ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ Η ΕΝΤΑΞΗ; ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 4 ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ Η ΕΝΤΑΞΗ; ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Πως οι μετανάστες γίνονται μέρος της κοινωνίας υποδοχής

ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ 1850-1990

ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ 5 μοντέλα Αφομοίωση (assimilation) (ΗΠΑ, Γαλλία) Χωνευτήρι (melting pot) (ΗΠΑ) Μερικός αποκλεισμός (partial exclusion) (Γερμανία Δ.Ευρώπη, γκασταρμπάιτερ) Ένταξη (integration) ή ενσωμάτωση (incorporation) (Δ.Ευρώπη) Πολυπολιτισμικότητα (multiculturalism, Canada, Australia) Βλ. Castles & Miller, The Age of Migration, 245-250

Χρήσιμη βιβλιογραφία Castles & Miller, The Age of Migration, , 41-49, 245-250 Green, Nancy 2004 Οι δρόμοι της μετανάστευσης. Αθήνα: Σαββάλας κεφ. 3, σ. 81-92 Λιάκος, Αντώνης, 2005 Πως στοχάστηκαν το έθνος

Το μοντέλο της αφομοίωσης Α + Β + Γ = Α Ο μετανάστης ξένο σώμα, πρέπει να αποβάλλει τα ιδιαίτερα πολιτιστικά στοιχεία για να γίνει μέλος του έθνους Αμερική – μέσα 19ου αι, Ευρώπη Μεσοπόλεμος

Το χωνευτήρι (melting pot) A + B + Γ = Δ Όσμωση πολιτισμών μεταναστών και γηγενών Από τη συγχώνευση δημιουργείται νέος άνθρωπος Δεκαετία 1920, Σχολή του Σικάγο Απάντηση μεταναστευτικών κοινοτήτων στο μοντέλο της αφομοίωσης Κριτική: νόμος του Χάνσεν (1930): Η 1η γενιά μεταναστεύει, η 2η αφομοιώνεται, η 3η επιστρέφει «στις ρίζες» Κριτική 1950-1970: αμφισβήτηση και της αφομοίωσης και της συγχώνευσης ---- > πολυπολιτισμικότητα

Ένταξη/ενσωμάτωση Κριτική στην έννοια της αφομοίωσης Επιπολιτισμός, προσαρμογή ως σταδιακή διαδικασία Η ένταξη αποτέλεσμα δύο διαδικασιών: Κεντρική πολιτική του κράτους (παραχώρηση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων) Συνεργασία και συμβίωση γηγενών και μεταναστών

Μερικος αποκλεισμός, μερική ένταξη Το μοντέλο Γκασταρμπάιτερ Ένταξη στην αγορά εργασίας Αποκλεισμός από κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα Μεταπολεμική Δ.Ευρώπη, κυρίως Δ.Γερμανία Μετά το 1970 σταδιακό πέρασμα στις πολιτικές ένταξης

Πολυπολιτισμός Glazer & Moynihan Beyond the Melting Pot (Πέρα από το Χωνευτήρι) (1963) A + B + Γ = A1 + B1 + Γ1 Αμερική δεκαετία του 1960: κίνημα των μαύρων για πολιτικά δικαιώματα Ευρώπη 1968: το δικαίωμα στη διαφορά Βασικές αρχές: Ισότιμη συμμετοχή μεταναστών στην πολιτεία Διατήρηση του δικαιώματος στη διαφορά Σχηματισμός εθνοτικών ομάδων Σεβασμός κεντρικών αξιών της κοινωνίας υποδοχής

Πολυπολιτισμός: 2 παραλλαγές ΗΠΑ (από δεκαετία 1970) : αναγνώριση της πολιτισμικής διαφοράς, μη παρέμβαση του κράτους για κοινωνική δικαιοσύνη ή διατήρηση εθνοτικών πολιτισμικών στοιχείων Καναδάς, Αυστραλία, Ολλανδία, ΗΒ, Σουηδία (δεκαετία 1970 – δεκαετία 1990) Ο πολυπολιτισμός ως κρατική πολιτική για ίσα δικαιώματα Castles & Miller, The Age of Migration, 247-250

Κριτική στο πολυπολιτισμικό μοντέλο Αμερική: οδηγεί στη γκετοποίηση, επιστροφή στο χωνευτήρι Ευρώπη: δεν μειώνει επαρκώς τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενίσχυση των πολιτικών ένταξης Μεταναστευτικές κοινότητες: δικαίωμα στην ομοιότητα αντί στη διαφορά (Brubaker)

