Δράσεις πρόληψης & αντιμετώπισης για τη σχολική βία

Ορισμός Ορισμός Σύμφωνα με τον Dan Olweus (1993) ένας μαθητής/ μια μαθήτρια θεωρείται θύμα εκφοβισμού, όταν εκτίθεται επανειλημμένα και σε διάρκεια χρόνου σε αρνητικές ενέργειες ενός ή περισσότερων μαθητών οι οποίοι δρουν χωρίς να προκληθούν άμεσα Σύμφωνα με τον Dan Olweus (1993) ένας μαθητής/ μια μαθήτρια θεωρείται θύμα εκφοβισμού, όταν εκτίθεται επανειλημμένα και σε διάρκεια χρόνου σε αρνητικές ενέργειες ενός ή περισσότερων μαθητών οι οποίοι δρουν χωρίς να προκληθούν άμεσα

Τι ΔΕΝ είναι Bullying  Συγκρούσεις μεταξύ μαθητών  Καυγάδες μεταξύ μαθητών  Αλληλοπειράγματα  Ανταλλαγή χαρακτηρισμών

Χαρακτηριστικά που στοιχειοθετούν τον εκφοβισμό α ) Η σκοπιμότητα – πρόθεση του δράστη να βλάψει το θύμα, β ) η επαναληψιμότητα της εκφοβιστικής συμπεριφοράς και γ ) η ανισότητα δράστη και θύματος ως προς τη σωματική ρώμη και το ψυχικό σθένος, ως προς τη δύναμη εν γένει, την εξουσία, ή και η αριθμητική υπεροχή των δραστών δ) ο φόβος, η παθητικότητα και η απομόνωση του εκφοβιζόμενου.

Ευρωπαϊκή Έρευνα για το Σχολικό Εκφοβισμό ( )  Ένας στους τρεις μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού, ενώ ένας στους δύο μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γίνεται μάρτυρας περιστατικών σχολικού εκφοβισμού, όπως προκύπτει από έρευνα που διενεργήθηκε και συμμετείχαν μαθητές από 167 σχολεία με ευρύτατη γεωγραφική διασπορά. Ακολούθησε ευρωπαϊκή καμπάνια με το σύνθημα "Κάνε τη διαφορά. Μίλα τώρα"  Στην έρευνα αυτή συμμετείχαν περισσότεροι από μαθητές, από την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία, με συντονιστή το "Χαμόγελο του παιδιού" και δούλεψαν κατά τα έτη 2011 – 2012

Cyber bullying (ηλεκτρονικός εκφοβισμός)

Τα παιδιά παρατηρητές  Με τη σιωπηρή τους στάση ενισχύουν την τάση των θυτών για εκφοβισμό. Οι θύτες πιστεύουν ότι τους επιβραβεύουν, ότι γίνονται δημοφιλείς  Τα παιδιά παρατηρητές συνήθως δεν παρεμβαίνουν, διότι φοβούνται τις συνέπειες  Ορισμένα παιδιά παρατηρητές αντλούν ικανοποίηση ή/και διασκεδάζουν από τον εκφοβισμό συμμαθητών τους, χωρίς να συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα της κατάστασης  Άλλα δε θέλουν να χάσουν την αυτοεκτίμησή τους  Σε κάποιες περιπτώσεις ταυτίζονται με τους θύτες και προσχωρούν στις ομάδες τους.

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά που βιώνουν βία/ εκφοβισμό δε μιλούν, διότι:   Ντρέπονται   Φοβούνται   Νιώθουν ότι φταίνε   Σκέφτονται ότι θα απογοητεύσουν / στενοχωρήσουν τους γονείς τους

Προτάσεις Σε κάθε περίπτωση, η βία μπορεί να περιορισθεί   μέσω της οικοδόμησης σχέσεων μέσα στο σχολείο   με τη βελτίωση της αυτοεικόνας/αυτοεκτίμησης των μαθητών   με την συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών καθώς και   με τη συστηματική ενημέρωση των γονέων και τη συνεχή συνεργασία- επικοινωνία γονέων – εκπαιδευτικών.

