κλίτος είναι πιο υπερυψωμένο και πλατύτερο από τα πλαϊνά Οι κίονες ενώνονται μεταξύ τους με τόξα Η στέγη συνήθως ήταν ξύλινη (ξυλόστεγη βασιλική) Τα παράθυρα στους τοίχους είναι άλλοτε μονόλοβα (απλά), είτε πολύλοβα (σύνθετα) Οι γυναικωνίτες ήταν πιο σπάνιοι στη Δύση, ενώ πιο συνήθεις στην Ανατολή

Περίκεντροι Ναοί Κυκλικό οικοδόμημα που χρησιμοποιούνταν για μαρτύρια ή βαφτιστήρια. Μιμούνται τα ρωμαϊκά μαυσωλεία, τα νυμφαία ή τις Θέρμες ή ακόμη αρχαιοελληνικά κυκλικά κτίρια. Διαιρούνται σε δυο κατηγορίες: Κυκλικοί ναοί (Ροτόντα Θεσ/νικης) Οκταγωνικοί ναοί (Άγιος Βιτάλιος Ραβέννας)

Πρωτοβυζαντινή περίοδος Τρουλαία Βασιλική Εξέλιξη της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής με την προσθήκη τρούλου Μετάβαση από το τετράγωνο στον κύκλο κατά την εποχή του Ιουστινιανού Τέσσερεις κίονες ή πεσσοί που σχηματίζουν στη βάση τους τετράγωνο ενώνονται στο επάνω μέρος με τόξα. Κύκλος εφάπτεται των καμπυλών των τεσσάρων τόξων. Ο κύκλος αυτός που αποτελεί τη στεφάνη του τρούλου γράφεται σε τετράγωνο που σχηματίζουν τα τέσσερα τόξα. Από το τετράγωνο γίνεται η μετάβαση στον κύκλο του τρούλου μέσω των τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων.

Μεσοβυζαντινή περίοδος- Εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο Ή αλλιώς βυζαντινός ρυθμός επικρατεί την εποχή των Μακεδόνων Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο κτίσμα, με τον έναν ή τους πέντε τρούλους. Δημιουργία κογχών (εσοχή στην επιφάνεια του τοίχου) στη βόρεια και νότια πλευρά

Παραλλαγές του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο Ο αγιορείτικος ή τρίκογχος τύπος στον οποίο η βόρεια και νότια κεραία απολήγουν σε κόγχη. Ο τύπος ονομάζεται έτσι, επειδή δημιουργήθηκε και επιχωριάζει στο Άγιο Όρος (Μεγίστη Λαύρα).

Ο εγγεγραμμένος οκταγωνικός ναός Διατηρεί τους χαρακτήρες του σταυροειδούς διότι έχει τις τέσσερεις καμάρες του σταυρού, αλλά μεταξύ αυτών παρεμβάλλονται ισάριθμες κόγχες (ημιχώνια) σχηματίζοντας έτσι εσωτερικά οκτάγωνο. Ευμεγέθης τρούλος στηρίζεται μέσω οκτώ σφαιρικών τριγώνων σε ισάριθμους κίονες και καλύπτει σχεδόν ολόκληρη τη στέγη.

Σταυρεπίστεγος ναός Θολοσκεπείς ναοί, μονόκλιτοι ή τρίκλιτοι, των οποίων η κατά μήκος καμάρα διακόπτεται από μία δεύτερη εγκάρσια και ψηλά τοποθετημένη καμάρα, έτσι ώστε στη στέγη σχηματίζεται με σαφήνεια το σχήμα του σταυρού, στο οποίο άλλωστε οφείλει ο τύπος το όνομά του.

Μεταβυζαντινή Περίοδος Επικρατούν: τα μονόκλιτα καμαροσκεπή ναύδρια ή τρίκλιτοι καμαροσκεπείς ή ξυλόστεγη βασιλική οι σταυροειδείς τρουλαίοι οι σταυρεπίστεγοι Τα κτίρια είναι πτωχότερα με λίγο φωτισμό και λιτή η εξωτερική τους διακόσμηση. Οι τρούλοι είναι συχνά χαμηλοί, μιμούμενα τους θόλους των τζαμιών. Εκείνη την εποχή αναπτύσσονται οι μονές των Μετεώρων με διάφορες παραλλαγές των παραπάνω τίτλων.

Η Παναγία Κοσμοσώτειρα Φερών Έργο της μαθήτριας Σχοινά Γεωργίας

Μαθητές που εργάστηκαν: Πανταζή Δήμητρα Κοσμίδου Αμαλία Λαλίδης Νίκος Βενετικίδης Ανδρέας Σχοινά Γωγώ Τσιουβαλάς Γρηγόρης Σισμανίδης Σπύρος Καστάνης Δημήτρης

Μαθητές που εργάστηκαν: Αλεξανδρινός Νίκος Βογιατζής Αλέξης Τρουλλινός Μιχάλης Καρανικολάου Γιάννης Θεοδοσίου Γιάννης Γεωργουσούδης Παναγιώτης

Υπεύθυνη ερευνητικής εργασίας: Μουρτσινούδη Βάγια