QUIZ Ποιο μοντέλο υιοθετεί μια χώρα που: Ζητάει εξετάσεις γλώσσας και πολιτισμού της χώρας υποδοχής ως προϋπόθεση για άδεια διαμονής; Έχει ραδιοφωνικές εκπομπές στη γλώσσα των μεταναστών στο δημόσιο ραδιόφωνο; Συμβουλεύεται τις κοινότητες μεταναστών για τη χάραξη μεταναστευτικής πολιτικής; Χορηγεί την ιδιότητα του πολίτη με βάση το αίμα (καταγωγή); Χορηγεί την ιδιότητα του πολίτη με βάση το έδαφος (που γεννήθηκε); Ενθαρρύνει τους μικτούς γάμους;

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗΣ; 1990-2014 ΜΕΡΟΣ 2 ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗΣ; 1990-2014

Rogers Brubaker , "Η επιστροφή της αφομοίωσης; Αλλάζοντας προσεγγίσεις για τη μετανάστευση και τα παρεπόμενά της στη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες« [2001] - 2011

Δύο διαπιστώσεις Το χωνευτήρι δεν έγινε ποτέ (Glazer & Moynihan) Επικράτηση της πολυπολιτισμικότητας στις δεκαετίες του 1980 και 1990 Μια νέα στροφή σήμερα;

«Αφομοίωση»: 2 έννοιες Γενική και αφηρημένη έννοια: αυξανόμενη ομοιότητα Διαδικασία κατά την οποία κάποιος γίνεται όμοιος, κάνει κάποιον όμοιον ή του φέρεται ως όμοιον Ειδική και οργανική έννοια: πλήρη απορρόφηση Η στροφή προς την 1η έννοια και ως προς το πρώτο και τρίτο σκέλος (γίνομαι όμοιος, μου φέρονται ως όμοιος)

Παράδειγμα 1: ο δημόσιος λόγος Γαλλία: από το δικαίωμα στη διαφορά στο δικαίωμα στην ομοιότητα ή το δικαίωμα στην αμεροληψία (Harlem Desir, SOS Racisme) Το φαινόμενο Λεπέν (δικαίωμα στη διαφορά μόνο για Γάλλους)

Παράδειγμα 2: η μεταναστευτική πολιτική Γερμανία: διεύρυνση της ιδιότητας του πολίτη Ιθαγένεια: από το δίκαιο του αίματος στο δίκαιο του εδάφους (1999)

Παράδειγμα 3: η ακαδημαϊκή έρευνα ΗΠΑ 1920-1960: αγγλοσυμμόρφωση, χωνευτήρι 1965-1985: πολυπολιτισμικότητα, διατήρηση εθνοτικού στοιχείου Μετά το 1985: νέα ματιά στην «αφομοίωση» Κριτική στη μονοπώληση της έρευνας στις εθνοτικές κοινότητες μεταναστών Δεν ανήκουν όλοι οι μετανάστες σε αυτές Νέο ενδιαφέρον για το μετανάστη ως άτομο Εντός ποιών ομάδων γίνεται η αφομοίωση;

Νέα πρόσληψη αφομοίωσης Εστίαση σε ομάδες μεταναστών πέρα από τις εθνοτικές κοινότητες Νέο ενδιαφέρον για διεθνοτικές (diethnic) κοινότητες της εργατικής τάξης H “αφομοίωση» δεν είναι αναγκαστικά αναπόφευκτη ή επιθυμητή Διάκριση επιθυμητών και μη μορφών αφομοίωσης Επιθυμητές: γλωσσική, σχολική, κινητικότητα Μη επιθυμητές: απώλεια μητρικής γλώσσας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο όρος «αφομοίωση» επέστρεψε, άλλαξε το νόημα. Μετατόπιση του ενδιαφέροντος: Από το μετανάστη ως «αντικείμενο» σε υποκείμενο αφομοίωσης Από το ατομικό μετανάστη σε ένα πολυγενεακό πληθυσμό (πχ γλωσσική αφομοίωση σε 3 γενιές) Από τις ομογενείς στις ετερογενείς ομάδες Από τα πολιτισμικά στα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα (η αφομοίωση ως αντίβαρο στην γκετοποίηση) Από μια ολιστική σε μια αποκεντρωμένη προσέγγιση: Όχι «πόση αφομοίωση;», αλλά «από ποια άποψη», «με ποια διάρκεια χρόνου;», «σε ποιο πληθυσμό αναφοράς;»