Τρόποι πρόληψης Α. Οικογένεια (1)  Ενίσχυση και εκπαίδευση στην  ανάπτυξη αυτοσεβασμού, αλληλοσεβασμού, ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων  αναγνώριση συναισθημάτων  ανάληψη της ευθύνης των πράξεων των παιδιών μας.  Επικοινωνία ακούγοντας τα παιδιά μας και κάνοντας πράγματα μαζί.  Ευκαιρίες για δραστηριοποίηση

Τρόποι πρόληψης Α. Οικογένεια (2)  Τα παιδιά είναι καλό να ακούνε: Είμαι πάντα εδώ Είμαι πάντα εδώ Μπορείς να τα καταφέρεις Μπορείς να τα καταφέρεις Σε εμπιστεύομαι Σε εμπιστεύομαι Δεν πειράζει και να μη πάει καλά … απλά προσπάθησε Δεν πειράζει και να μη πάει καλά … απλά προσπάθησε Μίλα μου, σε ακούω και σε καταλαβαίνω Μίλα μου, σε ακούω και σε καταλαβαίνω Όχι, αυτό δε μπορεί να γίνει επειδή … Όχι, αυτό δε μπορεί να γίνει επειδή …

Παρατηρούμε μήπως το παιδί μας/ο μαθητής μας  Έχει μελανιές στο σώμα του και δίνει “απίθανες” εξηγήσεις γι’ αυτές  Φοβάται να χρησιμοποιήσει κινητό η και τρομάζει όταν λαμβάνει sms  Φοβάται να περπατήσει μόνος/μόνη προς το σχολείο.  Έχει βίαια ξεσπάσματα, άγχος, κλείσιμο στον εαυτό  Ψυχοσωματική δυσλειτουργία  Έχει σχολική αποτυχία, μείωση της επίδοσης, ελλειμματική προσοχή  Αλλάζει στάση και ενδιαφέροντα  Αλλάζει ξαφνικά παρέα ή δεν έχει παρέα

Τρόποι πρόληψης B. Σχολείο (1)  Απαραίτητος ο σχολικός κανονισμός.  Εξηγούμε στους μαθητές από την πρώτη μέρα τι σημαίνει βία/εκφοβισμός και ότι δεν είναι αποδεκτά στο σχολείο.  Ενίσχυση των κοινών θετικών δράσεων.  Δημιουργία Συμβολαίου τάξης πχ ΄ Συμπεριφέρομαι στους άλλους με ευγένεια και σεβασμό΄…  Βιωματικές ασκήσεις ευαισθητοποίησης  Εξηγούμε στους μαθητές ότι οι άπραγοι παρατηρητές δεν είναι αθώοι. Σιωπή = Συνενοχή.

 Διαχωρίζουμε και εξηγούμε τις έννοιες «κάρφωμα» – «πληροφόρηση» Κάρφωμα: όταν ένας μαθητής λέει σε κάποιον ενήλικα τι έκανε ένας άλλος μαθητής απλά για να τον βάλει σε μπελάδες Κάρφωμα: όταν ένας μαθητής λέει σε κάποιον ενήλικα τι έκανε ένας άλλος μαθητής απλά για να τον βάλει σε μπελάδες Πληροφόρηση: όταν ένας μαθητής λέει σε κάποιον Πληροφόρηση: όταν ένας μαθητής λέει σε κάποιον ενήλικα τι έκανε κάποιος άλλος μαθητής επειδή οι ενήλικα τι έκανε κάποιος άλλος μαθητής επειδή οι πράξεις του συγκεκριμένου μαθητή ήταν επικίνδυνες ή έβλαψαν ένα άλλο άτομο πράξεις του συγκεκριμένου μαθητή ήταν επικίνδυνες ή έβλαψαν ένα άλλο άτομο

Τρόποι πρόληψης Β. Σχολείο (2)  Φροντίζουμε το χτίσιμο μιας συνεργατικής και φιλικής ομάδας, δουλεύουμε ομαδοσυνεργατικά.  Διδάσκουμε στα παιδιά να ακούνε τους άλλους, να μιλούν με θετικά λόγια για τον εαυτό τους και τους άλλους.  Ενημέρωση του εκπαιδευτικού για την οικογενειακή κατάσταση, το κλίμα στο σπίτι και τη σχολική πορεία των μαθητών του.  Καλό κλίμα μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου.  Στενή συνεργασία σχολείου – γονέων.  Αλληλοσεβασμός μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών.

Τρόποι πρόληψης Β. Σχολείο (3)  Η «σκληρή» τιμωρία δεν ενδείκνυται. Η βία αναπαράγει βία. Πιο χρήσιμη είναι η “αφαίρεση προνομίων” (να μείνει μέσα στο διάλειμμα ή να χάσει μια εκδρομή).  Αν χρειασθεί να γίνει παρατήρηση, καλύτερα κατ΄ιδίαν και όχι μπροστά σε άλλους. και όχι μπροστά σε άλλους.

Δραστηριότητες ευαισθητοποίησης μέσα στη τάξη  Ανάγνωση ιστοριών  Θεατρικό παιχνίδι  Παίξιμο ρόλων «να μπαίνει ο ένας στα παπούτσια του άλλου» άλλου»  Δημιουργία αφίσας με ανάλογο θέμα  Δημιουργία ταινίας  Προβολή βίντεο  Μελέτη περιπτώσεων και χειρισμοί επίλυσης (case study)  Πρόσκληση φορέων που εφαρμόζουν συγκεκριμένα προγράμματα/βιωματικές ασκήσεις (πχ ΕΨΥΠΕ, Συνήγορος του πολίτη)

Αντιμετώπιση της βίας & του εκφοβισμού

Η στάση των γονέων  Έχουν άμεση επικοινωνία με το σχολείο  Αναπτύσσουν μια ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί. Να είναι κοντά του και να επιδιώκουν τη συζήτηση μαζί του είναι κοντά του και να επιδιώκουν τη συζήτηση μαζί του  Εξηγούν στο παιδί που είναι βίαιο/εκφοβίζει τι συνέπειες θα έχουν οι πράξεις του  Διδάσκουν στο εκφοβιζόμενο παιδί τους ότι το ¨δεν πειράζει¨ και το ¨αγνόησε το¨ δεν είναι λύση  Ενθαρρύνουν το παιδί που εκφοβίζεται να κοιτά στα µάτια το παιδί που εκφοβίζει, να λέει δυνατά “ΑΣΕ ΜΕ ΗΣΥΧΟ!” ή “ΚΟΙΤΑ ΤΗ ∆ΟΥΛΕΙΑ ΣΟΥ!”, να φεύγει και να το λέει σε κάποιον ενήλικα.

Η στάση των γονέων  Καθησυχάζουν το παιδί ότι δε φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν κι ότι δεν είναι δικό του λάθος. επιτέθηκαν κι ότι δεν είναι δικό του λάθος.  Μιλούν με συγκεκριμένα περιστατικά στον εκπαιδευτικό, στο διευθυντή, στις αρμόδιες ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης.  Ζητούν στήριξη από τον τοπικό Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης για το παιδί τους. Σταθμό Νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης για το παιδί τους.

Υποστήριξη από τους συνομηλίκους:  Επιμορφωμένοι/ες μαθητές/ριες αποδοκιμάζουν ανοιχτά τη βία, διευκρινίζουν το θέμα που χρειάζεται να επιλυθεί, χωρίς να αναφέρουν τις δικές τους απόψεις, ώστε να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των συμμαθητών, λέγονται «διαμεσολαβητές».  Οι αμέτοχοι παρατηρητές γίνονται υπερασπιστές του «παιδιού που εκφοβίζεται» ώστε.  Οι αμέτοχοι παρατηρητές γίνονται υπερασπιστές του «παιδιού που εκφοβίζεται» ώστε να επέλθει αποδόμηση της εικόνας που έχουν οι θύτες για τον εαυτό τους.  Τα μεγαλύτερα παιδιά βοηθούν τα μικρότερα.  Προστατευτικές δυαδικές φιλίες.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών (1) Ο ρόλος των εκπαιδευτικών (1)  Συζητάμε με τον/την εκφοβιζόμενο/η μαθητή/ρια, ακούμε με κάθε λεπτομέρεια τι έχει βιώσει.  Συζητάμε ιδιαιτέρως με το/τη μαθητή/ρια που εκφοβίζει, δεν ανακρίνουμε, δεν απειλούμε. Ενημερώνουμε για τις συνέπειες που θα έχει αν συνεχίσει τη συμπεριφορά του/της. Φροντίζουμε να βοηθήσουμε να μπει στη θέση του/της εκφοβιζόμενου/ης.  Συζητάμε με τα παιδιά - παρατηρητές. Εξηγούμε πως ενισχύουν το/τη συμμαθητή/ρια που εκφοβίζει όταν γελούν με αυτά που κάνει. ¨Δεν έχει πλάκα¨. Αν χαθεί το “ακροατήριό” θα απομονωθεί και αυτό ίσως οδηγήσει σε αλλαγή της συμπεριφοράς του/της.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών (2)  Δίνουμε στο/στη μαθητή/ρια που εκφοβίζει την ευκαιρία να κερδίσει την προσοχή χωρίς να γίνει “κακός - κακή” (να κάνει μια δουλειά για όλη την τάξη και να τον /την επιβραβεύσουμε γι’ αυτό).  Είμαστε συνεπείς και δίκαιοι με τις κυρώσεις που επιβάλλουμε.  Ζητάμε βοήθεια από ειδικούς και είμαστε σε επικοινωνία με τους γονείς.  Αν υπάρξει σοβαρός τραυματισμός, ή συνεχίζονται οι ενοχλήσεις ενημερώνουμε τη Δ/νση του σχολείου, τους γονείς και την αστυνομία.

Που απευθύνομαι για εξάρτηση από το Διαδίκτυο ή για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό  Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που εδρεύει στο νοσοκομείο Παίδων «Π & A Κυριακού», του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.  «Κάλεσε έναν ειδικό για το Ασφαλές Διαδίκτυο» του ΠΣΔ

Τι να κάνω... Τι να κάνω... Άν μου κλέψουν τους κωδικούς πρόσβασης στο Άν μου κλέψουν τους κωδικούς πρόσβασης στο  Facebook ή το MSN/Hotmail ακολούθησε τους παρακάτω συνδέσµους: (για το Facebook)  rm=account_hacked και (για το MSN/Hotmail αναζητάς τον όρο "hacked")  &ct=eformts&scrx=1  Αντιμετώπιση ηλεκτρονικού εκφοβισµού

Αντιμετώπιση ηλεκτρονικού εκφοβισμού  Τι κάνουμε όταν... συναντήσουμε στο ∆ιαδίκτυο σελίδες που μας κάνουν συναντήσουμε στο ∆ιαδίκτυο σελίδες που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα, μας σοκάρουν ή μας προσβάλουν Μπορούμε να κάνουμε µια καταγγελία στη Safeline με SMS: γράφοντας «Safeline», αφήνοντας κενό, εισάγoντας την καταγγελία και αποστέλλοντας στο να νιώθουμε άβολα, μας σοκάρουν ή μας προσβάλουν Μπορούμε να κάνουμε µια καταγγελία στη Safeline με SMS: γράφοντας «Safeline», αφήνοντας κενό, εισάγoντας την καταγγελία και αποστέλλοντας στο  Γραμμή επικοινωνίας:  

Χρήσιμες τηλεφωνικές γραμμές  Συνήγορος του Πολίτη, Κύκλος ∆ικαιωµάτων του Παιδιού («Συνήγορος του Παιδιού») µε στόχο την προστασία των δικαιωµάτων ανηλίκων. Τηλεφωνική επικοινωνία: , Ηλεκτρονικού µηνύµατος στο Φαξ: Ηλεκτρονικού µηνύµατος στο Φαξ:  Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου: Συµβουλευτική τηλεφωνική γραµµή άµεσης βοήθειας για γονείς και εκπαιδευτικούς και για παιδιά και εφήβους (∆ευτέρα- Παρασκευή 9:30- 20:30).  «µαζί για το παιδί»: Συµβουλευτική τηλεφωνική γραµµή (µε χρέωση αστικής µονάδας ανεξαρτήτως διάρκειας τηλεφωνήµατος, ∆εύτερα-Παρασκευή 9:00-21:00)  Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, ∆ιεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, Κέντρο για την Μελέτη και την Πρόληψη της Κακοποίησης – Παραµέλησης των Παιδιών (τηλέφωνο , ∆εύτερα-Παρασκευή 9:00-21:00 και ηλεκτρονικά στο: για παροχή συµβουλευτικής και κατευθύνσεων προς τουςεπαγγελµατίες.  «Χαµόγελο του Παιδιού»: 24ωρη εθνική τηλεφωνική γραµµή για τα παιδιά  ∆ίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος: Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης- παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας. Ειδική τηλεφωνική γραµµή παρενόχλησης- παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας. Ειδική τηλεφωνική γραµµή καταγγελιών ή µέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στη διεύθυνση καταγγελιών ή µέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στη διεύθυνση

Ενδεικτικές Υπηρεσίες  ΓΕΝ. ΝΟΣΟΚΟΜ. ΠΑΙ∆ΩΝ ΑΘΗΝΩΝ "ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ" Τµήµα Ψυχολογικής Παιδιατρικής ∆ιεύθυνση: Θηβών και Μ. Ασίας, Γουδί, ΤΚ Τηλ: Τµήµα Ψυχολογικής Παιδιατρικής ∆ιεύθυνση: Θηβών και Μ. Ασίας, Γουδί, ΤΚ Τηλ:  Κέντρο Ψυχικής Υγείας Περιστερίου ∆ιεύθυνση: Πλούτωνος και Ηφαίστου, Περιστέρι, ΤΚ ∆ιεύθυνση: Πλούτωνος και Ηφαίστου, Περιστέρι, ΤΚ Τηλ: Τηλ:  Κέντρο Ψυχικής Υγείας ∆ιεύθυνση: Μεσογείων και Ζαλόγγου 6, Αγία Παρασκευή, ΤΚ Τηλ:  Τµήµα Ψυχιατρικής Εφήβων & Νέων ∆ιεύθυνση: Μεσογείων 154, ΤΚ Τηλ: ∆ιεύθυνση: Μεσογείων 154, ΤΚ Τηλ: Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: 

Σας ευχαριστώ Ανθή Φουντουκά Εκπαιδευτικός – Σύμβουλος Σταδιοδρομίας Υπεύθυνη ΣΕΠ – ΚΕΣΥΠ Ν. Ιωνίας